68
68-كۈي •••• غەلىبە مۇناجىتى
1 نەغمىچىلەرنىڭ بېشىغا تاپشۇرۇلۇپ ئوقۇلسۇن دەپ، داۋۇت يازغان كۈي-ناخشا: ــ
خۇدا ئورنىدىن تۇردى، دۈشمەنلىرىنى تىرىپىرەن قىلىۋېتىدۇ!
ئۇنىڭغا ئۆچمەنلەر ئۇنىڭ ئالدىدىن بەدەر قاچىدۇ! ■چۆل. 10:35
2 ئىس-تۈتەك ئۇچۇرۇلغاندەك، ئۇلارنى ئۇچۇرۇپ يوقىتىسەن،
موم ئوتتا ئېرىتىلگەندەك،
رەزىللەر خۇدانىڭ ئالدىدا ھالاك بولىدۇ.
3 بىراق ھەققانىيلار خۇشاللىنىدۇ،
ئۇلار خۇدا ئالدىدا روھلىنىپ،
تەنتەنە قىلىپ شادلىنىدۇ.
4 خۇداغا كۈيلەر ئېيتىڭلار،
ئۇنىڭ نامىنى ناخشا قىلىپ ياڭرىتىڭلار؛
چۆل-باياۋانلارغا مىنگۈچىگە بىر يولنى كۆتۈرۈپ ياساڭلار؛
ئۇنىڭ نامى «ياھ»دۇر؛
ئۇنىڭ ئالدىدا شادلىنىڭلار.□«چۆل-باياۋانلارغا مىنگۈچى» ــ ياكى «بۇلۇتلارغا مىنگۈچى...». قايسى مەنىسى توغرا بولسۇن خۇدانىڭ ئۆزىنى كۆرسىتىدۇ. 7-ئايەتنى كۆرۈڭ.
5 يېتىملارغا ئاتا بولغۇچى،
تۇل خوتۇنلارنىڭ دەۋاسىنى سورىغۇچى،
ئۆز مۇقەددەس ماكانىدا تۇرغان خۇدادۇر.
6 خۇدا غېرىبلارنى ئۆي-ئوچاقلىق قىلىدۇ؛
ئۇ مەھبۇسلارنى ئاۋاتلىققا چىقىرىدۇ؛
لېكىن ئاسىيلارنى قاغجىراق يەردە قالدۇرىدۇ.
7 ئى خۇدا، ئۆز خەلقىڭنىڭ ئالدىدا ماڭغىنىڭدا،
چۆل-باياۋاندىن ئۆتۈپ سەپەر قىلغىنىڭدا،
ــ (سېلاھ) ــ
8 خۇدانىڭ ھۇزۇرى ئالدىدا،
يەنى ئىسرائىلنىڭ خۇداسىنىڭ ھۇزۇرى ئالدىدا،
يەر-جاھان تەۋرىنىپ،
ئاسمانلارمۇ يېغىن ياغدۇردى؛
ئاۋۇ سىناي تېغىمۇ تەۋرىنىپ كەتتى.■مىس. 19
9 سەن، ئى خۇدا، ئۆز مىراسىڭ بولغان زېمىن-خەلق ئۈستىگە خاسىيەتلىك بىر يامغۇر ياغدۇردۇڭ؛
ئۇلار ھالسىزلانغاندا ئۇلارنى كۈچلەندۈردۈڭ.
10 سېنىڭ باققان پاداڭ ئۇ يەرگە ماكانلاشتى؛
مېھرىبانلىقىڭ بىلەن مۆمىنلەر ئۈچۈن تەييارلىق قىلدىڭ، ئى خۇدا!□«سەن باققان پاداڭ» ــ ئىسرائىل خەلقىنى كۆرسىتىدۇ، ئەلۋەتتە.
11 رەب ئەمر قىلدى؛
ئۇنى جاكارلىغۇچى قىز-ئاياللار نېمىدېگەن زور بىر قوشۇندۇر!
12 «پادىشاھلار ھەم قوشۇنلىرى بەدەر قېچىشتى، بەدەر قېچىشتى!» ــ دېيىشتى؛
ئۆيدە ئولتۇرغان قىز-ئاياللار بولسا ئولجىلارنى بۆلىشىۋالىدۇ؛
13 سىلەر قوي باققاندا پادىلار ئارىسىدا ياتقان بولساڭلارمۇ،
زېمىنىڭلار ئەمدى قاناتلىرىغا كۈمۈش سەپكەن،
پەيلىرى پارقىراق ئالتۇن بىلەن بېزەلگەن پاختەكتەك بولىدۇ؛□«سىلەر قوي باققاندا پادىلار ئارىسىدا ياتقان بولساڭلارمۇ، زېمىنىڭلار ئەمدى قاناتلىرىغا كۈمۈش سەپكەن، پەيلىرى پارقىراق ئالتۇن بىلەن بېزەلگەن پاختەكتەك بولىدۇ» ــ بۇ ئايەتنى ئىبرانىي تىلىدا چۈشىنىش تەس، ھەرخىل تەرجىمىلىرى بار. مەنىسى بەلكىم، ئىسرائىل خەلقى ئەسلىدە كەمبەغەل ئەھۋالدا ياشىغان بولسىمۇ (قوي باققۇچى بولۇپ)، خۇدا پەلەستىن زېمىنىنىڭ ھەممە يېرىگە كۆپ ئولجىنى (ئالتۇن-كۈمۈش قاتارلىقلار) چېچىپ، ئۇلارنى بېيىتتى (14-ئايەتنى كۆرۈڭ).
14 ھەممىگە قادىر خۇدا پادىشاھلارنى زېمىندا تىرىپىرەن قىلىۋەتكەندە،
يەر زالمون تېغىدىكى قاردەك ئاقىرىپ كەتتى.
15 باشان تېغى قۇدرەتلىك بىر تاغ،
باشان تېغى ئېگىز چوققىلىرى كۆپ بىر تاغدۇر؛□«باشان تېغى قۇدرەتلىك بىر تاغ، باشان تېغى ئېگىز چوققىلىرى كۆپ بىر تاغدۇر» ــ باشقا تەرجىمىلىرى: «خۇدانىڭ تېغى باشان تېغىدەكتۇر ــ كۆپ چوققىلىق بىر تاغدەك، باشان تېغىدەكتۇر» ياكى «باشان تېغى خۇدانىڭ تېغىدۇر، باشان تېغى ئېگىز چوققىلىرى كۆپ بىر تاغدۇر». 
ئىسرائىلىيەنىڭ تاغ-جىلغىلىرى
ئىسرائىلىيەنىڭ تاغ-جىلغىلىرى
16 ئەي ئېگىز چوققىلىق تاغلار،
نېمە ئۈچۈن خۇدا ئۆز ماكانى قىلىشنى خالىغان تاغقا ھەسەت بىلەن قارايسىلەر؟
دەرۋەقە، پەرۋەردىگار شۇ تاغدا مەڭگۈ تۇرىدۇ! □«خۇدا ئۆز ماكانى قىلىشنى خالىغان (تاللىغان) تاغ» ــ يېرۇسالېمدىكى زىئون تېغى. ■زەب. 87:1، 2؛ 132:13
17 خۇدانىڭ جەڭ ھارۋىلىرى تۈمەن-تۈمەن،
مىليون-مىليوندۇر؛
رەب ئۇلار ئارىسىدا تۇرىدۇ؛
سىناي تېغىدىكى مۇقەددەس جايدا تۇرىدۇ.□«رەب... سىناي تېغىدىكى مۇقەددەس جايدا تۇرىدۇ» ــ بۇنىڭ مەنىسى بەلكىم: «خۇدا سىناي تېغىدا قانداق قىلغان بولسا، ئۇ يېرۇسالېمدىكى (زىئون تېغىدىكى) مۇقەددەس ئىبادەتخانىسىدا تۇرۇپ شۇنداق قىلىشنى داۋاملاشتۇرىدۇ ــ دېمەك، سۈرلۈك، شان-شەرەپلىك ھالەتتە بولۇپ، پەيغەمبەرلەر ئارقىلىق كالام-ۋەھىيلىرىنى ئايان قىلىشنى داۋاملاشتۇرىدۇ» دېگەندەك. ■قان. 33:2
18 سەن يۇقىرىغا كۆتۈرۈلدۇڭ،
ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلغۇچىلارنى ئۆزۈڭ ئەسىر قىلىپ ئېلىپ كەتتىڭ؛
ياھ خۇدا ئۇلارنىڭ ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈن،
ھەتتا ئاسىيلىق قىلغانلار ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈنمۇ،
سەن ئىنسان ئارىسىدا تۇرۇپ ئىلتىپاتلارنى قوبۇل قىلدىڭ.□«سەن يۇقىرىغا كۆتۈرۈلدۇڭ، ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلغۇچىلارنى ئۆزۈڭ ئەسىر قىلىپ ئېلىپ كەتتىڭ؛ ياھ خۇدا ئۇلارنىڭ ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈن، ھەتتا ئاسىيلىق قىلغانلار ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈنمۇ، سەن ئىنسان ئارىسىدا تۇرۇپ ئىلتىپاتلارنى قوبۇل قىلدىڭ» ــ بۇ مۇھىم ھەم سىرلىق ئايەتكە ئىنجىلدا، «ئەف.» 4-بابتا تەبىر بېرىلىدۇ؛ قۇتقۇزغۇچى-مەسىھ ئىنسان ئارىسىدا ئۆزى ئىنسان بولۇپ، ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلغۇچىلار (يەنى گۇناھ، ئۆلۈم ۋە جىن-شەيتانلاردىن ئىبارەت) ئۈستىدىن غەلىبە قىلىپ، ئاسمانلارغا كۆتۈرۈلۈپ، ئىنسانلارنى قۇتقۇزۇش ھەم ئۇلارنى (ئىشەنگەن ئىنسالارنى) خۇدانىڭ يېڭى بىر «مۇقەددەس ئىبادەتخانا»سى قىلىش ئۈچۈن ئەرشتىكى ئاتىسىدىن ئىلتىپاتلارنى قوبۇل قىلىدۇ. ■ئەف. 4:8؛ چۆل. 17:21؛ يە. 9:23؛ ئەزرا 8:20
19 رەب مەدھىيىلەنسۇن؛
چۈنكى ئۇ ھەر كۈنى يۈكلىرىمىزنى كۆتۈرمەكتە؛
يەنى نىجاتلىقىمىز بولغان تەڭرى!
20 بىزنىڭ تەڭرىمىز بىردىنبىر نىجاتكار تەڭرىدۇر؛
رەبگە، يەنى پەرۋەردىگارغىلا، ئۆلۈمگە باغلىق ئىشلار تەۋەدۇر.□«رەبگە، يەنى پەرۋەردىگارغىلا، ئۆلۈمگە باغلىق ئىشلار تەۋەدۇر» ــ ياكى باشقا بىرخىل تەرجىمىسى «رەبدە، يەنى پەرۋەردىگاردىلا، ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇش يوللىرىمۇ بار».
21 بەرھەق، خۇدا ئۆز دۈشمەنلىرىنىڭ بېشىنى يارىدۇ،
ئۆز گۇناھلىرىدا داۋاملىق كېتىۋېرىدىغانلارنىڭ چاچلىق كاللىسىنى ئۇ چاقىدۇ. □«ئۆز گۇناھلىرىدا داۋاملىق كېتىۋېرىدىغانلارنىڭ چاچلىق كاللىسىنى ئۇ (خۇدا) چاقىدۇ» ــ «چاچلىق كاللا»: بەزى خەلقلەر: «باشتا چاچ كۆپ بولسا، كۈچ كۆپ بولىدۇ» دېگەن خۇراپىي كۆزقاراشنى قوبۇل قىلغان بولسا كېرەك.
22 رەب مۇنداق دېدى: «ئۆز خەلقىمنى باشان دىيارىدىنمۇ،
دېڭىزلارنىڭ چوڭقۇر جايلىرىدىنمۇ قايتۇرۇپ كېلىمەن؛ □«ئۆز خەلقىمنى باشان دىيارىدىنمۇ، دېڭىزلارنىڭ چوڭقۇر جايلىرىدىنمۇ قايتۇرۇپ كېلىمەن» ــ «ئۆز خەلقىمنى» ئىبرانىي تىلىدا «ئۇلارنى» دەپ ئېلىنغان. بىز «ئۇلارنى» دېگەن سۆزنى «ئۆز خەلقىمنى» دەپ تەرجىمە قىلدۇق. بەزى ئالىملار «ئۇلار»نى ئىسرائىلنىڭ دۈشمەنلىرى دەپ قارايدۇ (ئۇلار خۇدا شۇ دۈشمەنلەرنى ئىسرائىل ئۇلاردىن قىساس ئالسۇن دەپ قايتۇرغان، دەپ قارايدۇ). ■مىس. 14:29؛ چۆل. 21:33
23 شۇنداق قىلىپ سەن خەلقىمنىڭ پۇتى قانغا،
يەنى دۈشمەنلىرىڭنىڭ قېنىغا مىلىنىدۇ،
ئىتلىرىڭنىڭ تىلى بۇنىڭدىنمۇ نېسىۋىسىنى يالايدۇ».
24 ئۇلار سېنىڭ ماڭغانلىرىڭنى كۆردى، ئى خۇدا؛
يەنى مېنىڭ ئىلاھىم، مېنىڭ پادىشاھىمنىڭ مۇقەددەس جايىغا كىرىپ ماڭغانلىرىنى كۆردى؛□«ئۇلار سېنىڭ ماڭغانلىرىڭنى كۆردى، ئى خۇدا... پادىشاھىمنىڭ مۇقەددەس جايىغا كىرىپ ماڭغانلىرىنى كۆردى» ــ بۇ ئايەتتىكى «ئۇلار» خۇدانىڭ دۈشمەنلىرىنى كۆرسىتىشى بولسا كېرەك. خۇدانىڭ «مۇقەددەس جايىغا كىرىپ ماڭغانلىرى» دېگەننى چۈشىنىش ئۈچۈن «مىس.» 16:40-38 ۋە «1پاد.» 1:8-11نى كۆرۈڭ.
25 ئالدىڭدا مۇناجاتچىلار، كەينىڭدە چالغۇچىلار ماڭدى،
ئوتتۇرىسىدا داپچى قىزلار بار ئىدى:
26 «جامائەتلەردە خۇدا رەبگە تەشەككۈر-مەدھىيە ئېيتىڭلار،
ــ ئى ئىسرائىل بۇلاقلىرىدىن چىققانلار!» ــ دېيىشتى.
27 ئۇ يەردە ئۇلارنىڭ باشلامچىسى بولغان كىچىك بىنيامىن قەبىلىسى ماڭىدۇ؛
يەھۇدا ئەمىرلىرى، زور بىر توپ ئادەملەر،
زەبۇلۇننىڭ ئەمىرلىرى، نافتالىنىڭ ئەمىرلىرىمۇ بار.
28 سېنىڭ خۇدايىڭ كۈچۈڭنى بۇيرۇپ بېكىتكەن؛
ئۆزۈڭ بىز ئۈچۈن قىلغىنىڭنى مۇستەھكەملىگەيسەن، ئى خۇدا!
29 يېرۇسالېمدىكى مۇقەددەس ئىبادەتخاناڭ ۋەجىدىن،
پادىشاھلار ساڭا ئاتاپ ھەدىيەلەرنى ئېلىپ كېلىدۇ؛■1پاد. 10:25، 24، 10؛ 2تار. 32:23؛ زەب. 72:10؛ 76:11-12
30 ئاھ، ھېلىقى قومۇشلۇقتىكى يىرتقۇچ جانىۋارنى،
كۈچلۈكلەرنىڭ توپىنى،
تائىپىلەردىكى تورپاقلارنىمۇ ئەيىبلىگەيسەن؛
ئاندىن ئۇلارنىڭ ھەربىرى كۈمۈش تەڭگىلەرنى ئەكىلىپ ساڭا تىز پۈكۈشىدۇ؛
ئۇرۇشخۇمار خەلقلەرنى تىرىپىرەن قىلىۋەتكەيسەن! □«قومۇشلۇقتىكى يىرتقۇچ جانىۋار» ــ بەلكىم مىسىرنى نىل دەرياسىدىكى تىمساھقا ئوخشىتىدۇ.
31 مۆتىۋەر ئەلچىلەر مىسىردىن كېلىدۇ،
ئېفىئوپىيە بولسا خۇداغا قاراپ قوللىرىنى تېزدىن كۆتۈرىدۇ.
32 ئى يەر يۈزىدىكى ئەل-يۇرتلار، خۇدانى ناخشا بىلەن مەدھىيىلەڭلار؛
رەبنى مەدھىيىلەپ كۈيلەرنى ئېيتىڭلار!
(سېلاھ)
33 ئاسمانلارنىڭ ئۈستىگە،
قەدىمدىن بار بولغان ئاسمانلارنىڭ ئۈستىگە مىنگۈچى توغرۇلۇق كۈي ئېيتىڭلار!
مانا، ئۇ ئاۋازىنى ئاڭلىتىدۇ،
ئۇنىڭ ئاۋازى كۈچلۈكتۇر!
34 خۇدانى كۈچلۈك دەپ بىلىپ جاكارلاڭلار،
ئۇنىڭ ھەيۋىسى ئىسرائىل ئۈستىدە،
ئۇنىڭ كۈچى بۇلۇتلاردا تۇرىدۇ؛
35 ئى خۇدا، مۇقەددەس جايلىرىڭدىن سۈرلۈك كۆرۈنىسەن!
ئىسرائىلنىڭ بىردىنبىر تەڭرىسى!
خەلققە كۈچ-قۇدرەت بەرگۈچى بولسا، ئۇدۇر!
خۇداغا تەشەككۈر-مەدھىيە ئوقۇلسۇن!
- زەبۇر
- b «چۆل-باياۋانلارغا مىنگۈچى» ــ ياكى «بۇلۇتلارغا مىنگۈچى...». قايسى مەنىسى توغرا بولسۇن خۇدانىڭ ئۆزىنى كۆرسىتىدۇ. 7-ئايەتنى كۆرۈڭ.
■68:8 مىس. 19
- d «سەن باققان پاداڭ» ــ ئىسرائىل خەلقىنى كۆرسىتىدۇ، ئەلۋەتتە.
- e «سىلەر قوي باققاندا پادىلار ئارىسىدا ياتقان بولساڭلارمۇ، زېمىنىڭلار ئەمدى قاناتلىرىغا كۈمۈش سەپكەن، پەيلىرى پارقىراق ئالتۇن بىلەن بېزەلگەن پاختەكتەك بولىدۇ» ــ بۇ ئايەتنى ئىبرانىي تىلىدا چۈشىنىش تەس، ھەرخىل تەرجىمىلىرى بار. مەنىسى بەلكىم، ئىسرائىل خەلقى ئەسلىدە كەمبەغەل ئەھۋالدا ياشىغان بولسىمۇ (قوي باققۇچى بولۇپ)، خۇدا پەلەستىن زېمىنىنىڭ ھەممە يېرىگە كۆپ ئولجىنى (ئالتۇن-كۈمۈش قاتارلىقلار) چېچىپ، ئۇلارنى بېيىتتى (14-ئايەتنى كۆرۈڭ).
- f «باشان تېغى قۇدرەتلىك بىر تاغ، باشان تېغى ئېگىز چوققىلىرى كۆپ بىر تاغدۇر» ــ باشقا تەرجىمىلىرى: «خۇدانىڭ تېغى باشان تېغىدەكتۇر ــ كۆپ چوققىلىق بىر تاغدەك، باشان تېغىدەكتۇر» ياكى «باشان تېغى خۇدانىڭ تېغىدۇر، باشان تېغى ئېگىز چوققىلىرى كۆپ بىر تاغدۇر».
- g «خۇدا ئۆز ماكانى قىلىشنى خالىغان (تاللىغان) تاغ» ــ يېرۇسالېمدىكى زىئون تېغى.
■68:16 زەب. 87:1، 2؛ 132:13
- i «رەب... سىناي تېغىدىكى مۇقەددەس جايدا تۇرىدۇ» ــ بۇنىڭ مەنىسى بەلكىم: «خۇدا سىناي تېغىدا قانداق قىلغان بولسا، ئۇ يېرۇسالېمدىكى (زىئون تېغىدىكى) مۇقەددەس ئىبادەتخانىسىدا تۇرۇپ شۇنداق قىلىشنى داۋاملاشتۇرىدۇ ــ دېمەك، سۈرلۈك، شان-شەرەپلىك ھالەتتە بولۇپ، پەيغەمبەرلەر ئارقىلىق كالام-ۋەھىيلىرىنى ئايان قىلىشنى داۋاملاشتۇرىدۇ» دېگەندەك.
■68:17 قان. 33:2
- k «سەن يۇقىرىغا كۆتۈرۈلدۇڭ، ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلغۇچىلارنى ئۆزۈڭ ئەسىر قىلىپ ئېلىپ كەتتىڭ؛ ياھ خۇدا ئۇلارنىڭ ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈن، ھەتتا ئاسىيلىق قىلغانلار ئارىسىدا تۇرۇشى ئۈچۈنمۇ، سەن ئىنسان ئارىسىدا تۇرۇپ ئىلتىپاتلارنى قوبۇل قىلدىڭ» ــ بۇ مۇھىم ھەم سىرلىق ئايەتكە ئىنجىلدا، «ئەف.» 4-بابتا تەبىر بېرىلىدۇ؛ قۇتقۇزغۇچى-مەسىھ ئىنسان ئارىسىدا ئۆزى ئىنسان بولۇپ، ئىنسانلارنى تۇتقۇن قىلغۇچىلار (يەنى گۇناھ، ئۆلۈم ۋە جىن-شەيتانلاردىن ئىبارەت) ئۈستىدىن غەلىبە قىلىپ، ئاسمانلارغا كۆتۈرۈلۈپ، ئىنسانلارنى قۇتقۇزۇش ھەم ئۇلارنى (ئىشەنگەن ئىنسالارنى) خۇدانىڭ يېڭى بىر «مۇقەددەس ئىبادەتخانا»سى قىلىش ئۈچۈن ئەرشتىكى ئاتىسىدىن ئىلتىپاتلارنى قوبۇل قىلىدۇ.
■68:18 ئەف. 4:8؛ چۆل. 17:21؛ يە. 9:23؛ ئەزرا 8:20
- m «...ئۇ ھەر كۈنى يۈكلىرىمىزنى كۆتۈرمەكتە» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى «... ئۇ ھەركۈنى ئۈستىمىزگە ياخشىلىقلارنى يۈكلەيدۇ».
- ~14~ «رەبگە، يەنى پەرۋەردىگارغىلا، ئۆلۈمگە باغلىق ئىشلار تەۋەدۇر» ــ ياكى باشقا بىرخىل تەرجىمىسى «رەبدە، يەنى پەرۋەردىگاردىلا، ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇش يوللىرىمۇ بار».
- ~15~ «ئۆز گۇناھلىرىدا داۋاملىق كېتىۋېرىدىغانلارنىڭ چاچلىق كاللىسىنى ئۇ (خۇدا) چاقىدۇ» ــ «چاچلىق كاللا»: بەزى خەلقلەر: «باشتا چاچ كۆپ بولسا، كۈچ كۆپ بولىدۇ» دېگەن خۇراپىي كۆزقاراشنى قوبۇل قىلغان بولسا كېرەك.
- ~16~ «ئۆز خەلقىمنى باشان دىيارىدىنمۇ، دېڭىزلارنىڭ چوڭقۇر جايلىرىدىنمۇ قايتۇرۇپ كېلىمەن» ــ «ئۆز خەلقىمنى» ئىبرانىي تىلىدا «ئۇلارنى» دەپ ئېلىنغان. بىز «ئۇلارنى» دېگەن سۆزنى «ئۆز خەلقىمنى» دەپ تەرجىمە قىلدۇق. بەزى ئالىملار «ئۇلار»نى ئىسرائىلنىڭ دۈشمەنلىرى دەپ قارايدۇ (ئۇلار خۇدا شۇ دۈشمەنلەرنى ئىسرائىل ئۇلاردىن قىساس ئالسۇن دەپ قايتۇرغان، دەپ قارايدۇ).
■68:22 مىس. 14:29؛ چۆل. 21:33
- ~18~ «ئۇلار سېنىڭ ماڭغانلىرىڭنى كۆردى، ئى خۇدا... پادىشاھىمنىڭ مۇقەددەس جايىغا كىرىپ ماڭغانلىرىنى كۆردى» ــ بۇ ئايەتتىكى «ئۇلار» خۇدانىڭ دۈشمەنلىرىنى كۆرسىتىشى بولسا كېرەك. خۇدانىڭ «مۇقەددەس جايىغا كىرىپ ماڭغانلىرى» دېگەننى چۈشىنىش ئۈچۈن «مىس.» 16:40-38 ۋە «1پاد.» 1:8-11نى كۆرۈڭ.
■68:29 1پاد. 10:25، 24، 10؛ 2تار. 32:23؛ زەب. 72:10؛ 76:11-12
- ~20~ «قومۇشلۇقتىكى يىرتقۇچ جانىۋار» ــ بەلكىم مىسىرنى نىل دەرياسىدىكى تىمساھقا ئوخشىتىدۇ.
■68:1
-
چۆل. 10:35