16
1 Kɵngüldiki niyǝtlǝr insanƣa tǝwǝdur;
Biraⱪ tilning jawabi Pǝrwǝrdigarning ilkididur.[a]
2 Insan ɵzining ⱨǝmmǝ ⱪilƣan ixini pak dǝp bilǝr;
Lekin ⱪǝlbdiki niyǝtlǝrni Pǝrwǝrdigar taraziƣa selip tartip kɵrǝr.□«ⱪǝlbdiki niyǝtlǝr» — ibraniy tilida «(adǝmlǝrning) roⱨliri» deyilidu. [c]
3 Niyǝt ⱪilƣan ixliringni Pǝrwǝrdigarƣa tapxurƣin,
Xundaⱪ ⱪilƣanda pilanliring pixip qiⱪar.[d]
4 Pǝrwǝrdigar barliⱪ mǝwjudiyǝtning ⱨǝrbirini mǝlum mǝⱪsǝt bilǝn apiridǝ ⱪilƣan;
Ⱨǝtta yamanlarnimu balayi’apǝt küni üqün yaratⱪandur.[e]
5 Tǝkǝbburluⱪⱪa tolƣan kɵngüllǝrning ⱨǝrbiri Pǝrwǝrdigarƣa yirginqliktur;
Ⱪol tutuxup birlǝxsimu, jazasiz ⱪalmas.□«ⱪol tutuxup birlǝxsimu,...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xubⱨisizki,...». [g]
6 Muⱨǝbbǝt-xǝpⱪǝt wǝ ⱨǝⱪiⱪǝt bilǝn gunaⱨlar kafarǝt ⱪilinip yepilar;
Pǝrwǝrdigardin ǝyminix adǝmlǝrni yamanliⱪtin haliy ⱪilar.□«...gunaⱨlar kafarǝt ⱪilinip yepilar» — Tǝwrat dǝwridǝ, gunaⱨlar ⱪurbanliⱪlar arⱪiliⱪ «yepilip kǝqürüm ⱪilindi» (yǝni, «kafarǝt ⱪilindi»). Injil dǝwrigǝ kǝlgǝndila, gunaⱨlar «elip taxlandi» (mǝsilǝn, «Yuⱨ.» 1:29).
7 Adǝmning ixliri Pǝrwǝrdigarni hursǝn ⱪilsa,
U ⱨǝtta düxmǝnlirinimu uning bilǝn inaⱪlaxturar.
8 Ⱨalal alƣan az,
Ⱨaram alƣan kɵptin ǝwzǝldur.[i]
9 Insan kɵnglidǝ ɵz yolini tohtitar;
Əmma ⱪǝdǝmlirini toƣrilaydiƣan Pǝrwǝrdigardur.
10 Ⱨǝtta padixaⱨning lǝwlirigǝ ⱪaritip ǝpsun oⱪulsimu,
Uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝs.□«Ⱨǝtta padixaⱨning lǝwlirigǝ ⱪaritip ǝpsun oⱪulsimu, uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝs» — yǝnǝ ikki hil tǝrjimisi bar: (1) «Padixaⱨning lǝwliridǝ Pǝrwǝrdigarning wǝⱨiyi bolsa, uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝs»; (2) «Padixaⱨning lǝwliri wǝⱨiygǝ ⱪarap sɵzlǝydu; uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝsliki kerǝk».
11 Adil taraza-mizanlar Pǝrwǝrdigarƣa hastur;
Taraza taxlirining ⱨǝmmisini U yasiƣandur.[k]
12 Padixaⱨ rǝzillik ⱪilsa yirginqliktur,
Qünki tǝht ⱨǝⱪⱪaniyǝt bilǝnla mǝⱨkǝm turar.
13 Ⱨǝⱪⱪaniy sɵzligǝn lǝwlǝr padixaⱨlarning hursǝnlikidur;
Ular durus sɵzligüqilǝrni yahxi kɵrǝr.
14 Padixaⱨning ⱪǝⱨri goya ɵlümning ǝlqisidur;
Biraⱪ dana kixi uning ƣǝzipini tinqlandurar.[l]
15 Padixaⱨning qirayining nuri kixigǝ jan kirgüzǝr;
Uning xǝpⱪiti waⱪtida yaƣⱪan «keyinki yamƣur»dur.□«Uning (padixaⱨning) xǝpⱪiti waⱪtida yaƣⱪan «keyinki yamƣur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padixaⱨning) xǝpⱪiti «keyinki yamƣurlar»ni ǝpkǝlgǝn buluttur». «Keyinki yamƣurlar» Israilda 3-ayda yeƣip, ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrni pixuruxtǝk ⱨalⱪiliⱪ rolni oynaydu. Xunga ⱨǝrbir deⱨⱪan «keyinki yamƣur»ƣa tǝxnadur, ular uni bǝk ⱪǝdirlǝydu. [n]
16 Danaliⱪ elix altun elixtin nǝⱪǝdǝr ǝwzǝldur;
Yorutuluxni tallax kümüxni tallaxtin xunqǝ üstündur![o]
17 Durus adǝmning egiz kɵtürülgǝn yoli yamanliⱪtin ayrilixtur;
Ɵz yoliƣa eⱨtiyat ⱪilƣan kixi jenini saⱪlap ⱪalar.
18 Mǝƣrurluⱪ ⱨalak boluxtin awwal kelǝr,
Tǝkǝbburluⱪ yiⱪilixtin awwal kelǝr.[p]
19 Kǝmtǝr bolup miskinlǝr bilǝn bardi-kǝldidǝ bolux,
Tǝkǝbburlar bilǝn ⱨaram mal bɵlüxkǝndin ǝwzǝldur.
20 Kimki ixni pǝm-parasǝt bilǝn ⱪilsa payda tapar;
Pǝrwǝrdigarƣa tayanƣan bolsa, bǝht-saadǝt kɵrǝr.□«Kimki ixni pǝm-parasǝt bilǝn ⱪilsa payda tapar» — yaki «nǝsiⱨǝt sɵzigǝ kɵngül ⱪoyƣan payda tapar». [r]
21 Kɵngli dana kixi sǝgǝk atilar;
Yeⱪimliⱪ sɵzlǝr adǝmlǝrning bilimini axurar.
22 Pǝm-parasǝt ɵzigǝ igǝ bolƣanlarƣa ⱨayatliⱪning buliⱪidur;
Əⱪilsizlǝrgǝ tǝlim bǝrmǝkning ɵzi ǝⱪilsizliktur.[s]
23 Aⱪilanǝ kixining ⱪǝlbi aƣzidin ǝⱪil qiⱪirar;
Uning lǝwzigǝ bilimni ziyadǝ ⱪilar.
24 Yeⱪimliⱪ sɵzlǝr goya ⱨǝsǝldur;
Kɵngüllǝrni hux ⱪilip tǝngǝ dawadur.
25 Adǝm balisiƣa toƣridǝk kɵrünidiƣan bir yol bar,
Lekin aⱪiwiti ⱨalakǝtkǝ baridiƣan yollardur.[t]
26 Ixligüqining ixtiyi uni ixⱪa salar;
Uning ⱪarni uningƣa ⱨǝydǝkqilik ⱪilar.□«Uning ⱪarni uningƣa ⱨǝydǝkqilik ⱪilar» — ibraniy tilida «Uning aƣzi uningƣa ⱨǝydǝkqilik ⱪilar».
27 Muttǝⱨǝm kixi yaman gǝpni kolap yürǝr;
Uning lǝwliri lawuldap turƣan otⱪa ohxar.□«Muttǝⱨǝm kixi» — ibraniy tilida «Belialning oƣli» deyilidu. «Belial»ning mǝnisi «ǝrzimǝs» degǝnlik bolup, bǝlkim Iblisni kɵrsitidu. [w]
28 Əgri adǝm jedǝl-majira tuƣdurƣuqidur;
Ƣǝywǝtqi yeⱪin dostlarni ayriwetǝr.[x]
29 Zorawan kixi yeⱪin adimini azdurar;
Uni yaman yolƣa baxlap kirǝr.□«Uni yaman yolƣa baxlap kirǝr» — ibraniy tilida «Uni yahxi ǝmǝs bir yolƣa baxlap kirǝr».
30 Kɵzini yumuwalƣan kixi yaman niyǝtni oylar;
Lewini qixligǝn kixi yamanliⱪⱪa tǝyyardur.□«Kɵzini yumuwalƣan kixi» — yaki «kɵz ⱪisⱪuqi kixi», «kɵzini qimildatⱪuqi adǝm». [aa]
31 Ⱨǝⱪⱪaniyǝt yolida aⱪarƣan qaq,
Adǝmning xɵⱨrǝt tajidur.□«Ⱨǝⱪⱪaniyǝt yolida aⱪarƣan qaq, adǝmning xɵⱨrǝt tajidur» — ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Aⱪ qaq bolsa adǝmning xɵⱨrǝt tajidur; u ⱨǝⱪⱪaniyǝt yolida pǝyda bolidu».
32 Asan aqqiⱪlimaydiƣan kixi palwandin ǝwzǝldur;
Ɵzini tutuwalƣan xǝⱨǝr alƣandinmu üstündur.□«Ɵzini tutuwalƣan» — ibraniy tilida: «Ɵz roⱨini idarǝ ⱪilidiƣan» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu.
33 Qǝk etǝkkǝ taxlanƣini bilǝn,
Lekin nǝtijisi pütünlǝy Pǝrwǝrdigardindur.
- Pǝnd-nǝsiⱨǝtlǝr
- a
-
Pǝnd. 16:1; 19:21; 20:24; Yǝr. 10:23
- b «ⱪǝlbdiki niyǝtlǝr» — ibraniy tilida «(adǝmlǝrning) roⱨliri» deyilidu.
- c Pǝnd. 21:2
- d Zǝb. 37:5; 55:22; Mat. 6:25; Luⱪa 12:22; 1Pet. 5:7
- e Ayup 21:30
- f «ⱪol tutuxup birlǝxsimu,...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «xubⱨisizki,...».
- g Pǝnd. 6:17; 8:13; 11:21
- h «...gunaⱨlar kafarǝt ⱪilinip yepilar» — Tǝwrat dǝwridǝ, gunaⱨlar ⱪurbanliⱪlar arⱪiliⱪ «yepilip kǝqürüm ⱪilindi» (yǝni, «kafarǝt ⱪilindi»). Injil dǝwrigǝ kǝlgǝndila, gunaⱨlar «elip taxlandi» (mǝsilǝn, «Yuⱨ.» 1:29).
- i Zǝb. 37:16; Pǝnd. 15:16
- j «Ⱨǝtta padixaⱨning lǝwlirigǝ ⱪaritip ǝpsun oⱪulsimu, uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝs» — yǝnǝ ikki hil tǝrjimisi bar: (1) «Padixaⱨning lǝwliridǝ Pǝrwǝrdigarning wǝⱨiyi bolsa, uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝs»; (2) «Padixaⱨning lǝwliri wǝⱨiygǝ ⱪarap sɵzlǝydu; uning aƣzi toƣra ⱨɵkümdin qǝtnimǝsliki kerǝk».
- k Law. 19:36; Ⱪan. 25:13-16; Pǝnd. 11:1; 20:10, 23
- l Pǝnd. 19:12; 20:2
- m «Uning (padixaⱨning) xǝpⱪiti waⱪtida yaƣⱪan «keyinki yamƣur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padixaⱨning) xǝpⱪiti «keyinki yamƣurlar»ni ǝpkǝlgǝn buluttur». «Keyinki yamƣurlar» Israilda 3-ayda yeƣip, ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrni pixuruxtǝk ⱨalⱪiliⱪ rolni oynaydu. Xunga ⱨǝrbir deⱨⱪan «keyinki yamƣur»ƣa tǝxnadur, ular uni bǝk ⱪǝdirlǝydu.
- n Pǝnd. 19:12
- o Ayup 28:15; Zǝb. 19:10; 119:72; Pǝnd. 3:14,15; 8:11,19
- p Pǝnd. 11:2; 17:19
- q «Kimki ixni pǝm-parasǝt bilǝn ⱪilsa payda tapar» — yaki «nǝsiⱨǝt sɵzigǝ kɵngül ⱪoyƣan payda tapar».
- r Zǝb. 2:12; 34:8-9; 125:1; Yǝx. 30:18; Yǝr. 17:7
- s Pǝnd. 13:14
- t Pǝnd. 14:12
- u «Uning ⱪarni uningƣa ⱨǝydǝkqilik ⱪilar» — ibraniy tilida «Uning aƣzi uningƣa ⱨǝydǝkqilik ⱪilar».
- v «Muttǝⱨǝm kixi» — ibraniy tilida «Belialning oƣli» deyilidu. «Belial»ning mǝnisi «ǝrzimǝs» degǝnlik bolup, bǝlkim Iblisni kɵrsitidu.
- w Pǝnd. 12:18
- x Pǝnd. 15:18; 26:21; 29:22
- y «Uni yaman yolƣa baxlap kirǝr» — ibraniy tilida «Uni yahxi ǝmǝs bir yolƣa baxlap kirǝr».
- z «Kɵzini yumuwalƣan kixi» — yaki «kɵz ⱪisⱪuqi kixi», «kɵzini qimildatⱪuqi adǝm».
- aa Pǝnd. 6:13,14
- bb «Ⱨǝⱪⱪaniyǝt yolida aⱪarƣan qaq, adǝmning xɵⱨrǝt tajidur» — ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Aⱪ qaq bolsa adǝmning xɵⱨrǝt tajidur; u ⱨǝⱪⱪaniyǝt yolida pǝyda bolidu».
- cc «Ɵzini tutuwalƣan» — ibraniy tilida: «Ɵz roⱨini idarǝ ⱪilidiƣan» degǝn sɵzlǝr bilǝn ipadilinidu.