16
1 Köngüldiki niyetler insan’gha tewedur;
Biraq tilning jawabi Perwerdigarning ilkididur.[a]
2 Insan özining hemme qilghan ishini pak dep biler;
Lékin qelbdiki niyetlerni Perwerdigar tarazigha sélip tartip körer.□«qelbdiki niyetler» — ibraniy tilida «(ademlerning) rohliri» déyilidu. [c]
3 Niyet qilghan ishliringni Perwerdigargha tapshurghin,
Shundaq qilghanda pilanliring piship chiqar.[d]
4 Perwerdigar barliq mewjudiyetning herbirini melum meqset bilen apiride qilghan;
Hetta yamanlarnimu balayi’apet küni üchün yaratqandur.[e]
5 Tekebburluqqa tolghan köngüllerning herbiri Perwerdigargha yirginchliktur;
Qol tutushup birleshsimu, jazasiz qalmas.□«qol tutushup birleshsimu,...» — bashqa birxil terjimisi: «shubhisizki,...». [g]
6 Muhebbet-shepqet we heqiqet bilen gunahlar kafaret qilinip yépilar;
Perwerdigardin eyminish ademlerni yamanliqtin xaliy qilar.□«...gunahlar kafaret qilinip yépilar» — Tewrat dewride, gunahlar qurbanliqlar arqiliq «yépilip kechürüm qilindi» (yeni, «kafaret qilindi»). Injil dewrige kelgendila, gunahlar «élip tashlandi» (mesilen, «Yh.» 1:29).
7 Ademning ishliri Perwerdigarni xursen qilsa,
U hetta düshmenlirinimu uning bilen inaqlashturar.
8 Halal alghan az,
Haram alghan köptin ewzeldur.[i]
9 Insan könglide öz yolini toxtitar;
Emma qedemlirini toghrilaydighan Perwerdigardur.
10 Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu,
Uning aghzi toghra hökümdin chetnimes.□«Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes» — yene ikki xil terjimisi bar: (1) «Padishahning lewliride Perwerdigarning wehiyi bolsa, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes»; (2) «Padishahning lewliri wehiyge qarap sözleydu; uning aghzi toghra hökümdin chetnimesliki kérek».
11 Adil taraza-mizanlar Perwerdigargha xastur;
Taraza tashlirining hemmisini U yasighandur.[k]
12 Padishah rezillik qilsa yirginchliktur,
Chünki text heqqaniyet bilenla mehkem turar.
13 Heqqaniy sözligen lewler padishahlarning xursenlikidur;
Ular durus sözligüchilerni yaxshi körer.
14 Padishahning qehri goya ölümning elchisidur;
Biraq dana kishi uning ghezipini tinchlandurar.[l]
15 Padishahning chirayining nuri kishige jan kirgüzer;
Uning shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur.□«Uning (padishahning) shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padishahning) shepqiti «kéyinki yamghurlar»ni epkelgen buluttur». «Kéyinki yamghurlar» Israilda 3-ayda yéghip, etiyazliq ziraetlerni pishurushtek halqiliq rolni oynaydu. Shunga herbir déhqan «kéyinki yamghur»gha teshnadur, ular uni bek qedirleydu. [n]
16 Danaliq élish altun élishtin neqeder ewzeldur;
Yorutulushni tallash kümüshni tallashtin shunche üstündur![o]
17 Durus ademning égiz kötürülgen yoli yamanliqtin ayrilishtur;
Öz yoligha éhtiyat qilghan kishi jénini saqlap qalar.
18 Meghrurluq halak bolushtin awwal kéler,
Tekebburluq yiqilishtin awwal kéler.[p]
19 Kemter bolup miskinler bilen bardi-keldide bolush,
Tekebburlar bilen haram mal bölüshkendin ewzeldur.
20 Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar;
Perwerdigargha tayan’ghan bolsa, bext-saadet körer.□«Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar» — yaki «nesihet sözige köngül qoyghan payda tapar». [r]
21 Köngli dana kishi segek atilar;
Yéqimliq sözler ademlerning bilimini ashurar.
22 Pem-paraset özige ige bolghanlargha hayatliqning buliqidur;
Eqilsizlerge telim bermekning özi eqilsizliktur.[s]
23 Aqilane kishining qelbi aghzidin eqil chiqirar;
Uning lewzige bilimni ziyade qilar.
24 Yéqimliq sözler goya heseldur;
Köngüllerni xush qilip ten’ge dawadur.
25 Adem balisigha toghridek körünidighan bir yol bar,
Lékin aqiwiti halaketke baridighan yollardur.[t]
26 Ishligüchining ishtiyi uni ishqa salar;
Uning qarni uninggha heydekchilik qilar.□«Uning qarni uninggha heydekchilik qilar» — ibraniy tilida «Uning aghzi uninggha heydekchilik qilar».
27 Muttehem kishi yaman gepni kolap yürer;
Uning lewliri lawuldap turghan otqa oxshar.□«Muttehem kishi» — ibraniy tilida «Bélialning oghli» déyilidu. «Bélial»ning menisi «erzimes» dégenlik bolup, belkim Iblisni körsitidu. [w]
28 Egri adem jédel-majira tughdurghuchidur;
Gheywetchi yéqin dostlarni ayriwéter.[x]
29 Zorawan kishi yéqin adimini azdurar;
Uni yaman yolgha bashlap kirer.□«Uni yaman yolgha bashlap kirer» — ibraniy tilida «Uni yaxshi emes bir yolgha bashlap kirer».
30 Közini yumuwalghan kishi yaman niyetni oylar;
Léwini chishligen kishi yamanliqqa teyyardur.□«Közini yumuwalghan kishi» — yaki «köz qisquchi kishi», «közini chimildatquchi adem». [aa]
31 Heqqaniyet yolida aqarghan chach,
Ademning shöhret tajidur.□«Heqqaniyet yolida aqarghan chach, ademning shöhret tajidur» — ayetning bashqa birxil terjimisi: «Aq chach bolsa ademning shöhret tajidur; u heqqaniyet yolida peyda bolidu».
32 Asan achchiqlimaydighan kishi palwandin ewzeldur;
Özini tutuwalghan sheher alghandinmu üstündur.□«Özini tutuwalghan» — ibraniy tilida: «Öz rohini idare qilidighan» dégen sözler bilen ipadilinidu.
33 Chek étekke tashlan’ghini bilen,
Lékin netijisi pütünley Perwerdigardindur.
- Pend-nesihetler
- a
-
Pend. 16:1; 19:21; 20:24; Yer. 10:23
- b «qelbdiki niyetler» — ibraniy tilida «(ademlerning) rohliri» déyilidu.
- c Pend. 21:2
- d Zeb. 37:5; 55:22; Mat. 6:25; Luqa 12:22; 1Pét. 5:7
- e Ayup 21:30
- f «qol tutushup birleshsimu,...» — bashqa birxil terjimisi: «shubhisizki,...».
- g Pend. 6:17; 8:13; 11:21
- h «...gunahlar kafaret qilinip yépilar» — Tewrat dewride, gunahlar qurbanliqlar arqiliq «yépilip kechürüm qilindi» (yeni, «kafaret qilindi»). Injil dewrige kelgendila, gunahlar «élip tashlandi» (mesilen, «Yh.» 1:29).
- i Zeb. 37:16; Pend. 15:16
- j «Hetta padishahning lewlirige qaritip epsun oqulsimu, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes» — yene ikki xil terjimisi bar: (1) «Padishahning lewliride Perwerdigarning wehiyi bolsa, uning aghzi toghra hökümdin chetnimes»; (2) «Padishahning lewliri wehiyge qarap sözleydu; uning aghzi toghra hökümdin chetnimesliki kérek».
- k Law. 19:36; Qan. 25:13-16; Pend. 11:1; 20:10, 23
- l Pend. 19:12; 20:2
- m «Uning (padishahning) shepqiti waqtida yaghqan «kéyinki yamghur»dur» — ibraniy tilida: «Uning (padishahning) shepqiti «kéyinki yamghurlar»ni epkelgen buluttur». «Kéyinki yamghurlar» Israilda 3-ayda yéghip, etiyazliq ziraetlerni pishurushtek halqiliq rolni oynaydu. Shunga herbir déhqan «kéyinki yamghur»gha teshnadur, ular uni bek qedirleydu.
- n Pend. 19:12
- o Ayup 28:15; Zeb. 19:10; 119:72; Pend. 3:14,15; 8:11,19
- p Pend. 11:2; 17:19
- q «Kimki ishni pem-paraset bilen qilsa payda tapar» — yaki «nesihet sözige köngül qoyghan payda tapar».
- r Zeb. 2:12; 34:8-9; 125:1; Yesh. 30:18; Yer. 17:7
- s Pend. 13:14
- t Pend. 14:12
- u «Uning qarni uninggha heydekchilik qilar» — ibraniy tilida «Uning aghzi uninggha heydekchilik qilar».
- v «Muttehem kishi» — ibraniy tilida «Bélialning oghli» déyilidu. «Bélial»ning menisi «erzimes» dégenlik bolup, belkim Iblisni körsitidu.
- w Pend. 12:18
- x Pend. 15:18; 26:21; 29:22
- y «Uni yaman yolgha bashlap kirer» — ibraniy tilida «Uni yaxshi emes bir yolgha bashlap kirer».
- z «Közini yumuwalghan kishi» — yaki «köz qisquchi kishi», «közini chimildatquchi adem».
- aa Pend. 6:13,14
- bb «Heqqaniyet yolida aqarghan chach, ademning shöhret tajidur» — ayetning bashqa birxil terjimisi: «Aq chach bolsa ademning shöhret tajidur; u heqqaniyet yolida peyda bolidu».
- cc «Özini tutuwalghan» — ibraniy tilida: «Öz rohini idare qilidighan» dégen sözler bilen ipadilinidu.