Luqa 9

Eysaning on ikki rosulni ewetishi

Mat. 10:5-15; Mar. 6:7-13

1 Eysa on ikkiylenni chaqirip, ulargha barliq jinlarni heydiwétish we késellerni saqaytishqa qudret we hoquq berdi.■ 2 Andin ularni Xudaning padishahliqini jar qilish we késellerni saqaytishqa ewetti.■ 3 U ulargha:

— Siler seper üchün héch nerse almanglar, ne hasa, ne xurjun, ne nan, ne pul éliwalmanglar; birer artuq yektekmu éliwalmanglar.□ ■ 4 We qaysi öyge qobul qilinip kirsenglar, u yurttin ketküche shu öyde turunglar.□ 5 Emdi qaysi yerdiki kishiler silerni qobul qilmisa, u sheherdin chiqqininglarda ulargha agah-guwah bolsun üchün ayighinglardiki topinimu qéqiwétinglar! — dédi.□ ■

6 Muxlislar yolgha chiqip, yéza-qishlaqlarni arilap xush xewerni élan qilip, hemme yerde késellerni saqaytti.

7 Emdi Hérod hakim uning barliq qilghanliridin xewer tépip, qaymuqup qaldi. Chünki beziler: «Mana Yehya ölümdin tiriliptu!» dése,□ ■ 8 yene beziler: «Ilyas peyghember qayta peyda boldi» we yene bashqilar: «Qedimki peyghemberlerdin biri qaytidin tiriliptu!» deytti.

9 Hérod: «Men Yehyaning kallisini aldurghanidim, emdi men mushu gépini anglawatqan zat zadi kimdu?» — dédi. Shuning bilen u uni körüsh pursitini izdidi.

Besh ming kishini toydurush

Mat. 14:13-21; Mar. 6:30-44; Yh. 6:1-14

10 Rosullar bolsa qaytip kélip, özlirining qilghan ishlirining hemmisini Eysagha melum qildi. U ularni élip, xupiyane halda Beyt-Saida dégen sheherdiki xilwet bir yerge keldi. ■ 11 Biraq xalayiq buningdin xewer tépip uninggha egiship keldi. U ularni qarshi élip, ulargha Xudaning padishahliqi toghrisida sözlidi we shipagha mohtajlarni saqaytti. 12 Kün olturay dégende, on ikkiylen uning aldigha kélip uninggha:

— Xalayiqni yolgha salsang, ular etraptiki yéza-qishlaqlargha we étizlargha bérip qon’ghudek jaylar we ozuq-tülük tapsun; chünki mushu yer chöllük iken, — dédi.■

13 Lékin u ulargha:

— Ulargha özünglar ozuq béringlar, — dédi.

— Bizde peqet besh nan bilen ikki béliqtin bashqa nerse yoq. Bu barliq xelqke ozuq-tülük sétiwélip kélemduq?! — déyishti ular. ■ 14 Chünki shu yerde yighilghan erlerningla sani besh mingche idi.

U muxlislargha:

— Xalayiqni elliktin-elliktin bölüp olturghuzunglar, — dédi.□

15 Ular uning déginiche qilip hemmeylenni olturghuzdi. 16 Eysa besh nan bilen ikki béliqni qoligha élip, asman’gha qarap Xudagha teshekkür éytip bularni beriketlidi. Andin ularni oshtup, xalayiqqa sunup bérish üchün muxlislirigha berdi. ■ 17 Hemmeylen yep toyundi. Andin shulardin éship qalghan parchilirini on ikki séwetke yighip qachilidi.□

Pétrusning Eysani «Mesih» dep tonushi

Mat. 16:13-19; Mar. 8:27-29

18 We shundaq boldiki, u özi yalghuz dua qiliwatqanda, muxlisliri yénida turatti. U ulardin:

— Xalayiq méni kim deydu? — dep soridi.■

19 Ular jawaben: — Beziler séni Chömüldürgüchi Yehya, beziler Ilyas peyghember, we yene beziler qedimki peyghemberlerdin biri tiriliptu deydu, — dédi.■

20 U ulardin:

— Silerchu? Siler méni kim dep bilisiler? — dep soridi.

Pétrus jawab bérip: — Sen Xudaning Mesihidursen, — dédi.□

21 U ulargha qattiq jékilep, bu ishni héchkimge tinmanglar, dep tapilidi. 22 — Chünki Insan’oghlining nurghun azab-oqubet tartishi, aqsaqallar, bash kahinlar we Tewrat ustazliri teripidin chetke qéqilishi, öltürülüshi we üch kündin kéyin tirildürülüshi muqerrer, — dédi.■

23 Andin u ularning hemmisige mundaq dédi:

— Kimdekim manga egishishni niyet qilsa, özidin kéchip, her küni özining kréstini kötürüp manga egeshsun! □ ■ 24 Chünki kimdekim öz hayatini qutquzimen deydiken, choqum uningdin mehrum bolidu, lékin men üchün öz hayatidin mehrum bolghan kishi hayatini qutquzidu. ■ 25 Chünki bir adem pütün dunyagha ige bolup, özini halak qilsa yaki özidin mehrum qalsa, buning néme paydisi bolsun?! 26 Chünki kimdekim mendin we méning sözlirimdin nomus qilsa, Insan’oghli özining shan-sheripi ichide, uning Atisining we muqeddes perishtilerning shan-sheripi ichide qaytip kelginide uningdinmu nomus qilidu. □ ■ 27 Lékin men derheqiqet silerge shuni éytip qoyayki, bu yerde turghanlarning arisidin ölümning temini tétishtin burun jezmen Xudaning padishahliqini köridighanlar bardur.■

Eysaning julaliqta körünüshi

Mat. 17:1-8; Mar. 9:2-8

28 Bu sözlerdin texminen sekkiz kün kéyin shundaq boldiki, u Pétrus, Yuhanna we Yaqupni élip, dua qilish üchün bir taghqa chiqti. ■ 29 U dua qiliwatqinida, uning yüzining qiyapiti özgerdi we kiyimliri ap’aq bolup chaqmaqtek chaqnidi. 30 We mana, ikki adem peyda bolup uning bilen sözlishishiwatqanidi; ular Musa we Ilyas peyghemberler idi. 31 Ular parlaq jula ichide ayan bolup, uning bilen Yérusalémda ada qilidighan «dunyadin ötüp kétish»i toghrisida söhbetleshti.□

32 Emdi Pétrus we uning hemrahlirini xéli ügidek basqanidi; lékin ularning uyqusi toluq échilghanda ular uning shan-sheripini we uning bilen bille turghan ikki ademzatni kördi. 33 We shundaq boldiki, bu ikkisi Eysadin ayriliwatqanda, Pétrus özining némini dewatqanliqini bilmigen halda Eysagha:

— Ustaz, bu yerde bolghinimiz intayin yaxshi boldi! Birini sanga, birini Musagha, yene birini Ilyasqa atap bu yerge üch kepe yasayli, — dédi.□

34 Lékin u bu geplerni qiliwatqanda, bir parche bulut peyda bolup ularni qapliwaldi; ular bulut ichige kirip qalghinida qorqushup ketti. 35 Buluttin tuyuqsiz bir awaz anglinip:

— Bu Méning söyümlük Oghlumdur. Uninggha qulaq sélinglar! — dédi.□ ■

36 Awaz anglan’ghandin kéyin, qarisa, Eysa özi yalghuz qalghanidi. Ular süküt qilip qélishti we shu künlerde özliri körgen ishlardin héchqaysisini héchkimge éytmidi.

Uning jin chaplashqan balini saqaytishi

Mat. 17:14-18; Mar. 9:14-27

37 Etisi, ular taghdin chüshken waqtida, zor bir top kishiler uni qarshi aldi. ■ 38 Mana, topning arisidin bireylen warqirap:

— Ustaz, ötünüp qalay, oghlumgha ichingni aghritip qarap qoyghaysen! Chünki u méning birla balam idi. 39 Mana, uni daim bir roh tutuwélip, u özichila warqirap-jarqirap kétidighan bolup qaldi; u uning bedinini tartishturup, aghzidin aq köpük keltürüwétidu. Jin uni daim dégüdek qiynap, uninggha héch aram bermeydu. □ 40 Men muxlisliringizdin rohni heydiwétishni ötünüwidim, biraq ular undaq qilalmidi, — dédi.

41 Eysa jawaben: — Ey étiqadsiz we tetür dewr, siler bilen qachan’ghiche turup, silerge sewr qilay? — Oghlungni aldimgha élip kelgin — dédi.

42 Bala téxi yolda kéliwatqanda, jin uni yiqitip, pütün bedinini tartishturdi. Eysa napak rohqa tenbih bérip, balini saqaytti we uni atisigha qayturup berdi. □ 43 Hemmeylen Xudaning shereplik küch-qudritige qin-qinigha patmay teejjüplendi. Hemmisi Eysaning qilghanlirigha heyran qéliship turghanda, u muxlislirigha mundaq éytti:

44 — Bu sözlerni qulaqliringlargha obdan singdürüp qoyunglar. Chünki Insan’oghli pat arida satqunluqtin insanlarning qoligha tapshurup bérilidu, — dédi.■

45 Biraq ular bu sözni chüshinelmidi. Buning menisi ular chüshinip yetmisun üchün ulardin yoshurulghanidi. Ular uningdin bu söz toghruluq sorashqimu pétinalmidi.□ ■

Xudaning neziride kim eng ulugh?

Mat. 18:1-5; Mar. 9:33-37

46 Emdi muxlislar arisida ulardin kimning eng ulugh bolidighanliqi toghruluq talash-tartish peyda boldi. ■ 47 Emma Eysa ularning könglidiki oylarni körüp yétip, kichik bir balini élip yénida turghuzup, 48 ulargha:

— Kim méning namimda bu kichik balini qobul qilsa, méni qobul qilghan bolidu we kim méni qobul qilsa, méni ewetküchini qobul qilghan bolidu. Aranglarda özini eng töwen tutqini bolsa ulugh bolidu, — dédi.■

Qarshi turmasliqning özi qollighanliqtur

Mar. 9:38-40

49 Yuhanna jawaben uninggha:

— Ustaz, séning naming bilen jinlarni heydewatqan birsini körduq. Lékin u biz bilen birge sanga egeshmigenliki tüpeylidin, uni tostuq, — dédi.■

50 Lékin Eysa uninggha: — Uni tosmanglar. Chünki kim silerge qarshi turmisa silerni qollighanlardindur, — dédi.■

Eysani qarshi almighan yéza

51 We shundaq boldiki, uning asman’gha élip kétilidighan künlirining toshushigha az qalghanda, u qet’iylik bilen yüzini Yérusalémgha bérishqa qaratti. □ ■ 52 Shuning üchün u aldin elchilerni ewetti. Ular yolgha chiqip, uning kélishige teyyarliq qilish üchün Samariye ölkisidiki bir yézigha kirdi. 53 Biraq u yüzini Yérusalémgha qaratqanliqi tüpeylidin yézidikiler Eysani qobul qilmidi. □ ■ 54 Uning muxlisliridin Yaqup bilen Yuhanna bu ishni körüp:

— I Reb, ularni köydürüp yoqitish üchün Iliyas peyghemberdek asmandin ot yéghishini chiqirishimizni xalamsen? — dédi.□

55 Lékin u burulup ularni eyiblep: «Siler qandaq rohtin bolghanliqinglarni bilmeydikensiler» — dédi. □ 56 Andin ular bashqa bir yézigha ötüp ketti.■

Eysagha egishishning bedili

Mat. 8:19-22

57 We shundaq boldiki, ular yolda kétiwatqanda, birsi uninggha:

— I Reb, sen qeyerge barma, men sanga egiship mangimen, — dédi.■

58 Eysa uninggha:

— Tülkilerning öngkürliri, asmandiki qushlarning uwiliri bar. Biraq Insan’oghlining béshini qoyghudek yérimu yoq, — dédi.

59 U yene bashqa birsige:

— Manga egeshkin! — dédi.

Lékin u:

— Reb, awwal bérip atamni yerlikke qoyghili ijazet bergeysen, — dédi.□ ■

60 Lékin Eysa uninggha — Ölükler öz ölüklirini kömsun! Biraq sen bolsang, bérip Xudaning padishahliqini jakarlighin, — dédi.□ ■

61 Yene birsi:

— Ey Reb, men sanga egishimen, lékin awwal öyümge bérip, öydikilirim bilen xoshlishishimgha ijazet bergeysen, — dédi.

62 — Kim qolida qoshning tutquchini tutup turup keynige qarisa, u Xudaning padishahliqigha layiq emestur, — dédi. □ ■

Luqa

■9:1

Mat. 10:1; Mar. 3:13; 6:7; Luqa 6:13.

■9:2 Mat. 10:7.

c «xurjun» — yaki «tilemchining xaltisi».

■9:3 Mat. 10:9; Mar. 6:8; Luqa 22:35.
e «u yurttin ketküche shu öyde turunglar» — yaki «u yurttin ketküche shu öyde chiqip-kirip turunglar». Kona zamanlarda peylasoplar we «telim bergüchiler» öymu-öy yürüp tilemchilik qilatti. Emma Mesih muxlisliri shundaq qilmasliqi kérek idi. Yene 10:7 we uningdiki izahatnimu körüng.
f «u sheherdin chiqqininglarda ulargha agah-guwah bolsun üchün ayighinglardiki topinimu qéqiwétinglar!» — «ayaghdiki topini qéqiwétish» dégen isharet «bizning siler bilen munasiwétimiz yoq» dégenni bildürüp, Xudaning sözini ret qilghanlargha qattiq agahlandurush idi.

■9:5 Mat. 10:14; Mar. 6:11; Luqa 10:11; Ros. 13:51; 18:6.
h «Hérod hakim» — mushu yerde «hakim» grék tilidiki «tétrarq»ni bildüridu. 3:1diki izahatni körüng.

■9:7 Mat. 14:1; Mar. 6:14.

■9:10 Mat. 14:13; Mar. 6:30,31,32.

■9:12 Mat. 14:15; Mar. 6:35; Yuh. 6:5.

■9:13 Mat. 14:16; Mar. 6:37; Yuh. 6:9.
m «erlerningla sani besh mingche» — bala-chaqiliri hésablanmighan.

■9:16 1Sam. 9:13.
o «séwet» — grék tilida «qol séwet» — démek, bir adem ikki qollap kötüreleydighan séwetler.

■9:18 Mat. 16:13; Mar. 8:27.

■9:19 Mat. 14:2.
r «sen Xudaning Mesihidursen» — «Mesih» dégen söz toghruluq «Tebirler»imizni körüng. «Xudaning Mesihi» démek, Xuda teyinlep ewetken Mesih.

■9:22 Mat. 16:21; 17:22; Mar. 8:31; 9:31; 10:33; Luqa 18:31; 24:7.
t «Kimdekim manga egishishni niyet qilsa, özidin kéchip, her küni özining kréstini kötürüp manga egeshsun!» — «Mat.» 10:38ni, shundaqla uningdiki izahatnimu körüng.

■9:23 Mat. 10:38; 16:24; Mar. 8:34; Luqa 14:27.

■9:24 Mat. 10:39; 16:25; Mar. 8:35; Luqa 17:33; Yuh. 12:25.
~23~ «Insan’oghli özining shan-sheripi ichide... qaytip kelginide...» — «Insan’oghli» Mesihning özi, elwette. Bu ibare toghruluq «Mat.» 8:20diki izahat we «Tebirler»ni körüng.

■9:26 Mat. 10:33; Mar. 8:38; Luqa 12:9; 2Tim. 2:12; 1Yuh. 2:23.

■9:27 Mat. 16:28; Mar. 9:1.

■9:28 Mat. 17:1; Mar. 9:2.
~27~ «... uning bilen Yérusalémda ada qilidighan «dunyadin ötüp kétish»i toghrisida söhbetleshti» — bu bayanda «dunyadin ötüp kétish» intayin ehmiyetlik söz, grék tilida «éksodus» dégen bilen ipadilinidu. Bu söz Israil xelqining «Misirdin chiqish»ini bildürgenidi. Démek, Musa peyghember Israil xelqini Misirning qulluqidin qutquzghandek, Eysa Mesih Xudaning xelqini gunahning we Sheytanning qulluqidin (öz qurbanliqi arqiliq) qutquzidighan bolidu («1Kor.» 10:1-11, izahatliri we «qoshumche söz»imizni körüng).
~28~ «Birini sanga, birini Musagha, yene birini Ilyasqa atap bu yerge üch kepe yasayli» — bu söz we pütün weqe toghruluq yene «Matta»diki «qoshumche söz»imizni körüng.
~29~ «Bu Méning söyümlük Oghlumdur...» — yaki «Bu Méning Oghlum, Méning tallighinim...».

■9:35 Qan. 18:19; Yesh. 42:1; Mat. 3:17; 17:5; Mar. 1:11; 9:7; Luqa 3:22; Ros. 3:22; Kol. 1:13; 2Pét. 1:17.

■9:37 Mat. 17:14; Mar. 9:17.
~32~ «mana, uni daim bir roh tutuwélip, u özichila warqirap-jarqirap kétidighan bolup qaldi» — «roh» shübhisizki yaman roh, jinni körsitidu.
~33~ «jin uni yiqitip,...» — yaki «jin uni yirtip...».

■9:44 Mat. 17:22; Mar. 9:31.
~35~ «Buning menisi ular chüshinip yetmisun üchün ulardin yoshurulghanidi» — kim teripidin yoshurulghanliqi éytilmaydu. Sheytan teripidinmu, yaki Xuda teripidinmu? Yaki peqet öz galliqi teripidinmu? Bizningche Sheytan bu ishni qilghuchi idi; chünki Mesih özining pütün dunya üchün ölüp pida bolushini muxlislarning chüshinishini xalaytti (44-ayette).

■9:45 Luqa 2:50; 18:34.

■9:46 Mat. 18:1; Mar. 9:33; Luqa 22:24.

■9:48 Mat. 18:5; 23:11; Mar. 9:37; Luqa 10:16; 14:11; 18:14; Yuh. 13:20.

■9:49 Mar. 9:38.

■9:50 Mat. 12:30; Luqa 11:23.
~41~ «We shundaq boldiki, uning asman’gha élip kétilidighan künlirining toshushigha az qalghanda, u qet’iylik bilen yüzini Yérusalémgha bérishqa qaratti» — bu ayette Mesih Eysaning «Yérusalémgha baridighan seper»i bashlinidu; seperning «axirqi nuqta»si belkim 19:48de tépilidu.

■9:51 Mar. 16:19; Ros. 1:2; 1Tim. 3:16.
~43~ «Biraq u yüzini Yérusalémgha qaratqanliqi tüpeylidin yézidikiler Eysani qobul qilmidi» — Samariyelikler adette ademlerning Yérusalémgha bérip shu yerde ibadet qilishini öch köretti; chünki ular: «Bizning Samariyemizde heqiqiy ibadetxana bardur» — deytti.

■9:53 Yuh. 4:9.
~45~ «I Reb, ularni köydürüp yoqitish üchün Iliyas peyghemberdek asmandin ot yéghishini chiqirishimizni xalamsen?» — bezi kona köchürmilerde: «Iliyas peyghemberdek» dégen sözler tépilmaydu.
~46~ «Lékin u burulup ularni eyiblep: «Siler qandaq rohtin bolghanliqinglarni bilmeydikensiler» — dédi» — bezi kona köchürmilerde peqet «Lékin u burulup ularni eyiblidi» déyilidu.

■9:56 Yuh. 3:17; 12:47.

■9:57 Mat. 8:19.
~49~ «Reb, awwal bérip atamni yerlikke qoyghili ijazet bergeysen» — bu ademning sözide üch imkaniyet bar: (1) uning atisi ölgenidi, biraq téxi yerlikke qoyulmighan; bizningche bu sherqte mumkin emes, adem ölgende derhal depne qilish kérek; (2) shu dewrde Yehudiyede turghanlar arisida, ölgüchilerni ölüp bir yildin kéyin, yene bir depne murasimini ötküzidighan örp-adet bar idi (Uyghur xelqi arisidiki «yilliq nezir»dek). Bu kishi téxi bu murasimni ötküzmigen; (3) uning atisi tirik. Undaqta menisi «atam ölüp uni yerlikke qoyghuche kütüp, andin sanga egisheychu!» dégendek.

■9:59 Mat. 8:21.
~51~ «Ölükler öz ölüklirini kömsun! Biraq sen bolsang, bérip Xudaning padishahliqini jakarlighin» — yuqiriqi izahatni körüng. Meyli bu kishi atisining «yilliq depne»sini ötküzmekchi bolsun yaki atisi téxi tirik bolsun, Rebning bu jawabida «Bu séning ishing emes; sen özüng «rohiy tirik» adem bolsangla déginimdek qil, rohiy hayatni yetküzidighan Xudaning padishahliqini jakarla; sen éytqan bu ish «rohiy ölgenler»ning ishi, xalas» dégen ichki mene éniq körünidu.

■9:60 Mat. 8:22.
~53~ «Kim qolida qoshning tutquchini tutup turup keynige qarisa, u Xudaning padishahliqigha layiq emestu» — adem qosh heydigende, keynige qarisa tüz heydiyelmeydu.

■9:62 Pend. 26:11; Fil. 3:14; Ibr. 6:5; 2Pét. 2:20.