5
ئۈزۈمزار ناخشىسى
1 مەن ئۆز سۆيگەن يارىمغا،
مېنىڭ سۆيۈملۈكۈم ئۈچۈن ئۆز ئۈزۈمزارى توغرۇلۇق بىر كۈي ئېيتىپ بېرەي؛
سۆيۈملۈكۈمنىڭ مۇنبەت بىر دۆڭ ئۈستىدە ئۈزۈمزارى بار ئىدى؛ □«مەن ئۆز سۆيگەن يارىمغا... بىر كۈي ئېيتىپ بېرەي» ــ پەيغەمبەرنىڭ ئېيتقان «يار»ى بولسا خۇدادۇر. «مۇنبەت بىر دۆڭ ئۈستىدە...» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بىر مۈڭگۈز، زەيتۇن مەيلىك ئوغۇل ئۈستىدە...».
2 ئۇ ھەممە يېرىنى كولاپ تاشلارنى ئېلىپ تاشلىدى،
ئەڭ ئېسىل ئۈزۈم تېلى تىكتى؛
ئۇ ئۈزۈمزار ئوتتۇرىسىغا كۆزىتىش مۇنارى سالدى،
ئۈزۈمزار ئىچىدىمۇ شاراپ كۆلچىكى قازدى،
ئاندىن ئۈزۈمدىن ياخشى ھوسۇل كۈتتى؛
بىراق بۇنىڭ ئورنىغا، ئۈزۈمزار ئاچچىق ئۈزۈملەرنىلا بەردى.□«...ئۈزۈمزار ئاچچىق ئۈزۈملەرنىلا بەردى» ــ مۇشۇ يەردە «ئاچچىق» ئىبرانىي تىلىدىكى «سېسىق»نى بىلدۈرىدۇ.
3 قېنى، ئى يېرۇسالېمدىكىلەر ۋە يەھۇدانىڭ ئادەملىرى،
مەن بىلەن ئۈزۈمزارىمنىڭ ئوتتۇرىسىدىن ھۆكۈم چىقىرىڭلار!
4 مېنىڭ ئۈزۈمزارىمدا قىلغۇدەك يەنە نېمە ئىشىم قالدى؟
ياخشى ئۈزۈملەرنى كۈتكىنىمدە،
نېمىشقا پەقەت ئاچچىق ئۈزۈمنىلا چىقىرىپ بەردى؟■يەر. 2:5؛ مىك. 6:3، 8
5 ئەمدى ھازىر ئۆز ئۈزۈمزارىمنى نېمە قىلىدىغىنىمنى سىلەرگە ئېيتىپ بېرەي: ــ
ئۇنىڭ چىتلاقلىرىنى ئېلىپ تاشلايمەن، ئۇ يۇتۇۋېتىلىدۇ؛
ئۇنىڭ تاملىرىنى چېقىپ غۇلىتىمەن، ئۇ چەيلىنىدۇ.□«ئۇنىڭ چىتلاقلىرىنى ئېلىپ تاشلايمەن، ئۇ يۇتۇۋېتىلىدۇ» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: ــ «ئۇنىڭ چىتلاقلىرىنى ئېلىپ تاشلايمەن، ئۇ كۆيدۈرۈلىدۇ». ■زەب. 80:12-13
6 مەن ئۇنى چۆللۈككە ئايلاندۇرىمەن؛
ھېچكىم ئۇنى چاتاپ-پۇتاپ، پەرۋىش قىلمايدۇ؛
جىغانلار ۋە تىكەنلەر ئۇنىڭدا ئۆسۈپ چىقىدۇ؛
بۇلۇتلارغا ئۇنىڭ ئۈستىگە ھېچ يامغۇر ياغدۇرماڭلار دەپ بۇيرۇيمەن.
7 چۈنكى ساماۋى قوشۇنلارنىڭ سەردارى بولغان پەرۋەردىگارنىڭ ئۈزۈمزارى ــ ئىسرائىل جەمەتى،
ئۇنىڭ خۇشاللىقى بولغان ئۆسۈملۈك بولسا ــ يەھۇدادىكىلەردۇر؛
ئۇ ئادالەت مېۋىسىنى كۈتكەن،
بىراق مانا ئەمدى زۇلۇم كۆردى؛
ھەققانىيلىقنى كۈتكەن،
بىراق مانا ئەمدى نالە-پەرياد بولدى!□«مانا ئەمدى نالە-پەرياد بولدى!» ــ مۇشۇ ئايەتتە ۋەھىي-خەۋەرنى تەكىتلەش ئۈچۈن ئىبرانىي تىلىدا ئاھاڭداش سۆزلەر ئىشلىتىلىدۇ: «ئادالەت» ــ «مىشپات»، «زۇلۇم» ــ «مىشپاق»؛ «ھەققانىيلىق» ــ «تسەدەقاھ»، «نالە-پەرياد» ــ «زەدەكاھ». يەشايا پەيغەمبەر ھەردائىم مۇشۇنداق سۆز ئويۇنى قىلىدۇ. ■زەب. 80:8-9
8 خەقلەرگە ھېچ ئورۇن قالدۇرماي ئۆينى-ئۆيگە، ئېتىزنى-ئېتىزغا ئۇلىغانلارغا ۋاي!
ئۆزۈڭلارنى يالغۇز زېمىندا قالدۇرماقچىمۇسىلەر؟■مىك. 2:2
9 ساماۋى قوشۇنلارنىڭ سەردارى بولغان پەرۋەردىگار مېنىڭ قۇلىقىمغا مۇنداق دېدى: ــ
«كۆپلىگەن ئۆيلەر،
دەرۋەقە ھەيۋەتلىك، ھەشەمەتلىك ئۆيلەر ئادەمزاتسىز، خاراب بولىدۇ.
10 بەرھەق، قىرىق مولۇق ئۈزۈمزار پەقەت ئالتە كۈپ شاراب بېرىدۇ،
ئوتتۇز كۈرە دان بولسا پەقەت ئۈچ كۈرە ھوسۇل بېرىدۇ. □«بەرھەق، قىرىق مولۇق ئۈزۈمزار پەقەت ئالتە كۈپ شاراب بېرىدۇ» ــ مۇشۇ ئايەتتىكى «قىرىق مولۇق يەر» ئىبرانىي تىلىدا «ئون قوش كالىلىق يەر» دېگەنلىك بولۇپ، ئون قوش كالا بىر كۈن ئىچىدە ئاغدۇرالايدىغان يەر. «ئالتە كۈپ» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بىر بات»، بەلكىم 27 لىترگە توغرا كېلىدۇ. «ئوتتۇز كۈرە» ــ بىر «كۈرە» بىر كور، يەنى 20 لىتر. «30 كۈرە» بولسا ئىبرانىي تىلىدا «بىر خومىر» (300 لىتر)، «3 كۈرە» ئىبرانىي تىلىدا «بىر ئەفاھ» (30 لىتر).
11 مەي ئىچىشكە ئالدىراپ تاڭ ئاتقاندا ئورنىدىن تۇرغانلارغا،
قاراڭغۇ چۈشىشىگە قارىماي، شارابتىن كەيپ بولغۇچە بېسىپ ئولتۇرغانلارغا ۋاي!■پەند. 23:29،30
12 ئۇلارنىڭ زىياپەتلىرىدە چىلتار ۋە لىرا، تەمبۇر ۋە نەي، شارابمۇ بار؛
بىراق ئۇلار پەرۋەردىگارنىڭ قىلغانلىرىغا ۋە قول ئىشلىرىغا ھېچ ئېتىۋار قىلمايدۇ.□«لىرا» ــ بىر خىل تارلىق ساز. «پەرۋەردىگارنىڭ قىلغانلىرى...» ــ بۇ ئىبارە بەلكىم بىپايان ئالەمنىڭ يارىتىلىشى ۋە ئاجايىبلىقلىرىنى، «قول ئىشلىرى» بولسا بەلكىم ئۇنىڭ ئىسرائىللارغا كۆرسەتكەن نىجاتلىق مۆجىزىلىرىنى كۆزدە تۇتىدۇ.
13 شۇ سەۋەبتىن ئۆز خەلقىم بىلىمدىن خەۋەرسىز بولغانلىقى تۈپەيلىدىن سۈرگۈن بولۇپ كېتىدۇ؛
ئېسىلزادىلىرى ئېچىرقىشىپ،
پۇقرالىرى ئۇسسۇزلۇقتىن قۇرۇپ كېتىدۇ.■ئام. 6:7
14 شۇڭا تەھتىسارا نەپسىنى يوغىنىتىپ،
ئاغزىنى ھاڭ ئاچىدۇ؛
ئۇلارنىڭ شۆھرەتلىرى، توپ-توپ ئادەملىرى، قىقاس-سۈرەن كۆتۈرگۈچىلىرى ۋە نەغمە ئوينىغۇچىلىرى بىراقلا ئىچىگە چۈشۈپ كېتىدۇ.□«تەھتىسارا» ــ ئىبرانىي تىلىدا «شېئول» دېگەن يەر، «يەر ئاستىدىكى ساراي» (يەنى، «تەكت ساراي»)، ئۆلگەنلەرنىڭ روھلىرى بارىدىغان، قىيامەت كۈنىنى كۈتىدىغان جاينى كۆرسىتىدۇ.
15 پۇقرالار ئېگىلدۈرۈلىدۇ،
مۆتىۋەرلەرمۇ تۆۋەن قىلىنىدۇ،
تەكەببۇرلارنىڭ كۆزلىرى يەرگە قارىتىلىدۇ؛
16 بىراق ساماۋى قوشۇنلارنىڭ سەردارى بولغان پەرۋەردىگار ئادالەت يۈرگۈزگىنىدە ئۈستۈن دەپ مەدھىيىلىنىدۇ،
پاك-مۇقەددەس بولغۇچى تەڭرى ھەققانىيلىقىدىن پاك-مۇقەددەس دەپ بىلىنىدۇ.
17 شۇ چاغدا قوزىلار ئۆز يايلاقلىرىدا تۇرغاندەك ئوتلايدۇ،
مۇساپىرلارمۇ بايلارنىڭ ۋەيرانە ئۆيلىرىدە ئوزۇقلىنىدۇ.□«قوزىلار... ئوتلايدۇ،... مۇساپىرلار... ئوزۇقلىنىدۇ» ــ دېمەك، زېمىن بوش، قۇرۇق بولۇپ كەتكەچكە، قويلار ھەم يات ئادەملەر ئەركىنلىك بىلەن ھەتتا بايلارنىڭ ئۆيلىرىدىن ئوزۇقلۇق تاپىدۇ. ■يەش. 14:30
18 قەبىھلىكنى ئالدامچىلىقنىڭ يىپلىرى بىلەن،
گۇناھنى ھارۋا ئارغامچىسى بىلەن تارتقانلارغا ۋاي!□«گۇناھنى ھارۋا ئارغامچىسى بىلەن تارتقانلارغا ۋاي!» ــ دېمەك، ئۇلار گۇناھلىرىنى ھەتتا ئۆز تېنىدە كۆتۈرەلمەيدۇ، كەبىھلىكلىرى ئىنتايىن كۆپ ھەم ئوپئۇچۇقتۇر.
19 يەنى: «خۇدا ئالدىرىسۇن!
ئىشلىرىنى ئۆزى ئىتتىكرەك ئادا قىلسۇن،
شۇنىڭ بىلەن بىز ئۇنى كۆرەلەيمىز!
«ئىسرائىلدىكى مۇقەددەس بولغۇچى»نىڭ نىيەت قىلغىنى يېقىنلىشىپ ئىشقا ئاشۇرۇلغاي،
بىز ئۇنى بىلىۋالايلى!» ــ دېگەنلەرگە ۋاي!□«ئىسرائىلدىكى مۇقەددەس بولغۇچى» ــ 4:1دىكى ئىزاھاتنى كۆرۈڭ.
20 ياماننى ياخشى، ياخشىنى يامان دېگۈچىلەرگە،
قاراڭغۇلۇقنى نۇرنىڭ، نۇرنى قاراڭغۇلۇقنىڭ ئورنىغا قويغۇچىلارغا،
ئاچچىقنى تاتلىقنىڭ، تاتلىقنى ئاچچىقنىڭ ئورنىغا قويغۇچىلارغا ۋاي!
21 ئۆزلىرىنى دانا دەپ چاغلىغانلارغا،
ئۆز نەزىرىدە ئۆزلىرىنى ئەقىللىق دەپ قارىغانلارغا ۋاي!■پەند. 3:7؛ رىم. 12:16
22 شاراب ئىچىشكە باتۇر بولغانلارغا،
ھاراقنى ئەبجەش قىلىشتا قەھرىمان بولغانلارغا،□«ھاراقنى ئەبجەش قىلىشتا قەھرىمان بولغانلار...» ــ مۇشۇلار كىنايىلىك سۆز، ئەلۋەتتە.
23 يەنى پارا ئۈچۈن رەزىللەرنى ئاقلاپ،
شۇنىڭ بىلەن ھەققانىيلارنىڭ ئادالىتىنى رەت قىلغۇچىلارغا ۋاي!■پەند. 17:15؛ 24:24
24 شۇڭا، ئوت يالقۇنلىرى سامانلارنى يۇتۇۋەتكەندەك،
يالقۇنلاردا مەڭگەنلەر سولىشىپ يوقالغاندەك،
ئۇلارنىڭ يىلتىزلىرى چىرىپ كېتىدۇ،
گۈل-چېچەكلىرى چاڭ-توزاڭدەك توزۇپ كېتىدۇ؛
چۈنكى ئۇلار ساماۋى قوشۇنلارنىڭ سەردارى بولغان پەرۋەردىگارنىڭ يوليورۇق-قانۇنىنى چەتكە قاققان،
ئىسرائىلدىكى مۇقەددەس بولغۇچىنىڭ سۆز-كالامىنى كۆزگە ئىلمىغانىدى.■مىس. 15:7؛ يەش. 9:18
25 شۇڭا پەرۋەردىگارنىڭ غەزىپى ئۆز خەلقىگە قاراپ قاينايدۇ،
ئۇ ئۇلارغا قاراپ قولىنى كۆتۈرۈپ، ئۇلارنى ئۇرۇپ يىقىتىدۇ.
تاغلار تەۋرىنىپ كېتىدۇ؛
ئۆلۈكلەر ئەخلەتلەردەك كوچىلار ئوتتۇرىسىدا دۆۋە-دۆۋە بولىدۇ.
مۇشۇنداق ئىشلار بولسىمۇ،
ئۇنىڭ غەزىپى يەنىلا يانمايدۇ،
سوزغان قولى يەنىلا قايتۇرۇلماي تۇرىدۇ.■يەش. 9:11، 16، 20؛ 10:4، 6
26 ئۇ يىراقتىكى ئەللەرنى چاقىرىپ تۇغنى كۆتۈرىدۇ،
ئۇ يەر يۈزىنىڭ چەت ياقىسىدىن بىر ئەلنى ئۈشقىرتىپ چاقىرىدۇ؛
مانا ئۇلار تېزدىن ئالدىراپ كېلىدۇ!
27 ئۇلاردىن ھېچبىرى چارچاپ كەتمەيدۇ،
پۇتلىشىپمۇ كەتمەيدۇ.
ھېچبىرى مۈگدىمەيدۇ، ئۇخلىمايدۇ،
باغلىغان بەلۋاغلىرىدىن ھېچبىرى بوشىمايدۇ،
چورۇقلىرىنىڭ بوغقۇچلىرىدىن ھېچبىرى ئۈزۈلمەيدۇ؛
28 ئۇلارنىڭ ئوقلىرى ئىتتىك،
بارلىق ئوقيالىرىنىڭ كىرىچلىرى تارتىلىپ تەييار تۇرىدۇ،
ئاتلىرىنىڭ تۇياقلىرى چاقماق تېشىدەك بولىدۇ،
جەڭ ھارۋىلىرىنىڭ چاقلىرى قويۇنتازدەك ئايلىنىدۇ؛
29 ئۇلارنىڭ ھۆركىرەشلىرى شىرنىڭكىدەك بولىدۇ،
ئۇلار ئارسلانلاردەك ھۆركىرىشىدۇ،
دەرۋەقە، ئۇلار ئوۋغا ئېرىشكەندە غاژ-غۇژ قىلىپ ھۆرپىيىشىدۇ؛
ئوۋنى قۇتقۇزغۇدەك ھېچكىم بولماي،
ئۇلار ئۇنى ئېلىپ كېتىدۇ.
30 شۇ كۈنى ئۇلار دېڭىزلار ھۆركۈرىگەندەك ئوۋغا ھۆركىرىشىدۇ؛
ئەگەر بىرەرسى يەر-زېمىنغا قارىغۇدەك بولسا،
پەقەت قاراڭغۇلۇق، دەرد-ئەلەمنىلا كۆرىدۇ!
ھەرقانداق نۇر بۇلۇت-تۇمان تەرىپىدىن غۇۋالىشىدۇ. □«...ئۇلار دېڭىزلار ھۆركۈرىگەندەك ئوۋغا ھۆركىرىشىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدا «...ئۇلار دېڭىزلار ھۆركۈرىگەندەك ئۇنىڭغا ھۆركىرىشىدۇ». ئۇلارنىڭ ئوۋلايدىغىنى بولسا ئىسرائىلدۇر. ■يەش. 8:22
- يەشايا
- a
-
«مەن ئۆز سۆيگەن يارىمغا... بىر كۈي ئېيتىپ بېرەي» ــ پەيغەمبەرنىڭ ئېيتقان «يار»ى بولسا خۇدادۇر. «مۇنبەت بىر دۆڭ ئۈستىدە...» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بىر مۈڭگۈز، زەيتۇن مەيلىك ئوغۇل ئۈستىدە...».
- b «...ئۈزۈمزار ئاچچىق ئۈزۈملەرنىلا بەردى» ــ مۇشۇ يەردە «ئاچچىق» ئىبرانىي تىلىدىكى «سېسىق»نى بىلدۈرىدۇ.
■5:4 يەر. 2:5؛ مىك. 6:3، 8
- d «ئۇنىڭ چىتلاقلىرىنى ئېلىپ تاشلايمەن، ئۇ يۇتۇۋېتىلىدۇ» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: ــ «ئۇنىڭ چىتلاقلىرىنى ئېلىپ تاشلايمەن، ئۇ كۆيدۈرۈلىدۇ».
■5:5 زەب. 80:12-13
- f «مانا ئەمدى نالە-پەرياد بولدى!» ــ مۇشۇ ئايەتتە ۋەھىي-خەۋەرنى تەكىتلەش ئۈچۈن ئىبرانىي تىلىدا ئاھاڭداش سۆزلەر ئىشلىتىلىدۇ: «ئادالەت» ــ «مىشپات»، «زۇلۇم» ــ «مىشپاق»؛ «ھەققانىيلىق» ــ «تسەدەقاھ»، «نالە-پەرياد» ــ «زەدەكاھ». يەشايا پەيغەمبەر ھەردائىم مۇشۇنداق سۆز ئويۇنى قىلىدۇ.
■5:7 زەب. 80:8-9
■5:8 مىك. 2:2
- i «بەرھەق، قىرىق مولۇق ئۈزۈمزار پەقەت ئالتە كۈپ شاراب بېرىدۇ» ــ مۇشۇ ئايەتتىكى «قىرىق مولۇق يەر» ئىبرانىي تىلىدا «ئون قوش كالىلىق يەر» دېگەنلىك بولۇپ، ئون قوش كالا بىر كۈن ئىچىدە ئاغدۇرالايدىغان يەر. «ئالتە كۈپ» ــ ئىبرانىي تىلىدا «بىر بات»، بەلكىم 27 لىترگە توغرا كېلىدۇ. «ئوتتۇز كۈرە» ــ بىر «كۈرە» بىر كور، يەنى 20 لىتر. «30 كۈرە» بولسا ئىبرانىي تىلىدا «بىر خومىر» (300 لىتر)، «3 كۈرە» ئىبرانىي تىلىدا «بىر ئەفاھ» (30 لىتر).
■5:11 پەند. 23:29،30
- k «لىرا» ــ بىر خىل تارلىق ساز. «پەرۋەردىگارنىڭ قىلغانلىرى...» ــ بۇ ئىبارە بەلكىم بىپايان ئالەمنىڭ يارىتىلىشى ۋە ئاجايىبلىقلىرىنى، «قول ئىشلىرى» بولسا بەلكىم ئۇنىڭ ئىسرائىللارغا كۆرسەتكەن نىجاتلىق مۆجىزىلىرىنى كۆزدە تۇتىدۇ.
■5:13 ئام. 6:7
- ~13~ «تەھتىسارا» ــ ئىبرانىي تىلىدا «شېئول» دېگەن يەر، «يەر ئاستىدىكى ساراي» (يەنى، «تەكت ساراي»)، ئۆلگەنلەرنىڭ روھلىرى بارىدىغان، قىيامەت كۈنىنى كۈتىدىغان جاينى كۆرسىتىدۇ.
- ~14~ «قوزىلار... ئوتلايدۇ،... مۇساپىرلار... ئوزۇقلىنىدۇ» ــ دېمەك، زېمىن بوش، قۇرۇق بولۇپ كەتكەچكە، قويلار ھەم يات ئادەملەر ئەركىنلىك بىلەن ھەتتا بايلارنىڭ ئۆيلىرىدىن ئوزۇقلۇق تاپىدۇ.
■5:17 يەش. 14:30
- ~16~ «گۇناھنى ھارۋا ئارغامچىسى بىلەن تارتقانلارغا ۋاي!» ــ دېمەك، ئۇلار گۇناھلىرىنى ھەتتا ئۆز تېنىدە كۆتۈرەلمەيدۇ، كەبىھلىكلىرى ئىنتايىن كۆپ ھەم ئوپئۇچۇقتۇر.
- ~17~ «ئىسرائىلدىكى مۇقەددەس بولغۇچى» ــ 4:1دىكى ئىزاھاتنى كۆرۈڭ.
■5:21 پەند. 3:7؛ رىم. 12:16
- ~19~ «ھاراقنى ئەبجەش قىلىشتا قەھرىمان بولغانلار...» ــ مۇشۇلار كىنايىلىك سۆز، ئەلۋەتتە.
■5:23 پەند. 17:15؛ 24:24
■5:24 مىس. 15:7؛ يەش. 9:18
■5:25 يەش. 9:11، 16، 20؛ 10:4، 6
- ~23~ «...ئۇلار دېڭىزلار ھۆركۈرىگەندەك ئوۋغا ھۆركىرىشىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدا «...ئۇلار دېڭىزلار ھۆركۈرىگەندەك ئۇنىڭغا ھۆركىرىشىدۇ». ئۇلارنىڭ ئوۋلايدىغىنى بولسا ئىسرائىلدۇر.
■5:30 يەش. 8:22
- b «...ئۈزۈمزار ئاچچىق ئۈزۈملەرنىلا بەردى» ــ مۇشۇ يەردە «ئاچچىق» ئىبرانىي تىلىدىكى «سېسىق»نى بىلدۈرىدۇ.