23
Yosiya padixaⱨ islaⱨat ⱪilidu
2Tar. 34:29-30; 35:1-27
1 Padixaⱨ adǝmlǝrni ǝwǝtip, Yǝⱨuda bilǝn Yerusalemning ⱨǝmmǝ aⱪsaⱪallirini ɵz ⱪexiƣa qaⱪirtip kǝldi. ■2Tar. 34:29 2 Padixaⱨ Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ qiⱪti; barliⱪ Yǝⱨudadiki ǝr kixilǝr wǝ Yerusalemda turuwatⱪanlarning ⱨǝmmisi, kaⱨinlar bilǝn pǝyƣǝmbǝrlǝr, yǝni barliⱪ hǝlⱪ, ǝng kiqikidin tartip qongiƣiqǝ ⱨǝmmisi uning bilǝn billǝ qiⱪti. Andin u Pǝrwǝrdigarning ɵyidǝ tepilƣan ǝⱨdǝ kitabining ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularƣa oⱪup bǝrdi.□«Ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularƣa oⱪup bǝrdi» — ibraniy tilida: «ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularning ⱪulaⱪliriƣa oⱪup bǝrdi».
3 Padixaⱨ tüwrükning yenida turup Pǝrwǝrdigarning aldida: — Pǝrwǝrdigarƣa ǝgixip pütün ⱪǝlbim wǝ pütkül jenim bilǝn Uning ǝmrlirini, ⱨɵküm-guwaⱨliⱪliri wǝ bǝlgilimilirini tutup, uxbu kitabta pütülgǝn ǝⱨdigǝ ǝmǝl ⱪilimǝn dǝp ǝⱨdigǝ ɵzini baƣlidi. Xuning bilǝn hǝlⱪning ⱨǝmmisimu ǝⱨdǝ aldida turup uningƣa ɵzini baƣlidi.□«tüwrükning yenida» — yaki «pǝxtaⱪ üstidǝ». «kitabta pütülgǝn ǝⱨdigǝ...» — ibraniy tilida «kitabta pütülgǝn ǝⱨdǝ sɵzlirigǝ...».
4 Andin keyin padixaⱨ bax kaⱨin Ⱨilⱪiya bilǝn orun basar kaⱨinlarƣa wǝ ⱨǝm dǝrwaziwǝnlǝrgǝ: — Baalƣa, Axǝraⱨ butiƣa wǝ asmanning barliⱪ ⱪoxuniƣa atap yasalƣan barliⱪ ǝswab-üskünilǝrni Pǝrwǝrdigarning ɵyidin qiⱪiriwetinglar, dǝp ǝmr ⱪildi; u bularni Yerusalemning sirtida, Kidron etizliⱪida kɵydürdi wǝ küllirini Bǝyt-Əlgǝ elip bardi. 5 U Yǝⱨuda padixaⱨlirining Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridiki «yuⱪiri jaylar»da ⱨǝmdǝ Yerusalemning ǝtrapliridiki «yuⱪiri jaylar»da huxbuy yanduruxⱪa tikligǝn but kaⱨinlirini, xuningdǝk Baalƣa, ⱪuyaxⱪa, ayƣa, yultuz türkümlirigǝ ⱨǝmdǝ asmanning barliⱪ ⱪoxuniƣa huxbuy yaⱪⱪuqilarni ixtin ⱨǝydiwǝtti. □«...ixtin ⱨǝydiwǝtti» — yaki «... ⱨalak ⱪildi». 6 U Pǝrwǝrdigarning ɵyidin Axǝraⱨ butni elip qiⱪip Yerusalemning sirtiƣa elip berip, Kidron jilƣisiƣa apirip xu yǝrdǝ kɵydürüp kukum-talⱪan ⱪilip ezip, topisini addiy puⱪralarning ⱪǝbriliri üstigǝ qeqiwǝtti. 7 Andin u Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ jaylaxⱪan bǝqqiwazlarning turalƣulirini qeⱪip ƣulatti; bu ɵylǝrdǝ yǝnǝ ayallar Axǝraⱨ butⱪa qedir toⱪuytti.
8 U Yǝⱨuda xǝⱨǝrliridin barliⱪ kaⱨinlarni qaⱪirtip, ɵzigǝ yiƣdi. Andin u Gǝbadin tartip Bǝǝr-Xebaƣiqǝ kaⱨinlar huxbuy yaⱪidiƣan «yuⱪiri jaylar»ni buzup bulƣiwǝtti; u «dǝrwazilardiki yuⱪiri jaylar»ni qeⱪip buzdi; bular «Xǝⱨǝr baxliⱪi Yǝxuaning ⱪuwiⱪi»ning yenida, yǝni xǝⱨǝr ⱪuwiⱪiƣa kirix yolining sol tǝripidǝ idi □«Gebadin Bǝǝr-Xebaƣiqǝ» — «Geba» Yǝⱨudaning ximaliy qetidǝ, «Bǝǝr-Xeba» uning jǝnubiy qetidǝ idi. «U ... barliⱪ kaⱨinlarni qaⱪirtip, ... andin u ... kaⱨinlar huxbuy yaⱪidiƣan «yuⱪiri jaylar»ni buzup bulƣiwǝtti» — Yosiya muxu yǝrlǝrni bulƣax bilǝn butpǝrǝslǝrning keyin u yǝrni «bulƣanƣan, ⱨaram» dǝp ⱪarap, ⱪaytidin xundaⱪ yolda ixlitixini mumkin ǝmǝs ⱪilix üqün idi. «dǝrwazilardiki yuⱪiri jaylar» — yaki «tawapgaⱨlarni». 9 (ǝmdi «yuⱪiri jaylar»diki kaⱨinlarning Yerusalemda Pǝrwǝrdigarning ⱪurbangaⱨiƣa qiⱪixi qǝklǝngǝnidi; lekin ular dawamliⱪ ɵz ⱪerindaxliri bilǝn birgǝ pitir nanlardin yeyixigǝ muyǝssǝr idi).
10 Yosiya ⱨeqkim ɵz oƣli yaki ⱪizini Molǝkkǝ atap ottin ɵtküzmisun dǝp, Ⱨinnomning oƣlining jilƣisidiki Tofǝtnimu buzup bulƣiwǝtti. □«ɵz oƣli yaki ⱪizini... ottin ɵtküzüx» — insaniy ⱪurbanliⱪlarni kɵrsitixi mumkin. «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi» — bu yǝr yǝnǝ «Ⱨinnomning jilƣisi», yǝni «Ge-Ⱨinnom» dǝp atilatti (ǝrǝbqǝ «jǝⱨǝnnǝm»). 11 Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ kiridiƣan yolning eƣizida Yǝⱨuda padixaⱨliri ⱪuyaxⱪa tǝⱪdim ⱪilip ⱪoyƣan atlarni xu yǝrdin yɵtkǝp, «ⱪuyax ⱨarwiliri»ni otta kɵydürdi (ular ibadǝthanining ⱨoyliliriƣa jaylaxⱪan, Natan-Mǝlǝk degǝn aƣwatning ɵyining yenida turatti). □«ⱪuyaxⱪa tǝⱪdim ⱪilip ⱪoyƣan atlar» — bu atlar tirik atlar yaki at ⱨǝykili boluxi mumkin idi. «Natan-Mǝlǝk degǝn aƣwatning ɵyi» — bǝlkim muⱪǝddǝs ibadǝthanining birǝr ⱨoylisida boluxi mumkin idi. 12 Padixaⱨ yǝnǝ Yǝⱨuda padixaⱨliri Aⱨazning balihanisining ɵgzisidǝ saldurƣan ⱪurbangaⱨlarni wǝ Manassǝⱨ Pǝrwǝrdigarning ɵyining ikki ⱨoylisiƣa yasatⱪan ⱪurbangaⱨlarni qeⱪip kukum-talⱪan ⱪiliwǝtti; u ularning topisini u yǝrdin elip, Kidron jilƣisiƣa qeqiwǝtti. 13 Israilning padixaⱨi Sulayman Yerusalemning mǝxriⱪ tǝripigǝ wǝ «Ⱨalak teƣi»ning jǝnubiƣa Zidoniylarning yirginqlik buti Axtarot, Moabiylarning yirginqlik buti Kemox wǝ Ammonlarning yirginqlik buti Milkomƣa atap yasatⱪan «yuⱪiri jaylar»nimu padixaⱨ buzup bulƣiwǝtti. □«Ⱨalak teƣi» — muxu yǝrdǝ «Zǝytun teƣi»ni kɵrsitidu. Butpǝrǝsliktin bulƣinip kǝtkini tüpǝylidin uningƣa xundaⱪ ⱨǝjwiy, kinayilik isim ⱪoyulƣan. 14 U but tüwrüklǝrni parqilap, Axǝraⱨ butlirini kesip yiⱪitip, ular turƣan yǝrlǝrni adǝm sɵngǝkliri bilǝn toldurdi.□«U but tüwrüklǝrni parqilap,... ular turƣan yǝrlǝrni adǝm sɵngǝkliri bilǝn toldurdi» — Yosiyaning muxu yǝrlǝrni «adǝmlǝrning sɵngǝkliri» bilǝn tolduruxi butpǝrǝslǝrning keyin u yǝrlǝrni «bulƣanƣan, ⱨaram» dǝp ⱪarap, ⱪaytidin xundaⱪ yolda ularni ixlitixini mumkin ǝmǝs ⱪilix üqün idi. ■Mis. 23:24; 34:13; Qɵl. 33:52; Ⱪan. 7:5, 25; 12:3
15 U yǝnǝ Israilni gunaⱨⱪa putlaxturƣan, Nibatning oƣli Yǝroboam Bǝyt-Əldǝ saldurƣan ⱪurbangaⱨ bilǝn «yuⱪiri jay»ni, ularni buzup qaⱪti, andin keyin «yuⱪiri jay»ni kɵydürüp kukum-talⱪan ⱪiliwǝtti, Axǝraⱨ butinimu kɵydürüwǝtti. ■1Pad. 12:32, 33 16 Yosiya burulup ⱪarap, taƣdiki ⱪǝbrilǝrni kɵrüp, adǝm ǝwǝtip ⱪǝbrilǝrdiki sɵngǝklǝrni kolap qiⱪirip, ⱪurbangaⱨ üstidǝ kɵydürdi, xu yol bilǝn uni bulƣiwǝtti. Bu ixlar Pǝrwǝrdigarning kalamini yǝtküzüp, dǝl ularni aldin’ala bexarǝt ⱪilip jakarliƣan Hudaning adimining sɵzining ǝmǝlgǝ axuruluxi idi. □«Yosiya ... taƣdiki ⱪǝbrilǝrni kɵrüp, adǝm ǝwǝtip ⱪǝbrilǝrdiki sɵngǝklǝrni kolap qiⱪirip, ⱪurbangaⱨ üstidǝ kɵydürdi» — yuⱪiriⱪi izaⱨatni kɵrüng. «Pǝrwǝrdigarning kalamini yǝtküzüp, dǝl ularni aldin’ala bexarǝt ⱪilip jakarliƣan Hudaning adimining sɵzi» — «1Pad.» 13:30-32ni kɵrüng. ■1Pad. 13:2 17 Andin Yosiya: Kɵz aldimdiki bu ⱪǝbrǝ texi kimning? — dǝp soridi.
Xǝⱨǝrdikilǝr uningƣa: Bu Yǝⱨudadin kǝlgǝn, silining Bǝyt-Əldiki ⱪurbangaⱨni buzƣan muxu ixlirini bexarǝt ⱪilƣan Hudaning adimining ⱪǝbrisi ikǝn, dedi.
18 Yosiya: — Uni ⱪoyunglar, ⱨeqkim uning sɵngǝklirini midirlatmisun, dǝp buyrudi. Xuning bilǝn ular uning sɵngǝkliri bilǝn Samariyǝdin kǝlgǝn pǝyƣǝmbǝrning sɵngǝklirigǝ ⱨeqkimni tǝgküzmidi.
19 Andin Yosiya Israilning padixaⱨliri Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipini ⱪozƣiƣan, Samariyǝning xǝⱨǝrliridǝ yasatⱪan «yuⱪiri jaylar»diki barliⱪ ɵylǝrni qaⱪti; u ularni Bǝyt-Əldǝ ⱪilƣandǝk ⱪilip, yoⱪatti. ■2Tar. 34:6 20 U u yǝrlǝrdiki «yuⱪiri jaylar»ƣa has bolƣan ⱨǝmmǝ kaⱨinlarni ⱪurbangaⱨning üstidǝ ɵltürüp, ⱪurbanliⱪ ⱪildi, andin ularning üstigǝ adǝm sɵngǝklirini kɵydürdi; u ahirda Yerusalemƣa yenip bardi.
Yosiya padixaⱨ «ɵtüp ketix ⱨeyti»ni ɵtküzidu
2Tar. 35:1-19
21 Padixaⱨ barliⱪ hǝlⱪⱪǝ yarliⱪ qüxürüp: — Bu ǝⱨdǝ kitabida pütülgǝndǝk, Hudayinglar Pǝrwǝrdigarƣa «ɵtüp ketix ⱨeyti»ni ɵtküzünglar, dǝp buyrudi. ■Mis. 12:3; Ⱪan. 16:2; 2Tar. 35:1 22 «Batur ⱨakimlar» Israilning üstidin ⱨɵküm sürgǝn künlǝrdin tartip, nǝ Israil padixaⱨlirining waⱪitlirida nǝ Yǝⱨuda padixaⱨlirining waⱪitlirida undaⱪ bir «ɵtüp ketix ⱨeyti» ɵtküzülüp baⱪmiƣanidi; 23 Yosiya padixaⱨning sǝltǝnitining on sǝkkizinqi yilida, Pǝrwǝrdigarƣa atap bu «ɵtüp ketix ⱨeyti» Yerusalemda ɵtküzüldi.
24 Xuningdǝk Yosiya Yǝⱨuda yurtida wǝ Yerusalemda pǝyda bolƣan jinkǝxlǝr wǝ palqilarni, tǝrafim mǝbudliri, ⱨǝrⱪandaⱪ butlar wǝ barliⱪ baxⱪa lǝnǝtlik nǝrsilǝrni zemindin yoⱪatti. Uning xundaⱪ ⱪilixining mǝⱪsiti, Ⱨilⱪiya kaⱨin Pǝrwǝrdigarning ɵyidin tapⱪan kitabta hatirilǝngǝn Tǝwrattiki sɵzlǝrgǝ ǝmǝl ⱪilixtin ibarǝt idi.□«tǝrafim mǝbudliri» — kiqik, elip yürgüdǝk «ⱪolayliⱪ butlar» idi. ■Law. 19:31; 20:27; Ⱪan. 18:11; Yǝx. 8:19
25 Uningdǝk Musaƣa qüxürülgǝn ⱪanunƣa intilip pütün ⱪǝlbi, pütün jeni wǝ pütün küqi bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip, ɵzini beƣixliƣan bir padixaⱨ uningdin ilgiri bolmiƣanidi wǝ uningdin keyinmu uningƣa ohxax birsi bolup baⱪmidi. □«uningdǝk ... ⱪanunƣa intilip pütün ⱪǝlbi, pütün jeni wǝ pütün küqi bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip, ɵzini beƣixliƣan bir padixaⱨ ... bolup baⱪmidi» — bu sɵzlǝr uning Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip ⱪattiⱪ towa ⱪilixi wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa bolƣan intilixliri jǝⱨǝttǝ eytilidu. 26 Lekin Pǝrwǝrdigarning aqqiⱪi Manassǝⱨning Ɵzini rǝnjitkǝn barliⱪ rǝzillikliri tüpǝylidin Yǝⱨudaƣa tutaxⱪandin keyin, Ɵzining xiddǝtlik ƣǝzipidin yanmidi. 27 Pǝrwǝrdigar: — Israilni taxliƣandǝk Yǝⱨudanimu Ɵz kɵzümdin neri ⱪilimǝn wǝ Ɵzüm talliƣan bu xǝⱨǝr Yerusalemni wǝ Mǝn: — «Mening namim xu yǝrdǝ bolidu» degǝn xu ibadǝthanini tǝrk ⱪilimǝn, dedi.□«xu ibadǝthanini...» — ibraniy tilida «xu ɵyni...». ■2Pad. 17:18, 20; 24:3
28 Yosiyaning baxⱪa ǝmǝlliri ⱨǝm ⱪilƣanlirining ⱨǝmmisi «Yǝⱨuda padixaⱨlirining tarih-tǝzkiriliri» degǝn kitabta pütülgǝn ǝmǝsmidi?
29 Uning künliridǝ Misirning padixaⱨi Pirǝwn-Nǝko Asuriyǝning padixaⱨiƣa ⱨujum ⱪilƣili Əfrat dǝryasiƣa bardi. U qaƣda Yosiya padixaⱨ Pirǝwn bilǝn soⱪuxuxⱪa qiⱪti; lekin Pirǝwn uni kɵrüp Mǝgiddoda uni ɵltürdi.
30 Hizmǝtkarliri uning ɵlükini jǝng ⱨarwisiƣa selip Mǝgiddodin Yerusalemƣa elip kelip, uni ɵz ⱪǝbrisidǝ dǝpnǝ ⱪildi. Yurt hǝlⱪi Yosiyaning oƣli Yǝⱨoaⱨazni mǝsiⱨ ⱪilip, atisining ornida padixaⱨ ⱪildi.■2Tar. 36:1
Yǝⱨoaⱨazning Yǝⱨudaning üstidiki sǝltǝniti
2Tar. 36:1-4
31 Yǝⱨoaⱨaz padixaⱨ bolƣanda yigirmǝ üq yaxta bolup, üq ay Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Ⱨamutal idi; u Libnaⱨliⱪ Yǝrǝmiyaning ⱪizi idi. 32 Yǝⱨoaⱨaz bowiliri barliⱪ ⱪilƣanliridǝk, Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪildi.
33 Əmdi Pirǝwn-Nǝko uning Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪilmasliⱪi üqün, uni Hamat yurtidiki Riblaⱨda solap ⱪoydi wǝ Yǝⱨuda zeminiƣa yüz talant kümüx bilǝn bir talant altun seliⱪ qüxürdi. □«yüz talant kümüx» — bir talant bǝlkim 30.6 kilogram idi. 34 Andin Pirǝwn-Nǝko Yosiyaning oƣli Eliakimni atisining ornida padixaⱨ ⱪilip, ismini Yǝⱨoakimƣa ɵzgǝrtti. U Yǝⱨoaⱨazni ɵzi bilǝn Misirƣa elip kǝtti; Yǝⱨoaⱨaz Misirƣa kelip xu yǝrdǝ ɵldi.□«Eliakim» — bu isimning mǝnisi «Huda (Əloⱨim) turƣuzidu»; «Yǝⱨoakim» degǝnning mǝnisi «Pǝrwǝrdigar (Yaⱨwǝⱨ) turƣuzidu». Pirǝwnning undaⱪ ⱪilixtiki mǝⱪsiti bǝlkim birhil ⱨǝjwiy-kinayilik ⱪilix yaki Hudaƣa bolƣan kupurluⱪ bolsa kerǝk. ■Mat. 1:11
35 Yǝⱨoakim kümüx bilǝn altunni Pirǝwngǝ bǝrdi; lekin Pirǝwnning xu buyruⱪini ijra ⱪilip pulni tapxurux üqün yurtⱪa ⱨǝrbir adǝmning qamiƣa ⱪarap baj-alwan ⱪoyƣanidi; altun wǝ kümüxni u yurtning hǝlⱪidin, ⱨǝrbirigǝ salƣan ɵlqǝm boyiqǝ Pirǝwn-Nǝkoƣa berixkǝ yiƣⱪanidi.■2Tar. 36:5-8
36 Yǝⱨoakim padixaⱨ bolƣanda yigirmǝ bǝx yaxta bolup, on bir yil Yerusalemda sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Zibidaⱨ idi; u Rumaⱨliⱪ Pǝdayaning ⱪizi idi. 37 Yǝⱨoakim bowiliri barliⱪ ⱪilƣanliridǝk Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilatti.
- Padixaⱨlar «2»
- b «Ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularƣa oⱪup bǝrdi» — ibraniy tilida: «ⱨǝmmǝ sɵzlirini ularning ⱪulaⱪliriƣa oⱪup bǝrdi».
- c «tüwrükning yenida» — yaki «pǝxtaⱪ üstidǝ». «kitabta pütülgǝn ǝⱨdigǝ...» — ibraniy tilida «kitabta pütülgǝn ǝⱨdǝ sɵzlirigǝ...».
- d «...ixtin ⱨǝydiwǝtti» — yaki «... ⱨalak ⱪildi».
- e «Gebadin Bǝǝr-Xebaƣiqǝ» — «Geba» Yǝⱨudaning ximaliy qetidǝ, «Bǝǝr-Xeba» uning jǝnubiy qetidǝ idi. «U ... barliⱪ kaⱨinlarni qaⱪirtip, ... andin u ... kaⱨinlar huxbuy yaⱪidiƣan «yuⱪiri jaylar»ni buzup bulƣiwǝtti» — Yosiya muxu yǝrlǝrni bulƣax bilǝn butpǝrǝslǝrning keyin u yǝrni «bulƣanƣan, ⱨaram» dǝp ⱪarap, ⱪaytidin xundaⱪ yolda ixlitixini mumkin ǝmǝs ⱪilix üqün idi. «dǝrwazilardiki yuⱪiri jaylar» — yaki «tawapgaⱨlarni».
- f «ɵz oƣli yaki ⱪizini... ottin ɵtküzüx» — insaniy ⱪurbanliⱪlarni kɵrsitixi mumkin. «Ⱨinnomning oƣlining jilƣisi» — bu yǝr yǝnǝ «Ⱨinnomning jilƣisi», yǝni «Ge-Ⱨinnom» dǝp atilatti (ǝrǝbqǝ «jǝⱨǝnnǝm»).
- g «ⱪuyaxⱪa tǝⱪdim ⱪilip ⱪoyƣan atlar» — bu atlar tirik atlar yaki at ⱨǝykili boluxi mumkin idi. «Natan-Mǝlǝk degǝn aƣwatning ɵyi» — bǝlkim muⱪǝddǝs ibadǝthanining birǝr ⱨoylisida boluxi mumkin idi.
- h «Ⱨalak teƣi» — muxu yǝrdǝ «Zǝytun teƣi»ni kɵrsitidu. Butpǝrǝsliktin bulƣinip kǝtkini tüpǝylidin uningƣa xundaⱪ ⱨǝjwiy, kinayilik isim ⱪoyulƣan.
- i «U but tüwrüklǝrni parqilap,... ular turƣan yǝrlǝrni adǝm sɵngǝkliri bilǝn toldurdi» — Yosiyaning muxu yǝrlǝrni «adǝmlǝrning sɵngǝkliri» bilǝn tolduruxi butpǝrǝslǝrning keyin u yǝrlǝrni «bulƣanƣan, ⱨaram» dǝp ⱪarap, ⱪaytidin xundaⱪ yolda ularni ixlitixini mumkin ǝmǝs ⱪilix üqün idi.
■23:14 Mis. 23:24; 34:13; Qɵl. 33:52; Ⱪan. 7:5, 25; 12:3
■23:15 1Pad. 12:32, 33
- l «Yosiya ... taƣdiki ⱪǝbrilǝrni kɵrüp, adǝm ǝwǝtip ⱪǝbrilǝrdiki sɵngǝklǝrni kolap qiⱪirip, ⱪurbangaⱨ üstidǝ kɵydürdi» — yuⱪiriⱪi izaⱨatni kɵrüng. «Pǝrwǝrdigarning kalamini yǝtküzüp, dǝl ularni aldin’ala bexarǝt ⱪilip jakarliƣan Hudaning adimining sɵzi» — «1Pad.» 13:30-32ni kɵrüng.
- ~16~ «tǝrafim mǝbudliri» — kiqik, elip yürgüdǝk «ⱪolayliⱪ butlar» idi.
- ~18~ «uningdǝk ... ⱪanunƣa intilip pütün ⱪǝlbi, pütün jeni wǝ pütün küqi bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip, ɵzini beƣixliƣan bir padixaⱨ ... bolup baⱪmidi» — bu sɵzlǝr uning Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaytip ⱪattiⱪ towa ⱪilixi wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa bolƣan intilixliri jǝⱨǝttǝ eytilidu.
- ~19~ «xu ibadǝthanini...» — ibraniy tilida «xu ɵyni...».
■23:27 2Pad. 17:18, 20; 24:3
- ~22~ «yüz talant kümüx» — bir talant bǝlkim 30.6 kilogram idi.
- ~23~ «Eliakim» — bu isimning mǝnisi «Huda (Əloⱨim) turƣuzidu»; «Yǝⱨoakim» degǝnning mǝnisi «Pǝrwǝrdigar (Yaⱨwǝⱨ) turƣuzidu». Pirǝwnning undaⱪ ⱪilixtiki mǝⱪsiti bǝlkim birhil ⱨǝjwiy-kinayilik ⱪilix yaki Hudaƣa bolƣan kupurluⱪ bolsa kerǝk.
■23:1
-
2Tar. 34:29