19
1 Пәзиләтлик йолда маңған кәмбәғәл,
Һейлигәр сөзлүк ахмақтин яхшидур.[a]
2 Йәнә, ғәйрити бар киши билимсиз болса болмас;
Алдираңғу йолдин чиқар.□«болмас» — ибраний тилида «яхши әмәс». «Алдираңғу йолдин чиқар» — ибраний тилида «Аяқлирини алдиратқучи киши хата қәдәм басар».
3 Кишиниң ахмақлиғи өз йолини астин-үстин қиливетәр;
Шундақ туруқлуқ у көңлидә Пәрвәрдигардин рәнҗип ағринар.[c]
4 Байлиқ достни көп қилар;
Мискинләр бар достидинму айрилип қалар.[d]
5 Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас;
Ялған ейтқучиму җазадин қутулалмас.□«Ялған ейтқучи...» — ибраний тилида «Ялған (сөз) пүвлигүчи....» [f]
6 Тола адәм сехийдин илтипат көзләр;
Соғат берип турғучиға һәммә киши досттур.□«Тола адәм сехийдин илтипат көзләр...» — яки «Тола адәм әмирдин илтипат көзләр...».
7 Намратлашқандин қериндашлириму зерикәр;
Униң достлири техиму жирақ қачар;
Ялвуруп қоғлисиму, улар тепилмас.[h]
8 Пәм-парасәткә еришкүчи өзигә көйүнәр;
Нурни сақлиған кишиниң бәхити болар.
9 Ялған гувалиқ қилған җазаланмай қалмас;
Ялған ейтқучиму һалак болар.□«Ялған ейтқучи...» — ибраний тилида «Ялған (сөз) пүвлигүчи...».
10 Һәшәмәтлик турмуш ахмаққа ярашмас;
Қулниң әмәлдарлар үстидин һөкүм сүрүши техиму қамлашмас.[j]
11 Данишмәнлик егисини асанлиқчә аччиқланмайдиған қилар;
Хаталиқни йопутуп кәчүрүш униң шөһритидур.
12 Падишаһниң ғәзиви ширниң һувлишиға охшаш дәһшәтлик болар;
Униң шәпқити юмран от-чөпкә чүшкән шәбнәмдәк шериндур.[k]
13 Ахмақ оғул атиси үчүн балайиқазадур;
Урушқақ хотунниң зарлашлири тохтимай темип чүшкән тамчә-тамчә йеғинға охшаштур.[l]
14 Өй билән мал-мүлүк ата-бовилардин мирастур;
Бирақ пәм-парасәтлик хотун Пәрвәрдигарниң илтипатидиндур.[m]
15 Һорунлуқ кишини ғәпләт уйқиға ғәриқ қилар;
Бекар тәләп ачарчилиқниң дәрдини тартар.[n]
16 Пәрвәрдигарниң әмригә әмәл қилған киши өз җенини сақлар;
Өз йоллиридин һези болмиған киши өләр.□«Өз йоллиридин һези болмиған киши өләр» — яки «Униң (демәк, Пәрвәрдигарниң) йоллирини кәмситкән киши өләр». [p]
17 Кәмбәғәлләргә рәһимдиллиқ қилған,
Пәрвәрдигарға қәриз бәргән билән баравәрдур;
Униң шәпқитини Пәрвәрдигар қайтурар.
18 Пәрзәнтиңниң тәрбийини қобул қилишиға үмүтвар болуп,
Уни җазалап тәрбийә берип турғин;
Лекин уни өлгичә хар болсун дегүчи болма.□«Лекин уни өлгичә хар болсун дегүчи болма» — башқа бир хил тәрҗимиси: «....бирақ униң жиға-зерәлириға қулақ салма». [r]
19 Қәһрлик киши җаза тартар;
Уни қутқузмақчи болсаң, қайта-қайта қутқузушуң керәк.
20 Несиһәтни аңлиғин, тәрбийәни қобул қилғин,
Ундақ қилғанда кейинки күнлириңдә дана болисән.
21 Кишиниң көңлидә нурғун нийәтләр бар;
Ахирида пәқәт Пәрвәрдигарниң далаләт-һидайитидин чиққан иш ақар.[s]
22 Кишиниң йеқимлиғи униң меһир-муһәббитидиндур;
Мискин болуш ялғанчилиқтин яхшидур.
23 Пәрвәрдигардин әйминиш кишини һаятқа ериштүрәр;
У киши хатирҗәм, тоқ яшап, балайиқаза чүшүрүлүшидин халий болар.[t]
24 Һорун қолини сунуп қачиға тиққини билән,
Ғизани ағзиға селишқиму һорунлуқ қилар.[u]
25 Һакавурға қилинған таяқ җазаси саддиға қилинған ибрәттур;
Йорутулған кишигә берилгән тәнбиһ,
Униң билимини техиму зиядә қилар.[v]
26 Атисиниң мелини булиған,
Анисини өйидин һайдап чиқарған,
Рәсвалиқ, иза-аһанәт қалдурғучи оғулдур.
27 И оғул, несиһәткә қулиқиңни юпурувалсаң,
Әқилниң тәлимлиридин жирақлашқиниңдур.□«И оғул, ... әқилниң тәлимлиридин жирақлашқиниңдур» — башқа бир хил тәрҗимиси: «И оғлум, әқилниң тәлимлиридин жирақлаштуридиған сөзләрни аңлаштин өзүңни тарт!».
28 Пәскәш гувачи адаләтни мазақ қилғучидур;
Яман адәмниң ағзи рәзилликни жутар.□«Пәскәш гувачи» — ибраний тилида: «Белиалниң (Иблисниң) гувачиси».
29 Һакавурлар үчүн җазалар тәйярдур,
Ахмақларниң дүмбисигә уридиған қамча тәйярдур.□«Һакавурлар» — яки «Мәсқирә қилғучилар».
- Пәнд-несиһәтләр
- a
-
Пәнд. 28:6
- b «болмас» — ибраний тилида «яхши әмәс». «Алдираңғу йолдин чиқар» — ибраний тилида «Аяқлирини алдиратқучи киши хата қәдәм басар».
- c Яқ. 1:13,14,15
- d Пәнд. 14:20
- e «Ялған ейтқучи...» — ибраний тилида «Ялған (сөз) пүвлигүчи....»
- f Қан. 19:19; Пәнд. 21:28
- g «Тола адәм сехийдин илтипат көзләр...» — яки «Тола адәм әмирдин илтипат көзләр...».
- h Пәнд. 14:20
- i «Ялған ейтқучи...» — ибраний тилида «Ялған (сөз) пүвлигүчи...».
- j Пәнд. 30:22
- k Пәнд. 16:14,15; 20:2
- l Пәнд. 10:1; 15:20; 17:25; 21:19; 27:15
- m Пәнд. 18:22
- n Пәнд. 6:9; 10:4; 20:13
- o «Өз йоллиридин һези болмиған киши өләр» — яки «Униң (демәк, Пәрвәрдигарниң) йоллирини кәмситкән киши өләр».
- p Пәнд. 3:21,22; Луқа 11:28
- q «Лекин уни өлгичә хар болсун дегүчи болма» — башқа бир хил тәрҗимиси: «....бирақ униң жиға-зерәлириға қулақ салма».
- r Пәнд. 13:24; 23:13; Әф. 6:4
- s Аюп 23:13; Зәб. 32:11; 113:11; Йәш. 46:10
- t Зәб. 33:10-11
- u Пәнд. 26:15
- v Пәнд. 21:11
- w «И оғул, ... әқилниң тәлимлиридин жирақлашқиниңдур» — башқа бир хил тәрҗимиси: «И оғлум, әқилниң тәлимлиридин жирақлаштуридиған сөзләрни аңлаштин өзүңни тарт!».
- x «Пәскәш гувачи» — ибраний тилида: «Белиалниң (Иблисниң) гувачиси».
- y «Һакавурлар» — яки «Мәсқирә қилғучилар».