1 Emdi shu künlerde, Rim impératori Qeyser Awghustustin barliq xelqtin baj élish üchün ularning royxéti tizimlansun dep perman chüshti.□«Qeyser Awghustus» — «Qeyser» Rim impératorlirining omumiy unwani. «Qeyser Awghustus» bolsa Rim impériyesi üstidin miladiyedin ilgiriki 27-yilidin miladiye 14-yilighiche seltenet qildi. 2 Tunji qétimliq bu nopus tizimlash Kiriniyus Suriye ölkisini idare qilip turghan waqtida élip bérilghanidi.□«Tunji qétimliq bu nopus tizimlash Kiriniyus Suriye ölkisini idare qilip turghan waqtida élip bérilghanidi» — bashqa birxil terjimisi «Bu royxet Kiriniyusning Suriye ölkisige hökümranliq qilip turghan waqtidiki tunji qétimliq nopus tizimlash idi». 3 Shuning bilen hemme adem nopusqa tizimlinish üchün öz yurtlirigha qaytish kérek boldi.

4 Yüsüpmu Dawut padishahning jemetidin bolghachqa, shundaqla uning biwasite ewladi bolghachqa, Galiliye ölkisidiki Nasaret shehiridin ayrilip, Yehudiye ölkisidiki, Dawutning yurti Beyt-Lehem dégen sheherge ketti.□«Dawut padishahning jemetidin bolghachqa, shundaqla uning biwasite ewladi bolghachqa...» — démek, Yüsüpning Dawutning textige warisliq qilghudek ewladliridin ikenlikini körsetse kérek. «Dawutning yurti Beyt-Lehem dégen sheher» — «sheher» déyilgini bilen Beyt-Lehem intayin kichik bir yurt idi; u Yérusalémdin on ikki kilométr yiraqliqta.  ■1Sam. 16; Mik. 5:1; Mat. 1:1; Yuh. 7:42. 5 Nopusqa tizimlinish üchün layiqi, bolghusi ayali Meryemmu bille bardi. Meryem hamilidar bolup, qorsiqi xélila yoghinap qalghanidi. 6 We shundaq boldiki, ular Beyt-Lehemde turghan waqtida Meryemning tughutining ay-küni toshup qaldi. 7 Biraq sarayda ulargha orun bolmighachqa, Meryem shu yerde tunji oghlini tughqanda uni zakilap, éghildiki oqurgha yatquzdi.□«Meryem shu yerde tunji oghlini tughqanda ...» — Eysa Mesih qachan tughuldi? «Qoshumche söz»imizde bu ish toghruluq toxtilimiz.  ■Mat. 1:25.

8 Shu yerning etrapidiki bezi padichilar dalada turatti; ular kéchiche tünep, padisigha qaraytti. 9 We mana, Perwerdigarning bir perishtisi ularning aldida turatti; Perwerdigarning parlaq sheripi ularning etrapini yorutuwetti. Ular intayin bek qorqup ketti. 10 Biraq perishte ulargha:

— Qorqmanglar! Chünki mana, pütün xelqqe xushalliq bolidighan bir xush xewerni silerge élan qilimen. 11 Chünki bügün Dawutning shehiride siler üchün bir Qutquzghuchi tughuldi. U — Reb Mesihdur! 12 Uni tépishinglar üchün shu alamet boliduki, bowaqni zakilan’ghan halda bir oqurda yatqan pétide tapisiler, — dédi.□«bowaqni zakilan’ghan halda bir oqurda yatqan pétide tapisiler» — bashqa birxil terjimisi: «bir oqurda yatqan, zakilan’ghan bir bowaqni tapisiler».

13 Birdinla, perishtining etrapida zor bir top samawi qoshundikiler peyda bolup, Xudani medhiyilep:□«samawi qoshundikiler» — perishtiler.  ■Dan. 7:10; Weh. 5:11.

14 «Ershielada Xudagha shan-sherepler bolghay!

Yer yüzide bolsa u söyünidighan bendilirige aram-xatirjemlik bolsun!» déyishti.□«Yer yüzide bolsa u söyünidighan bendilirige aram-xatirjemlik bolsun!» — bashqa birxil terjimisi: «Yer yüzide insanlargha amanliq, shapaet bolsun!»  ■Yesh. 57:19; Ef. 2:17.

15 Perishtiler ulardin ayrilip asman’gha chiqip kétiwidi, padichilar bir-birige:

— Beyt-Lehemge yol élip, Perwerdigar bizge uqturghan, emelge ashurghan bu ishni körüp kéleyli, — déyishti.

16 Shuning bilen ular aldirap sheherge bérip, Meryem bilen Yüsüpni we oqurda yatqan bowaqni izdep tapti. 17 Padichilar bowaqni körgendin kéyin, özlirige uning heqqide éytilghan sözlerni keng tarqitiwetti. 18 Buni anglighanlarning hemmisi padichilarning dégenlirige intayin heyran qélishti. 19 Meryem bolsa bu ishlarning hemmisini könglige püküp, chongqur oylinip yüretti. 20 Padichilar körgen we anglighanlirining hemmisi üchün Xudani ulughlap, medhiye oqushqan péti qaytishti; barliq ishlar del ulargha xewerlendürülgendek bolup chiqqanidi.

21 Bowaqni xetne qilish waqti, yeni sekkizinchi küni toshqanda, uninggha Eysa dep isim qoyuldi. Perishte bu isimni u téxi anisining baliyatqusida apiride bolmayla qoyghanidi.■Yar. 17:12; Law. 12:3; Mat. 1:21; Luqa 1:31; Yuh. 7:22.

22 Emdi Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche Yüsüp bilen Meryemning paklinish waqti toshqanda ular balini Perwerdigargha atap tapshurush üchün Yérusalémgha élip bardi □«Yüsüp bilen Meryemning paklinish waqti toshqanda...» — grék tilida «ularning paklinish waqti toshqanda...». Meryemning qiriqi toshqanda, özi we melum ehwalda Yüsüp ikkisi Tewrat qanuni boyiche «paklinish»i kérek bolatti («Law.» 12:2-4, «Mis.» 13:2ni körüng.  ■Law. 12:6. 23 (Perwerdigarning Tewrat qanunida: «Barliq tunji oghul Perwerdigargha muqeddes mensup atilishi kérek» dep yézilghinidek) □«Barliq tunji oghul» — grék tilida «barliq baliyatquni (tunji) achqan bala». ««Barliq tunji oghul Perwerdigargha muqeddes mensup atilishi kérek» dep yézilghinidek...» — bu muqeddes qanundiki emrler «Mis.» 22:29, 34:19, «Law.» 12:1-8, «Chöl.» 3:44-47ni körüng.  ■Mis. 13:2,12; Chöl. 3:13; 8:16,17. 24 we shundaqla Perwerdigarning Tewrat qanunida déyilgini boyiche, bir jüp paxtek yaki ikki kepter bachkisini qurbanliqqa sunush kérek idi.□«Perwerdigarning Tewrat qanunida déyilgini boyiche, bir jüp paxtek yaki ikki kepter bachkisini qurbanliqqa sunush kérek» — Tewrat qanuni boyiche, ayalning tughuttin kéyin tazilinishi üchün (namrat bolsa) mushundaq kepter qurbanliqini (Yérusalémdiki) ibadetxanigha apirip, soyup sunush üchün mes’ul kahin’gha tapshurushi kérek idi.  ■Law. 12:8.

25 We mana shu chaghlarda, Yérusalémda Siméon isimlik bir kishi turatti. U hem heqqaniy we ixlasmen adem bolup, «Israilgha Teselli Bergüchi»ni intizarliq bilen kütkenidi. Muqeddes Roh uning wujudigha yar idi. □«Israilgha Teselli Bergüchi» — Mesihni körsitidu. 26 U Muqeddes Rohtin kelgen wehiydin özining Perwerdigarning Mesihini körmigüche ölüm körmeydighanliqini bilgenidi. 27 U Muqeddes Rohning bashlishi bilen ibadetxanining hoylilirigha kirdi; ata-anisi Tewratta békitilgen adetni béjirish üchün bowaq Eysani kötürüp kirgende, 28 Siméon bowaqni quchiqigha élip, Xudagha teshekkür-medhiye oqup mundaq dédi: —

29 «Emdi, i Igem, hazir sözüng boyiche qulungning bu alemdin xatirjemlik bilen kétishige yol qoyghaysen;□«Emdi, i Igem, hazir sözüng boyiche qulungning bu alemdin xatirjemlik bilen kétishige yol qoyghaysen..» — Siméon özining ömürwayet teqezza bolghinini (yeni Xuda Öz sözide turup, ewetken Mesihini) körgendin kéyin dunyadin kétishke razi bolidu.  ■Yar. 46:30.

30 Chünki öz közüm Séning nijatingni kördi,■Zeb. 98:2-3; Yesh. 52:10.

31 Uni barliq xelqler aldida hazirlighansen;□«Uni barliq xelqler aldida hazirlighansen...» — «U» — Xudaning nijati, yeni Mesih.  ■Ros. 28:28.

32 U ellerge wehiy bolidighan nur,

We xelqing Israilning shan-sheripidur!»□«yat eller» — mushu yerde Yehudiy emeslerni körsitidu. Shu chaghda yat ellerning hemmisi dégüdek heqiqiy Xudani tonumay, butlargha choqun’ghan, elwette.  ■Yesh. 42:6; 49:6; Ros. 13:47.

33 Balining ata-anisi bala heqqide éytilghanlirigha intayin heyran qélishti. 34 Siméon ulargha bext tilep, apisi Meryemge mundaq dédi:

— Mana! Bu bala Israildiki nurghun kishilerning yiqilishi we nurghun kishilerning kötürülüshi üchün teyinlendi, shundaqla kishiler qarshi chiqip haqaretleydighan, Xudaning bésharetlik alamiti bolidu. ■Yesh. 8:14; Rim. 9:32; 1Pét. 2:8. 35 Shuning bilen nurghun kishilerning könglidiki gherezliri ashkarilinidu — we bir qilichmu séning könglüngge sanjilidu!□«... we bir qilichmu séning könglüngge sanjilidu!» — grék tilida «qilich» mushu yerde yoghan, ikki bisliq birxil qilichni körsitidu. Meryemning könglige sanjighan ishlar oghlining Israil teripidin ret qilinip, azab-oqubet tartquzulup öltürülginidin bolghan derd-elemni körsitidu.

36 Shu yerde Ashir qebilisidin bolghan Fanuilning qizi Anna isimlik xéli yashan’ghan bir ayal peyghembermu bar idi. U qiz waqtida erge tegkendin kéyin uning bilen yette yil bille yashap, □«Ashir qebilisidin bolghan Fanuilning qizi Anna isimlik xéli yashan’ghan bir ayal peyghember...» — grék tilida «Anna» ibraniy tilida «Hannah» déyilgen. 37 andin seksen töt yil tul turghan idi. U ibadetxana hoyliliridin chiqmay, kéche-kündüz roza tutushlar we dualar bilen Xudagha ibadet qilatti. □«andin seksen töt yil tul turghan idi...» — yaki «u tul qalghanidi. U seksen töt yashqa kirgen bolup,...».  ■1Sam. 1:22. 38 U del shu peytte yétip kélip Perwerdigargha teshekkür éytti, hemde Yérusalémda nijat-hörlükni kütüwatqan barliq xalayiqqa bala toghrisida söz qildi.□«nijat-hörlükni kütüwatqan barliq xalayiq» — mushu yerde «nijat-hörlük» Xudaning bedel tölep, gunahlardin xalas qilghan rohiy azadliqini körsitidu.

39 Yüsüp bilen Meryem Tewratta békitilgen barliq ishlarni ada qilghandin kéyin, Galiliyege, öz shehiri Nasaretke qaytti. 40 Bala bolsa ösüp, dana-aqilanilik bilen tolup, rohta küchlendürüldi, Xudaning méhir-shepqitimu uning üstide idi.□«bala bolsa ösüp, dana-aqilanilik bilen tolup, rohta küchlendürüldi» — «roh» mushu yerde Eysaning öz (insaniy) rohini körsitidu.  ■Luqa 1:80.

41 Uning ata-anisi her yili «ötüp kétish héyti»da Yérusalémgha baratti. ■Mis. 23:15,17; Law. 23:5; Qan. 16:1. 42 Eysa on ikki yashqa kirgen yili, ular uni élip, héytning aditi boyiche yene chiqip bardi. 43 Héyt künlirini ötküzgendin kéyin, ular öyige qarap kétiwatqanda, bala Eysa Yérusalémda qaldi. Ata-anisining bu ishtin xewiri yoq idi, 44 belki uni seperdash-hemrahliri bilen bille kéliwatidu, dep oylap, bir kün yol yürdi. Andin ular uni uruq-tughqanlari we dost-buraderliri arisidin izdeshke bashlidi; 45 izdep tapalmay, ular keynige yénip Yérusalémgha bérip yene izdidi.

46 We shundaq boldiki, üchinchi küni ular uni ibadetxana hoylisida Tewrat ustazlirining arisida olturup, ularning telimlirini anglawatqan hem ulardin soal sorawatqanning üstide tapti. □«üchinchi küni ular uni ibadetxana hoylisida Tewrat ustazlirining arisida .. tapti» — «üchinchi küni» grék tilida «üch kündin kéyin». Buning menisi belkim Yérusalémdin ayrilip öyge qarap méngishqa bir kün, Yérusalémgha qaytishqa bir kün, andin Yérusalémda turup izdeshke bir kün ketkenidi, dégendek bolushi mumkin. 47 Uning sözlirini anglighanlarning hemmisi uning chüshenchisige we bergen jawablirigha intayin heyran qélishti. ■Mat. 7:28; Mar. 1:22; Luqa 4:22,32; Yuh. 7:15. 48 Ata-anisi uni körüp nahayiti heyranuhes bolushti, uning anisi uninggha:

— Way balam! Némishqa bizge shundaq muamile qilding? Atang ikkimiz parakende bolup séni izdep kelduq! — dédi.

49 U ulargha: — Némishqa méni izdidinglar? Ejeba, méning Atamning ishlirida bolushum kéreklikimni bilmemtinglar? — dédi. □«Ejeba, méning Atamning ishlirida bolushum kéreklikimni bilmemtinglar?» — Yehudiylarning en’enisi we közqarishi boyiche, bala on ikki yashqa kirgende: (1) toluq Tewrat qanunigha emel qilishqa mes’uliyiti bolidu; (2) atisining ish-xizmitige shérik bolidu.
Mushu yerde bashqa birxil terjimisi «Atamning öyide bolushum kéreklikim...». 50 Lékin ular uning ulargha éytqinini chüshenmidi.■Luqa 9:45; 18:34.

51 Andin u ular bilen Nasaretke qaytti we ularning gépige izchil boysunatti. Lékin anisi bu ishlarning hemmisini könglige püküp qoydi. 52 Shundaq qilip, Eysa aqilanilik-danaliqta we qamette yétilip, Xuda we kishiler aldida barghanséri söyülmekte idi.■1Sam. 2:26; Luqa 1:80.