2 Parisi ye mare[b] yu molorumune ongo ‘Yu nambolka nimbénje? Nimbe kenjimbenje manda manjipu piliemili.’ ningu[c] yu walsiku pilkulie ningendo: “Ye tene yu yuyu pilipelie yunge ambomo “Kamu pu.” nimbé kinie kapola temba molo aku temba kinie ungu mane te pulue tombaye?” niringi.
3 Yuni anjo topondopa nimbendo: “Mosisini aku ulumundu ungu mane sipe nambolka nirimuye?” nirimu.
4 Enone ningendo: “Mosisini nimbendo:
5 Yesusini nimbendo: “Mosisini sike aku sipe bokune torumu nalo eno kara puku Pulu Yemone ambo yeselo kapola kapola molongele mele ungu mane sirimumu liku su siringi naa pilieringi kulu yuni “Aku teangi.” nirimu. 6 Nalo ou pulu pulu Pulu Yemone melema tepalie
10 Altoko ulkena suku puku moloringi kinie yu lombili andolimene Yesusi yundu aku ungumunge pulumu walsiku pilieringi kinie 11 yuni enondo topondopa nimbendo: “Ye tene yunge ou limo ambomo makoropa “Kamu pu.” nimbelie kelepa ambo te limo kinie aku yemone wa ulu kerinele tepa, ou limo ambomo tepa kenjilimo. 12 Molo ambo te yunge ou pulimo yemo mundupe siye kolopa wendo pupe ye te pulimo kinie aku ambomone wa ulu kerinele telemola.” nirimu.
18 Yesusini yundu nimbendo: “Nuni na nambemune “Peangamo” nikinuye? Yembo peanga te molo. Pulu Yemo mindi peangamo.” nirimu.[k]
19 ⸤Aku nimbelie yemone walserimumunge topondopa nimbendo:⸥ “Nu ⸤Pulu Yemonga⸥ ungu manema ⸤Mosisini yando nimbe sirimume⸥ pilino. Yuni nimbendo:
20 Aku nirimu kinie pilipelie kanu yemone nimbendo: “Ungu Mane Silimu, na kangomo molopolie aku ungu manema pali pilipu lipu tepo molorundu mele yandopa kinié kepe tepo molioko.” nirimu.
21 Yesusini yu neme-neme nimbe kanopa konopu mondopalie yundu nimbendo: “Papu teleno nalo ulu telu mindi naa teleno. Nu puku nunge mele nosilinoma pali kou mone li-pukulie, kou mone linime yembo koropama moke teko sikulie na lombili ou.” nirimu. “Nunge ⸤mana⸥ melema aku teni kinie mulu koleana nunge mele kande kandema lemba.” nirimu.
22 Kanu yemo mele paa kande kandema noserimu kulu Yesusini yundu aku nirimu kinie pilipelie yu kumbikere tepa konopu keri panjilipe anjo purumu.
23 ⸤Aku terimu kulu kanopalie⸥ Yesusi topele topa yunge lombili andolimendo nimbendo: “Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokolemo koleana[m] suku pungendo yembo kamakoma paa mindili siku suku punge.” nirimu. 24 Aku ungumu nirimu ⸤kinie pilkulie⸥ yu lombili andolimene mini-wale mundoringi. Nalo Yesusini altopa enondo nimbendo: “Kangoma, Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokolemo koleana suku pungendo yemboma paa mindili siku punge. 25 Kongi kemele ⸤kongi paa awili te nalo⸥ kale suru toline suku pumbendo mindili kanga mele sipelie pumbe. Nalo yembo kamakoma Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokolemo koleana suku pungendo mindili paa awili mele siku punge.” nirimu.
26 ⸤Aku nirimu kinie pilkulie⸥ yu lombili andolime paa mini-wale munduku suru ningu anjo yando ungu-mele tekolie ningendo: “Aku liemo mindili nolemela aulkena nawe manda wendo pupe, molopo kondomolo aulkena pumbeye?[n] Te molonje?” niringi.
27 Yesusini eno neme-neme nimbe kanopalie nimbendo: “Sike yemboma enono manda molo, nalo Pulu Yemone manda tendemba. Pulu Yemo yuni ulume pali kapola telemo. Ulu te yuni manda naa temba te molo.”[o] nirimu.
28 Yuni aku nirimu kinie pilipelie Pitane yundu nimbendo: “⸤Pe olio-kinie nambolka uluri wendo ombáye?⸥ Olio olionga melema pali mundupu siye kolopo nu lombili purumulu mele pulimolo kanumu.” nirimu.
29 Yesusini nimbendo: “Nane enondo paa sike nimbu sikirumu: Yembo na konopu mondoko nanga kongono tendeko temane peangamo toko siliku andongendo enonga ulkema, angenupili, kemulupili, anupili, lapali, ambolangoma, koleama, akume munduku siye koloringi yemboma pali 30 ya mana paa olandopa mele awisili likulie, pe punge koleana konde molko kondoko mindi puli ulu pulumu lingela.[p] Ya mana ulkema, angenupili, kemulupili, anupili, ambolangoma,[q] koleama kinie, akume pali awisili olandopa lingela; ⸤na konopu naa mondonge yembomane⸥ eno mindili singela. 31 Nalo kinié awili molemele yembomanga awisili pe ⸤Pulu Yemo ye nomi kingimu molopa nokomba koleana⸥[r] yembo koropama molonge; kinié koropa pupili molemele yemboma pe yembo awilime molonge.” nirimu.
36 Yuni elondo nimbendo: “Nambolka uluri ‘nane elo-kinie tendambo.’ ningu nikimbiliye?” nirimu.
37 Elone topondoko ningelendo: “Nu pe nunge kolea tondolo pateline ⸤ye nomi kingimu molkolie ninimuni, ‘olto nu-kinie pea ye nomime molamili.’ ningu⸥ ‘olto te nunge ki umbukundu mondoko te nunge ki tarokondo mondani.’ nimbu mawa tekembolo.” niringili.
38 Yesusini elondo nimbendo: “Mawa tekembele mele elo pilku naa kondokombele. Na no mingine no nombomo elo manda nongeleye? Molo na no limbomo elo manda lingeleye?” nirimu.[w]
39 Elone yundu topondoko ningelendo: “Manda tembolo.” niringili.
41 Jemisi Jonoselone ⸤‘Yesusinge wanguselonga molambili.’⸥ ningu mawa teringili mele pilkulie lombili andoli rureponga talo[x] wemane elo-kinie konopu keri panjeringi.
42 Kanu kinie Yesusini eno “Waa.” nimbelie nirimumuni, enondo nimbendo: “Olio Juda yembomanga ulsu molemele yembo[y] talapemanga ye nomime enonga yemboma tondolo munduku nokoko kongono enge nilime alieli silimele. Ye imbi ola molemo yema enonga yemboma ‘Mindili nangi.’ ningu nokolemele. ⸤Yembomane enonga ye nomimenga ungume liku su singe aulke te naa lemo mele⸥ eno pilimele. 43 Nalo ⸤we yembomanga ye nomimene enonga yemboma tondolo munduku nokolemele mele na lombili andoli yema⸥ eno enono aku siku anjo yando naa teangi. Enonga ye te ‘Na imbi olandopa molopili. Na ye awilimu molambo.’ nimbé yemo enonga kongono tendeli yemo molopili. 44 ‘Na enonga ye nomimu molopo eno nokambo.’ nimbé yemo enonga pali kongono kendemande tendeli yemo molopili.[z] 45 Aku sipela, Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo kepe ‘Yembomanga ye awilimu molopo eno nokambo. Enone nanga kongono tendeli kendemande yemboma molangi.’ nimbe naa orumu. ‘Yembomanga kongono tendeli kendemande yemo molopo eno lipu tapondopo, ulu pulu kerimene eno ka sipe nokolemo mele naa tepili kapola molangi kene na yembo awisilinge nimbu pundu tondopo nanga kangimu sipu, kolo wangopo kolondambo.’ nimbe orumu.”[aa] nirimu.
47 Kolea Nasarete ye Yesusi omba purumu mele pilipelie mongo keri lierimu yemo yuni pulu polopa tondolo ru nimbe walsipelie nimbendo: “Yesusi, ⸤ye nomi kingi⸥ Depisini kalopa lsimu yemo,[cc] na kondo kolou!” nirimu.
48 Yembo awisilini yu iri toko “Nu ungu naa nili taka liku molou!” niringi.
49 Yesusi we angilipelie “Yu opili niee.” nirimu.
51 Yesusini yundu nimbendo: “Nane nu nambe-eambo konopu lekenoye?” nirimu kinie
52 Yesusini nimbendo: “ ‘Nane nunge mongoselo kapola tendembo.’ konopu lienumunge nu umbu mongo kapola angilkimu kene pu.” nirimu. Yesusini aku nirimu kinie yu tamburumbu mongoselo peanga lierimu, melema kanopalie, Yesusi purumu aulkena lombili purumu.
<- MAKO 9MAKO 11 ->- a Mateyu 19:1-9.
- b bokumunge alsena anjokondo “11. Farisi”.
- c ungu pulu te Mateyu 16:1***.
- d Ungu Manema 24:1-4, Mateyu 5:31.
- e Mateyu 19:5*.
- f Mateyu 19:13-15, LLuku 18:15-17. Ungu pulu te inie yakondo 9:33-42.
- g bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.
- h bokumunge alsena anjokondo “31. pikinini” “31.4.”.
- i Mateyu 19:16-30, LLuku 18:18-30. Ungu pulu talo Mateyu 16:26, LLuku 16:19-30.
- j bokumunge alsena anjokondo “24. laip”.
- k Yesusini ‘Pulu Yemo naa molkoro.’ nimbe aku sipe naa nirimu. Yemone ‘Yesusi we yere.’ konopu lepalie yundu ‘Ye Peangamo.’ nirimumunge Yesusini aku sipe nirimu.
- l Wendo Oringi 20:12-16.
- m bokumunge alsena anjokondo “20. kingdom”.
- n bokumunge alsena anjokondo “21.2. kisim bek”.
- o LLuku 1:37.
- p bokumunge alsena anjokondo “24. laip”.
- q 10:29 akune “lapali” molemo nalo 10:30 akune “lapali” naa nirimu, nambemune naa nirimuye? ‘Pulu Yemo olionga pali Lapamo’ nimbe pilipelie 10:30 akune naa nirimunje?
- r Inie yakondo 10:23.
- s Mateyu 20:17-19, LLuku 18:31-34. Ungu pulu te inie yakondo 8:31*.
- t bokumunge alsena anjokondo “34.2. bikpris”, “41. saveman”.
- u ungu pulu te Mateyu 20:19*.
- v Mateyu 20:20-28; 10:41-45 LLuku 22:24-27; inie yakondo Mako 9:33-37, Mateyu 18:1-9, 20:1-16. Ungu pulu tondolo te Jono 13:1-17.
- w ungu pulu te Mateyu 20:22*.
- x ungu pulu te Mateyu 20:24*.
- y bokumunge alsena anjokondo “14. Grik”.
- z inie yakondo 9:35.
- aa ungu pulu talo Mateyu 20:28*, 20:28**.
- bb Mateyu 20:29-34, LLuku 18:35-43.
- cc bokumunge alsena anjokondo “32.1. Pikinini Bilong Devit”.
- dd ungu pulumu Ungu Mane Silimu Jono 1:38*.