1 Berheq, berheq, men silerge shuni éytip qoyayki, qoy qotinigha ishiktin kirmey, bashqa yerdin yamiship kirgen kishi oghri we qaraqchidur. 2 Ishiktin kiridighan kishi bolsa qoylarning padichisidur. 3 Ishik baqar uninggha ishikni échip béridu we qoylar uning awazini anglap tonuydu; u öz qoylirining isimlirini bir-birlep chaqirip ularni sirtqa bashlap chiqidu.□«Ishik baqar uninggha ishikni échip béridu we qoylar uning awazini anglap tonuydu...» — «ishik baqar» belkim Chömüldürgüchi Yehyani körsitishi mumkin. Bu ayet hem 4-ayetke munasiwetlik, «Mik.» 2:13 we izahatni körüng. 4 U qoylirining hemmisini sirtqa chiqirip bolup, ularning aldida mangidu, qoylarmu uning keynidin egiship méngishidu; chünki ular uning awazini tonuydu.□«U qoylirining hemmisini sirtqa chiqirip bolup, ularning aldida mangidu, qoylarmu uning keynidin egiship méngishidu; chünki ular uning awazini tonuydu» — démisekmu, Ottura Sherqtiki qoychilar del shundaq yol bilen qoylarni baqidu. Qoychi barliq qoylargha isim qoyup ularni bu isim bilen chaqiridu. U daim «qoylirini bashlaydu», ular uning awazi bilen egiship mangidu. Adette qoychining qoylarni «heydesh»ning héch hajiti yoq. 5 Lékin ular yat ademning keynidin mangmaydu, belki uningdin qachidu; chünki ular yatlarning awazini tonumaydu.

6 Eysa bu temsilni ulargha sözlep bergini bilen, lékin ular uning özlirige néme dewatqanliqini héch chüshenmidi. 7 Shunga Eysa ulargha yene mundaq dédi:

— Berheq, berheq, men silerge shuni éytip qoyayki, qoylarning ishiki özümdurmen.□«qoylarning ishiki özümdurmen» — Ottura Sherqte padichilar kéchide qoylarni qoghdash üchün qotanning aghzida toghrisigha yétip uxlaydu. Shuning bilen ular özlirini «qoylarning ishiki» deydu. Undaq qoychilar herküni «öz qoyliri üchün jénini pida qilidu». 8 Mendin ilgiri kelgenlerning hemmisi oghri we qaraqchidur, lékin qoylar ulargha qulaq salmidi.□«Mendin ilgiri kelgenlerning hemmisi oghri we qaraqchidur, lékin qoylar ulargha qulaq salmidi» — bu yerde Eysaning közde tutqini Tewrattiki peyghemberler emes, belki özlirini «Israilni baqquchilar» dep atiwalghanlar — yeni Perisiyler, bash kahinlar, Tewrat ustazliri, Yehudiy aqsaqalliri, shundaqla özidin ilgiri peyda bolghan «saxta Mesihler» (mesilen, «Ros.» 5:36-37)din ibaret. Israilgha baqquchi bolush kérek bolghanlar eksiche padidin payda-menpeet alidighanlargha aylandurulghan («Yer.» 23-bab, «Ez.» 34-babni körüng). 9 Ishik özümdurmen. Men arqiliq kirgini qutquzulidu hem kirip-chiqip, ot-chöplerni tépip yéyeleydu. ■Yuh. 14:6. 10 Oghri bolsa peqet oghrilash, öltürüsh we buzush üchünla kélidu. Men bolsam ularni hayatliqqa érishsun we shu hayatliqi mol bolsun dep keldim.□«Oghri bolsa peqet oghrilash, öltürüsh we buzush üchünla kélidu» — «öltürüsh» grék tilida «boghuzlash».

11 Yaxshi padichi özümdurmen. Yaxshi padichi qoylar üchün öz jénini pida qilidu. □«Yaxshi padichi qoylar üchün öz jénini pida qilidu» — « yaxshi padichi» bolghandin kéyin bashqa xil padichilar bolamdu? Bu toghrisida «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.  ■Yesh. 40:11; Ez. 34:11, 12, 15, 22, 23; Mik. 1:14; Ibr. 13:20; 1Pét. 5:4. 12 Lékin medikar undaq qilmaydu. U belki ne qoylarning igisi ne padichisi bolmighachqa, börining kelginini körse, qoylarni tashlap qachidu we böre kélip qoylarni titip tiripiren qiliwétidu. □«böre kélip qoylarni titip tiripiren qiliwétidu» — yaki «böre kélip qoylarni tutuwélip tiripiren qiliwétidu».  ■Zek. 11:16. 13 Emdi medikar bolsa peqet heqqini dep ishlep, qoylargha köngül bölmey beder qachidu.

14-15 Yaxshi padichi özümdurmen. Ata méni tonighinidek men atini tonughinimdek, men özümningkilerni tonuymen we özümningkilermu méni tonuydu; qoylar üchün jénim pida. ■2Tim. 2:19; Mat. 11:27; Luqa 10:22; Yuh. 6:46; 7:29. 16 Bu qotandin bolmighan bashqa qoylirimmu bar. Ularnimu élip bashlishim kérek we ularmu awazimni anglaydu; shuning bilen bir pada bolidu, shundaqla ularning bir padichisi bolidu.□«Bu qotandin bolmighan bashqa qoylirimmu bar. Ularnimu élip bashlishim kérek ... shuning bilen bir pada bolidu, shundaqla ularning bir padichisi bolidu» — héchqandaq shübhe yoqki, mushu yerde «bu qotandin bolmighan»lar Mesihke étiqad qilidighan Yehudiy emeslerni körsitidu.  ■Ez. 37:22.

17 Ata méni shu sewebtin söyiduki, men jénimni qayturuwélishim üchün uni pida qilimen. ■Yesh. 53:12. 18 Jénimni héchkim mendin alalmaydu, men uni öz ixtiyarim bilen pida qilimen. Men uni pida qilishqa hoquqluqmen we shundaqla uni qayturuwélishqimu hoquqluqmen; bu emrni Atamdin tapshuruwalghanmen.■Yuh. 2:19.

19 Bu sözler tüpeylidin Yehudiylar arisida yene bölünüsh peyda boldi. ■Yuh. 7:12; 9:16. 20 Ulardin köp ademler:

— Uninggha jin chaplishiptu, u jöylüwatidu, néme üchün uning sözige qulaq salghudeksiler? — déyishti.■Yuh. 7:20; 8:48, 52.

21 Yene beziler bolsa:

— Jin chaplashqan ademning sözliri bundaq bolmaydu. Jin qandaqmu qarighularning közlirini achalisun?! — déyishti.■Mis. 4:11; Zeb. 94:9; 146:8.

22 Qish pesli bolup, Yérusalémda «Qayta béghishlash héyti» ötküzülüwatatti. □«Qayta béghishlash héyti» — (ibadetxanini) «qayta béghishlash héyti» bolsa miladiyedin ilgiri 164-yili «Yehuda Makkabus» ibadetxanini Yunandikilerning butpereslikidin qayturuwélip, uni qaytidin Xudaning yoligha atap béghishlighanliqini tebrikleydighan héyt. Bu héyt Yehudiylar arisida hazirghiche «Xannukah» dep atilidu. 23 Eysa ibadetxanidiki «Sulaymanning péshaywini»da aylinip yüretti. ■1Pad. 6:3; Ros. 3:11; 5:12. 24 Yehudiylar uning etrapigha olishiwélip:

— Bizni qachan’ghiche tit-tit qilip tutuqluqta qaldurmaqchisen? Eger Mesih bolsang, bizge ochuqini éyt, — déyishti.□«Bizni qachan’ghiche tit-tit qilip tutuqluqta qaldurmaqchisen?» — grék tilida «jénimizni qachan’ghiche tit-tit qilip tutuqluqta qaldurmaqchisen?».

25 Eysa mundaq jawab berdi:

— Men silerge éyttim, lékin ishenmeysiler. Atamning nami bilen qilghan emellirimning özi manga guwahliq béridu. ■Yuh. 5:36. 26 Biraq men silerge éytqinimdek, siler étiqad qilmidinglar, chünki méning qoylirimdin emessiler. 27 Méning qoylirim méning awazimni anglaydu, men ularni tonuymen we ular manga egishidu. ■Yuh. 8:47. 28 Men ulargha menggülük hayat ata qilimen; ular esla halak bolmaydu. Héchkim ularni qolumdin tartiwalalmaydu. ■Yuh. 6:39; 17:12; 18:9. 29 Ularni manga teqdim qilghan atam hemmidin üstündur we héchkim ularni atamning qolidin tartiwalalmaydu. 30 Men we Ata eslidinla birdurmiz.□«Men we Ata eslidinla birdurmiz» — «Qan» 32:39ni körüng. Mushu yerde Mesihning «bir» dégini, yuqirida tilgha élin’ghan ishlirida özining Xuda’Ata bilen birge bir bolghanliqini tekitleydu.  ■Yesh. 54:5; Yuh. 5:19; 14:9; 17:5.

31 Buning bilen Yehudiylar yene uni chalma-kések qilishmaqchi bolup, yerdin qollirigha tash élishti.■Yuh. 8:59; 11:8.

32 Eysa ulargha: — Atamdin kelgen nurghun yaxshi emellerni silerge körsettim. Bu emellerning qaysisi üchün méni chalma-kések qilmaqchisiler? — dédi.

33 — Séni yaxshi bir emel üchün emes, belki kupurluq qilghining üchün chalma-kések qilimiz. Chünki sen bir insan turuqluq, özüngni Xuda qilip körsetting! — dédi Yehudiylar jawaben.■Yuh. 5:18.

34 Eysa ulargha mundaq jawab berdi:

— Silerge tewe muqeddes qanunda «Men éyttim, siler ilahlarsiler» dep pütülgen emesmu? □«Silerge tewe muqeddes qanun» — 8:17 we izahatini körüng. «Men éyttim, siler ilahlarsiler» — bu sözler «Zeb.» 82:6de tépilidu. Toluq éytsaq «Men éyttim: — Siler ilahlar ikensiler; hemminglar Hemmidin Aliy Bolghuchining oghullirisiler» dégen bolup, bu söz eslide sot mejlisige qatnashqan «ilahlar»gha, yeni Xudaning xelqige soraqchi bolghan yaki öz xelqi arisida herqandaq hoquq-mes’uliyiti bar ademlerge éytilghanidi. Ular mushu ishta, hemmini soraq qilghuchi Xudagha oxshap ketkechke, «ilahlar» déyilidu. 35-36-ayet we izahatini körüng. «Zeb.» 82:1diki izahatnimu körüng.  ■Zeb. 82:6. 35 Xuda öz söz-kalamini yetküzgenlerni «ilahlar» dep atighan yerde (we muqeddes yazmilarda éytilghini hergiz küchtin qalmaydu) 36 néme üchün Ata Özige xas-muqeddes qilip paniy dunyagha ewetken zat «Men Xudaning Oghlimen» dése, u toghruluq «kupurluq qilding!» deysiler? □«Néme üchün Ata Özige xas-muqeddes qilip paniy dunyagha ewetken zat «Men Xudaning Oghlimen» dése, u toghruluq «kupurluq qilding!» deysiler?» — bu 36-ayet boyiche, Xuda «Zebur»da «Xudaning söz-kalami yetküzülgenler»ni «ilahlar» dep atighan yerde, Xudaning Söz-Kalamining Özi dunyagha kelgende, «Xudaning Oghlimen» dése, bu qandaqmu kupurluq bolidu?  ■Yuh. 5:1; 6:27. 37 Eger Atamning emellirini qilmisam, manga ishenmenglar. ■Yuh. 15:24. 38 Biraq qilsam, manga ishenmigen halettimu, emellerning özlirige ishininglar. Buning bilen Atining mende ikenlikini, méningmu Atida ikenlikimni heq dep bilip étiqad qilidighan bolisiler.■Yuh. 14:11; 17:21.

39 Buning bilen ular yene uni tutmaqchi boldi, biraq u ularning qolliridin qutulup, u yerdin ketti. ■Luqa 4:29; Yuh. 8:59. 40 Andin u yene Iordan deryasining u qétigha, yeni Yehya peyghember deslipide ademlerni chömüldürgen jaygha bérip, u yerde turdi.■Yuh. 1:28; 3:23.

41 Nurghun kishiler uning yénigha keldi. Ular:

— Yehya héch möjizilik alamet körsetmigen, lékin uning bu adem toghrisida barliq éytqanliri rast iken! — déyishti. 42 Shuning bilen nurghunlighan kishiler bu yerde uninggha étiqad qildi.