1 У мухлислириға мундақ деди:

— Инсанни путлаштуридиған ишлар болмай қалмайду; лекин шу путлаштуруш васитичиси болған адәмниң һалиға вай!□«Инсанни путлаштуридиған ишлар болмай қалмайду; лекин шу путлаштуруш васитичиси болған адәмниң һалиға вай!» — бу муһим айәт үстидә «Матта»дики «қошумчә сөз»имиздә азрақ тохтилимиз.  [b] 2 Бундақ адәмниң бу кичик балилардин бирини гунаға путлаштурған болса, бойниға түгмән теши есилған һалда деңизға ташливетилгини әвзәл болатти.□«бундақ адәмниң бу кичик балилардин бирини гунаға путлаштурған болса...» — «бу кичик балилардин бири» (грек тилида «бу кичикләрдин бири») — демәк, өз әтрапидики өзигә етиқат қилған аддий халайиқни көрситиду.

3 Өзүңларға агаһ болуңлар! Әгәр қериндишиң гуна қилған болса, униңға тәнбиһ-несиһәт қилғин. У товва қилса уни әпу қилғин.[d] 4 Мабада у бир күн ичидә саңа йәттә мәртивә гуна қилса вә йәттә мәртивә йениңға келип: Товва қилдим, десә, уни йәнила әпу қилғин. [e]

5 Шуниң билән расуллар Рәбгә: Ишәш-етиқатимизни ашурғин, — дейишти.□«Шуниң билән расуллар Рәбгә: Ишәш-етиқатимизни ашурғин, — дейишти» — бурадирини һәр күндә йәттә қетим охшаш гуна үчүн кәчүрүм қилиш күчлүк болған етиқатни тәләп қилиду, әлвәттә!

6 Вә Рәб уларға мундақ деди:

— Силәрдә қича уруғидәк зәрричә ишәш болса еди, силәр аву үҗмә дәриғигә: «Йилтизиңдин қомурулуп, деңизға көчүп тикил!» десәңлар, у сөзүңларни аңлап көчәтти.[g]

7 Лекин араңлардин кимниң йәр һайдайдиған яки мал бақидиған бир қули болса вә у етизлиқтин қайтип кәлгәндә, униңға: «Тезрәк келип дәстиханда олтарғин», дәйдиғанлар барму? 8 У бәлки униңға: «Мениң тамиғимни тәйяр қил, мән йәп-ичип болғичә белиңни бағлап мени күткин, андин өзүң йәп-ичкин, демәсму? 9 Қул әмир қилинғинидәк қилғини үчүн ғоҗайин униңға рәхмәт ейтамду? Мениңчә, ейтмайду. 10 Шуниңға охшаш, силәрму өзүңларға әмир қилинғанниң һәммисини ада қилғиниңлардин кейин: Биз әрзимәс қуллармиз; биз пәқәт тегишлик бурҗимизни ада қилдуқ, халас», дәйдиған болисиләр.

11 Вә шундақ болдики, у Йерусалимға чиқип кетиватқанда, Самарийә билән Галилийәниң оттурисидин өтүп, 12 бир кәнткә киргинидә мохо кесилигә гириптар болған он адәм униңға учрап, жирақта тохтап, □«бир кәнткә киргинидә мохо кесилигә гириптар болған он адәм униңға учрап, жирақта тохтап...» — немишкә «жирақта тохтап...»? Мохо кесилигә гриптар болғанлар Тәврат қануни бойичә адәмләргә йеқинлишишқа болмайтти («Лав.» 13:45-46, «Чөл.» 5:2-3ни көрүң). 13 авазлирини көтирип: Әй Әйса, устаз, бизгә рәһим қилғайсән, дәп өтүнди. 14 Уларни көргәндә у уларға: Берип өзүңларни каһинларға көрситиңлар, деди. Вә шундақ болдики, улар йолда кетиватқанда, моходин пакланди.□«...өзүңларни каһинларға көрситиңлар» — Тәврат қануни бойичә бириси мохо кесилидин сақайған болса, муқәддәс ибадәтханидики мәсъул каһинниң алдиға берип өзини «сақ, яки сақ әмәс» дәп тәкшүртүп қурбанлиқ қилиши керәк еди; андин қайтидин җәмийәт билән арилишалайтти («Лав.» 13:19, 14:1-11, «Луқа» 5:14ни көрүң). Демисәкму, Мәсиһ кәлгичә бундақ мурасим бир қетимму өткүзүлүп бақмиған.  [j]

15 Улардин бирәйлән өзиниң сақайғинини көргәндә жуқури аваз билән Худани улуқлап, кәйнигә бурулуп, қайтти. 16 У келип Әйсаниң айиғиға жиқилип дүм йетип тәшәккүр ейтти. У Самарийәлик еди. □«У келип Әйсаниң айиғиға жиқилип дүм йетип тәшәккүр ейтти. У Самарийәлик еди» — Йәһудийлар Самарийәликләрни «йерим капир» дәп яман көрәтти. 17 Әйса бу ишқа қарап: Пак қилинғанлар он киши әмәсмиди? Қалған тоққузәйлән қени? 18 Бу ят әллик мусапирдин башқа, Худаға һәмдусана оқуғили һеч ким қайтип кәлмәптиғу?! — деди. □«Бу ят әллик мусапирдин башқа, Худаға һәмдусана оқуғили һеч ким қайтип кәлмәптиғу?!» — демәк, Худаниң хәлқи болған Йәһудийлардин һеч ким рәхмәт ейтишқа қайтмиди. 19 Андин у һелиқи адәмгә: — «Орнуңдин тур, йолуңға маңғин! Етиқатиң сени сақайтти!» — деди.□«Етиқатиң сени сақайтти!» — биз шуни байқаймизки, (1) у (башқа тоққузиға охшаш) Мәсиһниң сөзигә кирип йолға чиққан еди; бу өз ишәшини ипадилигән һәрикәттур; (2) гәрчә кесәлни сақайтқучи Мәсиһниң өзи болғини билән, у дайим адәмләрниң өзигә бағлиған етиқатини (бар болса) махтап уларни шу йол билән риғбәтләндүрәтти — «сениң етиқатиң сени сақайтти!».

20 Бир күни Пәрисийләр униңдин: «Худаниң падишалиғи қачан келиду?» дәп сориғанда у уларға җавап берип мундақ деди: — Худаниң падишалиғиниң келишини көз билән көргили болмас; □«Худаниң падишалиғиниң келишини көз билән көргили болмас» — мәнаси, бәлким, униң йәр йүзидә намайән болуши көз билән көргили болидиған аламәтләр билән болмайду. Мәсиһ дунияға қайтип кәлгәндә падишалиқ һәммә адәмгә рошән болиду (24-айәтни көрүң); лекин шу вақитқичә «көз билән көргили болмас» — пәқәт етиқат униң қәйәрдә екәнлигини көрәләйду. «қошумчә сөз»имиздә бу тема үстидә азрақ тохтилимиз. 21 кишиләр: «Қараңлар, у мана бу йәрдә!» яки «У йәрдә!» дейәлмәйду. Чүнки мана, Худаниң падишалиғи араңлардидур.□«Мана, Худаниң падишалиғи араңлардидур» — «араңлардидур» дегәнниң башқа бир тәрҗимиси «ичиңлардидур» яки «дилиңлардидур». Лекин бизниңчә Мәсиһ пулпәрәс, тәкәббур Пәрисийләргә «Худаниң падишалиғи силәрдә» дәп һәргиз демәйтти. Бу тоғрилиқ «қошумчә сөз»имиздә азрақ тохтилимиз.  [p]

22 Кейин у мухлислириға йәнә мундақ деди: — «Шундақ күнләр келидуки, силәр Инсаноғлиниң күнлиридин бирәр күнини болсиму көрүшкә тәшна болисиләр, лекин көрәлмәйсиләр. □«Инсаноғлиниң күнлиридин бирәр күни» — демәк, Инсаноғли (Мәсиһ) дунияға қайтип келип һөкүм сүридиған күнләрниң бири. 23 Шу чағда кишиләр силәргә: «Мана у бу йәрдә!» вә яки «Мана у у йәрдә!» дәйду; силәр нә бармаңлар нә уларниң кәйнидин жүгүрмәңлар. □«Шу чағда кишиләр силәргә: «Мана у бу йәрдә!» вә яки «Мана у у йәрдә!» дәйду» — «у» мошу йәрдә Мәсиһниң өзи, әлвәттә.  [s] 24 Чүнки гоя асманниң бир четидин чақмақ чеқип йәнә бир четигичә йорутидиғандәк, Инсаноғлиниң өз күнидә һәм шундақ болиду. □«гоя асманниң бир четидин чақмақ чеқип йәнә бир четигичә йорутидиғандәк» — яки «гоя чақмақ чеқип асманниң бир четидин йәнә бир четигичә йорутидиғандәк». 25 Лекин у авал көп азап-оқубәтләрни тартиши бу дәвирдикиләр тәрипидин чәткә қеқилиши муқәррәрдур.□« Инсаноғли авал көп азап-оқубәтләрни тартиши бу дәвирдикиләр тәрипидин чәткә қеқилиши муқәррәрдур» — бу дәвир болса өз хәлқиниң шу дәври.  [v]

26 Вә Нуһ пәйғәмбәрниң күнлиридә қандақ болған болса, Инсаноғлиниң күнлиридә һәм шундақ болиду. [w] 27 Таки Нуһ кемигә кирип олтарған күнгичә, кишиләр йәп-ичип, өйлинип вә ятлиқ болуп келиватқан еди; андин топан келип һәммисини һалак қилди. 28 Һәм йәнә, Лутниң күнлиридә қандақ болған болса шундақ болиду — кишиләр йәп-ичип, сода-сетиқ қилип, териқчилиқ қилатти вә өйләрни салатти. □«Инсаноғлиниң күнлиридә ... Лутниң күнлиридә қандақ болған болса шундақ болиду» — «Лут» — Ибраһим пәйғәмбәрниң җийәни. Бу вақиәләр тоғрисида «Яр.» 18-19-бапларни көрүң. 29 Лекин Лут Содом шәһиридин чиққан күни, асмандин от билән гуңгут йеғип, бу шәһәрдикиләрниң һәммисини һалак қилди. [y] 30 Әнди Инсаноғли ашкарә болидиған күндә әнә шундақ болиду.

31 Шу күни, һәр ким өгүздә туруп, нәрсә-керәклири өйидә болсиму, алғили чүшмисун; вә шуниңға охшаш кимки етизлиқта болса өйигә һеч янмисун. □«Шу күни, һәр ким өгүздә туруп, нәрсә-керәклири өйидә болсиму, алғили чүшмисун» — бүгүнгә қәдәр Қанаан (Пәләстин)дики өйләрниң өгүзиниң сиртқи пәләмпейи бар, өйигә чүшмәй қачқили болиду. «вә шуниңға охшаш кимки етизлиқта болса өйигә һеч янмисун» — демәк, шу күнидә Худаниң җазаси шунчә тез келидуки, етиқати бар һәр бири кәйнигә һеч қаримайла, бәдәр қечиши керәк болиду. 32-айәтни көрүң. 32 Лутниң аялини ядиңларға кәлтүрүңлар! □«Лутниң аялини ядиңларға кәлтүрүңлар!» — оқурмәнләрниң есидә барки, Худа Содом шәһирини җазалиған күнидә, Лут вә аилисидикиләр қачқанда, униң аяли өткәнки раһәтлик турмушини вә мал-мүлкини ташлашқа көзи қиймай кәйнигә қариған еди, туз түврүккә айлинип қалған.  [bb] 33 Кимки өз һаятини қутқузмақчи болса, униңдин мәһрум болиду, лекин өз һаятидин мәһрум болған киши униңға еришиду.[cc]

34 Силәргә шуни ейтайки, у кечидә икки адәм бир орунда ятиду; улардин бири елип кетилиду, йәнә бири қалдурулиду. [dd] 35-36 Икки аял ярғунчақ бешида туруп ун тартиватқан болиду; улардин бири елип кетилиду, йәнә бири қалдурулиду».□«Икки аял ярғунчақ бешида туруп ун тартиватқан болиду; улардин бири елип кетилиду, йәнә бири қалдурулиду» — пикримизчә «елип кетилидиғанлар» һәққанийлардур; етиқатсизлар «қалдурулиду». Мәсилән, «Мат.» 24:31, «1Тес.» 4:1-11ни көрүң. Нуһ пәйғәмбәр вә аилисидикиләр вә шуниңдәк Лутниң аилисидикиләр Худаниң җазаси алдидин «елип кетилип» қутулған, бирақ қалдурулғанлар асмандин чүшүрүлгән җазаға учриған.
Бәзи кона көчүрмиләрдики «етизда икки киши болиду; улардин бири елип кетилиду, йәнә бири қалдурулиду» дегән сөзму мошу йәрдә тепилиду. «Мат.» 24:40ни көрүң.

37 Вә улар униңға җававән: Әй Рәб, бу ишлар қәйәрдә йүз бериду? — дәп сориди. У уларға: Җәсәт қайси йәрдә болса, қузғунлар шу йәргә топлишиду!□«җәсәт қайси йәрдә болса, қузғунлар шу йәргә топлишиду!» — бу сирлиқ сөзниң мәнаси бәлким: Қузғунларниң топлиниши җәсәтниң шу йәрдә екәнлигини көрсәткәндәк, бу аламәтләр мән тилға алған ишларниң тез арида йүз беришиниң муқәррәр екәнлигини көрситиду» дегәнлик болуши мүмкин. Әйсаниң бу сөзи йәнә Тәврат, «Аюп» 39:26-30 вә «Йәш.» 34:1-8, 15-17 қатарлиқ айәтләрдә көрситилгән, «Пәрвәрдигарниң күни»дә болған зор қирғинчилиқ биләнму мунасивәтлик болуши керәк.  [gg]