1 «Əgǝr birsi jamaǝtkǝ yetǝkqi boluxⱪa intilsǝ, u güzǝl bir wǝzipini arzu ⱪilƣan bolidu» degǝn bu sɵz ⱨǝⱪtur. □«Əgǝr birsi jamaǝtkǝ yetǝkqi boluxⱪa intilsǝ, u güzǝl bir wǝzipini arzu ⱪilƣan bolidu» — «yetǝkqi»lǝr toƣruluⱪ «Filippiyiliⱪlarƣa»diki «ⱪoxumqi sɵz», «yetǝkqilǝr wǝ hizmǝtkarlar» degǝn sɵzlirimizni kɵrüng. «Aⱪsaⱪal» wǝ «yetǝkqi» ǝmǝliyǝttǝ bir gǝptur. 2 Əmdi yetǝkqi bolsa ǝyibsiz, bir hotunluⱪ, salmaⱪ, pǝmlik, ǝdǝplik, meⱨmandost, Huda toƣrisida tǝlim berǝlǝydiƣan boluxi,□«Əmdi yetǝkqi bolsa ǝyibsiz, bir hotunluⱪ, salmaⱪ, pǝmlik, ǝdǝplik, meⱨmandost, Huda toƣrisida tǝlim berǝlǝydiƣan boluxi... (kerǝk)» — «bir hotunluⱪ», bǝlkim «ɵz ayaliƣa sadiⱪ» degǝn mǝnidǝ. Buning toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.  ■2Tim. 2:24; Tit. 1:6. 3 xundaⱪla ⱨaraⱪkǝx wǝ zorawan bolmasliⱪi, mulayim boluxi, sǝpra, nǝpsaniyǝtqi bolmasliⱪi,□«... xundaⱪla ⱨaraⱪkǝx wǝ zorawan bolmasliⱪi, mulayim boluxi, sǝpra, nǝpsaniyǝtqi bolmasliⱪi... (kerǝk)» — «nǝpsaniyǝtqi» grek tilida «ɵzini bulƣaydiƣan nǝpsaniyǝtqilikkǝ berilgǝn» degǝn bir sɵz bilǝn ipadilinidu. Bu sɵzgǝ ⱪariƣanda, pul wǝ mal-dunyani ⱪoƣlixix insanni ⱨaram ⱪilip bulƣaydu. Bu tema toƣrisida yǝnǝ «Luⱪa» 16:9-11 wǝ xu ayǝtlǝrdiki izaⱨatlarni wǝ «Luⱪa»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdiki 16-bab toƣruluⱪ «naⱨǝⱪ dunyaƣa tǝwǝ bolƣan mal-dunya» degǝn mǝzmunni kɵrüng. 4 ǝz ailisini yahxi baxⱪuralaydiƣan boluxi, tolimu salapǝtlik bilǝn pǝrzǝntlirini ata-anisiƣa boysunidiƣan ⱪilip tǝrbiyiliyǝlǝydiƣan kixi boluxi kerǝk.□«ɵz ailisini yahxi baxⱪuralaydiƣan boluxi, tolimu salapǝtlik bilǝn pǝrzǝntlirini ata-anisiƣa boysunidiƣan ⱪilip tǝrbiyiliyǝlǝydiƣan kixi boluxi kerǝk» — «tolimu salapǝtlik bilǝn... tǝrbiyiliyǝlǝydiƣan» degǝnlik ibarǝ terikmǝy balilirini tǝrbiyilǝydiƣanlikini bildüridu. Ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «pǝrzǝntlirini ɵz ata-anisiƣa toluⱪ ⱨɵrmǝt bilǝn boysunidiƣan ⱪilip tǝrbiyiliyǝlǝydiƣan kixi boluxi kerǝk». 5 Qünki birsi ɵz ailisini baxⱪuruxni bilmisǝ, u Hudaning jamaitidin ⱪandaⱪmu hǝwǝr alalisun? 6 Yetǝkqi yengi etiⱪadqilardin bolmisun; undaⱪ bolsa, u tǝkǝbburlixip ketixi mumkin, xuningdǝk Xǝytanning ǝyibigǝ kirip, u uqriƣan ⱨɵkümgǝ qüxidu.□«Yetǝkqi yengi etiⱪadqilardin bolmisun; undaⱪ bolsa, u tǝkǝbburlixip ketixi mumkin, xuningdǝk Xǝytanning ǝyibigǝ kirip, u uqriƣan ⱨɵkümgǝ qüxidu» — «Xǝytanning ǝyibigǝ kirix» bǝlkim Xǝytanning ǝslidiki gunaⱨi, yǝni tǝkǝbburlixip kǝtkinini (xundaⱪla Hudaning jazasiƣa uqriƣanliⱪini wǝ kǝlgüsidimu uqraydiƣanliⱪini) kɵrsitidu. 7 U jamaǝtning sirtidikilǝr tǝripidinmu obdan tǝriplinidiƣan boluxi kerǝk; xundaⱪ bolƣanda, u baxⱪilarning ⱪarilixiƣa uqrimaydu, Xǝytanning ⱪiltiⱪiƣa qüxmǝydu.□«U jamaǝtning sirtidikilǝr tǝripidinmu obdan tǝriplinidiƣan boluxi kerǝk; xundaⱪ bolƣanda, u baxⱪilarning ⱪarilixiƣa uqrimaydu, Xǝytanning ⱪiltiⱪiƣa qüxmǝydu» — «Xǝytanning ⱪiltiⱪi» nemini kɵrsitidu? Yetǝkqilǝrdǝ ǝyiblinǝrlik yeri bolsa (ⱨǝtta yoxurun bolsimu), xundaⱪla «sirttikilǝr» uni ǝyiblǝydiƣan bolsa u bǝlkim u ɵzini aⱪlax üqün yaki ixlirini yoxurux üqün yalƣan gǝp ⱪilixi mumkin. Undaⱪta u dǝrⱨal Xǝytanning ilkidǝ bolidu. Jamaǝttikilǝr tǝripidinmu obdan «tǝriplinixi» kerǝk, ǝlwǝttǝ.

8 Huddi yetǝkqilǝrgǝ ohxax, jamaǝtning hizmǝtkarlirimu salmaⱪ, ikki hil gǝp ⱪilmaydiƣan, ⱨaraⱪ-xarabⱪa berilmǝydiƣan, nǝpsaniyǝtqi bolmiƣan kixilǝrdin boluxi,□«Huddi (yetǝkqilǝrgǝ) ohxax, jamaǝtning hizmǝtkarlirimu salmaⱪ, ikki hil gǝp ⱪilmaydiƣan ... kixilǝrdin boluxi... (kerǝk)» — hizmǝtkarlar jamaǝtning yetǝkqilirining yardǝmqisi bolup, ular ⱨǝr hil ǝmǝliy ixlarƣa mǝs’ul kixilǝrdur. Yǝnǝ «Filippiyiliⱪlarƣa»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdiki «yetǝkqilǝr wǝ hizmǝtkarlar» degǝn mǝzmunni kɵrüng. «nǝpsaniyǝtqi bolmiƣan kixilǝrdin boluxi ... (kerǝk)» — «nǝpsaniyǝtqi» — 3-ayǝtni kɵrüng.  ■Ros. 6:3. 9 pak wijdani bilǝn etiⱪadning sirini qing tutidiƣan boluxi lazim. □«pak wijdani bilǝn etiⱪadning sirini qing tutidiƣan boluxi lazim» — «etiⱪaning siri»: oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Injildiki «sirlar» bolsa Huda ǝslidǝ yoxurup kǝlgǝn, Injil dǝwridǝ Ɵz jamaitigǝ axkariliƣan qongⱪur ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrni kɵrsitidu. «Rimliⱪlarƣa»diki «kirix sɵzlǝr»ni kɵrüng.  ■1Tim. 1:19. 10 Bundaⱪ adǝmlǝrnimu aldi bilǝn sinap kɵrüp, ǝyib tǝrǝpliri bolmisa, andin hizmǝt wǝzipisigǝ ⱪoyuxⱪa bolidu. 11 Xuningdǝk, bu hizmǝtkarlarning ayallirimu tǝmkin, pitnǝ-pasat ⱪilmaydiƣan, salmaⱪ wǝ ⱨǝrⱪandaⱪ ixta ixǝnqlik bolƣanlardin boluxi lazim. □«xuningdǝk, bu hizmǝtkarlarning ayallirimu tǝmkin, ... ⱨǝrⱪandaⱪ ixta ixǝnqlik bolƣanlardin boluxi lazim» — «hizmǝtkarlarning ayallirimu» yaki «ayal hizmǝtkarlirimu...». «Rim.» 16:1ni kɵrüng. 12 Hizmǝtkarlar bir hotunluⱪ, ɵz pǝrzǝntliri wǝ ailisini yahxi baxⱪuridiƣan kixilǝrdin bolsun. □«Hizmǝtkarlar bir hotunluⱪ, ɵz pǝrzǝntliri wǝ ailisini yahxi baxⱪuridiƣan kixilǝrdin bolsun» — «bir hotunluⱪ» degǝnlik (yaki «bir ayalningla eri») bǝlkim «ɵz ayaliƣa sadiⱪ» degǝn mǝnidǝ. Buning toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. 13 Hizmǝtkarning wǝzipisini obdan orunƣanlar ɵzi üqün yahxi nam-ataⱪⱪa sazawǝr bolidu wǝ Mǝsiⱨ Əysada bolƣan etiⱪadta zor jür’ǝt-ixǝnqkǝ erixidu.□«yahxi nam-ataⱪⱪa sazawǝr bolidu wǝ Mǝsiⱨ Əysada bolƣan etiⱪadta zor jür’ǝt-ixǝnqkǝ erixidu» — «Ros.» 6-8-babta bayan ⱪilinƣan «hizmǝtkar» bolƣan Istifan wǝ Filip buningƣa ikki obdan misaldur.  ■Mat. 25:21.

14 Mǝn gǝrqǝ pat arida yeningƣa yetip berixni arzu ⱪilsammu, yǝnila bu hǝtni yazdim; 15 Mubada mǝn ⱨayal bolup ⱪalsam, hǝttin Hudaning ailisi arisida ɵzüngni ⱪandaⱪ tutux kerǝklikini bilisǝn. Bu ailǝ bolsa tirik Hudaning jamaiti, ⱨǝⱪiⱪǝtning tüwrüki wǝ tǝglikidur. □«Mubada mǝn ⱨayal bolup ⱪalsam, hǝttin Hudaning ailisi arisida ɵzüngni ⱪandaⱪ tutux kerǝklikini bilisǝn» — «Hudaning ailisi»: — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, ibraniy tilida wǝ grek tilida (uyƣur tiliƣa ohxax) «ɵy» wǝ «ailǝ» birla sɵz bilǝn ipadilinidu. Hudaning «ɵyi» uning ailisi, yǝni uning «tirik ibadǝthanisi», «tirik ɵyi»dur. «1Pet.» 2:4-8nimu kɵrüng. 16 Ⱨǝmmǝylǝn etirap ⱪilmay turalmayduki, ihlasmǝnlikning siri büyüktur: —

«Ɵzi insan tenidǝ ayan boldi,

Roⱨ Uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini ispatlidi,

Pǝrixtilǝrgǝ u kɵründi,

Uning hǝwiri pütkül ǝllǝrgǝ jakarlandi,

Jaⱨanda Uningƣa iman kǝltürüldi,

U xan-xǝrǝp iqidǝ ǝrxkǝ kɵtürüldi».□«ihlasmǝnlikning siri büyüktur» — «ihlasmǝnlikning siri»ning üq mǝnisi boluxi mumkin: — (1) Əysa Mǝsiⱨning ɵzidǝ ihlasmǝnlikning mujǝssǝmlǝxtürülüxi, biz insanlarƣa «ihlasmǝnlik»ning nemǝ ikǝnliki ayan ⱪidi; (2) «ihlasmǝnlikni (insanlarƣa) elip kelidiƣan sir» (3) «ihlasmǝnlǝrgǝ (yǝni Hudaning mɵmin bǝndilirigǝ) tapxurulƣan sir» — demǝk, bizning etiⱪadimiz. Bizningqǝ Pawlusning kɵrsǝtkǝnliri 1- wǝ 2-mǝnidǝ. Xübⱨisizki, bu sir dǝl Əysa Mǝsiⱨ Ɵzidur.
«Ɵzi insan tenidǝ ayan boldi» — bǝzi ⱪǝdimki kɵqürmilǝrdǝ «Huda insan tenidǝ ayan boldi» deyilidu. «Ɵzi insan tenidǝ ayan boldi, Roⱨ Uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪini ispatlidi...» — «Roⱨ» Muⱪǝddǝs Roⱨ, Hudaning Roⱨi.  ■Mar. 16:19; Luⱪa 9:51; Yⱨ. 1:14; Ros. 1:2; Əf. 3:5, 6.