LUKE Fare Gospel rok Luke e be dag ni Jesus e en nike micheg Got ni bayi pi’ ni nge mang Tabiyul rok piyu Israel nge pi’in gathi yad piyu Israel. Luke e ke yoloy ni Kan ni Thothup e gagiyegnag Jesus ni nge weliy e Thin Ni Bfel’ ngak e pi’in gafgow. Miki yoloy bo’or ban’en ni murung’agen Jesus ni i ayuweg e girdi’ u fithik’ urngin mit e gafgow rorad. Rib gagiyel murung’agen e felfelan’ ni bay ko tin som’on e guruy ko Gospel rok Luke ni bochan Jesus ni pi’ Got nge yib nga fayleng, ma ku bay murung’agen e felfelan’ ni tay pi gachalpen Jesus ko ngiyal’ nni fek nga tharmiy, ni bay ko tin tomur e guruy. I Luke e yoloy ko re Gospel ney murung’agen rogon ni i ilal e michan’ rok e girdi’ ngak Jesus nge rogon ni yad be wereg fare Thin Ni Bfel’ nga tomuren nni fek Jesus nga tharmiy, miki yoloy Luke e pi thin ney ko babyor ni Acts. Pire’ ban’en ni bay ko Gospel rok Luke ni go’ Luke e yoloy, ni aram murung’agen e tang ko engel, nge pi tagafaliy e saf nranod ra guyed Jesus ni ka fin ni gargeleg, nge murung’agen Jesus ni kab pagel me yan nga Tempel, nge fanathin ni murung’agen be’ u Samaria, nge murung’agen ba pagel ni yan ngabang. Luke e be dag ngodad ko re Gospel ney nri ba ga’ fan e meybil, nge Kan ni Thothup, ma ku be dag ngodad rogon ni i pigpig boch e ppin ngak Jesus, nge rogon nma n’ag Got fan e denen. Tin ni bay riy Tabolngin e Gospel 1:1–4 Gargel ntay ngak John nma tawfe nge ngak Jesus nge rogorow ko ngiyal’ ni ka yow bbitir 1:5—2:52 Machib nge tawfe ni i tay John nma tawfe 3:1–20 Tawfe ntay ngak Jesus nge mo’onyan’ ni i guy rogon ni nge denen Jesus 3:21—4:13 Jesus ni be machib ma be ayuweg e girdi’ nu Galile 4:14—9:50 U Galile nga Jerusalem 9:51—19:27 Bin tomur e wik ni immoy Jesus u Jerusalem nge ta pi binaw nib chugur ngay 19:28—23:56 Fos ko yam’ ni tay Jesus, nge rogon ni i m’ug u fithik’ girdi’en, nge rogon nni fek nga tharmiy 24:1–53
1Tin ni m’on e thin 1 Theofilus: Bo’or e girdi’ ni kar athamgiliyed ni ngar yoloyed murung’agen e pin’en nike yib i m’ug u fithik’dad. 2 Kar yoloyed e n’en ni kanog ngodad ni fa’ani yog e pi’in nra guyed e pin’ey ko som’on miyad weliy murung’agen. 3 Theofilus, bochan e kug fal’eg i gay murung’agen e pin’ey ni gubin aram ko tabolngin riy, me ere kug finey ni bfel’ ni nggu yoloy murung’agen nib yaram nggu pi’ ngom. 4 Kug rin’ ni aray rogon ni fan e ngam nang e tin riyul’ ni ir e nge pagan’um ngay u murung’agen fa pin’en ni kan fil ngom. I John nma tawfe nnib nog ni bay ni gargeleg 5 Ngiyal’ i n’en ni ba’aram ni Herod e pilung u Judea,*JUDEA: Re thin ney e be yip’ fan ga’ngin yu Palestine. e immoy ba prist ni Zakariah fithingan, ni ir reb e tirok’ Abiah e prist. Ma fithingan e bpin rok e Elisabeth, ni ku ir be’ ni yib u ba tabinaw ni ba’aram nma yib e prist riy. 6 Ni yow l’agruw ma ur pirew ni bfel’ e ngongol rorow u p’eowchen Got, ma yow be fol ko tin keyog Somol nge pi motochiyel. 7 Ma dariy fakrow ya dabkiyag ni nge diyen Elisabeth, me ir nge Zakariah e yow l’agruw ni kar pilibthirgow.8 Me yan i reb e rran ni be ngongliy Zakariah e maruwel rok u p’eowchen Got nrogon e prist, nike taw ko birok’ e rran ni nge maruwel, 9 nrogon yalen ni be fol e pi prist riy ni nochi ban’en ni bay e pow riy e nin’ nga but’ me m’ug riy ni Zakariah e ngi i urfiy bogi n’en ni bfel’ bon u daken e altar. Ma aram me yan ngalan fare Tempel rok Somol, 10 ma ke par e girdi’ ni bo’or u wean ni yad be meybil ngak Got ko re awa nem ni yibe urfiy fa pin’em ni bfel’ bon u daken e altar. 11 Me m’ug ba engel rok Somol ngak, nike sak’iy nga ba’ ni mat’aw ko fare altar ni ir e kan urfiy fa pin’em ni bfel’ bon u daken. 12 Ma fa’ani changar Zakariah me guy me gin nike tamdag. 13 Me ga’ar fare engel ngak, “Zakariah, dab mu tamdag! Ya ke rung’ag Got e meybil rom; ya bpin rom ni Elisabeth e bayi gargelnag ba pagel ni fakam. Ma ngam tunguy fithingan ni John. 14 Ri bay mu felfelan’, ma ku errogon bo’or e girdi’ ko ngiyal’ ni yira gargeleg riy! 15 Ya bayi mang be’ ni ba ga’ fan u p’eowchen Somol. Ma thangri dabi unum e wayin ara rrum. Ma bay ni gargeleg ma ba sug ko fare Kan Nthothup. 16 Ya bayi fulweg bo’or e girdi’ nu Israel ngak Somol ni Got rorad. 17 Ma bayi yan ni ir e mol’og rok Got, nib gel ma ba gel gelngin e thin rok ni bod Elijah ni profet. Ma bayi fulweg e matam nge bitir nga ta’bang; ma bayi fulweg e girdi’ ndakurir folgad nga kanawo’en e leam nma tay e pi’in nib mat’aw; ma bayi ngongliy rogon girdi’en Somol ngar pired ni yad be sonnag Somol.”
18 Me ga’ar Zakariah ngak fare engel, “Ra di’in mu gu nang ni bayi yodor? Ya kug pilibthir ma ku errogon e bpin rog nike pilibthir.”
19 Me fulweg fare engel ngak ni ga’ar, “I gag Gabriel, gu ma par u p’eowchen Got, ni ir e ke l’oegeg ni nggu non ngom ni nggu weliy e re bugithin ni bfel’ ney ngom. 20 Machane dawori pagan’um ko re bugithin ney ni kug fek i yib ngom, ni bayi taw nga nap’an me yib i m’ug nib riyul’. Ere bay mu par ndabkiyag ni mu’un ko numon ni bochan e de pagan’um ko tin kugog; bay mu par ndabkiyag ni mu’un ko numon nge yan i mada’ ko chirofen ni bay yib i m’ug nib riyul’ e tin kugog ngom.”
21 Fa’ani be non Zakariah nge fare engel ma be sonnag e girdi’ Zakariah, ni yad be fithrad u wun’rad ko mangfan ni kayigi n’uw nap’an nike par u lan e Tempel. 22 Ma fa’ani yib nga wean ma dabkiyag nra non ngorad, ma aram mar nanged ni kan piliyeg e changar rok ke guy ban’en u lan e Tempel. Me fanathin ngorad u pa’ ya dabkiyag ni nge yog ta’ab bugithin.
23 Ma fa’ani mu’ e rran rok Zakariah ni nge maruwel u Tempel, me sul nga tafen. 24 Ma de n’uw nap’an me diyen Elisabeth ni bpin rok, mi yigi i par u tafen ni lal e pul. 25 Mi i yog ni be ga’ar, “Rib gol Somol ngog, ya tamra’ ni ug gafgow riy e ke chuweg!”
I Jesus nnib nog ni bay ni gargeleg 26 Ma nga nel’ e pul Elisabeth ko diyen me l’oeg Got fare engel i Gabriel nga bbinaw ni bay u lan yu Galile, ni Nazareth fithingan. 27 Ni bay bbugithin ni nge yog ngak be’ ni bpin ni kanog ni ngar mabgolgow be’ nib mo’on ni Josef fithingan, ni ir reb i owchen David ni pilung, ni Maria fithingan e re pin nem. 28 Me yib fare engel i ga’ar ngak, “Nge yib e gapas ngom! I Somol e bay rom, ma ke fal’eg wa’atham ni ba ga’!”29 Me ri gin Maria ko thin ni keb i yog fare engel ngak, mi i tafinaynag fan fapi thin ni keyog fare engel. 30 Me ga’ar fare engel ngak, “Maria, dab mu tamdag, ya Got e kari tow’ath nigem. 31 Bay mu diyen ngam gargelnag bochi pagel, ma ngam tunguy fithingan ni Jesus. 32 Ma bayi mang be’ nib tolang ma bay nog ni ir Fak Got ni Th’abi Tolang. Mi Somol ni ir Got e bayi pilungnag; ni bod rogon David ni ir e ga’ rok, 33 ma bayi mang pilung rok e pi’in owchen Jakob ndariy n’umngin nap’an; ma gagiyeg ni nge tay e dariy n’umngin nap’an ma dabi math bi’id!”
34 Me ga’ar Maria ngak fare engel, “Dawor gu nang e pumo’on. Ere ra di’in me yodor?” 35 Me fulweg fare engel ngak ni ga’ar, “Fare Kan Nthothup e bayyib ngom, me yib i par gelngin Got ngom. Ireray fan nre tir nem nib thothup e bay ni pining ni Fak Got. 36 Mu tafinaynag Elisabeth ni be’ rom. Kanog ndabkiyag ni nge fakay e bitir: machane chiney e nga nel’ e pul ir ko diyen, ni yugu aram rogon nike pilibthir. 37 Ya dariy ban’en ndabiyag rok Got.”
38 Me ga’ar Maria, “I gag e tapigpig rok Somol; nggu yodor ni bod ni kamog.” Ma aram me chuw fare engel rok nge yan.
I Maria ni yan i guy Elisabeth 39 Me yan in e rran nga tomuren me fal’eg Maria rogon nge yan nib gurgur ngabangi n’en ni yigo’o burey, nga bbinaw ni bay u lan yu Judea. 40 Me yan ngalan e naun rok Zakariah ni nge guy Elisabeth. 41 Ma fa’ani rung’ag Elisabeth laman Maria ni be non, me mithmith fare tir u yin. Me sugnag fare Kan Nthothup Elisabeth, 42 me non ni ba ga’ laman ni ga’ar, “I gur e ke fal’eg Got wa’atham u fithik’ e bpin! Ma ke fal’eg Got wa’athan e re tir ni bay mu gargelnag! 43 I gag e mang nike yib chitiningin e Somol rog ni nge guyeg? 44 Ya yugu nap’an ni gu rung’ag lamam me mithmith e re tir ney u yinag nike felfelan’. 45 I pagan’um ngak Somol ko tin ni yog ni bay rin’ ngom, aram fan ni kari mfelan’!” Tang ku Maria ni be yog e sorok ngak Got 46 Me ga’ar Maria: “Kari gog e sorok ngak Somol u lanin’ug; 47 ke felan’ug ni bochan Got ni Tabiyul rog. 48 Ya ke leam nigeg, i gag e re tapigpig rok ni gub sobut’! Ma chiney i yan ngaram e bay i yog e girdi’ ko urngin e mfen nike fal’eg Got wa’athag, 49 ni bochan e pin’en ni yira ngat ngay nike rin’ Got ngog, ni Got nib Th’abi Gel Gelngin. Ma fithingan e ba thothup; 50 ma runguy urngin e pi’in bay madgun u wun’rad u reb e mfen nga reb. 51 Ya pa’ nib gel e ke k’iyag ke wereg e girdi’ ni yad be ufanthin u lanin’rad ko tin ni kem’ay i leamnag rorad ni ngar ngongliyed. 52 Pi pilung ni ba ga’ lungurad e ke chuwegrad u tagil’rad, ma ke tolangnag e pi’in nib sobut’. 53 Ke pi’ e tin ni bfel’ ban’en ngak e pi’in yad be yim’ ko bilig, ma ke pag e pi’in pire’ ban’en rorad karanod ndariy ban’en u pa’rad. 54 Ma tin ni yog ngak pi chitamangidad ni bay rin’ e ke rin’; ke yib i ayuweg e tapigpig rok i Israel, 55 ma de pag talin ni nge runguy Abraham nge urngin e pi’in owchen Abraham ndariy n’umngin nap’an!”56 Me par Maria rok Elisabeth ni gonap’an e dalip e pul, me sul nga tabinaw rok.
John nma tawfe nni gargelnag 57 Me yan i taw nga nap’an Elisabeth ni nge gargel, me gargel ma bochi pagel. 58 Ma girdi’ nib chuchugur taferad ngak nge girdi’ rok e rrung’aged rogon feni fel’ e ngongol rok Somol ngak, ma aram ma yad gubin nra uned ngak ko felfelan’.59 Ma gonap’an e nga reb e wik yangren fare tir marbad ya nga ni maad’ad ngak fare tir; ma kar fineyed ni ngar tunguyed ngachalen e chitamngin ngak ni Zakariah. 60 Me ga’ar e chitiningin, “Danga’! Ya ngan tunguy fithingan ni John.”
61 Miyad yog ngak ni lungurad, “Ma dariy be’ rom ni errogon ngachalen!” 62 Ma aram miyad non u pa’rad ngak e chitamngin fare tir ko bin ngan e ngachal e ba’adag ni ngan tunguy ngak fare tir.
63 Me ning Zakariah e babyor ni ngan pi’ ngak, me yoloy nga daken e babyor ni ga’ar, “I John e ngan tunguy ngak.” Ma yad gubin nra gin gad ko ren’em! 64 Ka chingiyal’ nem me yag ni nge non Zakariah bayay, ma aram me tabab i pining e sorok ngak Got. 65 Ma urngin fapi cha’ nib chuchugur taferad ngak e yib e tamdag ngorad me wear murung’agen e pin’ey ngak urngin e girdi’ ni yad be par u daken e burey i yan ko nug nu Judea. 66 Ma urngin e girdi’ ni rung’ag e ra tafinay niged miyad fith ni lungurad, “Ra ilal e re tir ney ma be’ ni bu uw rogon?” Ya kari m’ug ni bay gelngin Somol rok.
Yiiy rok Zakariah 67 Zakariah ni chitamngin fare tir e yib fare Kan Nthothup i suguy nge yi’iynag e pi thin ni ba’aray ni ga’ar: 68 “Ngad pininged e sorok ngak Somol, ni ir fare Got rok yu Israel! Ya ke yib ni nge ayuweg e girdi’ rok nge biyuliyrad. 69 Ya ke pi’ be’ ke yib nib gel gelngin nrayag rok ni nge thapegdad ngak Got, ni be’ ni ir reb i owchen David ni tapigpig rok. 70 Ba’aray e n’en ni yog kakrom u l’ugun e pi profet rok nib thothup: 71 I yog ni bayi chuwegdad u pa’ e pi to’ogor rodad, ngu gelngin e pi’in nib fananikaydad. 72 Me yog ni bayi runguy e pi chitamangidad, ya kabay u wan’ e m’ag rok nib thothup. 73-74 Ya rib yul’yul’ ko thin ni yog ngak e chitamangidad i Abraham, me micheg ni bayi chuwegdad u pa’ e pi to’ogor rodad, me ta’dad ngu’ud pigpiggad ngak ndariy e tamdag rodad, 75 ma gadad be par ni gadad ba thothup ma gadad bmat’aw u p’eowchen, ni urngin e rran u nap’an e yafos rodad. 76 I gur, fakag, e bay nognem ni gur ba profet rok Got, ni Got ni Th’abi Tolang. Bay mm’on rok Somol ngam ngongliy e kanawo’ rok, 77 ngamog ngak e girdi’ rok ni bayi thapegrad Got ngak, ni bochan e bayi n’ag fan e denen rorad. 78 Ya Got rodad e ri ba wurengan’ ma ba smunguy, ma rogon ni bayi muruwliy ngad thapgad ngak e bod e woch ni puf ram’en nga dakendad, 79 ni bayi gal ram’en u tharmiy nga daken urngin e pi’in yad be par ko tagalul’ nib lumor ni lumoren e yam’,
8 Me yan i reb e rran ni be ngongliy Zakariah e maruwel rok u p’eowchen Got nrogon e prist, nike taw ko birok’ e rran ni nge maruwel, 9 nrogon yalen ni be fol e pi prist riy ni nochi ban’en ni bay e pow riy e nin’ nga but’ me m’ug riy ni Zakariah e ngi i urfiy bogi n’en ni bfel’ bon u daken e altar. Ma aram me yan ngalan fare Tempel rok Somol, 10 ma ke par e girdi’ ni bo’or u wean ni yad be meybil ngak Got ko re awa nem ni yibe urfiy fa pin’em ni bfel’ bon u daken e altar. 11 Me m’ug ba engel rok Somol ngak, nike sak’iy nga ba’ ni mat’aw ko fare altar ni ir e kan urfiy fa pin’em ni bfel’ bon u daken. 12 Ma fa’ani changar Zakariah me guy me gin nike tamdag. 13 Me ga’ar fare engel ngak, “Zakariah, dab mu tamdag! Ya ke rung’ag Got e meybil rom; ya bpin rom ni Elisabeth e bayi gargelnag ba pagel ni fakam. Ma ngam tunguy fithingan ni John. 14 Ri bay mu felfelan’, ma ku errogon bo’or e girdi’ ko ngiyal’ ni yira gargeleg riy! 15 Ya bayi mang be’ ni ba ga’ fan u p’eowchen Somol. Ma thangri dabi unum e wayin ara rrum. Ma bay ni gargeleg ma ba sug ko fare Kan Nthothup. 16 Ya bayi fulweg bo’or e girdi’ nu Israel ngak Somol ni Got rorad. 17 Ma bayi yan ni ir e mol’og rok Got, nib gel ma ba gel gelngin e thin rok ni bod Elijah ni profet. Ma bayi fulweg e matam nge bitir nga ta’bang; ma bayi fulweg e girdi’ ndakurir folgad nga kanawo’en e leam nma tay e pi’in nib mat’aw; ma bayi ngongliy rogon girdi’en Somol ngar pired ni yad be sonnag Somol.”
18 Me ga’ar Zakariah ngak fare engel, “Ra di’in mu gu nang ni bayi yodor? Ya kug pilibthir ma ku errogon e bpin rog nike pilibthir.”
19 Me fulweg fare engel ngak ni ga’ar, “I gag Gabriel, gu ma par u p’eowchen Got, ni ir e ke l’oegeg ni nggu non ngom ni nggu weliy e re bugithin ni bfel’ ney ngom. 20 Machane dawori pagan’um ko re bugithin ney ni kug fek i yib ngom, ni bayi taw nga nap’an me yib i m’ug nib riyul’. Ere bay mu par ndabkiyag ni mu’un ko numon ni bochan e de pagan’um ko tin kugog; bay mu par ndabkiyag ni mu’un ko numon nge yan i mada’ ko chirofen ni bay yib i m’ug nib riyul’ e tin kugog ngom.”
21 Fa’ani be non Zakariah nge fare engel ma be sonnag e girdi’ Zakariah, ni yad be fithrad u wun’rad ko mangfan ni kayigi n’uw nap’an nike par u lan e Tempel. 22 Ma fa’ani yib nga wean ma dabkiyag nra non ngorad, ma aram mar nanged ni kan piliyeg e changar rok ke guy ban’en u lan e Tempel. Me fanathin ngorad u pa’ ya dabkiyag ni nge yog ta’ab bugithin.
23 Ma fa’ani mu’ e rran rok Zakariah ni nge maruwel u Tempel, me sul nga tafen. 24 Ma de n’uw nap’an me diyen Elisabeth ni bpin rok, mi yigi i par u tafen ni lal e pul. 25 Mi i yog ni be ga’ar, “Rib gol Somol ngog, ya tamra’ ni ug gafgow riy e ke chuweg!”
29 Me ri gin Maria ko thin ni keb i yog fare engel ngak, mi i tafinaynag fan fapi thin ni keyog fare engel. 30 Me ga’ar fare engel ngak, “Maria, dab mu tamdag, ya Got e kari tow’ath nigem. 31 Bay mu diyen ngam gargelnag bochi pagel, ma ngam tunguy fithingan ni Jesus. 32 Ma bayi mang be’ nib tolang ma bay nog ni ir Fak Got ni Th’abi Tolang. Mi Somol ni ir Got e bayi pilungnag; ni bod rogon David ni ir e ga’ rok, 33 ma bayi mang pilung rok e pi’in owchen Jakob ndariy n’umngin nap’an; ma gagiyeg ni nge tay e dariy n’umngin nap’an ma dabi math bi’id!”
34 Me ga’ar Maria ngak fare engel, “Dawor gu nang e pumo’on. Ere ra di’in me yodor?” 35 Me fulweg fare engel ngak ni ga’ar, “Fare Kan Nthothup e bayyib ngom, me yib i par gelngin Got ngom. Ireray fan nre tir nem nib thothup e bay ni pining ni Fak Got. 36 Mu tafinaynag Elisabeth ni be’ rom. Kanog ndabkiyag ni nge fakay e bitir: machane chiney e nga nel’ e pul ir ko diyen, ni yugu aram rogon nike pilibthir. 37 Ya dariy ban’en ndabiyag rok Got.”
38 Me ga’ar Maria, “I gag e tapigpig rok Somol; nggu yodor ni bod ni kamog.” Ma aram me chuw fare engel rok nge yan.
56 Me par Maria rok Elisabeth ni gonap’an e dalip e pul, me sul nga tabinaw rok.
59 Ma gonap’an e nga reb e wik yangren fare tir marbad ya nga ni maad’ad ngak fare tir; ma kar fineyed ni ngar tunguyed ngachalen e chitamngin ngak ni Zakariah. 60 Me ga’ar e chitiningin, “Danga’! Ya ngan tunguy fithingan ni John.”
61 Miyad yog ngak ni lungurad, “Ma dariy be’ rom ni errogon ngachalen!” 62 Ma aram miyad non u pa’rad ngak e chitamngin fare tir ko bin ngan e ngachal e ba’adag ni ngan tunguy ngak fare tir.
63 Me ning Zakariah e babyor ni ngan pi’ ngak, me yoloy nga daken e babyor ni ga’ar, “I John e ngan tunguy ngak.” Ma yad gubin nra gin gad ko ren’em! 64 Ka chingiyal’ nem me yag ni nge non Zakariah bayay, ma aram me tabab i pining e sorok ngak Got. 65 Ma urngin fapi cha’ nib chuchugur taferad ngak e yib e tamdag ngorad me wear murung’agen e pin’ey ngak urngin e girdi’ ni yad be par u daken e burey i yan ko nug nu Judea. 66 Ma urngin e girdi’ ni rung’ag e ra tafinay niged miyad fith ni lungurad, “Ra ilal e re tir ney ma be’ ni bu uw rogon?” Ya kari m’ug ni bay gelngin Somol rok.