SAN MATEO 5

Jesú ʉ̃rʉ̃gʉ̃pʉ masãrẽ buꞌeꞌque niꞌi

1 Jesú pãjãrã sirutucã ĩꞌagʉ̃, ʉ̃rʉ̃gʉ̃pʉ mʉjãa, ejanujãcʉ niwĩ. Tojo weecã, cʉ̃ buꞌerã cʉ̃ sumuto nerẽnujãcãrã niwã. 2 Beꞌro Jesú narẽ aꞌtiro buꞌenʉꞌcãcʉ niwĩ:

Aꞌtiro weerãnojõ eꞌcatima nise niꞌi

(Lc 6.20-23)

3 “ ‘Õꞌacʉ̃ weetamurõ meꞌrã diaꞌcʉ̃ cʉ̃ ʉaro weemasĩꞌi’ nirãnojõ eꞌcatirãsama. Tojo nirãnojõ Õꞌacʉ̃ wiogʉ nirõpʉ sãjã́árãsama.

4 ”Bʉjawetirãnojõ eꞌcatima. Õꞌacʉ̃ narẽta weetamugʉ̃sami. Narẽ wãcũtutuacã weegʉsami.

5 ”Noꞌo ‘Yʉꞌʉ basu ãpẽrã yʉꞌrʉoro niꞌi’ nitirãnojõ eꞌcatisama. Tojo weerã na Õꞌacʉ̃ ‘Oꞌogʉti’ níꞌque diꞌtare ñeꞌerãsama.

6 ”Õꞌacʉ̃ ye, diacjʉ̃ nisere masĩsĩꞌrĩrã, ʉjaboa, acowʉoꞌcãrã weronojõ nisama. Tojo ʉjaboa, acowʉorã weronojõ masĩsĩꞌrĩrãrẽ Õꞌacʉ̃ eꞌcatise oꞌogʉsami. Na Õꞌacʉ̃ yere masĩ́ca beꞌro baꞌa, sĩꞌrĩtuurã weronojõ nisama.

7 ”Ãpẽrãrẽ pajañaꞌrã eꞌcatima. Õꞌacʉ̃ quẽꞌrã narẽ pajañaꞌgʉ̃sami.

8 ”Noꞌo ñaꞌase moorãnojõ eꞌcatima. Náta Õꞌacʉ̃rẽ ĩꞌarãsama.

9 ”Noꞌo aꞌmequẽse marĩrõ ninuꞌcũsĩꞌrĩrãnojõ eꞌcatima. Õꞌacʉ̃ narẽ ‘Yʉꞌʉ põꞌrã nima’, nigʉ̃sami.

10 ”Noꞌo Õꞌacʉ̃ ʉaro weecã ñaꞌarõ weesirutunoꞌrãnojõ eꞌcatima. Náta Õꞌacʉ̃ wiogʉ nirõpʉ waꞌarãsama.

11 ”Yʉꞌʉre ẽjõpeose buꞌiri mʉsãrẽ ãpẽrã ñaꞌarõ bujicãꞌa, piꞌetise oꞌorãsama. Noꞌo nise nisoo, nimaꞌarãsama mʉsãrẽ. Na tojo weecã, eꞌcatiya. 12 Dʉporocjãrãpʉ Õꞌacʉ̃ ye quetire weremʉꞌtãrĩ masãrẽ mejãrõta weecãrã niwã. Mʉsã ʉꞌmʉsepʉre pajibutiaro eꞌcatise bocarãsaꞌa. Tojo weerã eꞌcatiya”, nicʉ niwĩ Jesú.

Aꞌti ʉmʉcopʉre Jesure ẽjõpeorã moa, sĩꞌose weronojõ nima nise niꞌi

(Mr 9.50; Lc 14.34-35)

13 Jesú aꞌtiro buꞌenemocʉ niwĩ:

“Marĩ baꞌarã, ʉꞌsʉato nírã moarẽ sãꞌa. Mʉsã moa weronojõ niꞌi aꞌti nucũcãpʉre. Mʉsã añurõ niseticã ĩꞌarã, ãpẽrã quẽꞌrã ĩꞌacũu, yʉꞌʉre ẽjõpeorãsama. Mʉsã tojo weeticãma, moa ocatiro weronojõ nirãsaꞌa. Moa ocaticã, ʉꞌsʉatisaꞌa. Te tojo nicã, cõꞌacãꞌnoꞌo. ¿Apaturi deꞌro wee moa ocacã weebosari tja?

14 ”Mʉsã yʉꞌʉre ẽjõpeorã sĩꞌose weronojõ niꞌi masãrẽ. Tojo weerã mʉsã ãpẽrã yʉꞌʉre masĩtirãrẽ masĩcã weeꞌe. Niꞌcã macã ʉ̃rʉ̃gʉ̃pʉ nirĩ macã bajutiropʉ niticã weetisaꞌa. 15 Masã sĩꞌocjare apeyenojõ docapʉ sĩꞌótisama. Tojo weronojõ oꞌorã, nipeꞌtirã ti wiꞌipʉ nirãrẽ bajuato nírã ʉꞌmʉarõpʉ peosama. 16 Aꞌte weronojõ bajuyoropʉ yʉꞌʉ ʉaronojõ añurõ weesetiya. Mʉsã añurõ weecã ĩꞌarã, ãpẽrã quẽꞌrã marĩ pacʉ ʉꞌmʉsepʉ nigʉ̃rẽ ‘Añuyʉꞌrʉgʉ nimi’, ni eꞌcatirãsama.

Jesú Moisé dutiꞌque cjasere ucũꞌque niꞌi

17 ”Aꞌtiro wãcũticãꞌña yʉꞌʉre. ‘Jesú Moisé dutiꞌquere, tojo nicã Õꞌacʉ̃ ye quetire weremʉꞌtãrĩ masã na wereyuꞌquere cõꞌagʉ̃ aꞌtigʉ weepĩ’, niticãꞌña. Tere cõꞌagʉ̃ mejẽta aꞌtiwʉ. Tere queoro weepeꞌogʉ aꞌtigʉ weewʉ. 18 Diacjʉ̃ mʉsãrẽ weregʉti. Ʉꞌmʉse, aꞌti turi nirĩ curare Õꞌacʉ̃ ne cãꞌrõacã te dutisere cõꞌasome. Nipeꞌtise cʉ̃ ‘Aꞌtiro weegʉti’ níꞌquere queoro weegʉsami. 19 Tojo weegʉ noꞌo cãꞌrõacã te dutisere yʉꞌrʉnʉꞌcãgʉ̃nojõ mejõ nigʉ̃ waro nigʉ̃sami Õꞌacʉ̃ wiogʉ nirõpʉre. Tojo nicã ãpẽrãrẽ yʉꞌrʉnʉꞌcãcã weegʉnojõ mejãrõta nigʉ̃sami. Apĩ Moisé dutisere weegʉ́ peꞌe, tojo nicã ãpẽrãrẽ tere weedutigʉ peꞌe wiogʉ weronojõ nigʉ̃sami Õꞌacʉ̃ wiogʉ nirõpʉre. 20 Mʉsãrẽ aꞌtiro weregʉti. Moisé dutiꞌquere buꞌeri masã, tojo nicã fariseo masã yʉꞌrʉoro Õꞌacʉ̃ dutise peꞌere añurõ weeyʉꞌrʉnʉꞌcãtirã, Õꞌacʉ̃ tiropʉ waꞌasome”, nicʉ niwĩ.

Jesú uase cjasere masãrẽ wereꞌque niꞌi

(Lc 12.57-59)

21 Jesú aꞌtiro werenemocʉ niwĩ: “Mʉsã tʉꞌopã mʉsã ñecʉ̃sʉmʉarẽ dutiꞌquere: ‘Masãrẽ wẽjẽcõꞌaticãꞌña. Noꞌo apĩrẽ wẽjẽcõꞌagʉ̃nojõ tenojõ besegʉ tiropʉ besenoꞌo, buꞌiri daꞌrenoꞌgʉ̃sami’, niwʉ̃. 22 Yʉꞌʉ peꞌe aꞌtiro weregʉti. Noꞌo cʉ̃ acaweregʉ meꞌrã uagʉnojõ buꞌiri daꞌrenoꞌgʉ̃sami. Noꞌo cʉ̃ acaweregʉre ‘Mʉꞌʉ wapamarĩꞌi’ ni bujicãꞌgʉ̃nojõ wiorã tiropʉ besenoꞌgʉ̃sami. Noꞌo cʉ̃ acaweregʉre ‘Waꞌicʉ weronojõ tʉꞌomasĩse moobutiaꞌa’ nigʉ̃nojõrẽ Õꞌacʉ̃ pecameꞌepʉ buꞌiri daꞌre, cõꞌatawio niꞌi.

23 ”Tojo weegʉ Õꞌacʉ̃ wiꞌipʉ noꞌo Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeoacjʉ apeyenojõ oꞌogʉtigʉ, ‘Yʉꞌʉ acaweregʉre ñaꞌarõ weecãti’ ni wãcũbocagʉ, aꞌtiro weeroʉaꞌa. 24 Cʉ̃ oꞌoatjere duꞌupeo, cʉ̃rẽ acobojose sẽrĩmʉꞌtãgʉ̃ waꞌaroʉaꞌa. Beꞌro ‘Õꞌacʉ̃rẽ oꞌogʉti’ níꞌquere oꞌoroʉaꞌa.

25 ”Apeye quẽꞌrãrẽ weregʉti. Niꞌcʉ̃ mʉsãrẽ weresãsĩꞌrĩgʉ̃ besewʉaropʉ miasĩꞌrĩcã, maata topʉ waꞌase dʉporo apoweꞌocãꞌña. Tojo weecã, mʉsãrẽ beseri masʉ̃rẽ oꞌotibosami. Tojo weeticãma, beseri masʉ̃ surarapʉre oꞌo, buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ sõrõbosami. 26 Diacjʉ̃ta mʉsãrẽ weregʉti. Buꞌiri daꞌreri wiꞌipʉ sãjãa wapayepeꞌoticã, ne duꞌuwĩrõsome”, ni werecʉ niwĩ Jesú.

Jesú “Mʉsã nʉmosãnumia, mʉsã marãpʉsʉmʉa nitirãrẽ aꞌmetãrãticãꞌña” nise niꞌi

27 Jesú aꞌtiro werenemocʉ niwĩ: “Apeyere todʉporopʉ dutiꞌquere tʉꞌopã. ‘Mʉsã nʉmosãnumia nitirãrẽ, mʉsã marãpʉsʉmʉa nitirãrẽ aꞌmetãrãticãꞌña’, niwʉ̃. 28 Yʉꞌʉ peꞌe aꞌtiro weregʉti. Noꞌo numiorẽ ñaꞌarõ weesĩꞌrĩ ʉaripejase meꞌrã ĩꞌagʉ̃nojõ cʉ̃ poꞌpeapʉ co meꞌrã ñaꞌarõ weetojasami.

29 ”Tojo weerã mʉsã caperi meꞌrã ñaꞌarõ weesĩꞌrĩrã, tigare orewee cõꞌaboꞌcaro weronojõ maata ĩꞌaduꞌucãꞌña. Ñaꞌarõ weeduꞌutirã, pecameꞌepʉ waꞌarãsaꞌa. Mʉsã capeare cõꞌarã, ti capea diaꞌcʉ̃rẽ bajuriorãsaꞌa. Nipeꞌtiro mʉsã upʉ pecameꞌepʉ waꞌacã, ñaꞌayʉꞌrʉsaꞌa. 30 Mejãrõta buꞌiri bocari nígʉ̃, diacjʉ̃camocã meꞌrã ñaꞌarõ weesĩꞌrĩgʉ̃, weeduꞌucãꞌña. Tojo weecã, nipeꞌtiro upʉ pecameꞌepʉ buꞌiri bocaboꞌcaro buꞌiri daꞌrenoꞌsome”, nicʉ niwĩ Jesú.

Jesú, marãpʉtirã, nʉmotirã aꞌmerĩ cõꞌase cjasere ucũꞌque niꞌi

(Mt 19.9; Mr 10.11-12; Lc 16.18)

31 Jesú ninemocʉ niwĩ: “Apeye todʉporocjãrãpʉre níꞌquere tʉꞌopã: ‘Noꞌo nʉmorẽ cõꞌagʉ̃, “Aꞌte ye buꞌiri mʉꞌʉrẽ cõꞌaꞌa” nirĩ pũrĩrẽ oja, core oꞌoroʉaꞌa’, niwʉ̃. 32 Yʉꞌʉ peꞌe aꞌtiro weregʉti. Niꞌcʉ̃ cʉ̃ nʉmorẽ co apĩ meꞌrã ñaꞌarõ nitimicã cõꞌagʉ̃nojõ core ʉmʉa meꞌrã ñaꞌarõ weeri masõrẽ weronojõ tojacã weesami. Noꞌo marãpʉ cõꞌanoꞌco meꞌrã nʉmotigʉnojõ quẽꞌrã ñaꞌarõ cʉ̃ nʉmo nitigo meꞌrã aꞌmetãrãgʉ̃ weronojõ tojasami”, nicʉ niwĩ Jesú.

Jesú “Aꞌtiro weerãti” nise cjasere cʉ̃ buꞌeꞌque niꞌi

33 Jesú aꞌtiro werenemocʉ niwĩ: “Apeyere todʉporocjãrãrẽ níꞌquere tʉꞌopã: ‘Mʉsã “Õꞌacʉ̃ wãme meꞌrã weegʉti” níꞌcaronojõta nisooro marĩrõ queoro weeya’, niwʉ̃. 34 Yʉꞌʉ peꞌe aꞌtiro weregʉti. Mʉsã ãpẽrãrẽ ‘Aꞌtiro weerãti’ nírã, Õꞌacʉ̃rẽ wãmepeoticãꞌña. ‘Ʉꞌmʉse meꞌrã weerãti’, niticãꞌña. Õꞌacʉ̃ nirṍ topʉta niꞌi. 35 ‘Aꞌti nucũcã meꞌrã niꞌi’, niticãꞌña. Õꞌacʉ̃ wééca diꞌta niꞌi. Jerusalẽ́ quẽꞌrã marĩ wiogʉ Õꞌacʉ̃ ya macã niꞌi. Tojo weerã Jerusalẽ́ meꞌrã wãmepeoticãꞌña. 36 Tojo nicã ‘Ʉ̃sã ya dʉpoa meꞌrã niꞌi’, niticãꞌña. Mʉsã tojo nise meꞌrã niꞌcã poadare ñirĩ da o butiri da dʉcayumasĩtisaꞌa. 37 Aꞌtiro diaꞌcʉ̃ niña. Diacjʉ̃ nicã, wãmepeoro marĩrõ ‘Diacjʉ̃ta niꞌi’, niña. Tojo niticã, ‘Diacjʉ̃ niweꞌe’, niña. Mʉsã ninemopeosepʉa noꞌo wãtĩ wãcũse oꞌose nibosaꞌa.

Jesú ãpẽrã mejẽcã weecã aꞌmedutitise niꞌi

(Lc 6.29-30)

38 ”Apeyere todʉporocjãrãrẽ níꞌquere tʉꞌopã: ‘Niꞌcʉ̃ mʉsãrẽ capea paatĩꞌacã, mʉsã quẽꞌrã mejãrõta cʉ̃rẽ paatĩꞌaaꞌmeña’, niwʉ̃. Tojo nicã ‘Upicare paapeꞌecã, mejãrõta cʉ̃rẽ paapeꞌeaꞌmeña’, niwʉ̃. 39 Yʉꞌʉ peꞌe mʉsãrẽ aꞌtiro weregʉti. Mʉsãrẽ ñaꞌarõ weecã, tojo tʉꞌoñaꞌcãꞌña. Aꞌmeticãꞌña. Tojo weronojõ oꞌogʉ, mʉꞌʉrẽ niꞌcã peꞌe pãꞌrẽ diapoapʉ paacã, ape pãꞌrẽ dʉꞌsari pãꞌrẽ peꞌere majãminʉꞌcã, paadutiya tja. 40 Niꞌcʉ̃ beseri masã tiropʉ mʉꞌʉrẽ weresãꞌcʉ mʉꞌʉ ya camisare sẽrĩbosami. Cʉ̃ tojo weecã, buꞌicjãrõ mʉꞌʉ sãñarõ quẽꞌrãrẽ tuweeoꞌoya. 41 Surara mʉꞌʉrẽ niꞌcã kilómetro cʉ̃ yere miabosaya nicã, mʉꞌʉ peꞌe cʉ̃ ʉacã, pʉa kilómetro miabosaya. 42 Noꞌo mʉꞌʉrẽ apeyenojõ sẽrĩcã, oꞌoya. Apeyenojõ mʉꞌʉrẽ wasocã, ‘Wasoweꞌe’, niticãꞌña”, nicʉ niwĩ Jesú.

Marĩrẽ ĩꞌatuꞌtirãrẽ maꞌidutise niꞌi

(Lc 6.27-28,32-36)

43 Jesú werenemocʉ niwĩ: “Apeye todʉporocjãrãrẽ níꞌque quẽꞌrãrẽ tʉꞌopã: ‘Mʉsã meꞌrãcjʉ̃rẽ maꞌiña. Mʉsãrẽ ĩꞌatuꞌtigʉ peꞌere aꞌpepũrĩña’, niwʉ̃. 44 Yʉꞌʉ peꞌe mʉsãrẽ weregʉti. Mʉsãrẽ ĩꞌatuꞌtirãrẽ maꞌiña. Mʉsãrẽ ñaꞌarõ ucũrãrẽ ‘Añurõ waꞌato’, niña. Mʉsãrẽ ñaꞌarõ weecã, ñaꞌarõ bujicãꞌmicã, na ye niatjere Õꞌacʉ̃rẽ sẽrĩbosaya. 45 Tojo weerã marĩ pacʉ ʉꞌmʉsepʉ nigʉ̃́ põꞌrã niꞌi nisere ĩꞌorãsaꞌa. Cʉ̃ añurã, ñaꞌarã tiropʉ mujĩpũrẽ boꞌreyucã weemi. Mejãrõta añurõ weerã́, ñaꞌarõ weerã́ tiropʉ aco pejacã weemi. 46 Mʉsãrẽ mairã diaꞌcʉ̃rẽ maꞌírã, ¿ñeꞌenojõrẽ mʉsã Õꞌacʉ̃ oꞌoatjere bocabosaʉ? Niyeru wapaseeri masã quẽꞌrã tojota weema. Na ñaꞌarã nimirã, na meꞌrãcjãrãrẽ maꞌisama. 47 Mʉsã acawererã diaꞌcʉ̃rẽ añudutirã, ¿ñeꞌenojõrẽ añuse weerã weebosaʉ? Õꞌacʉ̃rẽ ẽjõpeotirã quẽꞌrã tojota na acawererã diaꞌcʉ̃rẽ añudutisama. Tojo weerã nipeꞌtirãrẽ aꞌmerĩ maꞌi, añudutiya. 48 Marĩ pacʉ ʉꞌmʉsepʉ nigʉ̃́ ñaꞌase moogʉ̃ nimi. Mʉsã quẽꞌrã cʉ̃ weronojõ ñaꞌase moorã ninuꞌcũcãꞌña”, ni werecʉ niwĩ Jesú.

<- SAN MATEO 4 SAN MATEO 6 ->