1 Abraham teun naruk ka losa ana nambalasi nalan seli. Ma MANETUALAIN nanea natalololen, boe ma Ana feen leo-laꞌo no mole-damek. 2-3 Abraham naena hatahori nemeherek esa, mana koladu basa ndia hata-heton lalaꞌen. Laꞌe esa, Abraham nanggou nalan, de nae, “Nenene matalolole! Au oke o sumba-soo mates,*Susura Malalaok dedeꞌa Ibrani surak nae, “Ndae o limam neu au lela daleng,” sosoa-ndandaan nae, sumba-soo mates. pake MANETUALAIN naden. Fo ndia Manetualain mana makadadadik lalai no dae-inak. Mae, o ta bole haꞌi mala inak numa hatahori Kanaꞌan nara ia mai, fo feen sao nala au anang Isak. 4 Tehuu o muste muni au nusa huung muu, nai au nufanelung nggara. O sangga mala ana feꞌok esa nai naa fo feen sao nala au anang.”

5 Basa boe ma ata naa natane Abraham nae, “Malole, Papa! Tehuu mete ma ana feꞌok naa ta nau ia mai, na, talo bee? Mete ma talo naa, na, au muste ua papa anan fo neu sao nai naa, do talo bee?”

6 Abraham naselu nae, “O masaneda matalolole! Leo mae talo bee oo, o ta bole mua au anang naa neu boe. 7 Masaneda te MANETUALAIN mana toꞌu koasa nai lalai, neni au kalua numa au nusa huung mai ena, boe ma nafuli au losa dae ia. Ana oo ndara fangga hehelu-bartaak no au ena nae, ‘Neu ko Au fee basa dae ia neu o titisi-nonosim.’ De o boso babati! Kada muu leo. Neu ko Manetualain nadenu Ndia atan numa nusa tetuk do inggu temak mai nasosoi dalak fee o, fo o bisa matonggo mua ana feꞌok naa, fo neu ko dadi neu au anang saon. 8 Tehuu mete ma ana feꞌok naa ta nau tungga o muni ia mai, na, o makamboꞌik numa sumba-sook ia neu. Leo mae talo bee oo, o boso mua au anang neni naa neu boe.”

9 Boe ma ata naa soꞌuk sumba-sook no Abraham nae, neu ko ndia tao tungga basa Abraham hihii-nanaun.

10 Basa boe ma ata naa here nala banda onta salahunu. De ana fua bua-baꞌu neulauk mata-matak kara reu ontar raa lain. Boe ma ana laꞌo neni Nahor kotan neu, nai Mesopotamia.†Tungga dedeꞌa Ibrani, mamanak naa naden Aram-Naharaim. Hatematak ia mamanak naa nai Siria boboan kii.

11 Mateꞌen, ata naa losa kota naa. Boe ma ana no ontan nara hahae aok numa kota tatain, deka oe matak esa. Faik naa bobok ena, ndaa no ana feꞌok kara reu ndui oe numa oe matak naa. 12 Boe ma ata naa hule-haradoi nae, “MANETUALAIN, au malanggang, Abraham Manetualain. Tulun buka dalak, mita fo au mamaing ia neni ua-nale neulauk. Matudu Manetualain dale susuen neu au malanggang ma masaneda ndia hehelu-bartaan neu au. De naa fo au atonggo ua inak fo ae taon dadi neu Isak saon. 13 Manetualain, au ambariik nai oe matak ia tatain. Ma ana feꞌok kara ruma kota mai ndui oe nai ia. 14 De au hule talo ia: Mete ma au kokolak ua ana feꞌok esa ae, ‘Ana feꞌok, ee! Tulun makonda o ure oem fo fee au inu oe faa dei.’ Mete ma ana naselu nae, ‘Papa minu leo! Ma dei fo au fee papa ontan nara oo rinu oe boe.’ Naa dadi tanda nae, ana feꞌok naa ndia Manetualain here nalan dadi neu Isak saon ena! No tanda talo naa, au bisa bubuluk ae, Manetualain natudu Ndia dale susuen neu au malanggang Abraham ena.”

15-16 Ana bei ta hule-haradoi nateꞌe, te ana feꞌok esa mai. Naden Ribka. Ndia naa, Abraham fadin Nahor no saon Milka umbun. Ribka aman, nade Betuel. Ribka naa, manaꞌa hiek sudi selik kana ma bei ao tema. Ana konda neni oe matak naa dale neu, boe ma ana nadai oe neni ure oen neu, basa boe ma ana hene fali.

17 Neu Ribka losa lain, boe ma Abraham atan nalaik neu natonggo noon. De ana noke nae, “Ana feꞌok. Tulun fee au inu oe faa dei.”

18 Ana feꞌok naa naselu nae, “Minu leo, toꞌo!” Boe ma nakonda ure oen lai-laik, de ana fee ata naa ninu. 19 Ana ninu basa, boe ma ana feꞌok naa nae, “Naa fo au ndui oe fee toꞌo ontan nara, fo rinu losa rakabete.” 20 Boe ma ana neu sali oe lenan neni bandar haꞌon nara reu. De ana nalaik konda-hene neu ndui oe numa oe matak naa mai, fo fee basa ontar raa rinu losa rakabete. 21 Abraham atan nambariik matu-matu, fo ana mete naherek ana feꞌok naa ue-tataon. Ana duduꞌa nae, “Ana feꞌok ia ndia MANETUALAIN here nalan, do?”

22 Ontar raa rinu losa rakabete. Boe ma ata naa haꞌi nala ndeli iduk lilo mbilas ma kale lilo mbilas pasan esa, de ana olu sara reu ana feꞌok naa liman dua sara.‡Susura Malalaok dedeꞌa Ibrani surak nae, ‘ndeli idu lilo mbilas beran syekel seserik esa (nggeram 6)’. Boe ma kale lilo mbilas kaduak kara raa beran ‘syekel 10 (sama leo nggeram 114)’. 23 Basa boe ma ata naa natane nae, “Ana feꞌok papan, nade see? Mete ma bisa, na, au sunggu taak nai ana feꞌok papan uman.”

24 Boe ma ana feꞌok naa naselu nae, “Au papang, nade Betuel. Au baꞌing, ndia Nahor. Ma au being, ndia Milka. 25 Nai ai uman hambu mamana susungguk dai toꞌo sara. Ma hambu naꞌu noꞌuk ka soa-neu toꞌo bandan nara.”

26 Basa boe ma ata naa nateꞌe langgan, de ana nakaluku-nakatele neu MANETUALAIN. 27 De ana kokolak nae, “Koa-kio MANETUALAIN! MANETUALAIN soi dalak fee au ena, losa au atonggo matang ua papa Abraham nufanelun nai ia. No dalak naa, MANETUALAIN natudu dale susuen neu au malanggang Abraham, no tao natetu ndia hehelu-bartaan neu au.”

28 Basa boe ma ana feꞌok naa nalai fali lai-laik, de ana tui basa uma isin nara, hata fo dadi ena. 29-30 Ribka naan, nade Laban. Ana mete-nita bua lilo mbilas sara raa, ma namanene Ribka tutuin, boe ma Laban nalai dea neu lai-laik, de neu natonggo no ata naa fo bei nambariik no ontan nara deka oe matak naa. 31 Boe ma Laban kokolak nae, “Toꞌo! MANETUALAIN nakalalaꞌok toꞌo losa ia no sodak. De boso mambariik muu dea ia! Mai teni ai uman teu. Ai sadia memak kama ena. Nanaꞌak soa-neu toꞌo ontan nara oo mana hetak boe.”

32 Basa boe ma Abraham atan tungga no Laban, de maso reni Betuel uman reu. Boe ma Laban asa sou rakonda fufuak ruma ontar lain mai. Ara fee ontar raꞌa naꞌu. Ma ara oo reni oe fee ata naa no hatahorin nara, de ara safe ein nara boe. 33 Neu ara mbeda nanaꞌa-nininuk kara reu mei lain, boe ma ata naa nae, “Ai mae miꞌa-minu, tehuu au oke parmisi fo afada dale hihiik esa dei.”

Boe ma Laban naselu nae, “Toꞌo kokolak leo.”

34 Ata naa nae, “Au ia, ei baꞌim Abraham atan. 35 MANETUALAIN fee babaꞌe-babatik noꞌuk ka neu au malanggang ena, losa ana namasuꞌi nalan seli. MANETUALAIN feen lilo mbilas, lilo fulak, ata tou ma inak, ma banda noꞌun seli, sira: sapi, onta, keledei, bibi hiek ma bibi lombo ena. 36 Neu au malanggang touk no inak lasik kara ena, boe ma mama Sara bonggi fee au malanggang Abraham, ana touk esa. Neu ko kanak naa ndia simbo basa au malanggang Abraham pusakan lalaꞌen. 37 Laꞌe esa, au malanggang Abraham fee au sumba-soo ae, ‘O ta bole haꞌi ana feꞌok Kanaꞌan, fo feen sao nala au anang Isak. 38 Tehuu o muste haꞌi ana feꞌok numa au nufanelu heli-heling nggara mai, dadi neu ndia saon.’

39 Boe ma au atane au malanggang ae, ‘Mete ma ana feꞌok naa ta nau tungga au, na, talo bee?’

40 Ana naselu nae, ‘MANETUALAIN fo au soa tungga kada Ndia hihii-nanaun, neu ko Ana nadenu atan numa nusa tetuk do inggu temak mai soi dalak fee o, mita fo o bisa hambu ana feꞌok esa numa au nufanelu heli-heling nggara mai, fo dadi neu au anang saon. 41 Tehuu mete ma au nufanelung nggara ta simbok fo ta nau fee ana feꞌok naa neni ia mai, na, o makamboꞌik numa sumba-sook naa mai.’

42 De neu bebeik kara ia losa oe matak, boe ma au hule-haradoi nai au daleng ae, ‘MANETUALAIN, au malanggang Abraham Manetualain. Tulun soi dalak, mita fo au mamaing ia neni ua-nale neulauk. Naa fo au atonggo ua inak fo ae taon dadi neu Isak saon. 43 Manetualain, au ambariik nai oe matak ia tatain. Ma ana feꞌok kara ruma kota mai ndui oe nai ia. De au hule talo ia: mete ma au kokolak ua ana feꞌok esa ae, “Ana feꞌok, ee! Tulun makonda o ure oem fo fee au inu oe faa dei.” 44 Mete ma ana naselu nae, “Papa minu leo! Ma dei fo au fee papa ontan nara oo rinu boe.” Naa dadi neu tanda nae, ana feꞌok naa ndia Manetualain here nalan dadi neu au malangga anang saon ena!’

45 Au bei ta hule-haradoi basa, te ana feꞌok Ribka mai ena neni ndia ure oen, fo ndui oe nai oe matak. Neu ana hene nalak ka lain, boe ma au oke ae, ‘Ana feꞌok, ee! Fee au inu oe faa dei.’ 46 Boe ma ana nakonda ure oen lai-laik, de nae, ‘Toꞌo minu leo! Ma dei fo au fee toꞌo ontan nara oo rinu boe.’ Boe ma au inu, ma au ontang nggara oo rinu boe.

47 Boe ma au atane ae, ‘Ana feꞌok papan, nade see?’

Ana naselu nae, ‘Au papang, nade Betuel. Au baꞌing, ndia Nahor ma au being ndia Milka.’ De au kado ndeli neu idun, ma olu kaler lilo mbilas pasan esa neu liman nara.

48 Boe ma au ateꞌe au langgang fo akaluku-akatele neu Manetulaian ae, ‘Koa-kio Manetualain! Manetualain soi dalak fee au ena, losa au atonggo aong ua au malanggang Abraham nufanelun nai ia. Ma au atonggo aong ua inak fo ae taon dadi neu malangga anak Isak saon.’ 49 Dadi hatematak ia, mete ma papa sara nau matudu susuem neu au malanggang Abraham, na, mafada au no ledo-ledo. Mete ma taa oo, mafada no ledo-ledo boe, mita fo au bubuluk au muste tao hata.”

50 Ata naa kokolak basa, boe ma Laban no Betuel raselu rae, “Mete ma MANETUALAIN ndia nanaen talo naa ena, na, ai nau talo bee bali. 51 Ana feꞌok Ribka nai ia. Moke malan fo mian naa neu leo. Mita fo ana dadi neu baꞌi Abraham feto-feun, tungga hata fo MANETUALAIN naen ena.”

52 Abraham atan namanene nala naa, boe ma ana nateꞌe langgan losa daer, de noke makasi neu MANETUALAIN. 53 Boe ma ana kalua heni bua lilo mbilas, lilo fulak, ma bua-loꞌa neulauk kara, de feen neu Ribka. Ana oo fee Ribka naan ma inan, hadia bua mabelir boe. 54 Basa boe ma Abraham atan no ndia hatahorin nara ranggatuuk raꞌa-rinu. Boe ma ara sunggu ruma naa. Neu beꞌe-mai huhua anan ara beꞌe, boe ma ata naa nafada tenu umak nae, “Au oke luas fo mete ma bisa, na, hatematak ia ai nau fali meni au malanggang miu.”

55 Tehuu Ribka kaꞌan no inan rae, “Ei nau hailai laꞌo tao hata? Elan fo Ribka leo no ai faik salahunu talo naa dei. Basa, na, mian laꞌo leo.”

56 Tehuu ata naa naselu nae, “Awii! Boso kaꞌi au! Huu MANETUALAIN tulu-fali nala au ena, losa au atonggo ua malangga anak saon ena. De mama sara makamboꞌik ai, fo ai fali miu tui au malanggang dei.”

57 Boe ma ara raselu rae, “Talo ia! Mai fo ita tatane aon neu kada Ribka. Ndia hihiin talo bee?”

58 Basa boe ma ara roken, de ratanen rae, “Ribka! Hatematak ia numa kada o mai. O nau tungga memak mua hatahori ia leo, do talo bee?”

Boe ma ana naselu nae, “Au nau tungga.”

59-60 De ara mboꞌik Ribka, no ata inan fo mana malalaun numa kadiꞌin mai, fo reu ro Abraham atan nara. Boe ma ara kokolak fee babaꞌe-babatik neu Ribka rae, “Ribka! Ai mamahena Manetualain fee o bonggi noꞌuk ka, fo o tititi-nonosim neu ko dadi neu rifu-rifuk kara. Ma ai oo mamahena o tititi-nonosim tao rasenggi musun nara boe!”

61 Basa boe ma Ribka no ata inan nara rafafaꞌu bua-loꞌan nara, boe ma ara saꞌe onta, de ara laꞌo leo, tungga Abraham atan nara.

62 Isak leo numa dae Negeb. Faik naa, Ana bei fo fali numa oe matak manai Beer Lahai Roi mai. 63 Ledo bobok esa, ana kalua numa laak mai, fo neu laꞌo-laꞌo haꞌi anin. Ana botik matan, boe ma mete-nita ontar mai.

64 Neu Ribka mete-nita Isak, boe ma ana konda lai-laik numa ontan mai. 65 Ana natane Abraham atan nae, “Toꞌo! Tou mana laꞌok mai naa, see?”

Ata naa naselu nae, “Ndia naa, au malangga anang.” Boe ma Ribka haꞌi nala tema popoi langgan, de ana lalaa nafuni matan.

66 Boe ma ata naa tui basa-basan neu Isak. 67 De Isak noke no Ribka neni inan laan dale neu, boe ma dua sara rauma-loo leo. Isak sue nala Ribka sudi selik kana, huu naa de ana ta susa-sona bali no inan mamaten.

<- Tutui Makasososak 23Tutui Makasososak 25 ->