1 Lazarus dégen bir adem késel bolup qalghanidi. U Meryem we hedisi Marta turghan, Beyt-Aniya dégen kentte turatti 2 (bu Meryem bolsa, Rebge xushbuy mayni sürkigen, putlirini öz chachliri bilen értip qurutqan héliqi Meryem idi; késel bolup yatqan Lazarus uning inisi idi).□«bu Meryem bolsa, rebge xushbuy mayni sürkigen, putlirini öz chachliri bilen értip qurutqan héliqi Meryem idi; késel bolup yatqan Lazarus uning inisi idi» — bu ish deslepte «Mat.» 26:6-13 we «Mar.» 14:3-9de we kéyin «Yh.» 12:3-8de xatirilinidu. Yuhanna oqurmenler bu ishtin Injildiki bashqa «bayanlar» arqiliq alliqachan xewer tapqan, dep perez qilidu.  ■Mat. 26:6; Mar. 14:3; Luqa 7:37; Yuh. 12:3.

3 Lazarusning hediliri Eysagha xewerchi ewetip: «I Reb, mana sen söygen dostung késel bolup qaldi» dep yetküzdi.

4 Lékin Eysa buni anglap:

— Bu késeldin ölüp ketmeydu, belki bu arqiliq Xudaning Oghli ulughlinip, Xudaning shan-sheripi ayan qilinidu — dédi.■Yuh. 9:3; 11:40.

5 Eysa Marta, singlisi we Lazarusni tolimu söyetti. 6 Shunga u Lazarusning késel ikenlikini anglighan bolsimu, özi turuwatqan jayda yene ikki kün turdi.□«Shunga u Lazarusning késel ikenlikini anglighan bolsimu, özi turuwatqan jayda yene ikki kün turdi» — bu ayettiki «shunga» belkim oqurmenlerni heyran qalduridu. Bizde qilche shübhe yoqki, Xuda Özini söygenlernimu intayin söygechke, ularning Xudaning heqiqiy shan-sheripi we ulughluqini körüp chüshinishi, shundaqla étiqadining kücheytilishi üchün bezide béshimizdin bu ishqa oxshap kétidighan azabliq ishlarni ötküzidu (15-ayetni körüng). 7 Andin kéyin u muxlislirigha:

— Yehudiyege qayta barayli! — dédi.

8 Muxlisliri uninggha:

— Ustaz, yéqindila u yerdiki Yehudiylar séni chalma-kések qilmaqchi bolghan tursa, yene u yerge qayta baramsen? — déyishti.□«Ustaz» — grék tilida «Rabbi».  ■Yuh. 8:59; 10:31.

9 Eysa mundaq dédi:

— Kündüzde on ikki saet bar emesmu? Kündüzi yol mangghan kishi putlashmas, chünki u bu dunyaning yoruqini köridu. 10 Lékin kéchisi yol mangghan kishi putlishar, chünki uningda yoruqluq yoqtur.

11 Bu sözlerni éytqandin kéyin, u:

— Dostimiz Lazarus uxlap qaldi; men uni uyqusidin oyghatqili barimen, — dep qoshup qoydi.■Mat. 9:24; Mar. 5:39; Luqa 8:52.

12 Shunga muxlislar uninggha:

— I Reb, uxlighan bolsa, yaxshi bolup qalidu, — dédi.

13 Halbuki, Eysa Lazarusning ölümi toghruluq éytqanidi, lékin ular u dem élishtiki uyquni dewatidu, dep oylashti. 14 Shunga Eysa ulargha ochuqini éytip:

— Lazarus öldi, — dédi. 15 — Biraq silerni dep, silerning étiqad qilishinglar üchün, uning qéshida bolmighanliqimgha xushalmen. Emdi uning yénigha barayli, — dédi.

16 «Qoshkézek» dep atilidighan Tomas bashqa muxlisdashlirigha:

— Bizmu uning bilen bille barayli hem uning bilen bille öleyli, — dédi.□««Qoshkézek» dep atilidighan Tomas» — drék tilida ««Didimos» dep atilidighan Tomas».

17 Eysa muxlisliri bilen Beyt-Aniyagha barghanda, Lazarusning yerlikke qoyulghinigha alliqachan töt kün bolghanliqi uninggha melum boldi. 18 Beyt-Aniya Yérusalémgha yéqin bolup, uningdin alte chaqirimche yiraqliqta idi, □«alte chaqirim» — grék tilida «on besh stadiyon». Bir «stadiyon» 185 métr idi. 19 shuning bilen nurghun Yehudiylar Marta bilen Meryemge inisi toghrisida teselli bergili ularning yénigha kelgenidi. 20 Marta emdi Eysaning kéliwatqinini anglapla, uning aldigha chiqti. Lékin Meryem bolsa öyide olturup qaldi.

21 Marta emdi Eysagha: — I Reb, bu yerde bolghan bolsang, inim ölmigen bolatti. 22 Hélihem Xudadin némini tiliseng, Uning sanga shuni béridighanliqini bilimen, — dédi.

23 — Ining qayta tirilidu, — dédi Eysa.

24 Marta:

— Axirqi künide, yene tirilish künide uning jezmen tirilidighanliqini bilimen, — dédi.■Dan. 12:2; Luqa 14:14; Yuh. 5:29.

25 Eysa uninggha: — Tirilish we hayatliq men özümdurmen; manga étiqad qilghuchi kishi ölsimu, hayat bolidu; ■Yuh. 1:4; 3:16, 36; 5:24; 6:47; 14:6; 1Yuh. 5:10. 26 we hayat turup, manga étiqad qilghuchi ebedil’ebed ölmes; buninggha ishinemsen?■Yuh. 6:51.

27 U uninggha: — Ishinimen, i Reb; séning dunyagha kélishi muqerrer bolghan Mesih, Xudaning Oghli ikenlikingge ishinimen.■Mat. 16:16; Mar. 8:29; Luqa 9:20; Yuh. 6:69.

28 Buni dep bolup, u bérip singlisi Meryemni astighina chaqirip:

— Ustaz keldi, séni chaqiriwatidu, — dédi.

29 Meryem buni anglap, derhal ornidin turup, uning aldigha bardi 30 (shu peytte Eysa téxi yézigha kirmigen bolup, Marta uning aldigha méngip, uchriship qalghan yerde idi). 31 Emdi Meryemge teselli bériwatqan, öyde uning bilen olturghan Yehudiylar uning aldirap qopup sirtqa chiqip ketkinini körüp, uni qebrige bérip shu yerde yigha-zar qilghili ketti, dep oylap, uning keynidin méngishti.

32 Meryem emdi Eysa bar yerge barghanda uni körüp, ayighigha özini étip:

— I Reb, bu yerde bolghan bolsang, inim ölmigen bolatti! — dédi.

33 Eysa Meryemning yigha-zar qilghinini, shundaqla uning bilen bille kelgen Yehudiy xelqning yigha-zar qilishqinini körgende, rohida qattiq pighan chékip, köngli tolimu biaram boldi we: □«Eysa... rohida qattiq pighan chékip, köngli tolimu biaram boldi» —Eysa némige shundaq inkas qayturdi? Bizningche, bu uning gunahning insanlarni ölümge we halaketke, jümlidin Sheytanning ilkige élip barghanliqi tüpeylidin bolghan parakendichilik we pighan-qayghugha qarap, bu ishlardin qattiq hayajanlan’ghanliqi we belkim ghezeplen’genlikini körsitidu. 34 — Uni qeyerge qoydunglar? — dep soridi.

— I Reb, kélip körgin, — déyishti ular.

35 Eysa köz yéshi qildi. □«Eysa köz yéshi qildi» — Eysaning köz yashliri toghruluq «qoshumche söz»imizde toxtalmisaq bolmaydu.  ■Luqa 19:41. 36 Yehudiy xelqi: — Qaranglar, u uni qanchilik söygen! — déyishti. 37 We ulardin beziliri:

— Qarighuning közini achqan bu kishi késel ademni ölümdin saqlap qalalmasmidi? — déyishti.

38 Eysa ichide yene qattiq pighan chékip, qebrining aldigha bardi. Qebri bir ghar idi; uning kirish aghzigha chong bir tash qoyuqluq idi. 39 Eysa:

— Tashni éliwétinglar! — dédi.

Ölgüchining hedisi Marta:

— I Reb, yerlikke qoyghili töt kün boldi, hazir u purap ketkendu, — dédi.

40 Eysa uninggha:

— Men sanga: «Étiqad qilsang, Xudaning shan-sheripini körisen» dégenidimghu! — dédi.

41 Buning bilen xalayiq tashni éliwetti. Eysa közlirini asman’gha tikip mundaq dua qildi:

— I Ata, tilikimni anglighining üchün sanga teshekkür éytimen. 42 Tileklirimni hemishe anglaydighanliqingni bilimen; lékin shundaq bolsimu, etrapimdiki mushu xalayiq séning méni ewetkenlikingge ishensun dep, buni éytiwatimen!■Yuh. 12:30.

43 Bu sözlerni qilghandin kéyin, u yuqiri awazda:

— Lazarus, tashqirigha chiq! — dep towlidi.

44 Ölgüchi qol-putliri képenlen’gen, éngiki téngilghan halda tashqirigha chiqti. Eysa ulargha:

— Képenni yéshiwétip, uni azad qilinglar! — dédi.■Yuh. 20:7.

45 Meryemning yénigha pete qilip kélip, uning emillirini körgen Yehudiylar ichidin nurghunliri uninggha étiqad qildi. 46 Lékin ularning ichide beziliri Perisiylerning yénigha bérip, Eysaning qilghan ishlirini melum qilishti. 47 Shunga bash kahinlar we Perisiyler Yehudiylarning kéngeshmisini yighip:

— Qandaq qilishimiz kérek? Bu adem nurghun möjizilik alametlerni yaritiwatidu. ■Zeb. 2:2; Mat. 26:3; Mar. 14:1; Luqa 22:2; Ros. 4:27. 48 Uninggha shundaq yol qoyup bériwersek, hemme adem uninggha étiqad qilip kétidu. Shundaq bolghanda, Rimliqlar kélip bu bizning jayimiz we qowmimizni weyran qiliwétidu! — déyishti.□«Rimliqlar kélip bu bizning jayimiz we qowmimizni weyran qiliwétidu!» — «bu bizning jayimiz» bizningche ibadetxanini körsetse kérek. Éniqki, bu ademlerning ibadetxanini «Xudaning» démeydu, belki «bizning» deydu. Ularning gépidin roshenki, özining menpeetini birinchi orun’gha qoyidu, öz xelqining tinch-amanliqini ikkinchi orun’gha qoyidu.
«Bu bizning jayimiz» bashqa birxil terjimisi: «bizning bu ornimiz» (démek, mensipimiz).

49 Ularning ichide biri, yeni shu yili bash kahin bolghan Qayafa:

— Siler héchnémini bilmeydikensiler! 50 Pütün xelqning halak bolushining ornigha, birla ademning ular üchün ölüshining ewzellikini chüshinip yetmeydikensiler, — dédi ■Yuh. 18:14. 51-52 (bu sözni u özlükidin éytmighanidi; belki u shu yili bash kahin bolghanliqi üchün, Eysaning Yehudiy xelqi üchün, shundaqla peqet u xelq üchünla emes, belki Xudaning her yan’gha tarqilip ketken perzentlirining hemmisini bir qilip uyushturush üchün ölidighanliqidin aldin bésharet bérip shundaq dégenidi).□«bu sözni u özlükidin éytmighanidi; belki u shu yili bash kahin bolghanliqi üchün... aldin bésharet bérip shundaq dégenidi» — démek, gerche u özi xudasiz adem bolsimu, Tewrat békitken orunda turghach, Muqeddes Roh uning arqiliq (özining dewatqinining menisini toluq chüshenmigen halda) bésharet berdi.  ■Ef. 2:14, 15, 16.

53 Shuning bilen ular meslihetliship, shu kündin bashlap Eysani öltürüwétishni qestlidi. 54 Shuning üchün Eysa emdi Yehudiylar arisida ashkara yürmeytti, u u yerdin ayrilip chölge yéqin rayondiki Efraim isimlik bir shehirige bérip, muxlisliri bilen u yerde turdi.

55 Emdi Yehudiylarning «ötüp kétish héyti»gha az qalghanidi. Nurghun kishiler taharetni ada qilish üchün, héyttin ilgiri yézilardin Yérusalémgha kélishti. □«Nurghun kishiler taharetni ada qilish üchün...» — mushu yerdiki «taharet» toghruluq: Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche, birsi ölük bir nersige, qan’gha yaki melum késel yarisigha tégip ketken bolsa, «napak» dep hésablinatti we shundaqla pak hésablinish üchün yuyunushi kérek we yene bezi ehwallardimu qurbanliq qilishi kérek idi. Uning üstige perisiyler we «Tewrat ustazliri» özlükidin bu ishlargha nurghun bashqa murekkep qaidilerni qoshuwalghanidi. Mesilen, «Mar.» 7:3-4ni körüng. Shunga «taharet»ni ötküzüshke bezide xéli waqit kérek bolghan. «Yérusalémgha kélishti» — grék tilida «Yérusalémgha chiqishti». 56 Shuning bilen bille shu kishiler Eysani izdeshti. Ular ibadetxanida yighilghanda bir-birige:

— Qandaq oylawatisiler? U héyt ötküzgili kelmesmu? — déyishti.■Yuh. 7:11.

57 Bash kahinlar bilen Perisiyler bolsa uni tutush üchün, herkimning uning qeyerdilikini bilse, melum qilishi toghruluq perman chiqarghanidi.