27
Шәйтанниң җазалиниши •••• Исраиллар жиғилип Худаға мевә бериду
1 Шу күнидә Пәрвәрдигар Өзиниң дәһшәтлик, бүйүк вә күчлүк шәмшири билән учқур илан левиатанни,
Йәни толғанғучи илан левиатанни җазалайду;
У йәнә деңизда турған әҗдиһани өлтүриду.□ «Пәрвәрдигар ... Шәмшири билән учқур илан левиатанни, йәни толғанғучи илан левиатанни җазалайду; у йәнә деңизда турған әҗдиһани өлтүриду» — левиатан чоңқур деңиз астида яшайдиған қорқунучлуқ әҗдиһаға охшап кетидиған һайван. Бәзи алимлар уни тимсаһ дәйду, бирақ биз униңға ишәнмәймиз (Тәвраттики «Аюп» левиатан тоғрисидики 41-баптики изаһатлиримиз вә «қошумчә сөзимиз»ни көрүң).
«Җазалаш» дегән сөздин, бир хил яман роһниң күчиниң левиатанниң кәйнидә туруши билән, левиатанни рәзилликниң бир вәкили болиду дәп чүшинимиз. Инҗил «Вәһий» 12-, 13- һәм 20-бапқа асасән чүшинимизки, левиатан Шәйтанниң өзи һәм өзиниң ахирқи замандики вәкили болған дәҗҗални билдүриду. «учқур илан» — левиатан Шәйтанниң асмандики ипадиси, «толғанғучи илан» йәр йүзидики ипадиси, «әҗдиһа» деңиздики ипадисидур. [b]
«Җазалаш» дегән сөздин, бир хил яман роһниң күчиниң левиатанниң кәйнидә туруши билән, левиатанни рәзилликниң бир вәкили болиду дәп чүшинимиз. Инҗил «Вәһий» 12-, 13- һәм 20-бапқа асасән чүшинимизки, левиатан Шәйтанниң өзи һәм өзиниң ахирқи замандики вәкили болған дәҗҗални билдүриду. «учқур илан» — левиатан Шәйтанниң асмандики ипадиси, «толғанғучи илан» йәр йүзидики ипадиси, «әҗдиһа» деңиздики ипадисидур. [b]
2 Шу күни сап шарап беридиған бир үзүмзар болиду!
У тоғрилиқ нахша ейтиңлар!□ «сап шарап беридиған бир үзүмзар» — яки «бәк йеқимлиқ бир үзүмзар».
3 Өзүм Пәрвәрдигар уни сақлаймән;
Мән һәр дәқиқә уни суғиримән;
Бириси униңға зиян йәткүзмисун дәп кечә-күндүз сақлаймән.
4 Ғәзәп Мәндә қалмиди;
Аһ, Маңа қарши җәң қилидиған тикәнләр яки җиғанлар болсаиди!
Ундақ болса Мән уларға қарши жүрүш қилаттим,
5 Болмиса у Мени башпанаһлиқ қилип тутсун;
У Мән билән бирликтә хатирҗәмликтә болсун,
Дәрһәқиқәт, у Мән билән бирликтә хатирҗәмликтә болсун!□ «Болмиса у Мени башпанаһлиқ қилип тутсун; у Мән билән бирликтә хатирҗәмликтә болсун!...» — Худа һәтта Өзигә қарши турған бир тикәнгиму товва қилиш, хатирҗәмликкә келиш пурситини йәткүзиду! Буни икки қетим дейиш, буни тәкитләштин ибарәт.
6 Кәлгүси күнләрдә, Яқуп йилтиз тартиду;
Исраил бихлинип, чечәкләйду,
Улар пүткүл йәр йүзини мевә-чевә билән қаплайду. □ «Улар (Исраил) пүткүл йәр йүзини мевә-чевә билән қаплайду» — мошу сөз Бабил шәһириниң «йәр йүзини шәһәрләр билән қаплайли» (14:21) дегән мәхсити билән пүтүнләй охшимайду.
Шу чағда болса Худаниң Өз үзүмзари болған Исраилдин күткән үмүти (5-бапта хатириләнгәндәк) көп җәһәтләрдин әмәлгә ашурулиду. [g]
Шу чағда болса Худаниң Өз үзүмзари болған Исраилдин күткән үмүти (5-бапта хатириләнгәндәк) көп җәһәтләрдин әмәлгә ашурулиду. [g]
Пәрвәрдигарниң Өз хәлқигә болған муамилиси
7 Пәрвәрдигар Исраилни урғанларни урғанчилик Исраилни уруп баққанму?
8 Сән уларни әйиплигәндә өлчәмдин төвән җазалап уларни паливәткәнсән;
Шәриқ шамили чиққан күнидә У Униң зәрблик шамили билән уларни қоғливәткән.□ «Сән уларни әйиплигәндә өлчәмдин төвән җазалап уларни паливәткәнсән; шәриқ шамили чиққан күнидә У Униң зәрблик шамили билән уларни қоғливәткән» — демәк, 7-айәттә дейилгинидәк, Худа Исраилни тәрбийиләп җазалиғанда «өлчәмдин төвән» җазалиған; шәриқ шамили зәрбилик болғини билән дайимлиқ әмәс, пәқәт туруп-туруп соқуп туриду. Башқа бир нәччә хил тәрҗимилири учриши мүмкин. [j]
9 Әнди шу йол билән Яқупниң қәбиһлиги кәчүрүм қилинидуки, —
Униң гунайиниң елип ташланғанлиғиниң пишқан мевиси шу болидуки: —
У қурбангаһтики һәммә ташларни кукум-талқан қилиду,
«Ашәраһ»ларни вә «күн түврүклири»ни задила турғузмайду.□ «Яқупниң қәбиһлиги кәчүрүм қилиниду» — ибраний тилида «Яқупниң қәбиһлиги йепилиду» яки «Яқупниң қәбиһлиги кафарәт қилиниду». «қурбангаһтики һәммә ташлар...» — мошу айәттики «қурбангаһ» бәлким бутларға чоқунушта ишлитилидиған нәрсә. «Ашәраһ» — «Ашәраһ» бутлири вә хушбуйгаһлар болса, 17-бап, 8-айәттики изаһатни көрүң.
10 Чүнки мустәһкәмләнгән шәһәр ғериб болуп қалиду,
Адәмзатсиз макан һәм ташливетилгән баявандәк болиду;
Шу йәрдә мозай озуқлиниду,
Шу йәрдә йетип, униң шахлирини йәйду.□ «мустәһкәмләнгән шәһәр» — мошу «мустәһкәмләнгән шәһәр» болса, авал Бабилни көрсәтсә керәк; бирақ 10:24-айәттики изаһатта дегинимиздәк, Бабилниң өзи кәлгүси «пүткүл худасиз дуния»ни билдүриду.
11 Униң шахлири солишиш билән үзүлиду;
Аяллар келип уларни отун қилип көйдүриветиду.
Чүнки бу бир йорутулмиған хәлиқ;
Шуңа уларни Яратқучи уларға рәһим қилмайду;
Уларни Шәкилләндүргүчи уларға шәпқәт көрсәтмәйду.
12 Вә шу күни шундақ болидуки,
Пәрвәрдигар Әфрат дәриясиниң еқимлиридин тартип Мисир вадисиғичә һәр йәрни силкийду,
Вә силәр бир-бирләп терип жиғивелинисиләр,
И Исраил балилири!□ «Әфрат дәриясиниң еқимлиридин тартип Мисир вадисиғичә» — мошу ибарә Исраилниң барлиқ зиминини көрситиш үчүн пат-пат ишлитилиду. Хәритиләрни көрүң. [~14~]
13 Вә шу күни шундақ болидуки,
Бүйүк канай челиниду;
Шуниң билән Асурийә зиминида түгишәй дәп қалғанлар,
Вә Мисир зиминида мусапир болғанлар келиду;
Улар Йерусалимда муқәддәс тағ үстидә Пәрвәрдигарға ибадәт қилиду. □ «Шу күни шундақ болидуки, бүйүк канай челиниду» — Худаниң хәлқини чақиридиған, ахирқи замандики мошу «бүйүк канай» Муқәддәс Китапта башқа көп йәрләрдә тилға елиниду. Йәшая өзи 18-бапта у тоғрисида тохтилиду.
Мошу йәрдә, Худаниң меһри-шәпқитиниң барлиқ инсанлар үчүн ортақлиғи, Йәһудий әмәсләр (Асурийә зиминида түгишәй дәп қалғанлар... Мисир зиминида мусапир болғанлар) Худаға таянған Йәһудийлар билән биллә Униң падишалиғиға мирасхор болидиғанлиғи ениқ көрүниду.
Мошу йәрдә, Худаниң меһри-шәпқитиниң барлиқ инсанлар үчүн ортақлиғи, Йәһудий әмәсләр (Асурийә зиминида түгишәй дәп қалғанлар... Мисир зиминида мусапир болғанлар) Худаға таянған Йәһудийлар билән биллә Униң падишалиғиға мирасхор болидиғанлиғи ениқ көрүниду.
-
a «Пәрвәрдигар ... Шәмшири билән учқур илан левиатанни, йәни толғанғучи илан левиатанни җазалайду; у йәнә деңизда турған әҗдиһани өлтүриду» — левиатан чоңқур деңиз астида яшайдиған қорқунучлуқ әҗдиһаға охшап кетидиған һайван. Бәзи алимлар уни тимсаһ дәйду, бирақ биз униңға ишәнмәймиз (Тәвраттики «Аюп» левиатан тоғрисидики 41-баптики изаһатлиримиз вә «қошумчә сөзимиз»ни көрүң). «Җазалаш» дегән сөздин, бир хил яман роһниң күчиниң левиатанниң кәйнидә туруши билән, левиатанни рәзилликниң бир вәкили болиду дәп чүшинимиз. Инҗил «Вәһий» 12-, 13- һәм 20-бапқа асасән чүшинимизки, левиатан Шәйтанниң өзи һәм өзиниң ахирқи замандики вәкили болған дәҗҗални билдүриду. «учқур илан» — левиатан Шәйтанниң асмандики ипадиси, «толғанғучи илан» йәр йүзидики ипадиси, «әҗдиһа» деңиздики ипадисидур.
c «сап шарап беридиған бир үзүмзар» — яки «бәк йеқимлиқ бир үзүмзар».
d «Ғәзәп Мәндә қалмиди» — бәлким Исраилға қаритилған ғәзәпни көрситиду. «Аһ, Маңа қарши җәң қилидиған тикәнләр яки җиғанлар болсаиди!... уларни жиғиштуруп көйдүрүветәттим!» — Худаниң Өз үзүмзари болған Исраилға (5-бапни йәнә көрүң) шунчә хурсәнлиги вә қизғинлиғи барки, У «уларға болған қоғдаш муһәббитимни көрситиш пурсити болсун үчүн, бир тал тикәнла пәйда болсаиди!» дәп тилигәндәк қилиду.
e «Болмиса у Мени башпанаһлиқ қилип тутсун; у Мән билән бирликтә хатирҗәмликтә болсун!...» — Худа һәтта Өзигә қарши турған бир тикәнгиму товва қилиш, хатирҗәмликкә келиш пурситини йәткүзиду! Буни икки қетим дейиш, буни тәкитләштин ибарәт.
f «Улар (Исраил) пүткүл йәр йүзини мевә-чевә билән қаплайду» — мошу сөз Бабил шәһириниң «йәр йүзини шәһәрләр билән қаплайли» (14:21) дегән мәхсити билән пүтүнләй охшимайду. Шу чағда болса Худаниң Өз үзүмзари болған Исраилдин күткән үмүти (5-бапта хатириләнгәндәк) көп җәһәтләрдин әмәлгә ашурулиду.
h «Пәрвәрдигар Исраилни урғанларни урғанчилик Исраилни уруп баққанму? У қирғанлардәк Исраил қирилип баққанму?» — ибраний тилида интайин қисқартилип ипадилиниду: «У Исраилни урғанларни урған дәриҗидә уни уруп баққанму? У (Худа) қирғанлардәк, у (Исраил) қирилип баққанму?». Башқа бир хил тәрҗимиси: «Пәрвәрдигар Исраилни башқилар урған дәриҗидә уруп баққанму? Яки Исраил әлләр тәрипидин қирилғандәк Пәрвәрдигар тәрипидин қирилип баққанму?».
i «Сән уларни әйиплигәндә өлчәмдин төвән җазалап уларни паливәткәнсән; шәриқ шамили чиққан күнидә У Униң зәрблик шамили билән уларни қоғливәткән» — демәк, 7-айәттә дейилгинидәк, Худа Исраилни тәрбийиләп җазалиғанда «өлчәмдин төвән» җазалиған; шәриқ шамили зәрбилик болғини билән дайимлиқ әмәс, пәқәт туруп-туруп соқуп туриду. Башқа бир нәччә хил тәрҗимилири учриши мүмкин.
k «Яқупниң қәбиһлиги кәчүрүм қилиниду» — ибраний тилида «Яқупниң қәбиһлиги йепилиду» яки «Яқупниң қәбиһлиги кафарәт қилиниду». «қурбангаһтики һәммә ташлар...» — мошу айәттики «қурбангаһ» бәлким бутларға чоқунушта ишлитилидиған нәрсә. «Ашәраһ» — «Ашәраһ» бутлири вә хушбуйгаһлар болса, 17-бап, 8-айәттики изаһатни көрүң.
~12~ «мустәһкәмләнгән шәһәр» — мошу «мустәһкәмләнгән шәһәр» болса, авал Бабилни көрсәтсә керәк; бирақ 10:24-айәттики изаһатта дегинимиздәк, Бабилниң өзи кәлгүси «пүткүл худасиз дуния»ни билдүриду.
~13~ «Әфрат дәриясиниң еқимлиридин тартип Мисир вадисиғичә» — мошу ибарә Исраилниң барлиқ зиминини көрситиш үчүн пат-пат ишлитилиду. Хәритиләрни көрүң.
~15~ «Шу күни шундақ болидуки, бүйүк канай челиниду» — Худаниң хәлқини чақиридиған, ахирқи замандики мошу «бүйүк канай» Муқәддәс Китапта башқа көп йәрләрдә тилға елиниду. Йәшая өзи 18-бапта у тоғрисида тохтилиду. Мошу йәрдә, Худаниң меһри-шәпқитиниң барлиқ инсанлар үчүн ортақлиғи, Йәһудий әмәсләр (Асурийә зиминида түгишәй дәп қалғанлар... Мисир зиминида мусапир болғанлар) Худаға таянған Йәһудийлар билән биллә Униң падишалиғиға мирасхор болидиғанлиғи ениқ көрүниду.