3 Nalo kinié ⸤ungu te pea⸥ eno piliengi niembo:†ungu pulu te inie yakondo 7:1*. ⸤Pulu Yemo popo toko kapi ningendo i siku teangi:⸥ Amboma enonga pali nokolime‡akune Pollone wale awisili “penge” nirimu akumu wale mare yembomanga sike pengemando nirimu. Wale mare “penge” nirimu “nokolimu” nimbendo ungu iko topalie “penge” nirimu. Akumu ‘eno tepa embambo simbenje.’ nimbulie ya sumbi sipu torumulu. Kirasi yu olionga “pengemo” molemo mele ungu mare Epesasi 1:22, 4:15, 5:23, Kollosi 1:18, 2:19. enonga yema;§Ambomane yema liku awi singemonga ungu mare inie anjokondo 14:34-35, Epesasi 5:22, Ou Timoti 2:11-12. yemanga pali nokolimu Kirasi; Kirasinge nokolimu Pulu Yemo. Akumu pilku kondangi. 4 ⸤Eno maku toko molemele kinie⸥ enonga ye tene Pulu Yemo kinie ungu nimbé molo Pulu Yemone ungu umbu tondomba ungu te pilipe yemboma nimbe simbendo yunge pengemo aki tomu liemo yunge nokoli ⸤ye Kirasi⸥ tepa kenjilimo. 5 ⸤Eno maku toko molemelena⸥ ambo tene Pulu Yemo kinie ungu nimbe mawa temba molo Pulu Yemone ungu umbu tondomba ungu te pilipe yemboma nimbe simbendo yunge pengemo aki naa tomu liemo ⸤yu ye pulimomo⸥ yunge nokoli ⸤ye Kirasi⸥*Giriki ungune “yunge pengemo” nirimu akumunge ungu pulu te inie yakondo 11:3* molemo, nalo ya aku sipe molemo, yembo marene ‘Sike ambomo yunge pengemondo nirimu.’ ningu pilimele; mare awisilini ‘Yunge yemondo nirimu.’ ningu pilimele. ‘Pipili kolopili.’ nimbe tepa kenjilimo. Penge aki naa tolemo akumu ambo te penge porolimu molemo mele,†Enonga kolea awili Korini wapora kongonomo tendeli ambomanga penge porondoringi. Ye puli amboma ye lupe mare kinie andoko wapora toringi amboma ‘Pipili kolangi. Yembomane yu kanoko keri kanangi.’ ningu enonga penge porondoringila. Yembo marene pilkulie ‘Pollone ya nikimumu akumundu nikimu.’ ningu pilimele. Nalo yembo marene pilkulie ‘Molo. Ambo te penge porolimu molopalie yu ‘Ambo sikemo mele naa molkoro.’ nimbe pipili kolka mele yu makune penge naa aki toli molomu liemo aku sili ambomo molomba nimbe nirimu.’ ningu pilimele. yu aku sipe ambo te mele molemo. 6 Ambo te yunge pengemo aki naa tomu liemo kapola, “⸤‘Yunge yemo lipe awi naa silimo lepamo.’ nimbe⸥ yembo tene yunge pengemo kolomongo tepa ponjindepili.” nipili. Molo ambo tenga pengemo kolomongo tenge molo poronge kinie aku siku tengemonga yu teko pipili kondonge liemo ‘Na pipili naa tepili.’ nimbe yunge pengemo aki topili. 7 Yemo yu Pulu Yemo none tepa, Pulu Yemo imbi molopa tondolo pupili molemo mele lipe ora silimo kene yunge pengemo aki naa topili. Nalo ambomo ⸤yunge pengemo aki tolemo kinie yunge yemone yu nokolemo, yuni yemo pilipe molemo mele lipe ora silimomonga⸥ yuni yemonga imbimu lipe ola mundundulimo ⸤kene yunge pengemo aki tomba kinie papu⸥. 8-9 Pulu Yemone ambomonga kalu te wendo lipelie yemo naaterimu. Yemonga kalu te wendo lipelie ambomo terimu. ‘Yemone ambomo lipe tapondopili.’ nimbelie yemo naa terimu. ‘Ambomone yemo lipe tapondopili.’ nimbelie ambomo terimu.‡Ou Pulu Pulu 2:18,21-22. Akumunge ⸤‘Ambomone ‘Na yemone nokopili. Yunge imbi ola molopili.’ nipili.’ nikiru.⸥ 10 Aku kene ⸤eno maku toko molongena⸥ ambomo ⸤Pulu Yemo kinie ungu nimbé molo Pulu Yemonga ungu te yemboma nimbe simbendo⸥ yunge pengemo aki topili. Aku temba kinie kanokolie angellomane ‘Yuni yunge yemonga ungume pilipe lipe molemo.’ ningu kanonge.
11-12 Nalo eno Awilimunge ambo ye molemelema ⸤telune tapu toko molonge kinie papu⸥. Amboma enono ulu mare teko, yema enono ulu mare teko, molonge kinie kapola naa temba. Ambomane yema liku tapondoko, yemane amboma liku tapondoko, telemele kinie papu. Sike ⸤Pulu Yemone⸥ ou pulu pulu ambomo yemonga kangimuni terimu, nalo kinié yema ambomanga kangine wendo olemele, nalo eno pali Pulu Yemone telemo akumunge ⸤amboma kinie enonga yema kinie aku siku kapola kapola molemele kinie papu⸥. 13 Ulu te enono apuruku piliengi: ⸤Eno maku toko molongena⸥ ambo tene yunge pengemo aki naa topa Pulu Yemo kinie ungu nimbé kinie peangaye? 14 Yembomane ⸤enonga pengema⸥ telemele mele olio temolo mele lipe ora silimo. ‘Ye te ‘yunge penge-indi omba sulu pupili.’ nimbelie siye kolemo kinie aku telemomone yuyu tepa pipili kondolemo.’ nimbu pilimolo. 15 Nalo ‘Ambo tene ‘yunge penge-indi omba sulu pupili.’ nimbelie siye kolemo kinie aku telemomone yuyu tepa kondopa yunge imbi lipe ola mundulimo.’ nimbu pilimolo. Pulu Yemone ambomonga penge-indi ‘we omba sulu pupe ⸤yunge pengemo⸥ aki topili.’ nimbe silimomonga ⸤we omba sulu pulimomo papu⸥. 16 Yembo tene ya “Teangi.” nikiru mele pilipe keri pilipelie “Kolo tokomo. Nikimumu lawa tepa nimbe kenjikimu.” nimbe ‘Na kinie kerepale niembo.’ nimu liemo kanu yembomo iungumu piliepili: Olio telemolo mele lupe molo. ⸤Koleamanga pali⸥ Pulu Yemonga yembo talapemane§bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. kepe aku sikula telemele. Akumu piliepili.
31 Nalo olione telemolo mele oliolio ⸤konopukundu⸥ apurupu pilipulie ⸤Awilimuni “Nangi.” nirimu langime nolemela⸥ nje mindili nomolo ulu te naa pelka. 32 ‘Ya ma koleana yemboma teko kenjilimelemonga Pulu Yemone eno kolea kerine lipe mundumbe kinie olio pea aku sipe naa tepili.’ nimbe Awilimuni olio ulu telemoloma kanopa keri kanopalie olio mane simbendo ulu umbunema silimo.
33 Aku kene, nanga angokeme, eno ⸤Awilimu kinie angenali kinie tapu toko⸥ langi nongendo ongo maku tolemele kinie yembo mare wangi nokoko molkolie, pea langi nangi.§inie yakondo 11:20-22 molemo akumundu kamu nirimu. 34 Yembo te engelene kolomu liemo yunge ulkena ou langi nopili. ‘Engelene kolopo maku topolie tepo kenjimolo kinie Pulu Yemone olio pali mindili simbe.’ nimbelie aku sipe ou tepalie makune pupili.
- a inie anjokondo 14:33-35, Ou Timoti 2:8-14.
- b ungu pulu te inie yakondo 7:1*.
- c akune Pollone wale awisili “penge” nirimu akumu wale mare yembomanga sike pengemando nirimu. Wale mare “penge” nirimu “nokolimu” nimbendo ungu iko topalie “penge” nirimu. Akumu ‘eno tepa embambo simbenje.’ nimbulie ya sumbi sipu torumulu. Kirasi yu olionga “pengemo” molemo mele ungu mare Epesasi 1:22, 4:15, 5:23, Kollosi 1:18, 2:19.
- d Ambomane yema liku awi singemonga ungu mare inie anjokondo 14:34-35, Epesasi 5:22, Ou Timoti 2:11-12.
- e Giriki ungune “yunge pengemo” nirimu akumunge ungu pulu te inie yakondo 11:3* molemo, nalo ya aku sipe molemo, yembo marene ‘Sike ambomo yunge pengemondo nirimu.’ ningu pilimele; mare awisilini ‘Yunge yemondo nirimu.’ ningu pilimele.
- f Enonga kolea awili Korini wapora kongonomo tendeli ambomanga penge porondoringi. Ye puli amboma ye lupe mare kinie andoko wapora toringi amboma ‘Pipili kolangi. Yembomane yu kanoko keri kanangi.’ ningu enonga penge porondoringila. Yembo marene pilkulie ‘Pollone ya nikimumu akumundu nikimu.’ ningu pilimele. Nalo yembo marene pilkulie ‘Molo. Ambo te penge porolimu molopalie yu ‘Ambo sikemo mele naa molkoro.’ nimbe pipili kolka mele yu makune penge naa aki toli molomu liemo aku sili ambomo molomba nimbe nirimu.’ ningu pilimele.
‡11:8-9: Ou Pulu Pulu 2:18,21-22.
- h bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.
- i molemo ungu akumunge pulumu isipe: 11:17-22 kinie 11:27-34 molemo ungu mare kinie, Yesusi kinie yunge lombili andoli yema kinie kamu pea langi noringi mele pilkulie Kirasinge yembomane aku teringi. Angenupili kinie Awilimu kinie konopu mondoringimunge maku toko liku tere leko langi noringi. Aku siku we langime nongo molangi, Awili Yesusini yu kolombando ‘Pe pe kepe piliengi!’ nimbe berete te kinie no-waene kinie lipe ‘nangi.’ nimbe sirimu mele pilingendo Kirasinge yembomane akula teringi, akumu 11:23-26 molemo. Liku tere leko “Awilimu Kinie Yunge Yemboma Kinie Lipu Maku Topo Molopo Tapu Topo Nolemolo Langimu” niringi.
- j ungu pulu te inie yakondo 7:1*.
- k “Pulu Yemone kanopa peanga kanolemo ulume telemele yemboma” nimulu liemo mandala. Giriki-ungune molemo mele kanokolie ungu pulu laye lupe lupe mele pilkulie topele tolemele.
- l inie nondopa 11:17.
- m Mateyu 26:26-29, Mako 14:22-25, LLuku 22:14-20.
- n bokumunge alsena anjokondo “22. kontrak”.
- o Giriki-ungune “uru pelemele” nilimo; ungu pulu te Mateyu 9:24*.
- ~16~ inie yakondo 11:20-22 molemo akumundu kamu nirimu.