49
پەرۋەردىگارنىڭ قۇلىنىڭ سۆزى ــ •••• خۇدانىڭ ئۇنىڭ توغرۇلۇق بەرگەن گۇۋاھلىقى
1 «ئى ئاراللار، مېنىڭ گېپىمنى ئاڭلاڭلار،
يىراقتىكى ئەل-يۇرتلار، ماڭا قۇلاق سېلىڭلار!
بالىياتقۇدىكى چېغىمدىن تارتىپ پەرۋەردىگار مېنى چاقىردى؛
ئاپامنىڭ قورسىقىدىكى چېغىمدىن تارتىپ ئۇ مېنىڭ ئىسمىمنى تىلغا ئالدى؛□«ئاپامنىڭ قورسىقىدىكى چېغىمدىن تارتىپ ئۇ مېنىڭ ئىسمىمنى تىلغا ئالدى» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «ئاپامنىڭ قورسىقىدىكى چېغىمدىن تارتىپ ئۇ مېنىڭ ئىسمىمنى ئەسلەتتى».
2 ئۇ ئاغزىمنى ئۆتكۈر قىلىچتەك قىلدى؛
ئۆز قولىنىڭ سايىسى ئاستىدا مېنى يوشۇرۇپ كەلدى،
مېنى سىلىقلانغان بىر ئوق قىلدى؛
ئۇ مېنى ئوقدېنىغا سېلىپ ساقلىدى،□«ئۇ ئاغزىمنى ئۆتكۈر قىلىچتەك قىلدى ...مېنى سىلىقلانغان بىر ئوق قىلدى» ــ قىلىچنىڭ تەسىرى يېقىندىكىلەرگە، ئوقنىڭ بولسا يىراقتىكىلەرگە بولىدۇ.
3 ۋە ماڭا: «سەن بولساڭ ئۆزۈڭدە مېنىڭ گۈزەللىك-جۇلالىقىم ئايان قىلىنىدىغان ئۆز قۇلۇم ئىسرائىلدۇرسەن» ــ دېدى».□«سەن بولساڭ ئۆزۈڭدە مېنىڭ گۈزەللىك-جۇلالىقىم ئايان قىلىنىدىغان ئۆز قۇلۇم ئىسرائىلدۇرسەن» ــ ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئېسىدە بولۇشى كېرەككى، خۇدا ياقۇپقا يېڭى بىر ئىسىم، ئىسرائىلنى («خۇدا بىلەن بىللە بولغان ئەمىر» ياكى «خۇدانىڭ غەلىبىچىسىدۇر» دېگەن مەنىدە) بېغىشلىغانىدى. شۇنىڭ بىلەن خۇدا بوۋىسى ئىبراھىمغا بەرگەن ۋەدىلىرىنى، جۈملىدىن ئەڭ ئۇلۇغى: «سەن ۋە ئەۋلادىڭ دۇنيادىكى بارلىق ئەل-يۇرتلارغا بەخت يەتكۈزىسەن» دېگەننى تەكرارلاپ ئۇنىڭغا تاپشۇرغان. بىراق ياقۇپنىڭ ئەۋلادلىرى بولغان ئىسرائىللار خۇداغا گۇۋاھلىق بەرمەي مۇشۇ ۋەزىپىنى ئەمەلگە ئاشۇرماي كەلگەن. مۇشۇ يەردە خۇدا شۇ ۋەزىپىنى ھەم ۋەدىسىنى: «سەن بولساڭ ئۆزۈڭدە گۈزەللىك-جۇلالىقىم ئايان قىلىنىدىغان ئۆز قۇلۇم ئىسرائىلدۇرسەن» دەپ، پەۋقۇلئاددە «ئۆز قۇلى»غا تاپشۇردى.
4 ئەمما مەن: ــ
«مېنىڭ ئەجرىم بىكارغا كەتتى،
ھېچنېمىگە ئېرىشمەي كۈچ-ماغدۇرۇمنى قۇرۇق سەرپ قىلدىم؛
شۇنداقتىمۇ باھالىنىشىم بولسا پەرۋەردىگاردىندۇر،
5 ئەمدى مېنى ئۆز قۇلى بولۇشقا،
ياقۇپنى توۋا قىلىپ ئۇنىڭ يېنىغا قايتۇرۇشقا مېنى بالىياتقۇدا شەكىللەندۈرگەن پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ
(ئىسرائىل قايتۇرۇلۇپ يېنىغا توپلانمىغان بولسىمۇ،
مەن يەنىلا پەرۋەردىگارنىڭ نەزىرىدە شان-شەرەپكە ئىگە بولدۇم،
شۇنىڭدەك خۇدايىم مېنىڭ كۈچۈمدۇر)□«ئىسرائىل قايتۇرۇلۇپ يېنىغا توپلانمىغان» ــ بۇنىڭ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى «...يەنى ئىسرائىلنى ئۆزىگە قايتۇرۇپ يىغىش ئۈچۈن... (مېنى بالىياتقۇدا شەكىللەندۈرگەن)....»
6 ــ ئۇ مۇنداق دەيدۇ: ــ
«سېنىڭ ياقۇپ قەبىلىلىرىنى گۇناھتىن قۇتقۇزۇپ تۇرغۇزۇشقا،
ھەمدە ئىسرائىلدىكى «ساقلانغان سادىقلار»نى بەختكە قايتۇرۇشقا قۇلۇم بولۇشۇڭ سەن ئۈچۈن زەررىچىلىك بىر ئىشتۇر؛
مەن تېخى سېنى ئەللەرگە نۇر بولۇشقا،
يەر يۈزىنىڭ چەت-ياقىلىرىغىچە نىجاتىم بولۇشۇڭ ئۈچۈن سېنى ئاتىدىم».□« پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ «سېنىڭ ياقۇپ قەبىلىلىرىنى گۇناھتىن قۇتقۇزۇپ تۇرغۇزۇشقا، ھەمدە ئىسرائىلدىكى «ساقلانغان سادىقلار»نى بەختكە قايتۇرۇشقا قۇلۇم بولۇشۇڭ سەن ئۈچۈن زەررىچىلىك بىر ئىشتۇر...» ــ پەرۋەردىگارنىڭ قۇلى «ھېچقانداق نەتىجىگە ئېرىشمىگىنى بىلەن»، يەنىلا ئۈمىدسىزلەنمەي دۇئا قىلىۋەردى. خۇدا ئۇنىڭغا: «پەقەت ئۆز خەلقىم بولغان يەھۇدىيلارنى قايتۇرۇپلا قالماي، سەن بەلكى پۈتكۈل دۇنياغا نۇر ۋە نىجات بولۇپ، قۇتقۇزغۇچى بولىسەن» دېگەن جاۋابنى بېرىدۇ.
7 ئەمدى ئىسرائىلنىڭ ھەمجەمەت-قۇتقۇزغۇچىسى، ئۇنىڭدىكى مۇقەددەس بولغۇچى پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ
ئادەملەر ئىچ-ئىچىدىن نەپرەتلىنىدىغان كىشىگە،
يەنى كۆپچىلىك لەنىتىي دەپ قارىغان،
ئەمەلدارلارغا قۇل قىلىنغان كىشىگە مۇنداق دەيدۇ: ــ
«سۆزىدە تۇرغۇچى پەرۋەردىگار،
يەنى سېنى تاللىغان ئىسرائىلدىكى مۇقەددەس بولغۇچىنىڭ سەۋەبىدىن،
8 پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ
«شاپائەت كۆرسىتىلىدىغان بىر پەيتتە دۇئايىڭنى ئىجابەت قىلىشنى بېكىتكەنمەن،
نىجات-قۇتقۇزۇلۇش يەتكۈزۈلىدىغان بىر كۈنىدە مەن ساڭا ياردەمدە بولۇشۇمنى بېكىتكەنمەن؛
مەن سېنى قوغدايمەن،
سېنى خەلقىمگە ئەھدە سۈپىتىدە بېرىمەن؛
شۇنداق قىلىپ سەن زېمىننى ئەسلىگە كەلتۈرىسەن،
خەلقىمنى خارابە بولۇپ كەتكەن مىراسلىرىغا ۋارىسلىق قىلدۇرىسەن،■2كور. 6:2
9 سەن مەھبۇسلارغا: «بۇياققا كېلىڭلار»،
قاراڭغۇلۇقتا ئولتۇرغانلارغا: «نۇرغا چىقىڭلار» ــ دەيسەن؛
ئۇلار يوللار بويىدىمۇ ئوتلاپ يۈرىدۇ،
ھەتتا ھەربىر تاقىر تاغلاردىن ئوزۇقلۇق تاپىدۇ؛
10 ئۇلار ئاچ قالمايدۇ، ئۇسساپ كەتمەيدۇ؛
تومۇز ئىسسىقمۇ، قۇياش تەپتىمۇ ئۇلارنى ئۇرمايدۇ؛
چۈنكى ئۇلارغا رەھىم قىلغۇچى ئۇلارنى يېتەكلەيدۇ،
ئۇ ئۇلارغا بۇلاقلارنى بويلىتىپ يول باشلايدۇ.■ۋەھ. 7:16
11 شۇنىڭدەك مەن بارلىق تاغلىرىمنى يول قىلىمەن،
12 مانا، مۇشۇ كىشىلەر يىراقتىن كېلىۋاتىدۇ،
مانا، بۇلار بولسا شىمالدىن ۋە غەربتىن كېلىۋاتىدۇ،
ھەم مۇشۇلار سىنىم زېمىنىدىنمۇ كېلىۋاتىدۇ.□«مانا، بۇلار بولسا شىمالدىن ۋە غەربتىن كېلىۋاتىدۇ، ھەم مۇشۇلار سىنىم زېمىنىدىنمۇ كېلىۋاتىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدىكى «سىنىم» دېگەن سۆز بەلكىم قەدىمكى «چىن» مەملىكىتى (قەدىمكى «چىن» ھازىرقى جۇڭگو)نى كۆرسىتىش مۇمكىن. مۇشۇ سۆز ئۈستىدە باشقا قاراشلارمۇ مەۋجۇت.
13 خۇشاللىقتىن توۋلاڭلار، ئى ئاسمانلار؛
ئى يەر-زېمىن، شادلان؛
ناخشىلارنى ياڭرىتىڭلار، ئى تاغلار؛
چۈنكى پەرۋەردىگار ئۆز خەلقىگە تەسەللى بەردى،
ئۆزىنىڭ خار بولغان پېقىر-مۆمىنلىرىگە رەھىم قىلىدۇ.
14 بىراق زىئون بولسا: ــ
«پەرۋەردىگار مەندىن ۋاز كەچتى،
رەببىم مېنى ئۇنتۇپ كەتتى!» ــ دەيدۇ.
15 ئانا ئۆزى ئېمىتىۋاتقان بوۋىقىنى ئۇنتۇيالامدۇ؟
ئۆز قورسىقىدىن تۇغقان ئوغلىغا رەھىم قىلماي تۇرالامدۇ؟
ھەتتا ئۇلار ئۇنتۇغان بولسىمۇ،
مەن سېنى ئۇنتۇيالمايمەن.
16 مانا، مەن سېنى ئۆز ئالقانلىرىمغا ئويۇپ پۈتكەنمەن؛
خارابە تاملىرىڭ ھەردائىم كۆز ئالدىمدىدۇر.
17 ئوغۇل بالىلىرىڭ قايتىشقا ئالدىرىۋاتىدۇ؛
ئەسلىدە سېنى ۋەيران قىلغانلار، خاراب قىلغانلار سېنىڭدىن يىراق كېتىۋاتىدۇ؛
18 بېشىڭنى ئېگىز كۆتۈرۈپ ئەتراپىڭغا قاراپ باق!
ئۇلارنىڭ ھەممىسى جەم بولۇپ قېشىڭغا قايتىپ كېلىۋاتىدۇ!
ئۆز ھاياتىم بىلەن قەسەم قىلىمەنكى، ــ دەيدۇ پەرۋەردىگار،
سەن ئۇلارنى ئۆزۈڭگە زىبۇ-زىننەتلەر قىلىپ كىيىسەن؛
تويى بولىدىغان قىزدەك سەن ئۇلارنى تاقايسەن؛■يەش. 60:4
19 چۈنكى خارابە ھەم چۆلدەرەپ كەتكەن جايلىرىڭ،
ۋەيران قىلىنغان زېمىنىڭ،
ھازىر كېلىپ، تۇرماقچى بولغانلار تۈپەيلىدىن ساڭا تارچىلىق قىلىدۇ؛
ئەسلىدە سېنى يۇتۇۋالغانلار يىراقلاپ كەتكەن بولىدۇ.□«... خارابە ھەم چۆلدەرەپ كەتكەن جايلىرىڭ... ھازىر كېلىپ، تۇرماقچى بولغانلار تۈپەيلىدىن ساڭا تارچىلىق قىلىدۇ» ــ بۇ خىل مەسىلە ئىنتايىن ياخشى بىر مەسىلە، ئەلۋەتتە. ئانىنىڭ يېنىغا قايتىپ كەلگەن بالىلىرى شۇنچە كۆپكى، يۇرتقا پاتمايدۇ.
20 سېنىڭدىن جۇدا قىلىنغان بالىلىرىڭ بولسا ساڭا: ــ
«مۇشۇ جاي تۇرۇشۇمغا بەك تارچىلىق قىلىدۇ؛
ماڭا تۇرغۇدەك بىر جاينى بوشىتىپ بەرسەڭ!» ــ دەيدۇ؛
21 سەن كۆڭلۈڭدە: ــ
«مەن بالىلىرىمدىن ئايرىلىپ قالغان،
غېرىب-مۇساپىر ۋە سۈرگۈن بولۇپ، ئۇيان-بۇيان ھەيدىۋېتىلگەن تۇرسام،
كىم مۇشۇلارنى ماڭا تۇغۇپ بەردى؟
كىم ئۇلارنى بېقىپ چوڭ قىلدى؟
مانا، مەن غېرىب-يالغۇز قالدۇرۇلغانمەن؛
ئەمدى مۇشۇلار زادى نەدىن كەلگەندۇر؟» ــ دەيسەن.
22 رەب پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ
«مانا، مەن ئەللەرگە قولۇمنى كۆتۈرۈپ ئىشارەت قىلىمەن،
ئەل-مىللەتلەرگە كۆرۈنىدىغان بىر تۇغنى تىكلەيمەن؛
ئۇلار ئوغۇللىرىڭنى قۇچىقىدا ئېلىپ كېلىشىدۇ؛
ئۇلار قىزلىرىڭنى ھاپاش قىلىپ كېلىدۇ.
23 پادىشاھلار بولسا، «ئاتاق دادىلىرىڭ،»
خانىشلار بولسا ئىنىكئانىلىرىڭ بولىدۇ؛
ئۇلار ساڭا بېشىنى يەرگە تەگكۈزۈپ تەزىم قىلىپ،
پۇتلىرىڭ ئالدىدىكى چاڭ-توپىنىمۇ يالايدۇ؛
شۇنىڭ بىلەن سەن مېنىڭ پەرۋەردىگار ئىكەنلىكىمنى بىلىپ يېتىسەن؛
چۈنكى ماڭا ئۈمىد باغلاپ كۈتكەنلەر ھەرگىز يەرگە قاراپ قالمايدۇ.
24 ئولجىنى باتۇرلاردىن ئېلىۋالغىلى بولامدۇ؟
ھەققانىيەت جازاسى سەۋەبىدىن تۇتقۇن قىلىنغان بولسا قۇتۇلدۇرغىلى بولامدۇ؟□«ھەققانىيەت جازاسى سەۋەبىدىن تۇتقۇن قىلىنغان بولسا قۇتۇلدۇرغىلى بولامدۇ؟» ــ بۇنىڭ مەنىسى بەلكىم ئىسرائىللار ياكى باشقا مىللەتلەر «ھەققانىيەت جازاسىغا ئۇچرىشى سەۋەبىدىن تۇتقۇن قىلىنسا»، ئۇنداقتا ھەققانىي بولغان خۇدا ئۇلارنى ئەركىن قىلسا بولامدۇ، بولامدۇ؟ بۇ ئۆزىنىڭ ئادىللىقىغا خىلاپلىقمۇ؟ ــ دېمەكچى. تۆۋەندىكى ئايەتنى ھەم ئىزاھاتنىمۇ كۆرۈڭ. ■مات. 12:29
25 چۈنكى پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ
ھەتتا باتۇرلاردىن ئەسىرلەرنىمۇ قايتۇرۇۋالغىلى،
ئەشەددىيلەردىن ئولجىنى قۇتقۇزىۋالغىلى بولىدۇ؛
ۋە سەن بىلەن دەۋالاشقانلار بىلەن مەنمۇ دەۋالىشىمەن،
شۇنىڭ بىلەن بالىلىرىڭنى قۇتقۇزۇپ ئازاد قىلىمەن.□«سەن بىلەن دەۋالاشقانلار بىلەن مەنمۇ دەۋالىشىمەن» ــ خۇدانىڭ بۇ سۆزى بەلكىم «سىلەرنى ئەركىن قىلىشىمدا بىرسى ئادىللىقىمغا داغ چۈشۈرگەن بولسا ياكى ماڭا: «بىئادىل!» دەپ ئەرز قىلسا، مەن ئۆزۈم ئىگە، بۇنى ئۆزۈم بىر تەرەپ قىلىمەن» دېمەكچى. ئەمدى ئۇنىڭ قانداق قىلىپ «بىر تەرەپ قىلىش»ى 53-بابتا ئاشكارىلىنىدۇ.
26 سېنى ئەزگۈچىلەرنى ئۆز گۆشى بىلەن ئۆزىنى ئوزۇقلاندۇرىمەن؛
ئۇلار يېڭى شاراب ئىچكەندەك ئۆز قېنى بىلەن مەست بولۇپ كېتىدۇ؛
شۇنداق قىلىپ بارلىق ئەت ئىگىلىرى مەن پەرۋەردىگارنىڭ سېنىڭ قۇتقۇزغۇچىڭ ھەم ھەمجەمەت-نىجاتكارىڭ،
ياقۇپقا كۈچ-قۇدرەت بولغۇچى ئىكەنلىكىمنى بىلىپ يېتىدۇ. ■ۋەھ. 16:6
- يەشايا
- a
-
«ئاپامنىڭ قورسىقىدىكى چېغىمدىن تارتىپ ئۇ مېنىڭ ئىسمىمنى تىلغا ئالدى» ــ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى: «ئاپامنىڭ قورسىقىدىكى چېغىمدىن تارتىپ ئۇ مېنىڭ ئىسمىمنى ئەسلەتتى».
- b «ئۇ ئاغزىمنى ئۆتكۈر قىلىچتەك قىلدى ...مېنى سىلىقلانغان بىر ئوق قىلدى» ــ قىلىچنىڭ تەسىرى يېقىندىكىلەرگە، ئوقنىڭ بولسا يىراقتىكىلەرگە بولىدۇ.
- c «سەن بولساڭ ئۆزۈڭدە مېنىڭ گۈزەللىك-جۇلالىقىم ئايان قىلىنىدىغان ئۆز قۇلۇم ئىسرائىلدۇرسەن» ــ ئوقۇرمەنلەرنىڭ ئېسىدە بولۇشى كېرەككى، خۇدا ياقۇپقا يېڭى بىر ئىسىم، ئىسرائىلنى («خۇدا بىلەن بىللە بولغان ئەمىر» ياكى «خۇدانىڭ غەلىبىچىسىدۇر» دېگەن مەنىدە) بېغىشلىغانىدى. شۇنىڭ بىلەن خۇدا بوۋىسى ئىبراھىمغا بەرگەن ۋەدىلىرىنى، جۈملىدىن ئەڭ ئۇلۇغى: «سەن ۋە ئەۋلادىڭ دۇنيادىكى بارلىق ئەل-يۇرتلارغا بەخت يەتكۈزىسەن» دېگەننى تەكرارلاپ ئۇنىڭغا تاپشۇرغان. بىراق ياقۇپنىڭ ئەۋلادلىرى بولغان ئىسرائىللار خۇداغا گۇۋاھلىق بەرمەي مۇشۇ ۋەزىپىنى ئەمەلگە ئاشۇرماي كەلگەن. مۇشۇ يەردە خۇدا شۇ ۋەزىپىنى ھەم ۋەدىسىنى: «سەن بولساڭ ئۆزۈڭدە گۈزەللىك-جۇلالىقىم ئايان قىلىنىدىغان ئۆز قۇلۇم ئىسرائىلدۇرسەن» دەپ، پەۋقۇلئاددە «ئۆز قۇلى»غا تاپشۇردى.
- d «مەن: ــ «مېنىڭ ئەجرىم بىكارغا كەتتى، ھېچنېمىگە ئېرىشمەي كۈچ-ماغدۇرۇمنى قۇرۇق سەرپ قىلدىم؛ شۇنداقتىمۇ باھالىنىشىم بولسا پەرۋەردىگاردىندۇر، مېنىڭ ئەجرىمنىمۇ خۇدايىمغا تاپشۇردۇم» ــ دېدىم» ــ مۇشۇ بېشارەتنى چۈشىنىش ئۈچۈن 5-13-ئايەتلەرنىمۇ كۆرۈش كېرەك. قارىغاندا خۇدا ئۆز قۇلىغا «ئۆز خەلقىمنى توۋا قىلىش يولىدا يېنىمغا قايتۇرۇش» ۋەزىپىسىنى تاپشۇرغان بولسىمۇ، قۇل ۋاقىت-كۈچىنى سەرپ قىلىپ ھېچقانداق نەتىجىگە ئېرىشەلمىگەندەك كۆرۈنىدۇ؛ دېمەك، ئىسرائىل، يەنى «ياقۇپنىڭ قەبىلىلىرى» ھېچ توۋا قىلمىغان. ئوقۇرمەنلەر مۇشۇنداق ئىشلارنىڭ ھەقىقىي يۈز بەرگەن-بەرمىگەنلىكىنى ئىنجىلدىن كۆرەلەيدۇ.
- e «ئىسرائىل قايتۇرۇلۇپ يېنىغا توپلانمىغان» ــ بۇنىڭ باشقا بىرخىل تەرجىمىسى «...يەنى ئىسرائىلنى ئۆزىگە قايتۇرۇپ يىغىش ئۈچۈن... (مېنى بالىياتقۇدا شەكىللەندۈرگەن)....»
- f « پەرۋەردىگار مۇنداق دەيدۇ: ــ «سېنىڭ ياقۇپ قەبىلىلىرىنى گۇناھتىن قۇتقۇزۇپ تۇرغۇزۇشقا، ھەمدە ئىسرائىلدىكى «ساقلانغان سادىقلار»نى بەختكە قايتۇرۇشقا قۇلۇم بولۇشۇڭ سەن ئۈچۈن زەررىچىلىك بىر ئىشتۇر...» ــ پەرۋەردىگارنىڭ قۇلى «ھېچقانداق نەتىجىگە ئېرىشمىگىنى بىلەن»، يەنىلا ئۈمىدسىزلەنمەي دۇئا قىلىۋەردى. خۇدا ئۇنىڭغا: «پەقەت ئۆز خەلقىم بولغان يەھۇدىيلارنى قايتۇرۇپلا قالماي، سەن بەلكى پۈتكۈل دۇنياغا نۇر ۋە نىجات بولۇپ، قۇتقۇزغۇچى بولىسەن» دېگەن جاۋابنى بېرىدۇ.
- g «ئادەملەر ئىچ-ئىچىدىن نەپرەتلىنىدىغان كىشىگە، يەنى كۆپچىلىك لەنىتىي دەپ قارىغان... كىشىگە..» ــ مۇشۇ يەردە «كۆپچىلىك» ئىبرانىي تىلىدا «يات ئەل» دېگەننى ئىپادىلەيدۇ. لېكىن مۇشۇ يەردە ئىسرائىلنى كۆرسىتىدۇ. دېمەك، ئىسرائىل خۇداغا نىسبەتەن «يات بىر ئەل» دەپ قارىلىدۇ. «...پادىشاھلار كۆزلىرىنى ئېچىپ كۆرۈپ ئورنىدىن تۇرىدۇ، ئەمەلدارلارمۇ باش ئۇرىدۇ» ــ مۇشۇ بېشارەت بىلەن يۇقىرىقى بېشارەتنى سېلىشتۇرساق، ئادەمنى ھەيران قالدۇرىدۇ. قۇل دۇنياغا نۇر ۋە نىجات بولغىنى بىلەن ئۇ ئادەملەرنىڭ نەپرەت-كەمسىتىشىگە، چەتكە قېقىشىغا ھەم خورلۇقىغا ئۇچرايدۇ؛ بىراق ئاخىردا ھەتتا دۇنيادىكى پادىشاھلارمۇ «كۆزلىرىنى ئېچىپ كۆرۈپ» قۇلغا باش ئۇرىدۇ. ئەمما ئۇلارنىڭ «نېمە كۆرگەنلىكى» مۇشۇ يەردە دېيىلمىدى؛ بۇنى بىلىش ئۈچۈن «يەشايا»نى داۋاملىق ئوقۇش كېرەك!
■49:8 2كور. 6:2
■49:10 ۋەھ. 7:16
- j «... شۇنىڭدەك مەن بارلىق تاغلىرىمنى يول قىلىمەن، مېنىڭ يوللىرىم بولسا ئېگىز كۆتۈرۈلىدۇ» ــ شۈبھىسىزكى، مۇشۇ بېشارەتلەر ھەم جىسمانىي جەھەتلەر ھەم روھىي جەھەتلىرىدىمۇ ئەمەلگە ئاشۇرۇلىدۇ. «جىسمانىي جەھەتتە» قۇل ئىسرائىل خەلقىنى دۇنىيانىڭ بارلىق چەت-ياقىلىرىدىن ئۆز يۇرتىغا قايتۇرۇپ، ياقۇپنىڭ «مىراسى بولغان» پەلەستىننى گۈللەندۈرۈپ ئۇلارغا قايتىدىن بېغىشلايدۇ. مۇشۇ ئىشلار يەنە تۆۋەندىكى 14-26-ئايەتلەردە تەسۋىرلىنىدۇ. خۇدانىڭ سۆزىگە ئاساسەن بۇ ئىشلار «سەن ئۈچۈن بۇ زەررىچىلىك ئىشتۇر». ئۇنىڭ قۇلى شەيتاننىڭ ۋە گۇناھنىڭ قاراڭغۇ زىندانلىرىدا ئۇزۇن ياتقان بارلىق مەھبۇسلار ئۈچۈن ئەركىنلىككە، خۇدانىڭ كەچۈرۈمىگە، يېڭى، ئەھمىيەتلىك ھاياتقا، جۈملىدىن جەننەتكە ئېرىشىشتىكى پۇرسەتنى يارىتىپ بېرىدۇ.
- k «مانا، بۇلار بولسا شىمالدىن ۋە غەربتىن كېلىۋاتىدۇ، ھەم مۇشۇلار سىنىم زېمىنىدىنمۇ كېلىۋاتىدۇ» ــ ئىبرانىي تىلىدىكى «سىنىم» دېگەن سۆز بەلكىم قەدىمكى «چىن» مەملىكىتى (قەدىمكى «چىن» ھازىرقى جۇڭگو)نى كۆرسىتىش مۇمكىن. مۇشۇ سۆز ئۈستىدە باشقا قاراشلارمۇ مەۋجۇت.
■49:18 يەش. 60:4
- ~13~ «... خارابە ھەم چۆلدەرەپ كەتكەن جايلىرىڭ... ھازىر كېلىپ، تۇرماقچى بولغانلار تۈپەيلىدىن ساڭا تارچىلىق قىلىدۇ» ــ بۇ خىل مەسىلە ئىنتايىن ياخشى بىر مەسىلە، ئەلۋەتتە. ئانىنىڭ يېنىغا قايتىپ كەلگەن بالىلىرى شۇنچە كۆپكى، يۇرتقا پاتمايدۇ.
- ~14~ «ھەققانىيەت جازاسى سەۋەبىدىن تۇتقۇن قىلىنغان بولسا قۇتۇلدۇرغىلى بولامدۇ؟» ــ بۇنىڭ مەنىسى بەلكىم ئىسرائىللار ياكى باشقا مىللەتلەر «ھەققانىيەت جازاسىغا ئۇچرىشى سەۋەبىدىن تۇتقۇن قىلىنسا»، ئۇنداقتا ھەققانىي بولغان خۇدا ئۇلارنى ئەركىن قىلسا بولامدۇ، بولامدۇ؟ بۇ ئۆزىنىڭ ئادىللىقىغا خىلاپلىقمۇ؟ ــ دېمەكچى. تۆۋەندىكى ئايەتنى ھەم ئىزاھاتنىمۇ كۆرۈڭ.
■49:24 مات. 12:29
- ~16~ «سەن بىلەن دەۋالاشقانلار بىلەن مەنمۇ دەۋالىشىمەن» ــ خۇدانىڭ بۇ سۆزى بەلكىم «سىلەرنى ئەركىن قىلىشىمدا بىرسى ئادىللىقىمغا داغ چۈشۈرگەن بولسا ياكى ماڭا: «بىئادىل!» دەپ ئەرز قىلسا، مەن ئۆزۈم ئىگە، بۇنى ئۆزۈم بىر تەرەپ قىلىمەن» دېمەكچى. ئەمدى ئۇنىڭ قانداق قىلىپ «بىر تەرەپ قىلىش»ى 53-بابتا ئاشكارىلىنىدۇ.
■49:26 ۋەھ. 16:6