Efesusluqlargha
1
Rosul Pawlus Efesus shehiridiki jamaetke yazghan mektup
1 Xudaning iradisi bilen, Mesih Eysaning rosuli bolghan menki Pawlustin Efesusta turuwatqan muqeddes bendilerge, yeni Mesih Eysada ixlasmen bolghanlargha salam!□«Efesusta turuwatqan muqeddes bendilerge, yeni Mesih Eysada ixlasmen bolghanlar...» — «muqeddes bendiler»: — oqurmenlerge éniq bolsunki, muqeddes kitabta «muqeddes» dégen söz herdaim «Xudagha xas», «Xudagha toluq atalghan», «pak-muqeddes» dégen menide ishlitilidu. ■Rim. 1:7; 1Kor. 1:2; 2Kor. 1:1. 2 Atimiz Xuda hem Reb Eysa Mesihtin silerge méhir-shepqet we xatirjemlik bolghay!■Gal. 1:3; 1Pét. 1:2.
3 Bizni Mesihte, ershlerde barliq rohiy bext-beriketler bilen beriketligen, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi hem Atisi mubarek bolghay!□«ershlerde barliq rohiy bext-beriketler» — yaki «ershtiki yerlerde barliq rohiy bext-beriketler». «bizni Mesihte, ershlerde barliq rohiy bext-beriketler bilen beriketligen, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi hem Atisi...» — Xudaning neziride, ishen’güchiler rohiy jehettin alliqachan «Mesih bilen ershlerde olturghan»dur. 20-ayetni körüng.
«Mubarek bolghay» mushu yerde «medhiyilensun» yaki «eng bextlik bolghay» dégen menide.
Grék tilida 3-ayettin 14-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq. ■2Kor. 1:3; 1Pét. 1:3. 4 Chünki U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi;□«...U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi...» — bezi terjimiliride «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» 5-ayetke baghliq. 5-ayettiki izahatni körüng. ■Luqa 1:75; Yuh. 15:16; Ef. 5:27; Kol. 1:22; 2Tim. 1:9; Tit. 2:12. 5 U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi;□«U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi..» — bezi terjimiliride 4-ayetttiki «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» bu 5-ayetke baghlan’ghan. Démek, 4-5-ayet: «Chünki U bizni Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi; U muhebbet bilen Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi» déyilidu. 6 bu ishta Uning méhir-shepqitining ulughluqigha medhiye oqulidu; chünki U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi.□«U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi» — «Öz söygini» — Oghli Eysa Mesihtur. ■Mat. 3:17. 7 Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq;□«Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq...» — «Uningda» — Mesihte. «qulluqtin hör qilinish» — grék tilida bir söz bilen ipadilinidu, u adette qulni hör qilishni körsitidu; shapaetchi pul bérip uni hörlükke chiqirip erkin qilidu. Rosul éytqan bu qulluq, gunahning we jin-sheytanlarning ilkige esir bolushni körsitidu. Injildiki «hör qilish» («apolutrosis») Tewrattiki «hemjemet bolup qutquzush» («goel») dégen sözning menisi bilen oxshashtur. ■Ros. 20:28; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18. 8 U bu méhir-shepqetni barliq danaliq hem pem-paraset bilen bizge zor tartuqlidiki, 9-10 — U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche iradisidiki sirni, yeni waqit-zamanlarning piship yétilishini idare qilishi bilen barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi; □«Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche» — yaki «Mesihte békitken U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche...». Grék tilida peqet «Uningda pükken...» yaki «Özide pükken..» déyilidu. «... barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi» — «... barliq mewjudatlargha ....Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish» dégen söz grék tilida peqet üch söz bilenla ipadilinidu. Menisi:
(1) pütkül kainatqa Mesih bash bolidu;
(2) pütkül kainattiki hemme mewjudat Mesihte «yighip bir qilinip», herbir nersining heqiqiy ehmiyiti körsitilidu;
(3) Mesihning bashchiliqi astida kainattiki barliq mewjudatlar bir-biri bilen inaq bolup, bir-birige toluq maslishidighan bolidu. ■Rim. 16:25; Ef. 3:9; Kol. 1:26; 2Tim. 1:9; Tit. 1:2; 1Pét. 1:20; Yar. 49:10; Dan. 9:24; Gal. 4:4. 11 Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan; biz shu meqsette barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchining nishani bilen shu ishqa aldin’ala békitilgeniduq; □«Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan» — «Uningda» — «Mesihte». « bizmu (Xudagha) miras qilin’ghan» — yaki «biz bir mirasqa ige bolghan». «barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchi» — Xuda. ■Rim. 8:17. 12 shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq; □«shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq» — «Mesihni awwal tayanchi qilghan bizler» belkim Mesihke birinchi bolup egeshken Yehudiylarni körsitidu. Efesustiki jamaetning köpinchisi belkim Yehudiy emesler, ular kéyin ishen’gen. 13 heqiqetning kalam-sözini, yeni nijatinglardiki xush xewerni anglap silermu Uninggha tayandinglar — we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar. □«... we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar» — «Muqeddes Roh bilen möhürlinish» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. ■Rim. 8:15; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 4:30. 14 Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu.□«Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu» — «kapalet» toghruluq: bu ayet töwendiki heqiqetlerni körsitidu: —
(1) Xudaning nijatida, U ademni gunahtin qutquzup «hör qilidu»; U qutquzghan adem yaki jamaet Uning Özining «igiliki»dur.
«Igiliki» — Xudaning igiliki bolghan bizler — roh, jan, ténimizning hemmisidur.
(2) bu «hör qilish» bu dunyada téxi «üzül-késil» bolmaydu; nijatqa érishken kishilerde «yéngi roh», «yéngi qelb» bolghini bilen «yéngi ten» téxi bolmaydu; tirilish künide «yéngi ten» «toluq hör qilinish» yaki «üzül-késil hör qilinish» bolidu. Bu «toluq hör qilinish» ishen’genlerning «toluq mirasi» bolidu.
(3) shu künide Xudaning shan-sheripining ulughluqi tolimu namayan qilinidu;
(4) shu kün’giche, yeni ishen’güchilerning «toluq miras»ni igiliwélishighuche, Muqeddes Roh herbir ishen’gen ademning qelbide turup uninggha bu mirasini tétitip, wujudida mirasning heqiqet ikenlikini ispatlap béridu.
Yene kélip Muqeddes Rohning ishen’güchining qelbide turghanliqining özi, uning kelgüside bu mirasqa choqum ige bolidighanliqining kapalitidur. Grék tilida «kapalet»ning yene bir menisi «wede üzüki» (yigitning qizgha bolghan wedisige kapalet süpitide bérilgen). ■Mis. 19:5; Qan. 7:6; 14:2; 26:18; Rim. 8:23; 1Pét. 2:9.
«Mubarek bolghay» mushu yerde «medhiyilensun» yaki «eng bextlik bolghay» dégen menide.
Grék tilida 3-ayettin 14-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq. ■2Kor. 1:3; 1Pét. 1:3. 4 Chünki U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi;□«...U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi...» — bezi terjimiliride «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» 5-ayetke baghliq. 5-ayettiki izahatni körüng. ■Luqa 1:75; Yuh. 15:16; Ef. 5:27; Kol. 1:22; 2Tim. 1:9; Tit. 2:12. 5 U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi;□«U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi..» — bezi terjimiliride 4-ayetttiki «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» bu 5-ayetke baghlan’ghan. Démek, 4-5-ayet: «Chünki U bizni Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi; U muhebbet bilen Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi» déyilidu. 6 bu ishta Uning méhir-shepqitining ulughluqigha medhiye oqulidu; chünki U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi.□«U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi» — «Öz söygini» — Oghli Eysa Mesihtur. ■Mat. 3:17. 7 Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq;□«Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq...» — «Uningda» — Mesihte. «qulluqtin hör qilinish» — grék tilida bir söz bilen ipadilinidu, u adette qulni hör qilishni körsitidu; shapaetchi pul bérip uni hörlükke chiqirip erkin qilidu. Rosul éytqan bu qulluq, gunahning we jin-sheytanlarning ilkige esir bolushni körsitidu. Injildiki «hör qilish» («apolutrosis») Tewrattiki «hemjemet bolup qutquzush» («goel») dégen sözning menisi bilen oxshashtur. ■Ros. 20:28; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18. 8 U bu méhir-shepqetni barliq danaliq hem pem-paraset bilen bizge zor tartuqlidiki, 9-10 — U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche iradisidiki sirni, yeni waqit-zamanlarning piship yétilishini idare qilishi bilen barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi; □«Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche» — yaki «Mesihte békitken U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche...». Grék tilida peqet «Uningda pükken...» yaki «Özide pükken..» déyilidu. «... barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi» — «... barliq mewjudatlargha ....Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish» dégen söz grék tilida peqet üch söz bilenla ipadilinidu. Menisi:
(1) pütkül kainatqa Mesih bash bolidu;
(2) pütkül kainattiki hemme mewjudat Mesihte «yighip bir qilinip», herbir nersining heqiqiy ehmiyiti körsitilidu;
(3) Mesihning bashchiliqi astida kainattiki barliq mewjudatlar bir-biri bilen inaq bolup, bir-birige toluq maslishidighan bolidu. ■Rim. 16:25; Ef. 3:9; Kol. 1:26; 2Tim. 1:9; Tit. 1:2; 1Pét. 1:20; Yar. 49:10; Dan. 9:24; Gal. 4:4. 11 Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan; biz shu meqsette barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchining nishani bilen shu ishqa aldin’ala békitilgeniduq; □«Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan» — «Uningda» — «Mesihte». « bizmu (Xudagha) miras qilin’ghan» — yaki «biz bir mirasqa ige bolghan». «barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchi» — Xuda. ■Rim. 8:17. 12 shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq; □«shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq» — «Mesihni awwal tayanchi qilghan bizler» belkim Mesihke birinchi bolup egeshken Yehudiylarni körsitidu. Efesustiki jamaetning köpinchisi belkim Yehudiy emesler, ular kéyin ishen’gen. 13 heqiqetning kalam-sözini, yeni nijatinglardiki xush xewerni anglap silermu Uninggha tayandinglar — we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar. □«... we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar» — «Muqeddes Roh bilen möhürlinish» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. ■Rim. 8:15; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 4:30. 14 Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu.□«Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu» — «kapalet» toghruluq: bu ayet töwendiki heqiqetlerni körsitidu: —
(1) Xudaning nijatida, U ademni gunahtin qutquzup «hör qilidu»; U qutquzghan adem yaki jamaet Uning Özining «igiliki»dur.
«Igiliki» — Xudaning igiliki bolghan bizler — roh, jan, ténimizning hemmisidur.
(2) bu «hör qilish» bu dunyada téxi «üzül-késil» bolmaydu; nijatqa érishken kishilerde «yéngi roh», «yéngi qelb» bolghini bilen «yéngi ten» téxi bolmaydu; tirilish künide «yéngi ten» «toluq hör qilinish» yaki «üzül-késil hör qilinish» bolidu. Bu «toluq hör qilinish» ishen’genlerning «toluq mirasi» bolidu.
(3) shu künide Xudaning shan-sheripining ulughluqi tolimu namayan qilinidu;
(4) shu kün’giche, yeni ishen’güchilerning «toluq miras»ni igiliwélishighuche, Muqeddes Roh herbir ishen’gen ademning qelbide turup uninggha bu mirasini tétitip, wujudida mirasning heqiqet ikenlikini ispatlap béridu.
Yene kélip Muqeddes Rohning ishen’güchining qelbide turghanliqining özi, uning kelgüside bu mirasqa choqum ige bolidighanliqining kapalitidur. Grék tilida «kapalet»ning yene bir menisi «wede üzüki» (yigitning qizgha bolghan wedisige kapalet süpitide bérilgen). ■Mis. 19:5; Qan. 7:6; 14:2; 26:18; Rim. 8:23; 1Pét. 2:9.
15 Shuning bilen, silerning Reb Eysagha baghlighan étiqadinglar we barliq muqeddes bendilerge bolghan muhebbitinglar toghruluq anglighandin tartip, □«shuning bilen, silerning Reb Eysagha baghlighan étiqadinglar we barliq muqeddes bendilerge bolghan muhebbitinglar toghruluq anglighandin tartip, ...» — grék tilida -15-ayettin 23-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq. ■Fil. 1:3; Kol. 1:3; 1Tés. 1:2; 2Tés. 1:3. 16 dualirimda silerni eslep, siler üchün rehmet éytishni toxtatmidim; 17 tileydighinim shuki, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi, shan-sherepning Igisi bolghan Ata silerning Uni toluq bilishinglargha danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilghay, □«shan-sherepning Igisi bolghan Ata» — grék tilida «shan-sherepning Atisi» — Pawlus shu söz bilen: «Mesih Eysaning Özi «Xudaning shan-sheripidur»» dep körsetmekchi bolsa kérek. «silerning Uni toluq bilishinglargha danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilghay» — «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilish»: qaysi roh körsitilidu? Közqarishimizche u «Muqeddes Roh» emes; chünki Xuda ulargha Muqeddes Rohni alliqachan ata qilghan (13-14). Bizningche, étiqachilarning öz rohini körsitidu. Rosul ularda «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi roh» bolsun, dep dua qilidu. Alayluq, men birsi üchün «Xuda sizge salamet bir ten ata qilghay» dep tilisem, emeliyette uning alliqachan téni bar, elwette. Lékin télikim uningda saghlam ten bolsun üchündur. Démek, Pawlusning bu duasining menisi: «Xuda herbirining rohini «danaliq hem wehiy qobul qilghudek bir roh» qilsun, dégenliktur. 18 shuning bilen silerning qelbtiki közliringlar roshenliship, Uning chaqiriqigha baghlan’ghan ümidning némilikini, Uning muqeddes bendiliride bolghan shereplik mirasining qimmetliklikini □«Uning muqeddes bendiliride bolghan shereplik mirasining qimmetlikliki..» — bashqa birjil terjimisi: «Uning muqeddes bendilirining shereplik mirasi..». Lékin bizningche «Uning chaqiriqigha baghlan’ghan ümid», «mirasi» we 19-ayettiki «hésabsiz küchi»ning hemmisining eng muhim teripi Xudagha tewedur, shunga «muqeddes bendiliride bolghan mirasi»ni «Xudaning Öz mirasi» dep qaraymiz. «Qoshumche söz»imizni körüng. 19 we Uning ishen’güchi bizlerge zor küchi bilen qaratqan qudritining hésabsiz büyüklükini bilip yetkeysiler; ■Kol. 2:12. 20 del shu qudretni U Mesihni ölümdin tirildürüp, ershlerde Özining ong yénida olturghuzghinida Uningda yürgüzgenidi; □«del shu qudretni U Mesihni ölümdin tirildürüp, ershlerde Özining ong yénida olturghuzghinida Uningda yürgüzgenidi...» — bashqa birxil terjimisi: «Mesihni ölümdin tirildürginide del shu qudretni Uningda yürgüzgenidi; we Uni ershlerde Özining ong qolida olturghuzup,...». ■Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Kol. 3:1; Ibr. 1:3; 10:12; 1Pét. 3:22. 21 peqet bu zamandila emes, belki kelgüsi zamandimu Uni barliq hökümranliqtin, hoquqtin, küch-qudrettin, xojayinliqtin we barliq tilgha élinidighan herqandaq nam-shereptin köp üstün qoyghan; □«peqet bu zamandila emes, belki kelgüsi zamandimu ... barliq hökümranliqtin, hoquqtin, küch-qudrettin, xojayinliqtin we barliq tilgha élinidighan herqandaq nam-sherep...» — bu yerde körsitiwatqini meyli yaxshining bolsun, eskining (jin-sheytanlarning) bolsun, herqandaq «hökümranliq, hoquq, küch-qudret, xojayinliq we ... nam-sherepler»ni öz ichige alidu. Mesihning nami ularning hemmisidin üstün turidu. 22 barliq mewjudatlarni Uning putliri astigha qoyup, jamaet üchün Uni hemmige bash bolushqa ata qilghan. □«barliq mewjudatlarni Uning putliri astigha qoyup, jamaet üchün Uni hemmige bash bolushqa ata qilghan» — ademni heyran qilarliqi shuki, mushu ayetlerde Xudaning Mesihni hemme mewjudatqa bash qilghanliqi jamaetning bext-berikiti üchün bolghan, déyilgen. ■Zeb. 8:6; Mat. 28:18; 1Kor. 15:27; Ibr. 2:8. 23 Jamaet bolsa Uning téni, yeni hemmini hemme jehettin Toldurghuchining mukemmel jewhiridur.■Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 4:16; 5:23.
- a «Efesusta turuwatqan muqeddes bendilerge, yeni Mesih Eysada ixlasmen bolghanlar...» — «muqeddes bendiler»: — oqurmenlerge éniq bolsunki, muqeddes kitabta «muqeddes» dégen söz herdaim «Xudagha xas», «Xudagha toluq atalghan», «pak-muqeddes» dégen menide ishlitilidu.
- d «ershlerde barliq rohiy bext-beriketler» — yaki «ershtiki yerlerde barliq rohiy bext-beriketler». «bizni Mesihte, ershlerde barliq rohiy bext-beriketler bilen beriketligen, Rebbimiz Eysa Mesihning Xudasi hem Atisi...» — Xudaning neziride, ishen’güchiler rohiy jehettin alliqachan «Mesih bilen ershlerde olturghan»dur. 20-ayetni körüng. «Mubarek bolghay» mushu yerde «medhiyilensun» yaki «eng bextlik bolghay» dégen menide. Grék tilida 3-ayettin 14-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq.
- f «...U bizni, muhebbet ichide bolup Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi...» — bezi terjimiliride «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» 5-ayetke baghliq. 5-ayettiki izahatni körüng.
■1:4 Luqa 1:75; Yuh. 15:16; Ef. 5:27; Kol. 1:22; 2Tim. 1:9; Tit. 2:12.
- h «U Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi..» — bezi terjimiliride 4-ayetttiki «muhebbet ichide» yaki «muhebbet bilen» bu 5-ayetke baghlan’ghan. Démek, 4-5-ayet: «Chünki U bizni Özining aldida pak-muqeddes, daghsiz turushimiz üchün alem apiride qilinmay turupla talliwalghanidi; U muhebbet bilen Öz iradisige yaqqini boyiche bizni aldin’ala Eysa Mesih arqiliq Özige oghulluqqa qobul qilishqa békitkenidi» déyilidu.
- i «U méhir-shepqiti bilen bizni Öz söyginide shapaetlendürgenidi» — «Öz söygini» — Oghli Eysa Mesihtur.
- k «Biz Uningda Atining méhir-shepqitining molluqi bilen Uning qéni arqiliq qulluqtin hör qilinishqa, itaetsizliklirimizge qarita kechürümge muyesser bolduq...» — «Uningda» — Mesihte. «qulluqtin hör qilinish» — grék tilida bir söz bilen ipadilinidu, u adette qulni hör qilishni körsitidu; shapaetchi pul bérip uni hörlükke chiqirip erkin qilidu. Rosul éytqan bu qulluq, gunahning we jin-sheytanlarning ilkige esir bolushni körsitidu. Injildiki «hör qilish» («apolutrosis») Tewrattiki «hemjemet bolup qutquzush» («goel») dégen sözning menisi bilen oxshashtur.
■1:7 Ros. 20:28; Kol. 1:14; Ibr. 9:12; 1Pét. 1:18.
□1:9-10 «Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche» — yaki «Mesihte békitken U Öz könglige pükken güzel xahishi boyiche...». Grék tilida peqet «Uningda pükken...» yaki «Özide pükken..» déyilidu. «... barliq mewjudatlargha, yeni ershlerde bolghanning hemmisige, zéminda bolghanning hemmisige Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish meqsitini bizge ayan qildi» — «... barliq mewjudatlargha ....Mesihni bash qilip ularni Mesihte jem qilish» dégen söz grék tilida peqet üch söz bilenla ipadilinidu. Menisi: (1) pütkül kainatqa Mesih bash bolidu; (2) pütkül kainattiki hemme mewjudat Mesihte «yighip bir qilinip», herbir nersining heqiqiy ehmiyiti körsitilidu; (3) Mesihning bashchiliqi astida kainattiki barliq mewjudatlar bir-biri bilen inaq bolup, bir-birige toluq maslishidighan bolidu.
■1:9-10 Rim. 16:25; Ef. 3:9; Kol. 1:26; 2Tim. 1:9; Tit. 1:2; 1Pét. 1:20; Yar. 49:10; Dan. 9:24; Gal. 4:4.
- o «Uningda bizmu Xudagha miras qilin’ghan» — «Uningda» — «Mesihte». « bizmu (Xudagha) miras qilin’ghan» — yaki «biz bir mirasqa ige bolghan». «barliq ishlarni eqil-iradisi boyiche idare Qilghuchi» — Xuda.
- ~17~ «shuning bilen Mesihni awwal tayanch qilghan bizler Uning shan-sherpining ulughluqini namayan qilghuchi bolduq» — «Mesihni awwal tayanchi qilghan bizler» belkim Mesihke birinchi bolup egeshken Yehudiylarni körsitidu. Efesustiki jamaetning köpinchisi belkim Yehudiy emesler, ular kéyin ishen’gen.
- ~18~ «... we Uninggha ishen’gininglarda, siler wede qilin’ghan Muqeddes Roh bilen möhürlendinglar» — «Muqeddes Roh bilen möhürlinish» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
■1:13 Rim. 8:15; 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 4:30.
- ~20~ «Xudaning shan-sheripining ulughluqi namayan qilinip, igiliki üzül-késil hör-nijat qilin’ghuche, Muqeddes Roh mirasimizning «kapalet»i bolidu» — «kapalet» toghruluq: bu ayet töwendiki heqiqetlerni körsitidu: — (1) Xudaning nijatida, U ademni gunahtin qutquzup «hör qilidu»; U qutquzghan adem yaki jamaet Uning Özining «igiliki»dur. «Igiliki» — Xudaning igiliki bolghan bizler — roh, jan, ténimizning hemmisidur. (2) bu «hör qilish» bu dunyada téxi «üzül-késil» bolmaydu; nijatqa érishken kishilerde «yéngi roh», «yéngi qelb» bolghini bilen «yéngi ten» téxi bolmaydu; tirilish künide «yéngi ten» «toluq hör qilinish» yaki «üzül-késil hör qilinish» bolidu. Bu «toluq hör qilinish» ishen’genlerning «toluq mirasi» bolidu. (3) shu künide Xudaning shan-sheripining ulughluqi tolimu namayan qilinidu; (4) shu kün’giche, yeni ishen’güchilerning «toluq miras»ni igiliwélishighuche, Muqeddes Roh herbir ishen’gen ademning qelbide turup uninggha bu mirasini tétitip, wujudida mirasning heqiqet ikenlikini ispatlap béridu. Yene kélip Muqeddes Rohning ishen’güchining qelbide turghanliqining özi, uning kelgüside bu mirasqa choqum ige bolidighanliqining kapalitidur. Grék tilida «kapalet»ning yene bir menisi «wede üzüki» (yigitning qizgha bolghan wedisige kapalet süpitide bérilgen).
■1:14 Mis. 19:5; Qan. 7:6; 14:2; 26:18; Rim. 8:23; 1Pét. 2:9.
- ~22~ «shuning bilen, silerning Reb Eysagha baghlighan étiqadinglar we barliq muqeddes bendilerge bolghan muhebbitinglar toghruluq anglighandin tartip, ...» — grék tilida -15-ayettin 23-ayetkiche bolghan ayetler peqet uzun birla jümle bilen ipadilen’gen. Chüshünishke qolayliq bolsun üchün biz uni parchilap terjime qilduq.
- ~24~ «shan-sherepning Igisi bolghan Ata» — grék tilida «shan-sherepning Atisi» — Pawlus shu söz bilen: «Mesih Eysaning Özi «Xudaning shan-sheripidur»» dep körsetmekchi bolsa kérek. «silerning Uni toluq bilishinglargha danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilghay» — «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi rohni ata qilish»: qaysi roh körsitilidu? Közqarishimizche u «Muqeddes Roh» emes; chünki Xuda ulargha Muqeddes Rohni alliqachan ata qilghan (13-14). Bizningche, étiqachilarning öz rohini körsitidu. Rosul ularda «danaliq hem wehiyni özleshtürgüchi roh» bolsun, dep dua qilidu. Alayluq, men birsi üchün «Xuda sizge salamet bir ten ata qilghay» dep tilisem, emeliyette uning alliqachan téni bar, elwette. Lékin télikim uningda saghlam ten bolsun üchündur. Démek, Pawlusning bu duasining menisi: «Xuda herbirining rohini «danaliq hem wehiy qobul qilghudek bir roh» qilsun, dégenliktur.
- ~25~ «Uning muqeddes bendiliride bolghan shereplik mirasining qimmetlikliki..» — bashqa birjil terjimisi: «Uning muqeddes bendilirining shereplik mirasi..». Lékin bizningche «Uning chaqiriqigha baghlan’ghan ümid», «mirasi» we 19-ayettiki «hésabsiz küchi»ning hemmisining eng muhim teripi Xudagha tewedur, shunga «muqeddes bendiliride bolghan mirasi»ni «Xudaning Öz mirasi» dep qaraymiz. «Qoshumche söz»imizni körüng.
- ~27~ «del shu qudretni U Mesihni ölümdin tirildürüp, ershlerde Özining ong yénida olturghuzghinida Uningda yürgüzgenidi...» — bashqa birxil terjimisi: «Mesihni ölümdin tirildürginide del shu qudretni Uningda yürgüzgenidi; we Uni ershlerde Özining ong qolida olturghuzup,...».
■1:20 Zeb. 110:1; Ros. 2:34; 1Kor. 15:25; Kol. 3:1; Ibr. 1:3; 10:12; 1Pét. 3:22.
- ~29~ «peqet bu zamandila emes, belki kelgüsi zamandimu ... barliq hökümranliqtin, hoquqtin, küch-qudrettin, xojayinliqtin we barliq tilgha élinidighan herqandaq nam-sherep...» — bu yerde körsitiwatqini meyli yaxshining bolsun, eskining (jin-sheytanlarning) bolsun, herqandaq «hökümranliq, hoquq, küch-qudret, xojayinliq we ... nam-sherepler»ni öz ichige alidu. Mesihning nami ularning hemmisidin üstün turidu.
- ~30~ «barliq mewjudatlarni Uning putliri astigha qoyup, jamaet üchün Uni hemmige bash bolushqa ata qilghan» — ademni heyran qilarliqi shuki, mushu ayetlerde Xudaning Mesihni hemme mewjudatqa bash qilghanliqi jamaetning bext-berikiti üchün bolghan, déyilgen.
■1:22 Zeb. 8:6; Mat. 28:18; 1Kor. 15:27; Ibr. 2:8.
■1:23 Rim. 12:5; 1Kor. 12:27; Ef. 4:16; 5:23.