2
Dawami
1 Men bolsam Sharun otliqidiki zepiran, xalas;
Sulayman Shulamitqa jawab béridu
2 «Tiken-jighanlar arisidiki niluperdek,
Mana insan qizliri arisida méning amriqim shundaqtur!».□«(2-ayet) sherhi» — Sulayman Shulamitning oxshitishini tilgha élip, esiche bayan qilidu. Uninggha nisbeten zepiran yaki niluper «addiy» bolsimu, intayin chirayliq idi: — «Manga nisbeten séning tengdishing yoq, bashqa qizlarni sen bilen (tikenler we niluper otturisidikidek) héchqandaq sélishturghuchiliki yoqtur».
Shulamit Sulayman toghruluq söz qilidu
3 «Ormandiki derexler arisida ösken alma derixidek,
Oghul balilar arisididur méning amriqim.
Uning sayisi astida dilim alemche söyünüp olturdum;
Uning méwisi manga shérin tétidi;■Küy. 8:5
4 U méni sharabxanigha élip kirdi;
Uning üstümde kötürgen tughi muhebbettur.□«Uning üstümde kötürgen tughi muhebbettur» — bashqa birxil terjimisi: «U manga muhebbet bilen qaridi».
5 Méni kishmish poshkallar bilen quwwetlenglar;
Almilar bilen méni yéngilandurunglar;
Chünki muhebbettin zeipliship kettim;□«Méni kishmish poshkallar bilen quwwetlenglar; almilar bilen méni yéngilandurunglar» — qedimki zamanlarda kishmish poshkallar we almilar jinsiy muhebbetni kücheytish roligha ige, dep qarilatti.
6 Uning sol qoli béshim astida,
Uning ong qoli méni silawatidu.
7 I Yérusalém qizliri,
Jerenler we daladiki marallarning hörmiti bilen,
Silerge tapilaymenki,
Muhebbetning waqit-saiti bolmighuche,
Ikkinchi xatire: Muhebbetliship yürgen künler üstidiki oylar {2:8—3:5} •••• Tötinchi oylinish — Sulaymanning etiyazda Shulamitni yoqlap kelgini toghruluq oylar {2:8—2:9} •••• Shulamit Sulayman toghruluq sözleydu
8 «Söyümlükümning awazi!
Mana, u kéliwatidu!
Taghlardin sekrep,
Édirlardin oynaqlap kéliwatidu!
9 Méning söyümlüküm jeren yaki yash bughidektur;
Mana, u bizning öyning témining keynide turidu;
U dérizilerdin qaraydu,
Sulayman Shulamitqa söz qilidu
10 «Méning söyümlüküm manga söz qilip mundaq dédi: —
«Ornungdin tur, amriqim, méning güzilim, men bilen ketkin;
11 Chünki mana, qish ötüp ketti,
Yamghur yéghip tügidi, u kétip qaldi;
12 Yer yüzide güller köründi;
Naxshilar sayrash waqti keldi,
Zéminimizda paxtekning sadasi anglanmaqta;
13 Enjür derixi qishliq enjürlirini pishurmaqta,
Üzüm talliri chécheklep öz puriqini chachmaqta;
Ornungdin tur, méning amriqim, méning güzilim, men bilen ketkin!
14 Ah méning paxtikim, Qoram tash yériqi ichide,
Qiya daldisida,
Manga awazingni anglatqaysen,
Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
15 «Tülkilerni tutuwalayli,
Yeni üzümzarlarni buzghuchi kichik tülkilerni tutuwalayli;
Shulamit Yérusalém qizlirigha söz qilidu
16 «Söyümlüküm méningkidur, men uningkidurmen;
U niluperler arisida padisini béqiwatidu».□«(16-ayet) sherhi» — Shulamit Yérusalém qizlirigha, özining Sulaymanning muhebbiti ichide «qoram tash yériqi ichide turghan paxtek»tek tolimu bixeter ikenliki toghruluq guwahliq béridu. Sulayman özining «pada béqish» ishliri bilen xatirjem shughullinidu.
Shulamit Sulayman’gha söz qilidu
17 «Tang atquche,
Kölenggiler qéchip yoqighuche,
Manga qarap burulup kelgin, i söyümlüküm,
Hijranliq taghliri üstidin sekrep kélidighan jeren yaki bughidek bolghin!».□«(17-ayet) sherhi» — yuqiriqi ayette biz «muhebbetning ishenchi»ni körduq. Hazir «muhebbetning jiddiy telipi»ni körimiz — xuddi «tézraq ishingni tügitip yénimgha qaytip kel!» dégendek.
Izahat: «Hijranliq taghliri üstidin...» yaki ««Béter» taghliri üstidin...». «Béter taghliri» dégen taghlar bizge namelum; shunga terjimimizdikidek «ayriwétish» dégen menide bolushi mumkin.
Izahat: «Hijranliq taghliri üstidin...» yaki ««Béter» taghliri üstidin...». «Béter taghliri» dégen taghlar bizge namelum; shunga terjimimizdikidek «ayriwétish» dégen menide bolushi mumkin.
- Küylerning küyi
- a
-
«(1:16-2:1-ayet) sherhi» — öy-hujra bayan qilin’ghan sözlerge qarighanda, Sulayman Shulamit üchün öz yurtini eslitidighan alahide bir öyni yaki hujrini yasighan (Shulamit Galiliyelik bolup, uning yurtida kédir, archa we qarighay derexliri köp idi). Bashqa bezi alimlar bu ayetlerni, Sulayman bilen Shulamitning ormanlar arisida muhebbetleshkinini körsitidu, dep qaraydu. Biraq Yérusalém etrapida mundaq kédir, archa ormanliri yoq idi. Axirda Shulamit özini «bek addiy» dep hés qilip, özini otlaqta bolidighan kichik hem «addiy» ikki gülge oxshitidu.
- b «(2-ayet) sherhi» — Sulayman Shulamitning oxshitishini tilgha élip, esiche bayan qilidu. Uninggha nisbeten zepiran yaki niluper «addiy» bolsimu, intayin chirayliq idi: — «Manga nisbeten séning tengdishing yoq, bashqa qizlarni sen bilen (tikenler we niluper otturisidikidek) héchqandaq sélishturghuchiliki yoqtur».
- d «Uning üstümde kötürgen tughi muhebbettur» — bashqa birxil terjimisi: «U manga muhebbet bilen qaridi».
- e «Méni kishmish poshkallar bilen quwwetlenglar; almilar bilen méni yéngilandurunglar» — qedimki zamanlarda kishmish poshkallar we almilar jinsiy muhebbetni kücheytish roligha ige, dep qarilatti.
- f «Muhebbetning waqit-saiti bolmighuche, uni oyghatmanglar, qozghimanglar!» — bashqa birxil terjimisi: «waqti-saiti bolmighuche, söyümlükümni oyghatmanglar, qozghimanglar! «(3-7-ayet) sherhi» — 3-ayette Shulamit Sulaymanning teriplirige inkas qayturup, uni «»ge oxshitidu. Alma derixi esli Pelestin zéminida ösmeydu, peqet bashqa yurtlardin élip kélinip bezi yerlerde alahide tikilgen. Shunga alma derixi nahayiti etiwarliq idi, körgenla ademni intayin xush qiliwétetti. Bezi alimlar «uning sayisi astida dilim alemche söyünüp olturdum, uning méwisi manga shérin tétidi» dégini Shulamitning Sulayman bilen bolghan jinsiy muhebbetlishishini körsitidu, dep qaraydu. Bashqilar buni muhebbetning her teripini körsitidu, dep qaraydu. Némila bolmisun alma muhebbetning simwoli; «kishmish poshkallar» dégini bolsa, jinsiy muhebbetni qozghaydighan yémeklik hésablinatti. 7-ayet (muhebbetning waqti-saiti toghrisida) üstide üch muhim pikir bar: (1) muhebbetning öz tebiiy jeryani bolidu, bashqilar uni baldur qozghimaqchi bolsa ziyan yetküzidu; (2) (er-xotunluq munasiwette) öz jorisida qizghin muhebbetni qozghighandin kéyin uninggha dexli qilishqa bolmaydu; (3) jinsiy muhebbetke qanaet qilishning imkaniyiti bolmisa, undaqta uni qozghashqa qet’iy bolmaydu. Bu «imkaniyet» (a) peqet nikah qilin’ghan ehwaldaBolushi (e) ikki terepke muwapiq waqit bolushi kérek, elwette. Bizningche ayet belkim bu üch menining hemmisini öz ichige alidu.
- g «(8-9-ayet) sherhi» — mushu ayetlerde (8-9) Shulamit belkim Sulaymanning köngli özige chüshken, özini «jeren, bugha»ning süritide qoghlighan künlerni esleydu. Sulayman Shulamitni yoqlighili, uning bilen etiyazliq menziridin huzurlinishqa hemrah bolushqa teklip qilghili keldi (töwendiki 10-17-ayetlerni körüng). Jerenler, bughilarmu kona zamanlarda muhebbetning simwolliri idi.
- h «(12-14-ayet) sherhi» — Sulayman Galiliyediki ishlirini qoyup qoyup, Shulamitni yene yoqlap bérip, uni etiyazliq menziridin bille huzurlinishqa teklip qilidu. Yéngila ötüp ketken qish bolsa ularning muhebbitini qilche sowutmidi. 12-ayet üstide; «sayrash waqti keldi» dégen ibare ikki bisliq bolup, ikkinchi menisi: «chatash waqti keldi». Bu ikki bisliqliqi belkim qesten ishlitilgen. 13-ayet üstide; paxtekler insan’gha nisbeten intayin mulayim qush dep hésablinidu, biraq «tartinchaq» bolidu. Sulayman Shulamitning köngül sözlirini anglimaqchi bolup, uning ehwalini «Qoram tash yériqi ichide turghan paxtek»ke oxshitidu. U Sulaymanning muhebbiti ichide mutleq bixeter; u hergiz sözliridin renjimeydu. Uning jawabi töwende körülidu (15-ayet).
- i «(15-ayet) sherhi» — tülkiler üzümzarlarda töshüklerni u yer, bu yerlerde kolap, ow izdep tal yiltizlirigha köp ziyan yetküzidu. Biraq bu yerdiki «üzümzar», shübhisizki, özlirining muhebbitini körsitidu. U ularning muhebbitige bezi tosalghu yaki dexli bolghan ishlarni bayqap, derhal bu ishlarni (meyli «kichik» bolsimu) bir terep qilayli dep ötünidu. Ular shu chaghda téxi er-xotub bolmisimu, bundaq tosalghularni bir terep qilish baldurluq qilmaytti. Ularning muhebbitige tosalghu bolghan nahayiti chong bir ish Sulaymanning öz xizmiti we éghir mes’uliyiti bolghan bolushi mumkin. Shulamit «özüm Sulaymanni bu xizmitini xatirjemlik bilen orundashqa toluq qoyuwétishim kérek» dep chüshinidu. «némishqa sen shunche köp waqit ishleysen, sen manga waqtingni ajratmaysen, sen méni söymeysen» dégendek pozitsiye köp er-xotunlarning muhebbitini buzup kelmekte. Shunga töwendiki 16-ayette, biz Sulaymanning öz xizmitini xatirjemlik bilen qiliwatqanliqini körimiz. Shulamit uni: «ish bilen aldirash bolghining bilen, sen yenila méni söyisen!» dégendek toluq ishench bilen Sulaymanni öz ishigha qoyuwetken oxshaydu.
- j «(16-ayet) sherhi» — Shulamit Yérusalém qizlirigha, özining Sulaymanning muhebbiti ichide «qoram tash yériqi ichide turghan paxtek»tek tolimu bixeter ikenliki toghruluq guwahliq béridu. Sulayman özining «pada béqish» ishliri bilen xatirjem shughullinidu.
- ~11~ «(17-ayet) sherhi» — yuqiriqi ayette biz «muhebbetning ishenchi»ni körduq. Hazir «muhebbetning jiddiy telipi»ni körimiz — xuddi «tézraq ishingni tügitip yénimgha qaytip kel!» dégendek. Izahat: «Hijranliq taghliri üstidin...» yaki ««Béter» taghliri üstidin...». «Béter taghliri» dégen taghlar bizge namelum; shunga terjimimizdikidek «ayriwétish» dégen menide bolushi mumkin.