JEMISI JEMISIni Pepá Topa Sirimu Bokumu I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare I pepá torumu ye Jemisi kanumu ‘Yesusi lombili andorumu Jemisi molo.’ konopu lemele. Kanu yemo ou toko konjiringi kolorumu (Lipe Mundurumu Yema 12:2 kanani). ‘Yesusi angenu Jemisini i pepámo torumunje.’ ningu pilimele. ‘Yu molorumu mele piliembo.’ ningulie Mateyu 13:55, Jono 7:2-5 kanoko, Ou Korini 15:7, Gallesia 2:9, 1:19, Lipe Mundurumu Yema 21:18, 12:17, 15:13, Jutu 1:1 kanani. ‘Ponie sikiti tu yu toko konjiringi.’ ningu pilimele. Pilipe konginjili yambo mare aisilini Lipe Mundurumu Yema 8:1 kinie 11:19 kinie kanoko, Jemisi 1:1 kanokolie, ‘Ye Sitipene toko konjiringi kinie Kirasinge yambo moloringi Juda yambo aisili bulu balu ningu kowa puku kolea lupe lupe aisilinge anju anju puku moloringi kanu yamboma i pepámo topa sirimunje.’ ningu pilimele. Pepá torumumunge ungu pulu mare: Te: Jemisini i pepá torumu akumu ‘Pulu Yemonga yamboma molko konjengi.’ nimbe mane simbendo pepá topa ungu peanga aisili nirimu. ‘Pepána tokoro ungumu yamboma paa piliengi! Ulu peangama mindi konopu siku teko molangi.’ nimbe ungu mare aisili iku topa nirimu (1:23-25, 3:3-12, 4:14, 5:7). ‘Umbunime wendo ombá, mindili nonge kinie tondolo munduku molko munduku naa kelengi.’ nirimula (1:2-12, akumunge 1:12 paa kanoi, 5:7-11,13-18). Ungu te: ‘Yambo te ‘Yesusi Kirasi sike.’ nimbe tondolo mundupe pilimo yambomo we naa molopili.’ nimbe Jemisini tondolo mundupe nirimu. ‘Kanu yambomone yambo mare lipe taponjipe ulu peangama tepili. Aku sipe temba kinie yambomane kanokolie ‘Yu sike Kirasi tondolo mundupe pilimo lemo.’ ningu pilingí.’ nirimu. Bokumunge alsena anjukundu “8. bilip”, “45. stretpela man” kananila. Ungu te: Yambo kamakomando lepi lepi topa nirimu ungu mare 1:10-11, 2:1-7, 5:1-6 kinie molemo. Ungu te: Yesusini mane sirimu ungu mare kinie, Jemisini i pepána torumu ungu mare kinie, telu sipe mele molemo i siku mele kanani: Jemisi 2:5 mele Mateyu 5:3 molopa, Jemisi 3:10-12 mele Mateyu 7:15-20 molopa, Jemisi 3:18 mele Mateyu 5:9 molopa, Jemisi 5:2-3 mele Mateyu 6:19-20 molopa, Jemisi 5:12 mele Mateyu 5:33-37 molemo. Ya ungu pulumu pora nikimu.
1 Na Jemisi, Pulu Yemo kinie Aili Yesusi Kirasitolonga* kongono tenjili kendemande ye te,
nane i pepámo topo, ⸤Isirele yambo⸥ talape rureponga yambo** bulu balu ningu kowa puku ⸤kolea Judia disiriki ulsukundu⸥ kolea lupe lupemanga molemele yamboma topo sikiru. Ene manda molemeleye?2-3 Nanga angokeme, ‘ ‘Ene ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele ulumu* kapola pembane manie pumbene.’ nimbe manda manjilimo umbunimene enenga konopuma tepa tondolo mundunjilimo.’ ningu pilimele kene ene topa manie mundumbe temba umbuni lupe lupema ene molemelena wendo ombá kinie ‘Papu wendo okomo.’ ningu konopu siengi. 4 Ene molko konjiku, kamu umbu konopu pepili Pulu Yemonga yambo yuma molko,* Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulu peanga te enenga konopuna molo naa topili molangi kene alieli tondolo munduku umbunime meangi; konopu tondolo mundunjili uluma ene kinie tondolo mundupe pepili.
5 Yambo te pilipe konginjili naa pemu liemo Pulu Yemo kinie ungu nimbe mawa tepalie “Pilipe konginjili te si.” nimbé kinie melema mawa telemele kinie iri naa topa mele aisili toyo topa silimo Pulu Yemone sike simbe. 6 Nakolo kanu yambomo ‘Mawa tembo mele sike simbe.’ nimbe tondolo mundupe pilipelie mawa tepili. Konopu talo tepa kimbu silimo yambomo, poporomene unju mumu memba andolemo mele,* yunge konopumu aku telemo kene ‘Simbene naa simbene. Lipe taponjimbene naa taponjimbene.’ nimbe konopu talo tepa naa kimbu sipelie ⸤melema mawa tepili⸥. 7-8 Yambo te aku sipe konopu talo tepa pelemo yambomo yu konopu talo tepa pelemomonga yunge konopumu bulu balu nimbe, mele telu mindi konopumu pilipe ulu te temba aulke te naa lemo kene ‘Ailimuni na melte simbe.’ nimbe naa pilipili.
9 Ene ⸤Kirasinge yambomanga⸥ angenu te koropa pupili molopa imbi naa molemo yambomo ⸤Pulu Yemone⸥ yu kinie ulu peanga te tepa, ‘Imbi ola molopili.’ nimbé kene konopu sipili. 10 Nakolo pillawa sindi te enge naa nimbe nondopa tanda lemo mele yamboma aku siku kamu naa molko nondoko kolemele kene pilipelie ⸤Kirasinge⸥ yambo kamakomo ⸤Pulu Yemone⸥ ‘Yu imbi naa molopa we yambo mele molopili.’ nimbé kinie konopu sipili.* 11 Ena paa kondolemo kinie era melema topa konjilimo kinie pillawa sindi peanga tolemoma kolopa olé lepa manie pulimo.* Aku sipela yambo te mele aisili nosilimo yambomo kou limbe kongonomo tepa molopalie kolomba kanumu.**
12 Yambo te umbuni lupe lupema wendo olemo kinie aku umbunime memba tondolo mundupe molemo yambo akumu umbuni wendo olemomane yu topa manie naa mundulimomonga Pulu Yemone alieli konde molopa konjipe mindi puli ulu pulumu* simbe, akumu yunge mele kalolimu limbe kene umbuni lupe lupema wendo ombá kinie ‘Aku umbunime papu na kinie wendo okomo.’ nimbe konopu sipili. Kanu mele kalolimu koronga ou Pulu Yemone “Yu paa konopu monjingí yamboma aku sipu mele kalombo.” nimbe, nimbe panjirimu mele kalolimu.
13 Ulu tene yambo te ‘Ulu pulu keri te tei.’ nimbe ulu te manda manjimbe kinie kanu yambomone ‘Pulu Yemone na ‘tepo kenjembo.’ nimbe kondi tokomo.’ ni naa nipili. Ulu pulu kerimuni Pulu Yemondo ‘Ulu pulu keri te tei.’ manda naa nimbé. Nimbé mele Pulu Yemone pilimbe aulke te paa naa pelemo.* Pulu Yemone yambo tendo ‘Ulu pulu keri te tei.’ paa manda naa nimbéla kene ⸤aku siku naa niengi⸥. 14 Yamboma enenga konopumane aku ulu pulu kerime ‘teangi.’ nimbe kondi tolemo kinie enenga konopu keri akumane ‘Ulu pulu kerime teangi.’ nimbe kondi topa ene kundulimo. 15 Kanu kinie ambo te ambolango monjipelie melemó mele konopumuni waka kolopalie ulu pulu keri te melemó. Kanu kinie ulu pulu kerimu akopa pora sipelie kololi ulu pulumu melemó.*
16 Nanga paa konopu monjilio angokeme, enenga konopuni ‘Sike nikiru.’ ningu kolo toko enenga konopuma liku kekelepa naa tonjeyo. 17 Mele peangama kinie ulu peangama kinie, aku sipe ulu paa peangama pali yando we naa limulú. Kanu melema mulu koleana wendo olemo. Muluna pa tenjili angilimoma tepa panjirimu Lapamone kanu mele paa peangama silimo. Muluna angilimo pa tenjilime omba pulimo kinie kolea tangopa sumbulu topa, unju kinie melemanga minime angilimo mele alowa malowa teko pulimele mele kanu Pulu Yemo aku sipe alowa malowa naa tepa, olio sumbulu tonjimbe mele te yu kinie paa naa pepa, konopu telumu mindi pepili molemo. 18 ⸤Kanu alowa malowa naa telemo yemone⸥ ‘Olio yunge ambolangoma molangi meambo.’ nimbelie* ‘Yunge temanemo, olio lipe taponjipe yamboma konde molonge tondolomo pelemo temane paa sikemone olio menjipili.’ nirimu.** Yuni olio ‘melema terindumanga pali kumbi lelko molangi.’ nimbe olio aku sipe merimu.
19-20 Paa nanga angokeme, Yambo tene ungu te nimbé kinie ‘Mimi sipu piliemili.’ ningu komu tenjiku molko, ungu te nondoko pundu toko naa ningu, sumbi siku mumindili naa kolangi. Kanu ungumu yambomane pali paa mimi siku pilku konopuna panjengi! Pulu Yemone ‘yamboma sumbi siku molonge kinie papu.’ konopu lepa kanolemo mele yambomanga mumindili kololi ulu akumuni ‘Aku siku molangi.’ nimbe naa lipe taponjilimo kene nondoko mumindili naa kolangi. 21 Akumunge ⸤‘Ga pupili.’ ningu era telemele mele⸥ ulu kalaro mololime kinie ulu kerime kinie telemelema pali ‘Na kinie naa molopili.’ ningu munduku kelko, ⸤Pulu Yemone⸥ ungu ou enenga konopumanga panjinjirimu, aku ungumuni ene mini pali lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena manda wendo lipe Pulu Yemo kinie pea molko konjingí aulkena manda lipe monjimbe akumu taka lelko pilku liku molangi.
22 ⸤Pulu Yemonga⸥ ungumuni nilimo mele we komuni mindi naa piliengi! Pilkulie pilku liku tenge panjiku teangi. We komuni mindi pilkulie nilimo mele naa telemele liemo ene eneno kolo toko ‘Papu tepo molemolo.’ konopu lemele. 23-24 ⸤‘Aku teangi.’ nikirumunge ungu pulu te i sipe mele:⸥ Yambo tene ungumu we komuni mindi pilipelie, nilimo mele pilipe lipe naa temu liemo yu yambo tene ulu te telemo mele yu aku sipe manda manjipe telemo. Yambo te yunge kumbikeremo kariyápana kanopalie, pe yunge minimu kanopa pora sipelie ⸤yu sumbi sipe molomba mele ulu te naa tepa⸥ anju pupe yu molemo mele tamburembu komu sipe naa pilimo, aku sipe mele yambo nikirumuni aku telemo. 25 Nakolo yambo tene, ulu pulu kerimene olio ambolopa ka kongono silimo aulkena ‘Mindili naa nongo we molangi.’ nimbe wendo linjilimo ungu mane peangamo kariyápa mele mimi sipe kanopa siye naa kolopa molopa, nilimo mele komu naa sipe pilipe lipe tepa molomu liemo kanu yambomone ulu telemomane yu tepa konjimbemonga yu molopa konjimbe.*
26 Yambo tene ‘Na Pulu Yemonga ungumu paa pilipu lipu yu popo topo kapi nimbu konjipu molio.’ nimbe pilipe molemo nakolo yunge alimbelumu nokopa naa konjimu liemo yuni yuyu kolo topa konopuni mindi ‘Sike aku telio.’ nimbe pilipe, yunge konopumu lipe kekelepa tonjilimo. Yu ‘Pulu Yemonga ungumu pilipu lipu, yu popo topo kapi nimbú ungu manema paa pilipu molio.’ nilimo ulu akumuni yu lipe taponjimbe uluri naa telemo. 27 Olione ‘Pulu Yemonga yamboma molopo yu popo topo kapi niemili.’ nimulú yambomane olionga Lapa Pulu Yemone ulu kake tepa kalaro naa molemo nimbe kanolemo uluma temolo mele i sipe: Anupili lapali kolemele ambolango kolumuluma kinie, ambo wayema kinie, mindili siku umbunime wendo opili molemelema ‘aku siku naa molangi.’ ningu nokoko, ‘Mana yambomane ulu pulu kerime telemele mele naa tenge. Kanu ulu pulu kerimene olio ulu te naa tepa, olio kalaro te naa monjipili.’ ningu molko konjilimele. ⸤Aku telemele yamboma olionga Lapa Pulu Yemone ‘yambo sumbi nilime molemele.’ nimbe kanolemo.⸥
JEMISI 2 ->
1 Na Jemisi, Pulu Yemo kinie Aili Yesusi Kirasitolonga* kongono tenjili kendemande ye te,
2-3 Nanga angokeme, ‘ ‘Ene ‘Sike.’ ningu tondolo munduku pilimele ulumu* kapola pembane manie pumbene.’ nimbe manda manjilimo umbunimene enenga konopuma tepa tondolo mundunjilimo.’ ningu pilimele kene ene topa manie mundumbe temba umbuni lupe lupema ene molemelena wendo ombá kinie ‘Papu wendo okomo.’ ningu konopu siengi. 4 Ene molko konjiku, kamu umbu konopu pepili Pulu Yemonga yambo yuma molko,* Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulu peanga te enenga konopuna molo naa topili molangi kene alieli tondolo munduku umbunime meangi; konopu tondolo mundunjili uluma ene kinie tondolo mundupe pepili.
5 Yambo te pilipe konginjili naa pemu liemo Pulu Yemo kinie ungu nimbe mawa tepalie “Pilipe konginjili te si.” nimbé kinie melema mawa telemele kinie iri naa topa mele aisili toyo topa silimo Pulu Yemone sike simbe. 6 Nakolo kanu yambomo ‘Mawa tembo mele sike simbe.’ nimbe tondolo mundupe pilipelie mawa tepili. Konopu talo tepa kimbu silimo yambomo, poporomene unju mumu memba andolemo mele,* yunge konopumu aku telemo kene ‘Simbene naa simbene. Lipe taponjimbene naa taponjimbene.’ nimbe konopu talo tepa naa kimbu sipelie ⸤melema mawa tepili⸥. 7-8 Yambo te aku sipe konopu talo tepa pelemo yambomo yu konopu talo tepa pelemomonga yunge konopumu bulu balu nimbe, mele telu mindi konopumu pilipe ulu te temba aulke te naa lemo kene ‘Ailimuni na melte simbe.’ nimbe naa pilipili.
9 Ene ⸤Kirasinge yambomanga⸥ angenu te koropa pupili molopa imbi naa molemo yambomo ⸤Pulu Yemone⸥ yu kinie ulu peanga te tepa, ‘Imbi ola molopili.’ nimbé kene konopu sipili. 10 Nakolo pillawa sindi te enge naa nimbe nondopa tanda lemo mele yamboma aku siku kamu naa molko nondoko kolemele kene pilipelie ⸤Kirasinge⸥ yambo kamakomo ⸤Pulu Yemone⸥ ‘Yu imbi naa molopa we yambo mele molopili.’ nimbé kinie konopu sipili.* 11 Ena paa kondolemo kinie era melema topa konjilimo kinie pillawa sindi peanga tolemoma kolopa olé lepa manie pulimo.* Aku sipela yambo te mele aisili nosilimo yambomo kou limbe kongonomo tepa molopalie kolomba kanumu.**
12 Yambo te umbuni lupe lupema wendo olemo kinie aku umbunime memba tondolo mundupe molemo yambo akumu umbuni wendo olemomane yu topa manie naa mundulimomonga Pulu Yemone alieli konde molopa konjipe mindi puli ulu pulumu* simbe, akumu yunge mele kalolimu limbe kene umbuni lupe lupema wendo ombá kinie ‘Aku umbunime papu na kinie wendo okomo.’ nimbe konopu sipili. Kanu mele kalolimu koronga ou Pulu Yemone “Yu paa konopu monjingí yamboma aku sipu mele kalombo.” nimbe, nimbe panjirimu mele kalolimu.
13 Ulu tene yambo te ‘Ulu pulu keri te tei.’ nimbe ulu te manda manjimbe kinie kanu yambomone ‘Pulu Yemone na ‘tepo kenjembo.’ nimbe kondi tokomo.’ ni naa nipili. Ulu pulu kerimuni Pulu Yemondo ‘Ulu pulu keri te tei.’ manda naa nimbé. Nimbé mele Pulu Yemone pilimbe aulke te paa naa pelemo.* Pulu Yemone yambo tendo ‘Ulu pulu keri te tei.’ paa manda naa nimbéla kene ⸤aku siku naa niengi⸥. 14 Yamboma enenga konopumane aku ulu pulu kerime ‘teangi.’ nimbe kondi tolemo kinie enenga konopu keri akumane ‘Ulu pulu kerime teangi.’ nimbe kondi topa ene kundulimo. 15 Kanu kinie ambo te ambolango monjipelie melemó mele konopumuni waka kolopalie ulu pulu keri te melemó. Kanu kinie ulu pulu kerimu akopa pora sipelie kololi ulu pulumu melemó.*
16 Nanga paa konopu monjilio angokeme, enenga konopuni ‘Sike nikiru.’ ningu kolo toko enenga konopuma liku kekelepa naa tonjeyo. 17 Mele peangama kinie ulu peangama kinie, aku sipe ulu paa peangama pali yando we naa limulú. Kanu melema mulu koleana wendo olemo. Muluna pa tenjili angilimoma tepa panjirimu Lapamone kanu mele paa peangama silimo. Muluna angilimo pa tenjilime omba pulimo kinie kolea tangopa sumbulu topa, unju kinie melemanga minime angilimo mele alowa malowa teko pulimele mele kanu Pulu Yemo aku sipe alowa malowa naa tepa, olio sumbulu tonjimbe mele te yu kinie paa naa pepa, konopu telumu mindi pepili molemo. 18 ⸤Kanu alowa malowa naa telemo yemone⸥ ‘Olio yunge ambolangoma molangi meambo.’ nimbelie* ‘Yunge temanemo, olio lipe taponjipe yamboma konde molonge tondolomo pelemo temane paa sikemone olio menjipili.’ nirimu.** Yuni olio ‘melema terindumanga pali kumbi lelko molangi.’ nimbe olio aku sipe merimu.
19-20 Paa nanga angokeme, Yambo tene ungu te nimbé kinie ‘Mimi sipu piliemili.’ ningu komu tenjiku molko, ungu te nondoko pundu toko naa ningu, sumbi siku mumindili naa kolangi. Kanu ungumu yambomane pali paa mimi siku pilku konopuna panjengi! Pulu Yemone ‘yamboma sumbi siku molonge kinie papu.’ konopu lepa kanolemo mele yambomanga mumindili kololi ulu akumuni ‘Aku siku molangi.’ nimbe naa lipe taponjilimo kene nondoko mumindili naa kolangi. 21 Akumunge ⸤‘Ga pupili.’ ningu era telemele mele⸥ ulu kalaro mololime kinie ulu kerime kinie telemelema pali ‘Na kinie naa molopili.’ ningu munduku kelko, ⸤Pulu Yemone⸥ ungu ou enenga konopumanga panjinjirimu, aku ungumuni ene mini pali lipe taponjipe mindili nolemelka aulkena manda wendo lipe Pulu Yemo kinie pea molko konjingí aulkena manda lipe monjimbe akumu taka lelko pilku liku molangi.
22 ⸤Pulu Yemonga⸥ ungumuni nilimo mele we komuni mindi naa piliengi! Pilkulie pilku liku tenge panjiku teangi. We komuni mindi pilkulie nilimo mele naa telemele liemo ene eneno kolo toko ‘Papu tepo molemolo.’ konopu lemele. 23-24 ⸤‘Aku teangi.’ nikirumunge ungu pulu te i sipe mele:⸥ Yambo tene ungumu we komuni mindi pilipelie, nilimo mele pilipe lipe naa temu liemo yu yambo tene ulu te telemo mele yu aku sipe manda manjipe telemo. Yambo te yunge kumbikeremo kariyápana kanopalie, pe yunge minimu kanopa pora sipelie ⸤yu sumbi sipe molomba mele ulu te naa tepa⸥ anju pupe yu molemo mele tamburembu komu sipe naa pilimo, aku sipe mele yambo nikirumuni aku telemo. 25 Nakolo yambo tene, ulu pulu kerimene olio ambolopa ka kongono silimo aulkena ‘Mindili naa nongo we molangi.’ nimbe wendo linjilimo ungu mane peangamo kariyápa mele mimi sipe kanopa siye naa kolopa molopa, nilimo mele komu naa sipe pilipe lipe tepa molomu liemo kanu yambomone ulu telemomane yu tepa konjimbemonga yu molopa konjimbe.*
26 Yambo tene ‘Na Pulu Yemonga ungumu paa pilipu lipu yu popo topo kapi nimbu konjipu molio.’ nimbe pilipe molemo nakolo yunge alimbelumu nokopa naa konjimu liemo yuni yuyu kolo topa konopuni mindi ‘Sike aku telio.’ nimbe pilipe, yunge konopumu lipe kekelepa tonjilimo. Yu ‘Pulu Yemonga ungumu pilipu lipu, yu popo topo kapi nimbú ungu manema paa pilipu molio.’ nilimo ulu akumuni yu lipe taponjimbe uluri naa telemo. 27 Olione ‘Pulu Yemonga yamboma molopo yu popo topo kapi niemili.’ nimulú yambomane olionga Lapa Pulu Yemone ulu kake tepa kalaro naa molemo nimbe kanolemo uluma temolo mele i sipe: Anupili lapali kolemele ambolango kolumuluma kinie, ambo wayema kinie, mindili siku umbunime wendo opili molemelema ‘aku siku naa molangi.’ ningu nokoko, ‘Mana yambomane ulu pulu kerime telemele mele naa tenge. Kanu ulu pulu kerimene olio ulu te naa tepa, olio kalaro te naa monjipili.’ ningu molko konjilimele. ⸤Aku telemele yamboma olionga Lapa Pulu Yemone ‘yambo sumbi nilime molemele.’ nimbe kanolemo.⸥
JEMISI 2 ->