1 Qünki bu Mǝlkizǝdǝk Salem xǝⱨirining padixaⱨi, xundaⱪla Əng Aliy Bolƣuqi Hudaning kaⱨini bolup, Ibraⱨim padixaⱨlarni yengip jǝngdin ⱪaytⱪanda, uning aldiƣa qiⱪⱪan wǝ uningƣa bǝht tiligǝnidi.□«Salem xǝⱨiri» — yǝni Yerusalem; «Salem»ning mǝnisi «salam, amanliⱪ»tur.  ■Yar. 14:17-20. 2 Ibraⱨim bolsa erixkǝn barliⱪ oljisining ondin bir ülüxini uningƣa atiƣanidi. Mǝlkizǝdǝk degǝn isimning birinqi mǝnisi «ⱨǝⱪⱪaniyǝt padixaⱨi» degǝnliktur; uning yǝnǝ bir nami «Salemning padixaⱨi» bolup, buning mǝnisi «amanliⱪ padixaⱨi» degǝnliktur; 3 uning atisi yoⱪ, anisi yoⱪ, nǝsǝbnamisi yoⱪ, künlirining baxlinixi wǝ ⱨayatining ahirlixixi yoⱪtur, bǝlki u Hudaning Oƣliƣa ohxax ⱪilinip, mǝnggülük kaⱨin bolup turidu.□«uning atisi yoⱪ, anisi yoⱪ, nǝsǝbnamisi yoⱪ, künlirining baxlinixi wǝ ⱨayatining ahirlixixi yoⱪtur, bǝlki u Hudaning Oƣliƣa ohxax ⱪilinip, mǝnggülük kaⱨin bolup turidu» — bu ayǝtning qongⱪur mǝzmuni üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.

4 Əmdi ⱪaranglar, bu Mǝlkizǝdǝk nemidegǝn uluƣ adǝm-ⱨǝ! Ⱨǝtta ata-bowilirimizning qongi Ibraⱨimmu oljisining ondin birini uningƣa atiƣan. 5 Dǝrwǝⱪǝ Lawiyning ǝwladliridin kaⱨinliⱪni zimmisigǝ alƣanlar Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ hǝlⱪtin, yǝni ɵz ⱪerindaxliridin Ibraⱨimning puxtidin bolƣiniƣa ⱪarimay tapⱪinining ondin bir ülüxini yiƣixi ǝmr ⱪilinƣan.□«Ibraⱨimning puxtidin bolƣini...» — grek tilida: «Ibraⱨimning qatiriⱪidin qiⱪⱪanlar...» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu.  ■Qɵl. 18:21; Ⱪan. 18:1; Yǝ. 14:4; 2Tar. 31:5. 6 Lekin bularning ⱪǝbilǝ-uruⱪidin bolmiƣan Mǝlkizǝdǝk bolsa Ibraⱨimdin «ondin bir ülüxi»ni ⱪobul ⱪilƣan andin Hudaning wǝdilirigǝ igǝ bolƣuqi Ibraⱨimƣa bǝht tiligǝn.■Yar. 14:20. 7 Xübⱨisizki, bǝht tiligüqi bǝhtkǝ erixküqidin üstündur.□«bǝht tiligüqi» — yaki «bǝht ata ⱪilƣuqi». 8 Bu yǝrdiki «ondin bir ülüx»ni ⱪobul ⱪilƣuqilar ɵlidiƣan adǝmlǝrdindur; u yǝrdiki «ondin bir ülüx»ni ⱪobul ⱪilƣuqi toƣrisida muⱪǝddǝs yazmilarda «U ⱨayat yaxiƣuqi» dǝp guwaⱨliⱪ berilgǝndur.□«Bu yǝrdiki «ondin bir ülüx»ni ⱪobul ⱪilƣuqilar ɵlidiƣan adǝmlǝrdindur; u yǝrdiki «ondin bir ülüx»ni ⱪobul ⱪilƣuqi toƣrisida (muⱪǝddǝs yazmilarda) «U ⱨayat yaxiƣuqi» dǝp guwaⱨliⱪ berilgǝndur» — «ɵlidiƣan adǝmlǝr» Lawiyliⱪ kaⱨinlarni, «ⱨayat yaxiƣuqi» bolsa Mǝlkizǝdǝkni kɵrsitidu.

9 Ⱨǝtta mundaⱪ deyixkǝ boliduki, ondin bir ülüxni alidiƣan Lawiymu ǝjdadi Ibraⱨim arⱪiliⱪ Mǝlkizǝdǝkkǝ ondin bir ülüxni bǝrgǝn. □«Ⱨǝtta mundaⱪ deyixkǝ boliduki, ondin bir ülüxni alidiƣan Lawiymu ǝjdadi Ibraⱨim arⱪiliⱪ (Mǝlkizǝdǝkkǝ) ondin bir ülüxni bǝrgǝn» — ondin bir ülüxni alƣini Lawiy ɵzi ǝmǝs, bǝlki uning ǝwladliri «Lawiylar»dur. 10 Qünki Mǝlkizǝdǝk Ibraⱨimni ⱪarxi alƣanda, Lawiyni kǝlgüsidiki puxti bolux süpitidǝ yǝnila Ibraⱨimning tenidǝ idi, dǝp ⱨesablaxⱪa bolidu.

11 Əmdi Lawiy ⱪǝbilisining kaⱨinliⱪ tüzümi arⱪiliⱪ mukǝmmǝl ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ kelǝlǝydiƣan bolsa (qünki xu tüzümgǝ asaslinip Tǝwrat ⱪanuni Israil hǝlⱪigǝ qüxürülgǝnidi), keyinki waⱪitlarda Ⱨarunning kaⱨinliⱪ tüzümi boyiqǝ ǝmǝs, bǝlki Mǝlkizǝdǝkning kaⱨinliⱪ tüzümi boyiqǝ baxⱪa bir kaⱨinning qiⱪixining nemǝ ⱨajiti bolatti?■Gal. 2:21.

12 Əmdi kaⱨinliⱪ tüzümi ɵzgǝrtilgǝn bolsa, uningƣa munasiwǝtlik ⱪanun-tüzümmu ɵzgǝrtilixkǝ toƣra kelidu. 13 Qünki bu eytiliwatⱪan sɵzlǝr ⱪaritilƣan zat bolsa baxⱪa bir ⱪǝbilidin bolup, bu ⱪǝbilidin ⱨeqkim ⱪurbangaⱨta hizmǝttǝ bolup baⱪmiƣan. 14 Qünki Rǝbbimizning Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin qiⱪⱪanliⱪi eniⱪ; Musa bu ⱪǝbilǝ toƣrisida kaⱨinliⱪⱪa munasiwǝtlik ⱨeqbir nǝrsǝ demigǝnidi.□«Qünki Rǝbbimizning Yǝⱨuda ⱪǝbilisidin qiⱪⱪanliⱪi eniⱪ; Musa bu ⱪǝbilǝ toƣrisida kaⱨinliⱪⱪa munasiwǝtlik ⱨeqbir nǝrsǝ demigǝnidi» — Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ kaⱨinlar Lawiy ⱪǝbilisidin bolƣan.  ■Yǝx. 11:1; Mat. 1:3.

15 Əmdi Mǝlkizǝdǝktǝk baxⱪa bir kaⱨin qiⱪⱪan bolup, bu ɵzgirix munulardin tehimu roxǝn bolidu; □«Əmdi Mǝlkizǝdǝktǝk baxⱪa bir kaⱨin qiⱪⱪan bolup, bu ɵzgirix munulardin tehimu roxǝn bolidu» — «bu ɵzgirix» grek tilida «bu ix» deyilidu. «Bu ix»ning nemǝ ikǝnliki toƣruluⱪ baxⱪa pikirdǝ bolƣan bǝzi alimlar bar. 16 uning kaⱨinliⱪⱪa tǝyinlinixi ǝt igilirigǝ baƣliⱪ ǝmr bilǝn ǝmǝs, bǝlki pütmǝs-tügimǝs ⱨayatning ⱪudritidin bolƣandur.□«... uning kaⱨinliⱪⱪa tǝyinlinixi ǝt igilirigǝ baƣliⱪ ǝmr bilǝn ǝmǝs, bǝlki pütmǝs-tügimǝs ⱨayatning ⱪudritidin bolƣandur» — «ǝt igilirigǝ baƣliⱪ ǝmǝs» — grek tilida «ǝtlik (demǝk, insanning ǝtlirigǝ ⱪaraydiƣan) bir ǝmr boyiqǝ ǝmǝs,...». Demǝk, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ kaⱨinlar Lawiy ⱪǝbilisidin boluxi kerǝk idi, lekin Mǝlkizǝdǝkning kaⱨinliⱪ tüzümi ⱨeqⱪandaⱪ bir ⱪǝbilǝ bilǝn munasiwǝtsiz, pǝⱪǝt mǝnggü ⱨayat kixi buningƣa layiⱪ kelǝtti.

17 Qünki bu ⱨǝⱪtǝ muⱪǝddǝs yazmilarda: «Sǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ Mǝlkizǝdǝkning tipidiki bir kaⱨindursǝn» dǝp guwaⱨliⱪ berilgǝn. □«Sǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ Mǝlkizǝdǝkning tipidiki bir kaⱨindursǝn» — «Mǝlkizǝdǝk» toƣruluⱪ yǝnǝ 7-bab 1-2-ayǝtlǝr wǝ «Zǝbur»diki 110-küygǝ ⱪaralsun. Mǝlkizǝdǝk ɵzi «Yar.» 14-babta kɵrünidu.  ■Zǝb. 110:4; Ibr. 5:6. 18 Qünki aldinⱪi ǝmr-tüzüm ajizliⱪi wǝ ünümsizliki tüpǝylidin küqidin ⱪaldurulƣan 19 (— qünki Tǝwrat ⱪanuni ⱨeq ixni kamalǝtkǝ yǝtküzǝlmidi). Uning orniƣa bizni Hudaƣa yeⱪinlaxturidiƣan, uningdin ǝwzǝl ümid elip kelindi. ■Yⱨ. 1:17; Ros. 13:39; Rim. 3:21,28; 8:3; Gal. 2:16. 20-21 Uning üstigǝ, bu ix Hudaning ⱪǝsimi bilǝn kapalǝtkǝ igǝ bolmay ⱪalmidi (ilgiri ɵtkǝn kaⱨinlar Hudaning ⱪǝsimisiz kaⱨin bolƣanidi; lekin, Əysa bolsa Ɵzigǝ: —

«Pǝrwǝrdigar xundaⱪ ⱪǝsǝm iqti, ⱨǝm ⱨǝrgiz buningdin yanmaydu: — «Sǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ kaⱨindursǝn»» Degüqining ⱪǝsimi bilǝn kaⱨin boldi). □«Pǝrwǝrdigar xundaⱪ ⱪǝsǝm iqti, ⱨǝm ⱨǝrgiz buningdin yanmaydu: — «Sǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ kaⱨindursǝn»» degüqining ⱪǝsimi bilǝn kaⱨin boldi» — Zǝburdiki (110:4) toluⱪ bayan bolsa: «Pǝrwǝrdigar xundaⱪ ⱪǝsǝm iqti, ⱨǝm buningdin yanmaydu: — «Sǝn ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ Mǝlkizǝdǝkning tipidiki bir kaⱨindursǝn»».  ■Zǝb. 110:4. 22 Əmdi Əysa xundaⱪ uluƣ ix bilǝn ǝwzǝl bir ǝⱨdining kepili ⱪilindi.

23 Yǝnǝ kelip, ilgiri ɵtkǝn kaⱨinlar kɵp boluxi kerǝk idi; qünki ularning ⱨǝrbiri ɵlüm tüpǝylidin wǝzipisini dawamlaxturalmay ⱪalƣan. 24 Lekin Əysa mǝnggügǝ turƣaqⱪa, Uning kaⱨinliⱪi ⱨǝrgiz ɵzgǝrtilmǝstur. 25 Xu sǝwǝbtin, U Ɵzi arⱪiliⱪ Hudaning aldiƣa kǝlgǝnlǝrni üzül-kesil ⱪutⱪuzuxⱪa ⱪadir; qünki U ular üqün Hudaƣa murajiǝt ⱪilixⱪa mǝnggü ⱨayattur.■1Tim. 2:5; 1Yuⱨa. 2:1.

26 Muxundaⱪ bir bax kaⱨin dǝl bizning ⱨajitimizdin qiⱪidiƣan — muⱪǝddǝs, ǝyibsiz, ƣubarsiz, gunaⱨkarlardin neri ⱪilinƣan, ǝrxlǝrdin yuⱪiri elip kɵtürülgǝn kaⱨindur. 27 U axu bax kaⱨinlardǝk ⱨǝr küni aldi bilǝn ɵz gunaⱨliri üqün, andin hǝlⱪning gunaⱨliri üqün ⱪurbanliⱪ sunuxⱪa moⱨtaj ǝmǝs. Qünki U Ɵzini ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunƣanda, ⱨǝmmǝylǝn üqün buni bir yolila ada ⱪildi. ■Law. 9:7; 16:6; Ibr. 5:3. 28 Qünki Tǝwrat ⱪanuni ajiz bǝndǝ bolƣan insanlarni bax kaⱨin ⱪilip tǝyinlǝydu, lekin Tǝwrat ⱪanunidin keyin kǝlgǝn Hudaning ⱪǝsǝm-kalami mǝnggügǝ kamalǝtkǝ yǝtküzülgǝn Oƣulni bax kaⱨin ⱪilip tǝyinlidi.