33
Yérusalémning ghulishi •••• Közetchining wezipisi
1 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —
2 I insan oghli, el-yurtungdikilerge söz yetküzüp ulargha mundaq dégin: — Men qilichni melum bir zémin üstige chiqarghinimda, zémindiki xelq öz arisidin bir ademni tépip uni közetchi békétse, — 3 u qilichning zémin üstige chiqqanliqini körüp, kanay chélip xelqni agahlandursa, 4 kimdikim kanay awazini anglap, agahni almisa, qilich kélip uni élip ketse, emdi uning qéni öz béshi üstige bolidu. 5 U kanay awazini anglap, agahni almighan; shunga uning qéni özige bolidu; u agah alghan bolsa, jénini qutquzghan bolatti.
6 Biraq közetchi qilichning kéliwatqinini körüp, kanay chalmay, xelqni agahlandurmisa, emdi qilich kélip ular arisidin birawni élip ketse, undaqta u öz qebihlikide élip kétilidu; biraq uning qéni üchün Men közetchidin hésab alimen.
7 Emdi, i insan oghli, Men séni Israil jemeti üchün közetchi dep békitkenmen; sen Méning aghzimdin xewer anglap, ulargha Mendin agah yetküzisen. ■Ez. 3:1 8 Men rezil ademge: «I rezil adem, sen choqum ölisen» désem, we özüng bu rezilni yolidin yandurushqa söz qilmay uni agahlandurmisang, u rezil öz qebihlikide ölidu; biraq uning qéni üchün sendin hésab alimen. □«I rezil adem, sen choqum ölisen» — bu agah peqet jismaniy jehetnila körsetmeydu, dep qaraymiz. Herbir adem ilgiri-kéyin (Adem’atimizning gunahining sewebidin) ölidu. Mushu yerde körsitilgen ölüsh Xudaning huzuridin, beriketliridin ayrilishtin ibaret dep qaraymiz (11-ayetnimu körüng). 9 Biraq sen rezilni yolidin yénish toghruluq agahlandursang, u yolidin yanmisa, u öz qebihlikide ölidu; biraq özüng öz jéningni qutquzup qalisen.
10 Emdi sen, i insan oghli, Israil jemetige söz qilip: — Siler: «Bizning itaetsizliklirimiz we gunahlirimiz béshimizdidur, biz ular bilen zeipliship kétiwatimiz; emdi biz qandaqmu hayatqa érishimiz?» deysiler. □«emdi biz qandaqmu hayatqa érishimiz?» — yaki «emdi qandaq yashaymiz?».
Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «Heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu. ■Ez. 24:23 11 Ulargha sözümni yetküzüp: «Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men rezil ademning ölümidin héch xursenlikim yoqtur; peqet ularni rezil yolidin yénip hayatqa érishsun deymen; rezil yolliringlardin yéninglar, yéninglar! Némishqa ölgünglar kélidu, i Israil jemeti?!» — dégin.■Ez. 18:23, 32
Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «Heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu. ■Ez. 24:23 11 Ulargha sözümni yetküzüp: «Men hayatim bilen qesem qilimenki, — deydu Reb Perwerdigar, — Men rezil ademning ölümidin héch xursenlikim yoqtur; peqet ularni rezil yolidin yénip hayatqa érishsun deymen; rezil yolliringlardin yéninglar, yéninglar! Némishqa ölgünglar kélidu, i Israil jemeti?!» — dégin.■Ez. 18:23, 32
12 We sen, i insan oghli, el-yurtungdikilerge mundaq dégin: — Heqqaniy ademning heqqaniyliqi asiyliq qilghan künide uni qutquzmaydu; hem rezil adem bolsa, u öz rezillikidin yan’ghan künide rezillikidin yiqilmaydu; heqqaniy adem gunah sadir qilghan künide, u eslidiki heqqaniyliqi bilen hayatta turiwermeydu.■Ez. 18:24
13 Men heqqaniygha: «Sen berheq hayatqa érishsen» déginimde, u öz heqqaniyliqigha tayinip qebihlik sadir qilsa, emdi uning heqqaniy ishliridin héchqaysisi eslenmeydu; eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin ölidu.□«eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin ölidu» — ibraniy tilida «eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin, uningda ölidu».
Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.
Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.
14 Emdi men rezilge: «Sen choqum ölisen» désem, biraq u gunahidin yénip, köz aldimda adalet we heqqaniyliqni yürgürse — 15 Rezil adem qerzge kapaletke alghan nersini qayturup berse, — bulangchiliqta alghanni qayturup berse — qebihlik sadir qilmay, hayat belgilimiliride mangsa — emdi u berheq hayatqa ige bolidu, u ölmeydu. 16 Uning sadir qilghan gunahliridin héchqaysisi eslenmeydu; u adalet we heqqaniyliqni yürgürgen — u berheq hayatqa ige bolidu.
17 Biraq el-yurtungdikiler: «Rebning yoli hemmige barawer emes» deydu; emeliyette ularning yoli bolsa hemmige barawer emes.■Ez. 18:25, 29; 33:20
18 Heqqaniy adem öz heqqaniyliqidin yénip, qebihlikni sadir qilsa, u buningda ölidu. 19 Rezil adem öz rezillikidin yénip, adalet we heqqaniyliq yürgürse, bu ishlardin hayatqa ige bolidu. 20 Lékin siler: «Rebning yoli hemmige barawer emes» deysiler; i Israil jemeti, Men herqaysinglargha öz yolliringlar boyiche üstünglerge höküm chiqirimen!□«i Israil jemeti, Men herqaysinglargha öz yolliringlar boyiche üstünglerge höküm chiqirimen!» — bu muhim babtiki 1-20-ayetlerning mezmuni toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng.
32:1-33:21diki bésharetler 29-31-bablardiki Misir toghruluq bésharetlerdin xéli burun bérilgen. Lékin bésharetlerning köpinchisi Misir toghruluq bolghachqa, burun bérilgen bésharetlermu 29-31-bablardiki bésharetlerge ulap bayan qilin’ghan.
32:1-33:21diki bésharetler 29-31-bablardiki Misir toghruluq bésharetlerdin xéli burun bérilgen. Lékin bésharetlerning köpinchisi Misir toghruluq bolghachqa, burun bérilgen bésharetlermu 29-31-bablardiki bésharetlerge ulap bayan qilin’ghan.
21 We shundaq boldiki, sürgün bolghan on ikkinchi yili, oninchi ayning beshinchi künide, Yérusalémdin qachqan birsi yénimgha kélip: «Sheher bösüldi!» — dédi.□«sürgün bolghan on ikkinchi yili, oninchi ayning beshinchi küni... » — bu waqit sheherning ishghal bolghinidin 18 ay kéyinki waqit bolushi mumkin. Yérusalémdin Babilgha mangidighan yol adette 4 ayliq bolatti («Ezra 7:9ni körüng). Tékistning bezi köchürmiliride «on birinchi yil» déyilidu; biraq bir qisim alimlar «on ikkinchi yil» déyish toghra dep qaraydu; chünki yene imkaniyet barki, Israil we Babil pütünley oxshimaydighan kaléndarni ishletken. Biz bu pikirge mayilmiz. ■2Pad. 25; Ez. 24:26
22 Emdi qachqan ademning yétip kélishining aldinqi axshimida Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qon’ghanidi; shuning bilen U aghzimni échip qoydi; aghzim échilip, men yene gacha bolmidim. □«Emdi qachqan ademning yétip kélishining aldinqi axshimida Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qon’ghanidi; shuning bilen u aghzimni échip qoydi; aghzim échilip, men yene gacha bolmidim» — bu gachiliq texminen alte yil ilgiri bashlan’ghan (3:26-ayetni izahiti bilen we 24:32-ayetnimu körüng).
Israil zéminida qalghanlar toghruluq bésharet
23 We Perwerdigarning sözi manga kélip shundaq déyildi: —
24 I insan oghli, Israil zéminidiki xarabe jaylarda turuwatqanlar: «Ibrahim peqet bir adem turupmu bu zémin’gha miras bolghanidi; biraq biz köp ademmiz; emdi zémin beribir bizge teqdim qilindi» — dep éytiwatidu.□«Ibrahim peqet bir adem turupmu bu zémin’gha miras bolghanidi; biraq biz köp ademmiz; emdi zémin beribir bizge teqdim qilindi» — Babildikiler Qanaanda (Pelestinde) turghan Yehudiylarning köpinchisini öltürgen yaki sürgün qilghanidi. Zéminda qaldurulghan az qisim ademler (téxi héch towa qilmighan) tekebburliship shundaq söz qilidu.
25 Shunga ulargha mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: «Siler göshni qan bilen yeysiler; siler öz mebudliringlarni bash kötürüp izdeysiler; siler qan töküwatisiler; emdi siler zémin’gha miras bolamsiler? ■Yar. 9:4; Law. 3:17 26 Siler qilichinglargha tayinisiler, siler yirginchlik ishlarni chiqirisiler, herbiringlar öz qoshnisining ayaligha buzuqchiliq qilidu. Emdi siler zémin’gha miras bolamsiler?».
27 Ulargha mundaq dégin: — Reb Perwerdigar mundaq deydu: Men hayatim bilen qesem qilimenki, berheq, xarabe jaylarda turuwatqanlar qilichlinip yiqilidu; dalada qalghanni yawayi haywanlarning yewétishke tapshurimen; istihkamlar we gharlarda turghanlarmu waba késilidin ölidu. 28 Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilimen; uning küchidin bolghan pexri yoqilidu; Israilning taghliri weyrane boliduki, ulardin ötküchi héchbir adem bolmaydu. □«Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilimen» — yaki «Men zéminni weyrane we (ademni qorqutquchi) bir wehshet qilimen». 29 Ularning yürgüzgen yirginchlik qilmishliri tüpeylidin Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilghinimda ular Méning Perwerdigar ikenlikimni tonup yétidu».
Ezikiyal peyghember heqiqeten qarshi élindimu?
30 — Emdi sen bolsang, i insan oghli, el-yurtungdikiler herdaim séni aghzigha élip öylirining tamlirining yénida we derwazilarda sözlep bir-birige hem herbiri öz qérindishigha sen toghruluq: «Qéni bérip, Perwerdigardin néme söz barkin, anglap kéleyli!» — deydu.
31 Ular jamaet süpitide yéninggha kélip, Méning xelqimning süpitide aldingda olturidu; ular sözliringni anglaydu, biraq ulargha emel qilmaydu; ular aghzi bilen sanga muhebbet körsitidu, biraq köngli haram menpeetke tartidu; □«Ular aghzi bilen sanga muhebbet körsitidu, biraq köngli haram menpeetke tartidu» — bashqa birxil terjimisi: «Emeliyette ular aghzida éytqan shexsiy arzu-heweslirige emel qilidu, köngli haram menpeetke tartidu». ■Ez. 14:1-3; 20:1-3 32 mana, sen ular üchün peqet yéqimliq awaz bilen, sazliri obdan tengshilip éytilghan muhebbet naxshisisen, xalas; ular sözliringni anglaydu, biraq ulargha emel qilmaydu. 33 Emdi buning hemmisi emelge ashurulghinida (u berheq emelge ashurulidu!) ular bir peyghemberning ularning arisida bolghanliqini tonup yétidu».□«Emdi buning hemmisi emelge ashurulghinida ... ular bir peyghemberning ularning arisida bolghanliqini tonup yétidu» — shübhisizki, Yérusalémdin qachqan adem kélip sheherning xewirini éytishi bilen, xelq Ezakiyalni ulugh peyghember dep bilip yetti. Epsus, ular Ezakiyalning sözlirini peqet qulaq tüwidila anglap, üzül-késil towa qilmighan. Shunga 24-29 ayette aldin éytilghan balayi’apetlermu ularning béshigha chüshürülüshi kérek.
- Ezakiyal
- b «I rezil adem, sen choqum ölisen» — bu agah peqet jismaniy jehetnila körsetmeydu, dep qaraymiz. Herbir adem ilgiri-kéyin (Adem’atimizning gunahining sewebidin) ölidu. Mushu yerde körsitilgen ölüsh Xudaning huzuridin, beriketliridin ayrilishtin ibaret dep qaraymiz (11-ayetnimu körüng).
- c «emdi biz qandaqmu hayatqa érishimiz?» — yaki «emdi qandaq yashaymiz?». Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «Heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.
■33:11 Ez. 18:23, 32
- g «eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin ölidu» — ibraniy tilida «eksiche u ötküzgen qebihliki tüpeylidin, uningda ölidu». Bu ayetlerde «heqqaniyliq» (insanning heqqaniyliqi) ademning özlikidin chiqmaydu, belki ademning Xudaning Özige tayan’ghanliqining bir méwisi, dep ispatlinidu. «heqqaniy adem» «öz heqqaniyliqi»gha tayansa (démek, uning közliri Xudagha emes, özige bolsa) tügishidu.
■33:17 Ez. 18:25, 29; 33:20
- i «i Israil jemeti, Men herqaysinglargha öz yolliringlar boyiche üstünglerge höküm chiqirimen!» — bu muhim babtiki 1-20-ayetlerning mezmuni toghruluq «qoshumche söz»imiznimu körüng. 32:1-33:21diki bésharetler 29-31-bablardiki Misir toghruluq bésharetlerdin xéli burun bérilgen. Lékin bésharetlerning köpinchisi Misir toghruluq bolghachqa, burun bérilgen bésharetlermu 29-31-bablardiki bésharetlerge ulap bayan qilin’ghan.
- j «sürgün bolghan on ikkinchi yili, oninchi ayning beshinchi küni... » — bu waqit sheherning ishghal bolghinidin 18 ay kéyinki waqit bolushi mumkin. Yérusalémdin Babilgha mangidighan yol adette 4 ayliq bolatti («Ezra 7:9ni körüng). Tékistning bezi köchürmiliride «on birinchi yil» déyilidu; biraq bir qisim alimlar «on ikkinchi yil» déyish toghra dep qaraydu; chünki yene imkaniyet barki, Israil we Babil pütünley oxshimaydighan kaléndarni ishletken. Biz bu pikirge mayilmiz.
- ~12~ «Emdi qachqan ademning yétip kélishining aldinqi axshimida Perwerdigarning qoli méning wujudumgha qon’ghanidi; shuning bilen u aghzimni échip qoydi; aghzim échilip, men yene gacha bolmidim» — bu gachiliq texminen alte yil ilgiri bashlan’ghan (3:26-ayetni izahiti bilen we 24:32-ayetnimu körüng).
- ~13~ «Ibrahim peqet bir adem turupmu bu zémin’gha miras bolghanidi; biraq biz köp ademmiz; emdi zémin beribir bizge teqdim qilindi» — Babildikiler Qanaanda (Pelestinde) turghan Yehudiylarning köpinchisini öltürgen yaki sürgün qilghanidi. Zéminda qaldurulghan az qisim ademler (téxi héch towa qilmighan) tekebburliship shundaq söz qilidu.
- ~15~ «Men zéminni weyrane we chöl-bayawan qilimen» — yaki «Men zéminni weyrane we (ademni qorqutquchi) bir wehshet qilimen».
- ~16~ «Ular aghzi bilen sanga muhebbet körsitidu, biraq köngli haram menpeetke tartidu» — bashqa birxil terjimisi: «Emeliyette ular aghzida éytqan shexsiy arzu-heweslirige emel qilidu, köngli haram menpeetke tartidu».
- ~18~ «Emdi buning hemmisi emelge ashurulghinida ... ular bir peyghemberning ularning arisida bolghanliqini tonup yétidu» — shübhisizki, Yérusalémdin qachqan adem kélip sheherning xewirini éytishi bilen, xelq Ezakiyalni ulugh peyghember dep bilip yetti. Epsus, ular Ezakiyalning sözlirini peqet qulaq tüwidila anglap, üzül-késil towa qilmighan. Shunga 24-29 ayette aldin éytilghan balayi’apetlermu ularning béshigha chüshürülüshi kérek.
■33:7
-
Ez. 3:1