Buki Tabu Waluwaluna
The New Testament in the Tubetube dialect of the Bwanabwana language of Milne Bay Province of Papua New Guinea
The Bwanabwana language is spoken by about 2,500 people who live on the following islands: Tubetube, Naluwaluwali (Skeleton), Kwalaiwa, Koyagaugau (Dawson), Ole, Tewatewa, Anagusa, Ware, Kitai, Buyali and some villages on Basilaki island.
ISBN 0 86893 411 9
Buki bwaite kana walo-masala kaiwena
Sauga imamalawe talawanama Bwanabwana tomo nige ala Buki Tabu ipapagan. Bolime 1930 koina Rev. Alfred Guy buki kikiuna ibui Luka ana buki. Bwaite bukine nige kaba sagu kolila. Na tomo Bwanabwana sibaibaiwa Buki Tabu Dobu Bromilow ibui yo bukine tomo sikalaili kolili siyasiyasili. Bolime 73 kalona mena nige Buki Tabu kainala koina ipapagan kanasiga bolime bwaite 2004 kabo kainala koina ala Buki Tabu waluwaluna talobai.
Ala Buki Tabu waluwaluna kalona mena buki kali baibaiwa tuwenti seben (27) yo kali tolelelele besiele yoli tuwelo(12). Bwagana tolelelele sibaibaiwa na iyamo meuloiline ali nuwatu situbwe-kaigeda, bwaimwana Yaubada ana mulolo tomo kaiwela kani iyakenayagila Natuna Yeisu Keliso koina.
Wasana namwanamwana bwaimwana buki esopali Madiu, Malika, Luka yo Yoni. Siya siwalo-masala Yeisu kaiwena, ana kabi, ana yakayakatai, ana paisowa, ana boita, yo ana toloyoi.
Mulina mena buki yaboyoi Apositolo Ali Paisowa (AAP). Iya iwalo-masala wasana namwanamwana ana debalala Yelusalema kalona mena yo muli mena ana debalala dedei uloiliyao tabe. Na nige yakato tomo Yudiyamo sinuwabui wasanane koina na siya nige tomo Yudiya sibaibaiwasosi sinuwabui tabe. Ala Buki Tabu waluwaluna kalona mena kani tabe talobai buki tupwaliyao Paulo ileleli na iyawasali silau tomeli waluwaluli dedei meuloili kolili yo buki tupwaliyao tomo uloili sileleli.
Buki ana kaba mwawasi koina bwaimwana Yoni ana Yakeyakenayan. Buki bwaite iya uloi molosina buki meuloili kolili. Iyakayakatai Yaubada ana kaiwe ana kaba loina kaiwena yo Yeisu ana emala Guyau, iyakenayagila keno gite koina, kali koleya kali kilakilala. Kali nuwa-mayale toyasiyasili waluwaluli kolili ikololo. Na iyamo tawae wasane iya bukine ali walo-masala meuloili ali kaba tolo ikabi-yamayale. Yanuwa yaulina ana kaiwe yo ana loina ala Guyau yo ala Mesaiya iya kani iloinayani imiyayai nige ana kaba mwawasi (
Yakeyakenayan 11:15).
Tomo tanuwatu-kalatani Buki Tabu kana tolele meuloili ali bukiyao silele kaina Giliki koina. Muli mena Buki Tabu sibui kaina uloi uloi kolili. Ala bui waluwaluna itoyatoyawa Buki Tabu kaina Giliki koina yo Buki Tabu kaina Dimdim kolili tupwaliyao besiele NIV, RSV, Good News (TEV). Yo tabe sagu kalobai Buki Tabu Dobu yo Buki Tabu Misima kolili, na ala Buki Tabu waluwaluna kana lau besiele Kaina Bwanabwana kana lau. Toyasiyasili kani silobai ala Buki Tabu waluwaluna imayalesosi. Sauga tupwana buki tomliyao kali livasi simamalawe na mesabana tomnane kana katai imayale na tomo Bwanabwana me ali nuwa-mayale, tawae kaiwena iwalowalo.
Takawa-toki yaboyoi Buki Tabu beyabeyana Dr Bromilow ibui kaina Dobu koina. Tubulao, sinalao yo tamalao bukine koina sibaibaiwasosi sinuwabui, sibaibaiwa siboitako, sibaibaiwa kabona sitautaubala yo sikedukeduluma na tabe tabaibaiwa kabona tamiyamiya buki Dobune koina tamalao siyamala pasta, minista yo tupwalao siyamala toyakayakatai tomo kolila bukine kaiwena. Sauga bwaite koina bukine tayapileyoi kalakavao kaina tanuwagali Dobu kolili. Tanuwatu-kalatani Buki Tabu bwaite iya koina ikalaila talaoma tameli Yeisu Keliso koina yo kaliyate kabona tomeliwo nige sowasowana kala baibaiwa tayasili. Tayaliyaya ala Buki Tabu waluwaluna kaiwena iya kabo yaso bwaite yo yaso silalaoma kani iyanuwabuili na silaoma simeli Yeisu Keliso koina. Tabe naga sauga muli mena siyamala minista, pasta yo Buki Tabu kana toyakayakataiwo. Ala Buki Tabu bwaite sowasowana tameliyani iya kani isaguila na wasana namwanamwana tayawasayani me ala nuwa-mayale yo me ala katai. Yaluyaluwa Tabuna toyasili kaigeda kaigeda iwalo-muloloiwo yo ikabi-yakaiweo.
Ama kawanoi bwaite besiele. Saugana buki bwaite kwayasili Yaluyaluwa Tabuna ikabi-yakaiwemiu yo wakatai Yeisu Keliso iya Guyau yawasosi yo Tolebolebo yo ami meli koina kani yawasi miyamiya yaina kwalobai.
Walo kali mayale kali kilakilala yo kaba sagu kaiweli
Nuwatu kana etulan kana kilakilala (Footnote mark)
Tem kilakilala bwaite * tagitai, kabo takatai walo bwaite kana mayale iyaele liguna yaulina mena.
Tomo ana edeedede iyatubu kana kilakilala (Quotation marks open)
Tem kilakilala bwaite ‘ o nuwana bwaite “ tagitai, kabo takatai tomo yabo ana edeedede iyatubu.
Tomo ana edeedede ilopei kana kilakilala (Quotation marks closing)
Tem kilakilala bwaite ’ o nuwana bwaite ” tagitai, kabo takatai tomo yabo ana edeedede imwawasi.
Yasili talopei kaiyawasi kana kilakilala (Full stop)
Tem kilakilala bwaite . tagitai kabo takatai bwaite koina yasili koina talopei o takaiyawasi kaiwena nuwatune ana kaba mwawasi.
Sauga ibaibaiwa kaba lopeine mulina mena capital leta iyatubu nuwatu waluwaluna.
Yasili kana kaiyawasi kubwakubwana kana kilakilala (Comma)
Tem kilakilala bwaite , tagitai kabo takatai bwaite koina yasili koina takaiyawasi sauga kubwakubwana.
Neli kana kilakilala (Question mark)
Tem kilakilala bwaite ? tagitai kabo takatai walone iya neli yabo.
Walone ana kaba mwawasi kilakilala bwaite ? kani tagitai.
Walo kulukululi (Section headings)
Walo kulukululi siya nige buki yawasosi, na tobuibui sipeili sisaguila edeedede kali loya kaiwena. walo kulukululi siya siwalo-masala edeededene kalona kaiwena.
Edeededeli toyatoyawali / kaigedali (Parallel passages)
Bwaite edeededene kani talobai yoi buki tupwaliyao kolili. Sauga tupwana kulukuluna yaulina mena iwalo-masala toweya koina edeededene kaigedana talobai.
Nuwatu toyatoyawali / Kaigedali (Cross references)
Sauga tupwana liguna yaulina mena kani talobai tomna yabo yo Buki yabo esana yo peina yo tomna yabo. Nuwatune iyaele tomnane koina kani talobai Buki uloina koina besiele peina yo tomna kolili.
Kaba sagu tupwali siyaele ala Buki Tabu waluwaluna ana kaba mwawasi koina
1 Walo tupwaliyao kali kabi-yamayale
Buki Tabu bwaite kalona mena kani walo tupwaliyao talobaili siya nige simiyamiya buki meuloili kolili. Kaba gite besiele bwaite. Palisi, mwalelikwa soina, witi na tabe tupwaliyao siya bwaite tomo Yudiya mumugali kita nigele. Tem walo bwaite kulobaili buki mena na nuwanuwam kali katai o kali mayale ukwataili ugitai kaba loya iyaele buki liguna 613 koina kani kulobai.
2 Sauga ana laoma kana yakasa
Tomo ala miyamiya koina ginauli meuloina me kana yakasa Yaubada ipeili. Kaba gite Buki Tabu beyabeyana Tologuguye 3:1 iwalo-masala ginauli meuloina mekana sauga. Kabo tabe buki bwaite koina kani talobai Yeisu ana laoma kaiwena. Palopitao siwalo-masala bagunayani kabo muli mena ilaoma sikabiyani, Yaubada saugawa ipepeiwa koina Yaubada tomo Bwanabwana ala sauga ipei July 7, 2004 koina ala Buki Tabu waluwaluna talobai mwa saugawa iyaele talobai, mwa Buki Tabuwa iyaele talobai. Kani kulobai buki liguna 633 koina.
3 Nuwatu lalakili kaba loyaili
Tem ginauli yabo lalakina kuloyaloyai nuwanuwam ukwatai, besiele bwaite, kasole, boita o babitaiso kani kulobai buki liguna 636 koina. Tem nuwanuwam kasole ugitai “K” ana dedei koina, tem boita ugitai “B” ana dedei koina, besiele tabe toisabo walo nuwanuwam kaba sagu iyaele buki bwaite koina.
Languages