1 «Bozrah shehiridin chiqqan, üstibéshi qéniq qizil renglik,

Kiyim-kéchekliri qaltis-karamet,

Zor küch bilen qol sélip méngiwatqan,

Édomdin mushu yerge kéliwatquchi kim?»

«Heqqaniyliq bilen sözligüchi Men,

Qutquzushqa küch-qudretke Ige Bolghuchidurmen».□«Heqqaniyliq bilen sözligüchi Men, qutquzushqa küch-qudretke Ige Bolghuchidurmen» — ayetning aldinqi qismidiki soalgha jawab bergüchi shübhisizki, 61:10-11-ayette «qaltis-karamet» kiyim-kéchek kiyiwalghan», Özi (62-babta) közetchilerni békitken Mesihdur. Biraq uning kiyim-kéchekliri bashqiche körün’gechke, u yiraqtin kéliwatqan chaghda, ular uni toniyalmighan.
«Bozrah» shehiri toghruluq yene 34-babni we izahatlirini körüng.

2 «Üstibéshingdikisi némishqa qizil,

Qandaqsige kiyim-kéchekliring sharab kölchikini cheyligüchiningkige oxshap qaldi?».□«Üstibéshingdikisi némishqa qizil, qandaqsige kiyim-kéchekliring sharab kölchikini cheyligüchiningkige oxshap qaldi?» — Mesih kiyiwalghan kiyim eslide «nijatning, heqqaniyliqning» kiyimi (belkim ap’aq) bolghandin kéyin, «Némishqa qizil bolup qalghan» — dep soraydu.  ■Weh. 19:13

3 «Men yalghuz sharab kölchikini cheylidim;

Bar el-yurtlardin héchkim Men bilen bille bolghini yoq;

Men ularni ghezipimde cheylidim,

Qehrimde ularni dessiwettim;

Ularning qanliri kiyim-kécheklirim üstige chachridi;

Méning pütün üstibéshim boyaldi;□«Men ularni ghezipimde cheylidim» — «ular» (nijatni ret qilghan) yat ellerni körsitidu (6-ayetni körüng).

4 Chünki qelbimge qisas küni pükülgenidi,

Shundaqla Men hemjemetlirimni qutquzidighan yil keldi;□«Men hemjemetlirimni qutquzidighan yili» — démek, Xudaning nijatini qobul qilghan bendiliri mushu dunyadiki barliq bozek qilishlardin, barliq ziyankeshlerdin azad qilinip erkin bolush waqtidur. Rezillerning jazalinishi bilen ular erkin bolidu.  ■Yesh. 61:2

5 Men qarisam, yardem qilghudek héchkim yoq idi;

Héchkimning qollimaydighanliqini körüp azablinip könglüm parakende boldi;

Shunga Öz bilikim Özümge nijat keltürdi;

Öz qehrim bolsa, Méni qollap Manga chidam berdi;□«Öz qehrim bolsa, Méni qollap Manga chidam berdi» — mushu sözlerge qarighanda, insanlarni jazalash Xuda hem Uning Mesihi üchün könglige intayin éghir kélidighan tes bir ishtur.  ■Yesh. 59:16

6 Shuning bilen el-yurtlarni ghezipimde dessiwetkenmen,

Qehrimde ularni mest qiliwettim,

Qanlirini yerge töküwettim». □«Qehrimde ularni mest qiliwettim» — bundaq «mest qilish»ni chüshinish üchün, 51-bab, 17-, 21-22-ayetlerni yene körüng. Xelqlerni mest qilidighan sharab «Perwerdigarning qolidiki qehrige tolghan qedeh»tiki «sharab»tur.

7 «Men Perwerdigarning shepqetliri toghruluq eslitip sözleymen;

Perwerdigarning medhiyege layiq qilghanliri,

Uning rehimdilliqlirigha asasen,

Uning nurghunlighan shepqetlirige asasen,

Perwerdigarning bizge qilghan iltipatliri,

Israil jemetige iltipat qilghan zor yaxshiliqliri toghruluq eslitip sözleymen;

8 U ularni: — «Ular Méning xelqim,

Aldamchiliq qilmaydighan balilar» dep,

Ularning Qutquzghuchisi boldi.□«U ularni: — «Ular Méning xelqim, aldamchiliq qilmaydighan balilar» dep, ularning Qutquzghuchisi boldi» — mushu ayetler Xuda Israilni Misirdin qutquzup chiqarghan waqitni körsitidu. Shu chaghni Israilning «tughulushi», yeni «yéngi bir xelq, yéngi bir millet» bolushi dep hésablighili bolidu.

9 Ularning barliq derdlirige Umu derddash idi;

«Uning yüzidiki Perishtisi» bolsa ularni qutquzghan,

U Öz muhebbiti hem rehimdilliqi bilen ularni hemjemetlik qilip qutquzghan;

Ashu qedimki barliq künlerde ularni Özige artip kötürgen; □«Uning (Perwerdigarning) yüzidiki Perishtisi» — mushu zat del Tewrat-zeburda köp yerlerde «Perwerdigarning Perishtisi» dep atilidu.  ■Qan. 7:7, 8, 9

10 Biraq ular asiyliq qilip Uning Muqeddes Rohigha azar berdi;

Shunga ulardin yüz örüp U ularning düshminige aylinip,

Ulargha qarshi jeng qildi. □«biraq ular asiyliq qilip uning Muqeddes Rohigha azar berdi» — mushu sözge qarighanda «Xudaning Muqeddes Rohi» choqum Xudaning Özidin (démek, Xuda’Atidin) ayrim bir shexsdur.  ■Chöl. 14:11; Zeb. 78:56-59; 95:9-11

11 Biraq U: — «Musa peyghembirim! Méning xelqim!» dep eyni künlerni eslep toxtidi.

Emdi Öz padisi bolghanlarni padichiliri bilen déngizdin chiqiriwalghuchi qéni?

Özining Muqeddes Rohini ularning arisigha turghuzup qoyghuchi qéni?□«Öz padisi bolghanlar» — Israil xelqi. «Öz ... padichiliri» — shübhisizki, Musa peyghember, akisi Harun hem achisi Meryem, shundaqla belkim Yeshua peyghember idi.

12 Uning güzel shereplik biliki Musaning ong qoli arqiliq ularni yétekligüchi boldi,

Özi üchün menggülük bir namni tiklep,

Ular aldida sularni bölüwetküchi,

13 Ularni dalada erkin kézip yüridighan attek,

Héch putlashturmay ularni déngizning chongqur yerliridin ötküzgüchi qéni?■Zeb. 105:37

14 Mallar jilghigha otlashqa chüshkendek,

Perwerdigarning Rohi ulargha aram berdi;

Sen Özüng güzel-shereplik bir namgha érishish üchün,

Sen mushu yollar bilen xelqingni yétekliding.

15 Ah, asmanlardin neziringni chüshürgin,

Séning pak-muqeddesliking, güzellik-sheriping turghan makaningdin halimizgha qarap baq!

Qéni otluq muhebbiting we küch-qudriting!?

Ichingni aghritishliring, rehimdilliqliring qéni?

Ular manga kelgende bésilip qaldimu?■Qan. 26:15

16 Chünki gerche Ibrahim bizni tonumisimu,

Yaki Israil gerche bizni étirap qilmisimu,

Sen haman bizning Atimiz;

Sen Perwerdigar bizning Atimizdursen;

Ezeldin tartip «Hemjemet-Qutquzghuchimiz» Séning namingdur.□«gerche Ibrahim bizni tonumisimu, Yaki Israil gerche bizni étirap qilmisimu,...» — Ibrahim hem Israil (ularning ata-bowiliri) xéli burunla alemdin ketkenidi, elwette. Mushu sözning menisi, nawada atimiz Ibrahim yaki Israil (yeni Yaqup) mushu alemde téxi turghan bolsa, bizning nachar ehwalimizni, exlaqsizliqimizni, peziletsizlikimizni körüpla intayin bizar bolup: «Mushu xelq bizning ewladimiz bolmisa kérek» — dep bizlerni étirap qilmasliqi mumkin, démekchi.

17 I Perwerdigar, némishqa bizni yolliringdin azdurghansen?

Némishqa Özüngdin qorqushtin yandurup könglimizni tash qilghansen?!

Qulliring üchün, Öz mirasing bolghan qebililer üchün,

Yénimizgha yénip kelgeysen!

18 Muqeddes xelqing peqet azghine waqitla tewelikige ige bolalighan;

Düshmenlirimiz muqeddes jayingni ayagh asti qildi;□«Düshmenlirimiz muqeddes jayingni ayagh asti qildi» — Yeshayaning ömride Xudaning muqeddes ibadetxanisi téxi mewjut idi. Shuning bilen peyghember bu bésharette özidin kéyinki bir dewrni közde tutqan bolushi kérek. Yérusalémdiki shu ibadetxana miladiyedin ilgiriki 586-yili weyran qilindi. Bésharet mushu weqedin kéyinki dewrning bolidighan héssiyatlirini, arzu-xiyallirini hem dualirini körsetse kérek.  ■Zeb. 74:3-8

19 Shuning bilen biz uzundin buyan Sen idare qilip baqmighan,

Séning naming bilen atilip baqmighan bir xelqtek bolup qalduq!