ISAIAH Murung’agen e Re Ke Babyor Ney Fare Babyor ni Isaiah e ngachalen ba profet ni i par ni gonap’an 750 e duw u m’on ndawori yib Kristus. Re ke babyor ney e dalip guruy. Yu guruy ni 1–39 e bay riy murung’agen e nam nu Judah ni leamnag e nam nu Assyria ni ngar m’aged e mael ngay. Me nang Isaiah nriyul’ nib gel yu Assyria, machane denen rok yu Judah nge rogon ndarir folgad rok Got ma der pagan’rad ngak e ir e be girengiy e gafgow nga dakenrad. Me fonownag Isaiah ni profet e girdi’ nge pi’in yad ma yog e thin rorad ni ngar ngongliyed e tin nib mat’aw, me ga’ar a la’anra dab ra motoyilgad ngak Got ma ra yib e gafgow nib gel ngorad. I weliy Isaiah bingyal’ ni bayib nra aw e gapas u fayleng nge be’ ni owchen David nra yib nge mang pilung ni dariy thibngin. Yu guruy ni 40–55 e bay riy murung’agen e girdi’ nu Judah nni fekrad nga Babylon ngar kalbusgad, miyad par nike mulan’rad. Me pi’ fare profet e thin rok Got ngorad ni bayi ayuwegrad Got ngar sulod nga Jerusalem ngar tababgad nga reb e yafos ni be’ech. Yu guruy ney e be dag ni Got e be gagiyegnag e nam nu fayleng, mu daken e girdi’ nu Israel e nge fal’eg Got waathan urngin e nam nu fayleng riy. Yu guruy ni 56–66 e bay’ riy e thin rok Got ngak e girdi’ ni kar sulod u Babylonia nga Jerusalem, me micheg Got ngorad ni bayi tay nga tagil’ urngin e tin keyog ngorad ni bayi rin’. Me fonow nagrad Got ni ngu’ur pired ni yad be fol rok, ma ngar ted nga rogon e Sabbath, nge maligach ni gamanman nge yugu boch e maligach nge meybil. Isaiah ko guruy ni 61, ko yil’ ni 1 nge mada’ ko 2 (61:1–2) ir e bi’eg Jesus me weliy fan ko fa ngiyal’ ni tabab ko machib. Gathon e Re Ke Babyor Ney Pi ginaeng nge pi michmich 1:1—12:6 Gechig rok e pi nam 13:1—23:18 Pufthin rok Got ko fayleng 24:1—27:13 Ku boch e ginaeng nge ku boch e tin u ni micheg 28:1—35:10 I Hezekiah ni Pilung nu Judah nge pi Assyrian 36:1—39:8 Pi thin ni un micheg ni nge pi’ e pagan’ 40:1—55:13 Pi ginaeng nge pi michmich 56:1—66:24
1 Re babyor ney e bay murung’agen yu Judah nge yu Jerusalem riy nrogon ni dag Got ngak Isaiah ni be’ nib mo’on ni Amoz e chitamngin, ko fa ngiyal’ ni Uzziah, nge Jotham, nge Ahaz, nge Hezekiah e ur pilunggad u Judah, nra chuw bagyad me yib bagyad nga luwan.
Got ni puwan’ ko girdi’ rok 2 I SOMOL e ga’ar, “Fayleng nge lanelang, mu telmew ko n’en ni gu be yog i gag SOMOL! Fapi bitir ni ug chuguluyrad e kar togopluwgad ngog. 3 Garbaw e yad manang e pi’in be chuguluyrad, ma pi dongki e yad manang e gin yima durwi’iyrad riy. Ka bo’or e tin yad manang ngak piyu Israel ni girdi’ rog. Der pat ngan’rad ni aray rogon!”4 Ka mu riya’gad, gimed girdi’en ba nam ni gimed ba sug ko denen ma kam mak’gad nga but’ ko kireb! Ka mu n’iged SOMOL, ni ir fare Got nib thothup nu Israel, ma kam pi’ed keru’med ngak. 5 Mangfan ni kayugu mpired ni gimed be togopluw? Mogned, gimed ba’adag ni ngan gelnag e gechig ngomed? Israel, lolugmed e ke polo’ i maad’ad, ma lan gum’ircha’med nge lanin’med e ke m’ar. 6 Lolugmed nge mada’ ko rifrif u aymed e dariy bang riy ni kabfel’. Yungin ke bech u dowmed, nge malad, nge maad’ad e kayigi fanay dowmed ni polo’. Yungin ke maad’ad u dowmed e dawor ni klinnag ara ni m’ag e mad ngay. Dawor ntay e flay ngay.
7 Nam romed e ka ni kirebnag, ma pi binaw romed e ka ni urfiy. Gimed be guy girdi’en yugu boch e nam nike mangyad e ke gelfarad ko nam romed yad be gathay gubin ban’en riy. 8 Kemus ni binaw nu Jerusalem e kabay, machane kanin’ nga longob, ni bod bochi naun nib waer ni tafen e matanag u bangi woldug ni grape, ara bochi yang i togorba’ u bang i flang ko kiyuri. 9 Fa’an mang e de pag SOMOL ni Gubin ma Rayag Rok in e girdi’ riy ngar pired ndar m’ad, ma kem’ay i kirebnag e binaw nu Jerusalem ni ga’ngin, nri bod rogon yu Sodom ngu Gomorrah.
10 Jerusalem, pi’in yad be yog e thin rom nge girdi’ rom e yad bod e girdi’ nu Sodom ngu Gomorrah. Mu telim ko thin ni be yog SOMOL ngom. Mu tiyan’um ko n’en ni be fil e Got rodad ngom. 11 Be ga’ar, “Gimed be finey ma gu ba’adag urngin e pi maligach ni gimed be pi’ ngog? Ka ni chichingeg nga owcheg e pi saf ni gimed be urfiy ngu’um pi’ed ngog ni maligach, nge mam ko tin th’abi fel’ e gamanman romed. Ku gu dabuy e racha’ ko garbaw nge saf nge kaming. 12 Mini’ e keyog ngomed ni ngam feked urngin e pin’ey i yib ngog ko ngiyal’ ni gimed be yib nga p’eowcheg? Mini’ e keyog ngomed ni ngu’um mot’ed lan e Tempel rog? 13 Dariy gam’ingin e pin’en ni gimed be pi’ ngog. Kar gu dabuy bon e incense ni gimed be urfiy. Dabkiyag ni gu kadan’ug ko pi Madnom ko M’ug e Pul, nge pi Sabbath romed, nge pi mu’ulung ni gimed be tay ni fan ngog; urngin nike kireb ni bochan e denen romed. 14 Ku gu fanenikay e pi Madnom ko M’ug e Pul romed nge pi rran ni gimed ma madnomnag nib thothup; pin’ey e be tomal nigeg nike ngochan’ug ngay.
15 “Gimed ra pug pa’med ngalang ngam meybilgad ngog ma dab gu sap ngomed. Demturug gelngin e meybil ni gimed ra tay ma dab gu telig ngomed, ya ba sug e racha’ u pa’med. 16 Mmalukgad ngam be’echgad. Mu taleged urngin e kireb ni gu be guy ni gimed be rin’. Errogon, mu talgad ko kireb; 17 mi gimed fil rogon i rin’ e fel’. Mu guyed ni tin mat’aw e nge lebug, mu ayuweged e pi’in yibe gafgow nagrad, mpi’ed mat’wun e bitir ni kanim’ rorad, mi gimed mang yoror rok e pi’in ke yim’ figirngirad.”
18 Be ga’ar SOMOL, “Mired ngad puruy’gad. Kam alitgad ko denen nib row ram’en, machane bay gu maluk nagmed ngam be’echgad ni bod feni be’ech e ayis. Yug aram rogon ni kam alitgad nrib row ra’en, ma bay mu wechwechgad ni bod bunu’en e saf. 19 Fa’an gimed ra fol rog, ma gimed ra kay e pin’en ni bfel’ ni be tugul ko nam romed. 20 Machane fa’an gimed ra siyeg mi gimed togopluw ngog, ma aram e gafgow gimed ya ngam m’ad. I Gag SOMOL e kugog e pi thin ney.”
Fare binaw nib sug ko denen 21 Fare binaw ni i par nib yul’yul’ e be ngongol e chiney ni bod be’ ni bpin nib gathar! Bay ba ngiyal’ ni girdi’ nib mat’aw e i par riy, machane chiney e kemus ni go’ pi’in tamathang pogofan e kar magechgad riy. 22 Jerusalem, um par ba ngiyal’ ni ga bod e silber, machane chiney e dakuriy ban’en ni ga bfel’ ngay; um par ni ga bod e wayin ni bfel’, machane chiney e kambod e ran. 23 Pi’in yad be yog e thin rom e yad be togopluw ka ra manged tafager rok e pi moro’ro’; gubin ngiyal’ ni yad be fek e pi tow’ath nge puluwon e sasalap. Darir ayuweged e bitir ni kanim’ rorad u tafen e puf oloboch, ara rmotoyilgad ko oloboch rok e ppin nike yim’ figirngirad.24 Ere chiney e ngam telmed ko tin nge yog SOMOL ni Gubin ma Rayag Rok, ni ir fare Got rok yu Israel nrib gel gelngin, be ga’ar, “Bay gu fulweg taban ngomed gimed e pi to’ogor rog, nge dab ku mu k’arnged e damumuw rog nga dakenmed. 25 Bay gu rin’ ban’en ngomed. Bay gu machalbog nagmed ni bod rogon ni yima urfiy e wasey nge ranran nge chuw e chabung u fithik’, ni aram rogon ni bay gu chuweg e tin ba alit romed. 26 Bay gu pi’ ngomed e pi’in ngu’ur gagiyeg niged gimed nge pi tafanow ni bod pi’in urmed kakrom. Ma aram e bay nog fithingan yu Jerusalem nib binaw nib mat’aw ma ba yul’yul’.”
27 Ya SOMOL e ba mat’aw ere bayi mat’awnag yu Jerusalem nge en ke pi’ keru’ ko kireb rok. 28 Machane bayi pirdi’iy e pi’in yad be denen ma yad be togopluw ngak; bayi thang e pogofan rok e pi’in kar pi’ed keru’rad ngak.
29 Bay mu pilgad ngan’med ni um meybilgad ko pi gek’iy ma gimed be yung yungi milay’ nib tabgul.*YUNGI MILAY’ NIB TABGUL: I mich u wan’ e girdi’ ni milay’ ni kan ognag ko got ko yong’ol e ra yo’ornag fare got wom’ngin. 30 Bay mu mororoygad ni bod ba ke gek’iy ni oak nike yim’, ma bod bangi woldug ndariy be’ ni be tarannag. 31 Rogon feni mlik’ e chabung ni aw k’affin e nifiy ngay me yik’, e aram rogon e girdi’ nib gel gelingrad ni bayi kireb nagrad e pi ngongol rorad ni buchan’, ma dariy be’ nrayag rok ni nge taleg e re riya’ nem u puluwrad.
ISAIAH 2 ->
- a YUNGI MILAY’ NIB TABGUL: I mich u wan’ e girdi’ ni milay’ ni kan ognag ko got ko yong’ol e ra yo’ornag fare got wom’ngin.
1 Re babyor ney e bay murung’agen yu Judah nge yu Jerusalem riy nrogon ni dag Got ngak Isaiah ni be’ nib mo’on ni Amoz e chitamngin, ko fa ngiyal’ ni Uzziah, nge Jotham, nge Ahaz, nge Hezekiah e ur pilunggad u Judah, nra chuw bagyad me yib bagyad nga luwan.
4 Ka mu riya’gad, gimed girdi’en ba nam ni gimed ba sug ko denen ma kam mak’gad nga but’ ko kireb! Ka mu n’iged SOMOL, ni ir fare Got nib thothup nu Israel, ma kam pi’ed keru’med ngak. 5 Mangfan ni kayugu mpired ni gimed be togopluw? Mogned, gimed ba’adag ni ngan gelnag e gechig ngomed? Israel, lolugmed e ke polo’ i maad’ad, ma lan gum’ircha’med nge lanin’med e ke m’ar. 6 Lolugmed nge mada’ ko rifrif u aymed e dariy bang riy ni kabfel’. Yungin ke bech u dowmed, nge malad, nge maad’ad e kayigi fanay dowmed ni polo’. Yungin ke maad’ad u dowmed e dawor ni klinnag ara ni m’ag e mad ngay. Dawor ntay e flay ngay.
7 Nam romed e ka ni kirebnag, ma pi binaw romed e ka ni urfiy. Gimed be guy girdi’en yugu boch e nam nike mangyad e ke gelfarad ko nam romed yad be gathay gubin ban’en riy. 8 Kemus ni binaw nu Jerusalem e kabay, machane kanin’ nga longob, ni bod bochi naun nib waer ni tafen e matanag u bangi woldug ni grape, ara bochi yang i togorba’ u bang i flang ko kiyuri. 9 Fa’an mang e de pag SOMOL ni Gubin ma Rayag Rok in e girdi’ riy ngar pired ndar m’ad, ma kem’ay i kirebnag e binaw nu Jerusalem ni ga’ngin, nri bod rogon yu Sodom ngu Gomorrah.
10 Jerusalem, pi’in yad be yog e thin rom nge girdi’ rom e yad bod e girdi’ nu Sodom ngu Gomorrah. Mu telim ko thin ni be yog SOMOL ngom. Mu tiyan’um ko n’en ni be fil e Got rodad ngom. 11 Be ga’ar, “Gimed be finey ma gu ba’adag urngin e pi maligach ni gimed be pi’ ngog? Ka ni chichingeg nga owcheg e pi saf ni gimed be urfiy ngu’um pi’ed ngog ni maligach, nge mam ko tin th’abi fel’ e gamanman romed. Ku gu dabuy e racha’ ko garbaw nge saf nge kaming. 12 Mini’ e keyog ngomed ni ngam feked urngin e pin’ey i yib ngog ko ngiyal’ ni gimed be yib nga p’eowcheg? Mini’ e keyog ngomed ni ngu’um mot’ed lan e Tempel rog? 13 Dariy gam’ingin e pin’en ni gimed be pi’ ngog. Kar gu dabuy bon e incense ni gimed be urfiy. Dabkiyag ni gu kadan’ug ko pi Madnom ko M’ug e Pul, nge pi Sabbath romed, nge pi mu’ulung ni gimed be tay ni fan ngog; urngin nike kireb ni bochan e denen romed. 14 Ku gu fanenikay e pi Madnom ko M’ug e Pul romed nge pi rran ni gimed ma madnomnag nib thothup; pin’ey e be tomal nigeg nike ngochan’ug ngay.
15 “Gimed ra pug pa’med ngalang ngam meybilgad ngog ma dab gu sap ngomed. Demturug gelngin e meybil ni gimed ra tay ma dab gu telig ngomed, ya ba sug e racha’ u pa’med. 16 Mmalukgad ngam be’echgad. Mu taleged urngin e kireb ni gu be guy ni gimed be rin’. Errogon, mu talgad ko kireb; 17 mi gimed fil rogon i rin’ e fel’. Mu guyed ni tin mat’aw e nge lebug, mu ayuweged e pi’in yibe gafgow nagrad, mpi’ed mat’wun e bitir ni kanim’ rorad, mi gimed mang yoror rok e pi’in ke yim’ figirngirad.”
18 Be ga’ar SOMOL, “Mired ngad puruy’gad. Kam alitgad ko denen nib row ram’en, machane bay gu maluk nagmed ngam be’echgad ni bod feni be’ech e ayis. Yug aram rogon ni kam alitgad nrib row ra’en, ma bay mu wechwechgad ni bod bunu’en e saf. 19 Fa’an gimed ra fol rog, ma gimed ra kay e pin’en ni bfel’ ni be tugul ko nam romed. 20 Machane fa’an gimed ra siyeg mi gimed togopluw ngog, ma aram e gafgow gimed ya ngam m’ad. I Gag SOMOL e kugog e pi thin ney.”
24 Ere chiney e ngam telmed ko tin nge yog SOMOL ni Gubin ma Rayag Rok, ni ir fare Got rok yu Israel nrib gel gelngin, be ga’ar, “Bay gu fulweg taban ngomed gimed e pi to’ogor rog, nge dab ku mu k’arnged e damumuw rog nga dakenmed. 25 Bay gu rin’ ban’en ngomed. Bay gu machalbog nagmed ni bod rogon ni yima urfiy e wasey nge ranran nge chuw e chabung u fithik’, ni aram rogon ni bay gu chuweg e tin ba alit romed. 26 Bay gu pi’ ngomed e pi’in ngu’ur gagiyeg niged gimed nge pi tafanow ni bod pi’in urmed kakrom. Ma aram e bay nog fithingan yu Jerusalem nib binaw nib mat’aw ma ba yul’yul’.”
27 Ya SOMOL e ba mat’aw ere bayi mat’awnag yu Jerusalem nge en ke pi’ keru’ ko kireb rok. 28 Machane bayi pirdi’iy e pi’in yad be denen ma yad be togopluw ngak; bayi thang e pogofan rok e pi’in kar pi’ed keru’rad ngak.
29 Bay mu pilgad ngan’med ni um meybilgad ko pi gek’iy ma gimed be yung yungi milay’ nib tabgul.*YUNGI MILAY’ NIB TABGUL: I mich u wan’ e girdi’ ni milay’ ni kan ognag ko got ko yong’ol e ra yo’ornag fare got wom’ngin. 30 Bay mu mororoygad ni bod ba ke gek’iy ni oak nike yim’, ma bod bangi woldug ndariy be’ ni be tarannag. 31 Rogon feni mlik’ e chabung ni aw k’affin e nifiy ngay me yik’, e aram rogon e girdi’ nib gel gelingrad ni bayi kireb nagrad e pi ngongol rorad ni buchan’, ma dariy be’ nrayag rok ni nge taleg e re riya’ nem u puluwrad.
ISAIAH 2 ->- a YUNGI MILAY’ NIB TABGUL: I mich u wan’ e girdi’ ni milay’ ni kan ognag ko got ko yong’ol e ra yo’ornag fare got wom’ngin.