Zekeriya
1
Ata-bowiliringlardek bolmanglar!
1 Darius padishahning ikkinchi yili sekkizinchi ayda, Perwerdigarning sözi Iddoning newrisi, Berekiyaning oghli Zekeriya peyghemberge kélip mundaq déyildi: —□«Darius padishahning ikkinchi yili sekkizinchi ayda...» — «Darius padishah» yeni «Darius Xispastés» (miladiyedin ilgiriki 521-485-yili). «sekkizinchi ayda...» — kitabta éytilghan aylar Yehudiylarning kona kaléndari boyiche idi. Bu ay miladiyedin ilgiriki 520-yili Öktebrge toghra kélidu.
2 — «Perwerdigar ata-bowiliringlardin intayin qattiq ghezeplendi. 3 Shunga sen ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: — «Méning yénimgha qaytip kélinglar, Men silerning yéninglargha qaytip kélimen» deydu», — dégin. □«Shunga sen ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: — «...» deydu», — dégin» — esli shekli: «Shunga sen ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar mundaq deydu: — «Méning yénimgha qaytip kélinglar» — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar — «Men silerning yéninglargha yénip kélimen» — seydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar!».
4 — Ata-bowiliringlardek bolmanglar; chünki ilgiriki peyghemberler ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: — Rezil yolliringlardin, rezil qilmishliringlardin yénip towa qilinglar, dégen», — dep jakarlighan. Biraq ular Manga qulaq salmighan, boysunmighan, — deydu Perwerdigar.■Yesh. 31:6; Yer. 3:12; 18:11; Ez. 18:30; Hosh. 14:2
5 — Silerning ata-bowiliringlar hazir qéni? Peyghemberler bolsa, menggü yashamdu? □«Peyghemberler bolsa, menggü yashamdu?» — mezkur rétorik soal belkim xelqning diqqitini peyghemberlerge merkezleshtürüsh üchün emes, belki ularning yetküzgen xewerlirige merkezleshtürüsh üchün éytilghan. Hetta peyghemberlermu dunyadin kétidu, biraq ularning sözliri, yeni Xudaning sözliri yenila inawetlik, shundaqla emelge ashurulmaqta (6-ayetni körüng).
Bezi alimlar: «Peyghemberler menggü yashamdu?» dégen soalni xelqning Zekeriya peyghemberning sözige reddiye bermekchi bolup imansizlik bilen bergen jawabidur, dep qaraydu. 6 Lékin Méning peyghemberlerge buyrughan sözlirim we belgilimilirim, ata-bowiliringlarning béshighimu chüshken emesmidi?».
Bezi alimlar: «Peyghemberler menggü yashamdu?» dégen soalni xelqning Zekeriya peyghemberning sözige reddiye bermekchi bolup imansizlik bilen bergen jawabidur, dep qaraydu. 6 Lékin Méning peyghemberlerge buyrughan sözlirim we belgilimilirim, ata-bowiliringlarning béshighimu chüshken emesmidi?».
Shuning bilen ular yolidin yénip: — Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar yollirimiz we qilmishlirimiz boyiche bizni qandaq qilimen dése, shundaq qildi, — dégen.□«Shuning bilen ular yolidin yénip: — ... Perwerdigar yollirimiz we qilmishlirimiz boyiche bizni qandaq qilimen dése, shundaq qildi, — dégen» — «ular» belkim neq meydanda Zekeriyagha qulaq sélip towa qilghan xelq. ■Yigh. 1:18
Sekkiz alamet körünüsh •••• Birinchi alamet körünüsh — Atliq adem we üch xil renglik atlar
7 Darius padishahning ikkinchi yili, on birinchi ay, yeni «Shébat éyi»ning yigirme tötinchi küni, Perwerdigarning kalami Iddoning newrisi, Berekiyaning oghli Zekeriya peyghemberge keldi. U mundaq bésharetni kördi: —□«Darius padishahning ikkinchi yili, on birinchi ay, yeni «shébat éyi»ning yigirme tötinchi küni...» — miladiyedin ilgiriki 519-yili, 15-Féwral.
8 Men kéchide alamet körünüshlerni kördüm; mana, toruq atqa min’gen bir ademni kördüm; u chongqur oymanliqtiki xadas derexliri arisida turatti; uning keynide toruq, ala-taghil we aq atlar bar idi. □«chongqur oymanliqtiki xadas derexliri arisida » — «xadas derixi» pakar ösidighan, xush puraqliq, darchindek bir derex. «ala-taghil» — yaki «jede renglik», «qongur renglik». 9 Men uningdin: «Teqsir, bular néme?» — dep soridim. Men bilen sözlishiwatqan perishte manga: «Men sanga bularning néme ikenlikini körsitimen» — dédi.□«Men bilen sözlishiwatqan perishte» — izahat: «xadas derexliri arisida turghan adem» (8-, 10-ayette) bolsa «Perwerdigarning Perishtisi». «men bilen sözlishiwatqan perishte» bolsa «Perwerdigarning Perishtisi» emes. Tewrattiki bashqa qisimlardin bilimizki, «Perwerdigarning Perishitisi» Xudaning wekili bolupla qalmay, yene Xudaning tebiitide bolghan bir Shexs; ishinimizki, u Mesih-Qutquzghuchi bolup, insanlar dunyasida tughulushtin ilgiri, «adem» qiyapitide dunyada körün’gen. Kéyinki tékistletdin qarighanda, «men bilen sözlishiwatqan perishte» bolsa «addiy bir perishte» idi (u 2-bab, 3-4-ayette bashqa perishte teripidin ishqa buyrulghan). U belkim Zekeriyagha alamet körünüshte yolbashchi hem chüshendürgüchi rolida bolghan.
10 Xadas derexliri arisida turghan zat jawaben: «Bular Perwerdigarning yer yüzini uyan-buyan kézishke ewetkenliri» — dédi.
11 Bu atlar xadas derexliri arisida turghan Perwerdigarning Perishtisige jawab qilip: «Biz yer yüzide uyan-buyan kézip kelduq; mana, pütkül yer yüzi tiptinch, aramliqta turuwatidu» — dédi.
12 Perwerdigarning Perishtisi jawaben: «I samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar, qachan’ghiche sen bu yetmish yildin béri achchiqlinip kéliwatqan Yérusalém we Yehudaning sheherlirige rehim qilmaysen?» — dédi.□«...sen bu yetmish yildin béri achchiqlinip kéliwatqan Yérusalém we Yehudaning sheherliri...» — oqurmenlerning éside bar bolushi kérekki, Israil Xudaning jazasi bilen Babil impériyeside 70 yil sürgün bolghan («Yer.» 25:11-12, «Dan.» 9:2ni körüng).
13 Perwerdigar men bilen sözlishiwatqan perishtige yéqimliq sözler, teselli bergüchi sözler bilen jawab berdi.
14 Shuning bilen men bilen sözlishiwatqan perishte manga mundaq dédi: «Sen mundaq jakarlighin: — Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: «Yérusalém we Zion’gha bolghan otluq muhebbitimdin yürikim lawildap köyidu! 15 Shuning bilen Men erkin-azadilikte yashawatqan ellerge qattiq ghezeplinimen; chünki Men xelqimge sella ghezeplinip qoyiwidim, ular heddidin éship xelqimge zor azar qildi», deydu. □«Shuning bilen men erkin-azadilikte yashawatqan ellerge qattiq ghezeplinimen» — Tewrat hem Zeburdiki «eller» dégen söz adette Israildin bashqa barliq xelqlerni, yeni «Yehudiy emesler»ni körsitidu. Shunga bezide «yat eller» dep terjime qilimiz. Tewratta «eller», «taipiler», «yat eller» yaki «xelq-milletler» déyilse, herdaim mushu menini bildüridu. «chünki men xelqimge sella ghezeplinip qoyiwidim, ular heddidin éship xelqimge zor azar qildi» — Xuda Israildin (butperesliki tüpeylidin) ghezeplinip ulargha «yat eller» arqiliq azar bergüzüp jazalap, Babil impériyesige 70 yil sürgün qildurghan. Biraq «yat eller» bu ishta Xudaning jazasining dairisidin chiqip tolimu rehimsizlik qilghan. 16 Shunga Perwerdigar mundaq deydu: «Men Yérusalémgha rehim-shepqetler bilen qaytip keldim; Méning öyüm uning ichide qurulidu» — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar, — «we Yérusalém üstige «ölchem tanisi» yene tartilidu».□««ölchem tanisi tartilidu» — démek, ölchem tanisida sheherni ölchesh Yérusalém shehirining qaytidin toluq qurulidighanliqidin dérek béridu. ■Ez. 11:23
17 — Yene mundaq jakarlighin: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar mundaq deydu: Méning sheherlirim yene awatlishidu, Perwerdigar yene Zion’gha teselli béridu we Yérusalémni yene talliwalidu».
Ikkinchi alamet körünüsh — «töt münggüz» we «töt hünerwen»
18 Andin men béshimni kötürdüm, mana töt münggüzni kördüm. 19 Men bilen sözlishiwatqan perishtidin: «Bular néme?» dep soridim. U manga: «Bu Yehuda, Israil we Yérusalémni tarqitiwetken münggüzlerdur» — dédi.
20 We Perwerdigar manga töt hünerwenni körsetti. 21 Men: «Bu hünerwenler néme ish qilghili keldi?» dep soridim. U: «Mana bular bolsa Yehudadikilerni héchkim qeddini rusliyalmighudek derijide tarqitiwetken münggüzler; biraq bu hünerwenler münggüzlerni dekke-dükkige chüshürgili, yeni ellerning Yehudaning zéminini tarqitiwétish üchün kötürgen münggüzlirini yerge tashliwetkili keldi!» — dédi.□«Men: «bu (hünerwenler) néme ish qilghili keldi?» dep soridim...» — emdi bu «töt münggüz» we «töt hünerwen» némini körsitidighanliqi üstide «qoshumche söz»imizde azraq pikirlishimiz.
- a «Darius padishahning ikkinchi yili sekkizinchi ayda...» — «Darius padishah» yeni «Darius Xispastés» (miladiyedin ilgiriki 521-485-yili). «sekkizinchi ayda...» — kitabta éytilghan aylar Yehudiylarning kona kaléndari boyiche idi. Bu ay miladiyedin ilgiriki 520-yili Öktebrge toghra kélidu.
- b «Shunga sen ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: — «...» deydu», — dégin» — esli shekli: «Shunga sen ulargha: «Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar mundaq deydu: — «Méning yénimgha qaytip kélinglar» — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar — «Men silerning yéninglargha yénip kélimen» — seydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar!».
- d «Peyghemberler bolsa, menggü yashamdu?» — mezkur rétorik soal belkim xelqning diqqitini peyghemberlerge merkezleshtürüsh üchün emes, belki ularning yetküzgen xewerlirige merkezleshtürüsh üchün éytilghan. Hetta peyghemberlermu dunyadin kétidu, biraq ularning sözliri, yeni Xudaning sözliri yenila inawetlik, shundaqla emelge ashurulmaqta (6-ayetni körüng). Bezi alimlar: «Peyghemberler menggü yashamdu?» dégen soalni xelqning Zekeriya peyghemberning sözige reddiye bermekchi bolup imansizlik bilen bergen jawabidur, dep qaraydu.
- e «Shuning bilen ular yolidin yénip: — ... Perwerdigar yollirimiz we qilmishlirimiz boyiche bizni qandaq qilimen dése, shundaq qildi, — dégen» — «ular» belkim neq meydanda Zekeriyagha qulaq sélip towa qilghan xelq.
- g «Darius padishahning ikkinchi yili, on birinchi ay, yeni «shébat éyi»ning yigirme tötinchi küni...» — miladiyedin ilgiriki 519-yili, 15-Féwral.
- h «chongqur oymanliqtiki xadas derexliri arisida » — «xadas derixi» pakar ösidighan, xush puraqliq, darchindek bir derex. «ala-taghil» — yaki «jede renglik», «qongur renglik».
- i «Men bilen sözlishiwatqan perishte» — izahat: «xadas derexliri arisida turghan adem» (8-, 10-ayette) bolsa «Perwerdigarning Perishtisi». «men bilen sözlishiwatqan perishte» bolsa «Perwerdigarning Perishtisi» emes. Tewrattiki bashqa qisimlardin bilimizki, «Perwerdigarning Perishitisi» Xudaning wekili bolupla qalmay, yene Xudaning tebiitide bolghan bir Shexs; ishinimizki, u Mesih-Qutquzghuchi bolup, insanlar dunyasida tughulushtin ilgiri, «adem» qiyapitide dunyada körün’gen. Kéyinki tékistletdin qarighanda, «men bilen sözlishiwatqan perishte» bolsa «addiy bir perishte» idi (u 2-bab, 3-4-ayette bashqa perishte teripidin ishqa buyrulghan). U belkim Zekeriyagha alamet körünüshte yolbashchi hem chüshendürgüchi rolida bolghan.
- j «...sen bu yetmish yildin béri achchiqlinip kéliwatqan Yérusalém we Yehudaning sheherliri...» — oqurmenlerning éside bar bolushi kérekki, Israil Xudaning jazasi bilen Babil impériyeside 70 yil sürgün bolghan («Yer.» 25:11-12, «Dan.» 9:2ni körüng).
- k «Shuning bilen men erkin-azadilikte yashawatqan ellerge qattiq ghezeplinimen» — Tewrat hem Zeburdiki «eller» dégen söz adette Israildin bashqa barliq xelqlerni, yeni «Yehudiy emesler»ni körsitidu. Shunga bezide «yat eller» dep terjime qilimiz. Tewratta «eller», «taipiler», «yat eller» yaki «xelq-milletler» déyilse, herdaim mushu menini bildüridu. «chünki men xelqimge sella ghezeplinip qoyiwidim, ular heddidin éship xelqimge zor azar qildi» — Xuda Israildin (butperesliki tüpeylidin) ghezeplinip ulargha «yat eller» arqiliq azar bergüzüp jazalap, Babil impériyesige 70 yil sürgün qildurghan. Biraq «yat eller» bu ishta Xudaning jazasining dairisidin chiqip tolimu rehimsizlik qilghan.
- ~12~ ««ölchem tanisi tartilidu» — démek, ölchem tanisida sheherni ölchesh Yérusalém shehirining qaytidin toluq qurulidighanliqidin dérek béridu.
- ~14~ «Men: «bu (hünerwenler) néme ish qilghili keldi?» dep soridim...» — emdi bu «töt münggüz» we «töt hünerwen» némini körsitidighanliqi üstide «qoshumche söz»imizde azraq pikirlishimiz.