Mikah

Bésharetler 1-qatar •••• Barliq eller, anglanglar! Samariye we Yehudaning haligha way!

1 Perwerdigarning sözi — Yotam, Ahaz we Hezekiya Yehudagha padishah bolghan künlerde Moreshetlik Mikahgha kelgen: —

— U bularni Samariye we Yérusalém toghrisida körgen.

2 Anglanglar, i xelqler, hemminglar!

Qulaq sal, i yer yüzi we uningda bolghan hemminglar: —

Reb Perwerdigar silerni eyiblep guwahliq bersun,

Reb muqeddes ibadetxanisidin silerni eyiblep guwahliq bersun!■

3 Chünki mana, Perwerdigar Öz jayidin chiqidu;

U chüshüp, yer yüzidiki yuqiri jaylarni cheyleydu;□ ■

4 Uning astida taghlar érip kétidu,

Jilghilar yérilidu,

Xuddi mom otning aldida érigendek,

Sular tik yardin tökülgendek bolidu.□ ■

5 Buning hemmisi Yaqupning itaetsizliki,

Israil jemetidiki gunahlar tüpeylidin bolidu;

Yaqupning itaetsizliki nedin bashlan’ghan? U Samariyedin bashlan’ghan emesmu?

Yehudadiki «yuqiri jaylar»ni yasash nedin bashlan’ghan? Ular Yérusalémdin bashlan’ghan emesmu?□

6 Shunga Men Samariyeni étizdiki tash döwisidek,

Üzüm talliri tikishke layiq jay qiliwétimen;

Men uning tashlirini jilghigha domilitip tashlaymen,

Uning ullirini yalingachlaymen;□

7 Uning barliq oyma mebudliri para-para chéqiwétilidu;

Uning pahishiliktin érishken barliq hediyeliri ot bilen köydürülidu;

Barliq butlirini weyrane qilimen;

Chünki u pahishe ayalning heqqi bilen bularni yighip toplidi;

Ular yene pahishe ayalning heqqi bolup qaytip kétidu.□

8 Bular üchün men ah-zar kötürimen,

Men huwlaymen;

Yalingayaq, yalingach dégüdek yürimen;

Men chilbörilerdek huwlaymen;

Howqushlardek matem tutup yürimen.□ ■

9 Chünki uning yariliri dawalighusizdur,

U hetta Yehudaghichimu yétip,

Xelqimning derwazisigha, yeni Yérusalémghiche yamridi.□

10 Bu apetni Gat shehiride sözlimenglar,

qet’iy yighlimanglar;

Beyt-le-Afrah shehiride topa-changda éghinanglar!□ ■

11 I Shafirda turuwatqan qiz, yalingachliq we shermendilik ichide esirlikke öt;

Zaananda turuwatqan qizlar talagha héch chiqqan emes;

Beyt-Ézel ah-zarlar kötürmekte;

«Xuda sendin muqim jayingni élip kétidu!»□ ■

12 Marotta turuwatqan qiz yaxshiliqqa telmürüp tit-tit boluwatidu;

Biraq yamanliq Perwerdigardin Yérusalém derwazisigha chüshti.□ ■

13 Tulparni jeng harwisigha qat, i Laqishta turuwatqan qiz;

(Laqish bolsa, Zion qizigha gunahning bashlan’ghan yéri idi!)

Chünki sende Israilning itaetsizliki tépilidu.□

14 Shunga sen xushlishish hediyilirini Moreshet-Gat shehirige bérisen;

Aqzibning dukandarliri Israil padishahlirigha yalghanchiliq yetküzidu;□

15 Men téxi sanga bir «mirasxor» epkélimen, i Mareshah shehiride turuwatqan qiz;

Israilning shan-sheripi Adullamghimu chüshüp kélidu.□

16 Özüngni taqirbash qil,

Zoqung bolghan balilar üchün chéchingni chüshürüwet;

Qorultazdek aydingbashliqingni kéngeyt,

Chünki ular sendin ayrilip sürgün bolushqa ketti. □

■1:2 Qan. 32:1; Yesh. 1:2

b «... U (Perwerdigar) chüshüp, yer yüzidiki yuqiri jaylarni cheyleydu» — «kirish söz»de éytqinimizdek, «Israil (we bashqa eller) üchün «yuqiri jaylar» butlargha, jin-sheytanlargha atalghan jaylar idi.

■1:3 Qan. 32:13; 33:29; Zeb. 115:3; Yesh. 26:21; Am. 4:13
d «Chünki mana, Perwerdigar öz jayidin chiqidu... (3-ayet) U chüshüp, yer yüzidiki yuqiri jaylarni cheyleydu; Uning astida taghlar érip kétidu...» — démisekmu, bu axirqi zamandiki «Perwerdigarning küni»ni körsitidu.

■1:4 Hak. 5:4; Zeb. 18:7-9; Zeb. 68:2, 8; Zeb. 97:5; Am. 9:5
f «Yaqupning itaetsizliki nedin bashlan’ghan? U Samariyedin bashlan’ghan emesmu? Yehudadiki «yuqiri jaylar»ni yasash nedin bashlan’ghan? Ular Yérusalémdin bashlan’ghan emesmu?» — Israil we Yehudada «yuqiri jaylar» butpereslikke ait, yirginchlik jaylargha aylandurulghanidi. «yuqiri jaylar» yasash «Yérusalémdin bashlan’ghan» — Sulayman padishahning bu ishlarda eyibi bar idi («2Pad.» 11:7ni körüng).
g «Shunga Men Samariyeni étizdiki tash döwisidek, üzüm talliri tikishke layiq jay qiliwétimen» — bashqa birxil terjimisi: «Shunga Men Samariyeni étizdiki tash döwisidek, yéngila tikilgen uzumzarliqtek qiliwétimen». «Men uning tashlirini jilghigha domilitip tashlaymen» — Samariyediki heshemetlik imaretler ajayib heywetlik chong tashlardin yasalghanidi (Omri dégen padishahning dewridin bashlap). «... domilitip tashlaymen» — ibraniy tilida «... töküp tashlaymen».
h «Chünki u (Samariye) pahishe ayalning heqqi bilen bularni yighip toplidi; ular yene pahishe ayalning heqqi bolup qaytip kétidu» — «pahishe ayalning heqqi» toghruluq: — «kirish söz»imizde éytilghandek, Israil we Yehudaning butperesliki herxil shehwaniylik bilen arilashqan. Butxanilargha mexsus «atap béghishlighan» pahishe ayallar bilen bille yétish butqa choqunushning bir paaliyiti idi, shuning bilen butxanilar we ularni bashqurghuchilar bu arqiliq béyip ketkenidi. «Pahishe ayalning heqqi bolup qaytip kétidu» — Israilni ishghal qilghuchi Asuriye impériyesi we kéyin Babil impériyesi belkim mushu butperesliktin érishken mal-dunyalirini oxshash yolda (özlirining butxanilirini sélip, butprereslik-pahishiwazliq arqiliq béyishqa) ishletken bolushi mumkin! Bashqa birxil chüshenchisi: — pahishiwazliq arqiliq érishelgen shu kümüsh butlargha hel bérishke ishletken; tajawuzchilar kümüshni qaytidin éritip, uni tenggilerge aylanduridu; andin u qaytidin «pahishe ayalning heqqi»ge ishlitilishi mumkin.
i «Bular üchün men ah-zar kötürimen, men huwlaymen ... men chilbörilerdek huwlaymen; howqushlardek matem tutup yürimen» — Mikah peyghember Samariyedikilerge intayin köyün’gini üchün qattiq azablan’ghan. Shuning bilen u ulargha kelgüsi apetni körsitidghan «resim bolush» üchün, xelqning bu ishlarning tézla réalliqqa aylinidighanliqini bilip yétishi üchün, ular aldida yalingach (belkim «yérim yalingach») yüridu.

■1:8 Ayup 30:29
k «U hetta Yehudaghichimu yétip,...» — mushu yerde «u» apet yaki «Samariyening yariliri»ni körsitidu. «U (apet) hetta Yehudaghichimu yétip, ... Yérusalémghiche yamridi» — 10-16-ayetlerde Mikah Asuriye impériyesining Yehudani ishghal qilidighanliqini aldin’ala éytidu. Mushu ayetlerdiki 11 sheherning herbiri peyghemberning yurti «Moreshet»tin köp dégende 9 kilométr yiraqliqta bolup, «Moreshet»te turup körgili bolatti. Mikah herbir sheherning namlirining menisi heqqide uninggha maslashqan sözlerni qilip, ularning ehwalini süpetligen. Derweqe herbir sheher axirida Asuriye teripidin ishghal qilindi.
l «Bu apetni Gat shehiride sözlimenglar, qet’iy yighlimanglar» — «Gat» dégen isimning menisi «yigha»gha yéqin. «Beyt-le-Afrah shehiride topa-changda éghinanglar!» — «Beyt-le-Afrah» «topa-changliq yurt» dégen menide.

■1:10 2Sam. 1:20; Yer. 6:26
n «I Shafirda turuwatqan qiz, yalingachliq we shermendilik ichide esirlikke öt» — «Safir»ning menisi «güzellik», «yéqimliq». «Xuda sendin muqim jayingni élip kétidu!» — ibraniy tilida «U sendin muqim jayingni élip kétidu!». «Zaananda turuwatqan qizlar talagha héch chiqqan emes» — «Zaanan»ning teleppuzi «chiqish» dégen sözge yéqin. «Beyt-Ézel ah-zarlar kötürmekte; Xuda sendin muqim jayingni élip kétidu!» — «Beyt-Ézel» dégen «élip kétish»ke yiqin ahangda. Ayettiki ikkinchi qisimning bashqa birxil terjimisi: «Zaananda turuwatqan qizlar Beyt-Ézelning ah-zarlirigha chiqqan emes; sendin muqim jayingni élip kétidu».

■1:11 Yesh. 47:3
~16~ «Marotta turuwatqan qiz yaxshiliqqa telmürüp tit-tit boluwatidu» — «Marot» dégenning menisi «achchiq» — ular «yamanliq»ning achchiqliqini tétiydu. «...yamanliq Perwerdigardin Yérusalém derwazisigha chüshti» — Sennaxérib Yehudadiki nurghun sheherlirini muhasirige alghandin kéyin Yérusalémni ishghal qilalmay derwazisi aldigha toxtap qaldi. Axirida meghlup boldi.

■1:12 Am. 3:6
~18~ «Tulparni jeng harwisigha qat, i Laqishta turuwatqan qiz» — ibraniy tilida «Laqish»ning teleppuzi «at»qa yéqin. Laqish shu rayondiki eng küchlük sheher; atqa tayinishning özi bir gunah. Xuda Israilgha «atqa tayinish»ni qet’iy men’i qilghanidi («Qan.» 17-bab). Ularning atlargha tayinishi belkim Yehudagha selbiy ülge bolushi mumkin idi. «Laqish bolsa, Zion qizigha gunahning bashlan’ghan yéri idi!» — Laqish shehiri Yehudada bolghini bilen birinchi bolup shimaliy padishahliqning tunji butperes padishahi Yeroboam (I)ning rezillikining tesirni qobul qilghan bolsa kérek. Xeritilerni körüng.
~19~ «Sen xushlishish hediyilirini Moreshet-Gat shehirige bérisen» — «Moreshet-Gat» dégen sözning yiltizi «mirasni élish» yaki «mirastin mehrum bolush» (ibraniy tilida «moresh», ereb tilida «miras»). Ular öz «miras»idin ayrilidi, mirasigha «elwida» déyishi kérek. «Aqzibning dukandarliri Israil padishahlirigha yalghanchiliq yetküzidu» — «Aqzib»ning menisi «aldamchiliq», Yehuda padishahliqigha jaylashqan. Yehuda padishahliri (shundaqla Israil padishahliri) Aqzib shehirining dukanliridin köp payda körgenidi («1Tar.» 4:21-23). Düshmen qoshuni Israil padishahliqigha tajawuz qilghandin kéyin, Samariye padishahliri jiddiy hajetke chüshkende, Aqzibtikiler ulargha burunqidek soda-sétiq qilip kéreklik teminatlarni ewetelmey, ulargha «yalghanchi» bolup qalidu.
~20~ «Men téxi sanga bir «mirasxor» epkélimen, i Mareshah shehiride turuwatqan qiz» — ibraniy tilida «Mareshah» we «mirasxor» yéqin söz. «mirasxor» elwette kinayilik gep, u Asuriye padishahi Sennaxéribni körsitidu. «Israilning shan-sheripi Adullamghimu chüshüp kélidu» — «Adullam» eslide Dawut peyghember (yigit waqtida) Saul padishahtin qéchip, kiriwalghan ghar idi. Démek, Israil, jümlidin uning padishahi we «shan-sheripi» bolghan butlar yene qéchishi kérek. Biraq bu sözning ichidiki meniside yene ümid bar. Dawut peyghember «Adullam»da yoshurun’ghandin kéyin, japaliq künlerni ötküzüp axirda Israilning shereplik padishahi bolup chiqqan. Israil belkim uninggha oxshash japaliq künlerni ötküzgendin kéyin shereplik künlerni yene köridu. Mezkur bésharet yene Mesih («Israilning shan-sheripi»)ning kelgüside Israilning gunahi tüpeylidin azabqa chüshüshini körsitishimu mumkin.
~21~ «Özüngni taqirbash qil, zoqung bolghan balilar üchün chéchingni chüshürüwet; qorultazdek aydingbashliqingni kéngeyt,...» — chachlarni chüshürüsh matemning birxil ipadisi.