Wok bilong ol Aposel Tok i go pas Dispela buk, Wok bilong ol Aposel, i skruim tok i stap long Gutnius Luk i raitim. Luk tasol i bin raitim dispela buk tu. Long dispela buk yumi lukim Holi Spirit i soim rot long ol aposel na ol i autim gutnius bilong Jisas “long Jerusalem na long Judia na Samaria na i go inap long olgeta hap bilong graun” (lukim 1.8). Buk Aposel i stori long sios bilong Jisas i kirap namel long ol Juda na bihain em i go bikpela na i go nabaut long ol arapela hap bilong graun. Luk i laik soim tu olsem, wok bilong Krais na laip bilong ol manmeri i bihainim em, em inapim tru ol promis bipo God i bin mekim long ol manmeri bilong Israel. Wanpela bikpela samting buk Aposel i tok long en, em wok bilong Holi Spirit, em Spirit bilong God. Pastaim Holi Spirit i kam long ol disaipel bilong Jisas long de bilong Pentikos. Na bihain Holi Spirit i stiaim tingting bilong ol na i givim strong long ol. Long dispela buk yumi lukim tu planti longpela tok ol aposel i bin autim long taim ol i laik tokim ol arapela manmeri long gutnius bilong Jisas. Na yumi lukim planti manmeri i bihainim dispela gutnius na sios i kamap strong. Buk Aposel i gat ol stori bilong planti aposel, tasol i gat planti tok tru long ol samting Pita na Pol i bin mekim. Pita em i wanpela bilong ol disaipel i bin raun wantaim Jisas. Tasol pastaim Pol i no bin bihainim Jisas. Nogat. Em i bin wok strong long daunim ol manmeri bilong sios bilong Jisas. Tasol Jisas i singautim Pol na mekim em i kamap nambawan man tru bilong mekim wok bilong em. Long sampela hap bilong buk, taim Luk i laik stori long ol samting i bin kamap long Pol, em i tok long ol samting “mipela” i bin mekim. Planti saveman i ting Luk yet i bin raun wantaim Pol long sampela taim, olsem na em i tok “mipela” long ol dispela hap.
Ol aposel i autim tok bilong Jisas
long Jerusalem Sapta 1(Sapta 1.1—8.3) Jisas i promis
bai em i salim Holi Spirit i kam 1 Tiofilus, Lu 1.1-4 long dispela buk bipo mi raitim,*Luk em i raitim dispela buk Wok bilong ol Aposel. Na dispela arapela buk em i tok em i bin raitim bipo, em Gutnius Luk i Raitim. mi raitim tok long olgeta samting Jisas i bin mekim na long olgeta skul em i bin givim long ol manmeri, long pastaim tru 2 na Mk 16.19, Lu 24.49-51 i kam inap long dispela de God i kisim em i go antap. Em i bin kamap long ol aposel em i bin makim, na long strong bilong Holi Spirit em i tokim ol long ol kain kain wok ol i mas mekim. Na bihain God i kisim em i go antap. 3 Pastaim Mt 28.17, Mk 16.12, Lu 24.36-49, Ap 10.41, 1 Ko 15.5-7 em i bin karim pen na i dai, na bihain em i kisim laip gen na i kamap long ol aposel. Na em i mekim planti samting, bilong ol i ken save tru, em i stap laip. Inap long 40 de ol i lukim em, na em i tokim ol long kingdom bilong God. 4 Taim Lu 24.49, Jo 14.16-17, Ap 2.33 em i stap yet wantaim ol, em i tokim ol olsem, “Yupela i no ken lusim Jerusalem. Yupela i mas wetim dispela samting Papa i tok em i laik givim long yupela, na bipo mi tokim yupela long en. 5 Jon Mt 3.11, Mk 1.8, Lu 3.16, Jo 1.33, Ap 11.16 i bin baptaisim ol manmeri long wara. Tasol i no planti de nau na bai yupela i kisim baptais long Holi Spirit.”6 Long Ais 1.26, Dan 7.17, Amo 9.11, Mt 24.3, Lu 24.21 dispela taim ol aposel i bung wantaim, na ol i askim em, “Bikpela, ating nau long dispela taim bai yu mekim kantri Israel i kamap strong gen na i gat king i bosim em, o nogat?”†Bipo tru ol man bilong Israel yet i bin i stap king bilong ol na i bosim ol. Tasol long taim bilong Jisas ol Israel istap aninit long kantri Rom. Olsem na taim Jisas i kamap, planti man i ting Jisas bai i rausim ol Rom na kirapim gen ol lain king bilong Israel yet. 7 Na Mt 24.36, Mk 13.32, 1 Te 5.1 em i bekim tok bilong ol olsem, “Em i no samting bilong yupela bai yupela i save long ol taim na ol de Papa i makim. Nogat. Em yet i bosim dispela ol samting. 8 Tasol Mt 28.19, Mk 16.15, Lu 24.47-48, Jo 15.27, Ap 2.32, 3.15, 5.32 bihain Holi Spirit bai i kam i stap long yupela, na yupela bai i kisim strong. Na yupela bai i autim tok bilong mi long Jerusalem, na long olgeta hap bilong Judia, na long distrik Samaria, na i go inap long olgeta hap bilong graun.”
Jisas i go long heven (Mak 16.19-20 na Luk 24.50-53)9 Jisas Mk 16.19, Lu 24.50-51, Jo 6.62, 20.17 i mekim dispela tok pinis, na taim ol i lukluk i stap, em i go antap. Na wanpela klaut i haitim em, na ol i no lukim em moa. 10 Em Mt 28.3, Mk 16.5, Lu 24.4, Jo 20.12, Ap 10.3, 10.30 i go pinis, na ol i lukluk yet long skai, na wantu tupela man i sanap wantaim ol. Tupela i gat waitpela klos. 11 Tupela Mt 24.30, 26.64, Lu 21.27, Jo 14.3, 1 Te 1.10, 4.16, KTH 1.7 i tok olsem, “Yupela man bilong Galili, bilong wanem yupela i sanap nating na lukluk i go long skai? Dispela Jisas, nau God i kisim em na em i lusim yupela na i go antap long heven, em bai i kam bek gen long wankain pasin olsem nau yupela i lukim em i go long heven.”
Ol i makim wanpela man
bilong kisim wok bilong Judas 12 Orait Lu 24.50 ol aposel i lusim dispela maunten ol i kolim Oliv, na ol i go bek long Jerusalem. Dispela maunten Oliv em i stap klostu tasol long Jerusalem, inap olsem wan kilomita. 13 Ol Mt 10.2-4, Mk 3.16-19, Lu 6.14-16 i go insait long taun, na ol i go long dispela rum antap ol i save stap long en. Nem bilong ol i olsem, Pita na Jon na Jems na Andru na Filip na Tomas na Bartolomyu na Matyu, na Jems, em pikinini bilong Alfius, na Saimon, em wanpela man bilong lain Selot, na Judas, em pikinini bilong Jems. 14 Olgeta Mt 13.55, Lu 23.49, 23.55, 24.10, Jo 6.42, 7.5 dispela man i stap wanbel na ol i save bung na beten. Na ol meri, na Maria, em mama bilong Jisas, na ol brata bilong Jisas, ol tu i save kam na beten wantaim ol.15 Long dispela taim namba bilong ol manmeri i bilip long Jisas em inap olsem 120 olgeta. Na Pita i sanap namel long ol na em i autim tok olsem, 16 “Ol Sng 41.9 brata, bipo Holi Spirit i mekim Devit i autim wanpela tok, na dispela tok i stap long buk bilong God. Em i tok long Judas, em dispela man i bin soim rot long ol man i holimpas Jisas. Na nau dispela i kamap pinis olsem Devit i bin tok. 17 Bipo Mt 10.4, Lu 6.16, Ap 1.25 Judas i stap long lain bilong mipela, na em i kisim wankain wok olsem mipela.”
18 Dispela Mt 26.15, 2 Pi 2.15 Mt 27.3-8 man Judas i kisim mani olsem pe bilong dispela pasin nogut em i bin mekim, na em i baim wanpela hap graun. Na bihain em i pundaun long dispela graun na bel bilong en i bruk, na olgeta bel bilong en i kapsait long graun. 19 Bihain olgeta man i stap long Jerusalem ol i save long dispela. Na long tok ples bilong ol, ol i kolim dispela graun Akeldama. Nem “Akeldama” em i wankain olsem dispela tok, “Graun I Gat Blut.”
20 Orait Sng 69.25, 109.8 Pita i tok moa olsem, “Dispela tok bilong Devit ol i raitim long Buk Song em i olsem, ‘Ples em i bin i stap long en, em i ken i stap nating, na yu no ken larim wanpela man i stap long en.’ Na long narapela hap bilong dispela buk i gat tok olsem, ‘Narapela man i ken kisim wok bilong en.’
21 “Olsem na nau yumi mas makim wanpela man namel long ol man i bin wokabaut wantaim yumi long olgeta taim Bikpela Jisas i bin i go i kam wantaim yumi, 22 stat Mt 3.16, Mk 1.9, 16.19, Lu 3.21, 24.51, Jo 15.27, Ap 4.33 long taim Jon i wok long baptaisim ol manmeri, na Jisas i kirapim wok bilong en na i kam inap long dispela de God i kisim Jisas na em i lusim yumi na i go antap. Yumi mas makim wanpela man i bin lukim dispela olgeta samting, na em i mas kisim wok wantaim mipela bilong autim tok long Jisas i kirap bek.”
23 Pita i tok olsem, orait ol i makim tupela man. Narapela em Josep, ol i kolim Barsabas, na em i gat narapela nem tu, em Jastus. Na narapela man em Matias. 24 Na 1 Sml 16.7, Jer 11.20, Jo 2.25, KTH 2.23 ol i beten olsem, “Bikpela, yu save long bel bilong olgeta man. Yu ken soim mipela, yu bin makim wanem man long dispela tupela 25 long kamap aposel na kisim ples bilong Judas. Judas i lusim dispela wok pinis na em i go long dispela ples em i mas i stap long en.” 26 Orait na ol i tromoi ston bilong makim husat i mas kisim dispela wok, na ston bilong Matias i kamap. Olsem na ol i putim em wantaim ol 11-pela aposel.‡Ol i laik bai God yet i makim wanem man i mas kisim ples bilong Judas. Olsem na ol i kisim tupela ston i gat nem bilong Barsabas na Matias na putim insait long wanpela samting, na ol i sakim. Ol i tok, ston bilong wanem man i kalap i kam ausait pastaim, orait dispela man em man God i makim.
APOSEL 2 ->
- b Luk em i raitim dispela buk Wok bilong ol Aposel. Na dispela arapela buk em i tok em i bin raitim bipo, em Gutnius Luk i Raitim.
1:3:
Mt 28.17, Mk 16.12, Lu 24.36-49, Ap 10.41, 1 Ko 15.5-7
1:4:
Lu 24.49, Jo 14.16-17, Ap 2.33
- ~8~ Bipo tru ol man bilong Israel yet i bin i stap king bilong ol na i bosim ol. Tasol long taim bilong Jisas ol Israel istap aninit long kantri Rom. Olsem na taim Jisas i kamap, planti man i ting Jisas bai i rausim ol Rom na kirapim gen ol lain king bilong Israel yet.
1:7:
Mt 24.36, Mk 13.32, 1 Te 5.1
1:8:
Mt 28.19, Mk 16.15, Lu 24.47-48, Jo 15.27, Ap 2.32, 3.15, 5.32
1:9:
Mk 16.19, Lu 24.50-51, Jo 6.62, 20.17
1:10:
Mt 28.3, Mk 16.5, Lu 24.4, Jo 20.12, Ap 10.3, 10.30
1:11:
Mt 24.30, 26.64, Lu 21.27, Jo 14.3, 1 Te 1.10, 4.16, KTH 1.7
1:13:
Mt 10.2-4, Mk 3.16-19, Lu 6.14-16
1:14:
Mt 13.55, Lu 23.49, 23.55, 24.10, Jo 6.42, 7.5
1:17:
Mt 10.4, Lu 6.16, Ap 1.25
1:22:
Mt 3.16, Mk 1.9, 16.19, Lu 3.21, 24.51, Jo 15.27, Ap 4.33
- ~24~ Ol i laik bai God yet i makim wanem man i mas kisim ples bilong Judas. Olsem na ol i kisim tupela ston i gat nem bilong Barsabas na Matias na putim insait long wanpela samting, na ol i sakim. Ol i tok, ston bilong wanem man i kalap i kam ausait pastaim, orait dispela man em man God i makim.
long Jerusalem
bai em i salim Holi Spirit i kam
6 Long Ais 1.26, Dan 7.17, Amo 9.11, Mt 24.3, Lu 24.21 dispela taim ol aposel i bung wantaim, na ol i askim em, “Bikpela, ating nau long dispela taim bai yu mekim kantri Israel i kamap strong gen na i gat king i bosim em, o nogat?”†Bipo tru ol man bilong Israel yet i bin i stap king bilong ol na i bosim ol. Tasol long taim bilong Jisas ol Israel istap aninit long kantri Rom. Olsem na taim Jisas i kamap, planti man i ting Jisas bai i rausim ol Rom na kirapim gen ol lain king bilong Israel yet. 7 Na Mt 24.36, Mk 13.32, 1 Te 5.1 em i bekim tok bilong ol olsem, “Em i no samting bilong yupela bai yupela i save long ol taim na ol de Papa i makim. Nogat. Em yet i bosim dispela ol samting. 8 Tasol Mt 28.19, Mk 16.15, Lu 24.47-48, Jo 15.27, Ap 2.32, 3.15, 5.32 bihain Holi Spirit bai i kam i stap long yupela, na yupela bai i kisim strong. Na yupela bai i autim tok bilong mi long Jerusalem, na long olgeta hap bilong Judia, na long distrik Samaria, na i go inap long olgeta hap bilong graun.”
9 Jisas Mk 16.19, Lu 24.50-51, Jo 6.62, 20.17 i mekim dispela tok pinis, na taim ol i lukluk i stap, em i go antap. Na wanpela klaut i haitim em, na ol i no lukim em moa. 10 Em Mt 28.3, Mk 16.5, Lu 24.4, Jo 20.12, Ap 10.3, 10.30 i go pinis, na ol i lukluk yet long skai, na wantu tupela man i sanap wantaim ol. Tupela i gat waitpela klos. 11 Tupela Mt 24.30, 26.64, Lu 21.27, Jo 14.3, 1 Te 1.10, 4.16, KTH 1.7 i tok olsem, “Yupela man bilong Galili, bilong wanem yupela i sanap nating na lukluk i go long skai? Dispela Jisas, nau God i kisim em na em i lusim yupela na i go antap long heven, em bai i kam bek gen long wankain pasin olsem nau yupela i lukim em i go long heven.”
bilong kisim wok bilong Judas
15 Long dispela taim namba bilong ol manmeri i bilip long Jisas em inap olsem 120 olgeta. Na Pita i sanap namel long ol na em i autim tok olsem, 16 “Ol Sng 41.9 brata, bipo Holi Spirit i mekim Devit i autim wanpela tok, na dispela tok i stap long buk bilong God. Em i tok long Judas, em dispela man i bin soim rot long ol man i holimpas Jisas. Na nau dispela i kamap pinis olsem Devit i bin tok. 17 Bipo Mt 10.4, Lu 6.16, Ap 1.25 Judas i stap long lain bilong mipela, na em i kisim wankain wok olsem mipela.”
18 Dispela Mt 26.15, 2 Pi 2.15 Mt 27.3-8 man Judas i kisim mani olsem pe bilong dispela pasin nogut em i bin mekim, na em i baim wanpela hap graun. Na bihain em i pundaun long dispela graun na bel bilong en i bruk, na olgeta bel bilong en i kapsait long graun. 19 Bihain olgeta man i stap long Jerusalem ol i save long dispela. Na long tok ples bilong ol, ol i kolim dispela graun Akeldama. Nem “Akeldama” em i wankain olsem dispela tok, “Graun I Gat Blut.”
20 Orait Sng 69.25, 109.8 Pita i tok moa olsem, “Dispela tok bilong Devit ol i raitim long Buk Song em i olsem, ‘Ples em i bin i stap long en, em i ken i stap nating, na yu no ken larim wanpela man i stap long en.’ Na long narapela hap bilong dispela buk i gat tok olsem, ‘Narapela man i ken kisim wok bilong en.’
21 “Olsem na nau yumi mas makim wanpela man namel long ol man i bin wokabaut wantaim yumi long olgeta taim Bikpela Jisas i bin i go i kam wantaim yumi, 22 stat Mt 3.16, Mk 1.9, 16.19, Lu 3.21, 24.51, Jo 15.27, Ap 4.33 long taim Jon i wok long baptaisim ol manmeri, na Jisas i kirapim wok bilong en na i kam inap long dispela de God i kisim Jisas na em i lusim yumi na i go antap. Yumi mas makim wanpela man i bin lukim dispela olgeta samting, na em i mas kisim wok wantaim mipela bilong autim tok long Jisas i kirap bek.”
23 Pita i tok olsem, orait ol i makim tupela man. Narapela em Josep, ol i kolim Barsabas, na em i gat narapela nem tu, em Jastus. Na narapela man em Matias. 24 Na 1 Sml 16.7, Jer 11.20, Jo 2.25, KTH 2.23 ol i beten olsem, “Bikpela, yu save long bel bilong olgeta man. Yu ken soim mipela, yu bin makim wanem man long dispela tupela 25 long kamap aposel na kisim ples bilong Judas. Judas i lusim dispela wok pinis na em i go long dispela ples em i mas i stap long en.” 26 Orait na ol i tromoi ston bilong makim husat i mas kisim dispela wok, na ston bilong Matias i kamap. Olsem na ol i putim em wantaim ol 11-pela aposel.‡Ol i laik bai God yet i makim wanem man i mas kisim ples bilong Judas. Olsem na ol i kisim tupela ston i gat nem bilong Barsabas na Matias na putim insait long wanpela samting, na ol i sakim. Ol i tok, ston bilong wanem man i kalap i kam ausait pastaim, orait dispela man em man God i makim.
APOSEL 2 ->- b Luk em i raitim dispela buk Wok bilong ol Aposel. Na dispela arapela buk em i tok em i bin raitim bipo, em Gutnius Luk i Raitim.
1:3: Mt 28.17, Mk 16.12, Lu 24.36-49, Ap 10.41, 1 Ko 15.5-7
1:4: Lu 24.49, Jo 14.16-17, Ap 2.33
- ~8~ Bipo tru ol man bilong Israel yet i bin i stap king bilong ol na i bosim ol. Tasol long taim bilong Jisas ol Israel istap aninit long kantri Rom. Olsem na taim Jisas i kamap, planti man i ting Jisas bai i rausim ol Rom na kirapim gen ol lain king bilong Israel yet.
1:7: Mt 24.36, Mk 13.32, 1 Te 5.1
1:8: Mt 28.19, Mk 16.15, Lu 24.47-48, Jo 15.27, Ap 2.32, 3.15, 5.32
1:9: Mk 16.19, Lu 24.50-51, Jo 6.62, 20.17
1:10: Mt 28.3, Mk 16.5, Lu 24.4, Jo 20.12, Ap 10.3, 10.30
1:11: Mt 24.30, 26.64, Lu 21.27, Jo 14.3, 1 Te 1.10, 4.16, KTH 1.7
1:13: Mt 10.2-4, Mk 3.16-19, Lu 6.14-16
1:14: Mt 13.55, Lu 23.49, 23.55, 24.10, Jo 6.42, 7.5
1:17: Mt 10.4, Lu 6.16, Ap 1.25
1:22: Mt 3.16, Mk 1.9, 16.19, Lu 3.21, 24.51, Jo 15.27, Ap 4.33
- ~24~ Ol i laik bai God yet i makim wanem man i mas kisim ples bilong Judas. Olsem na ol i kisim tupela ston i gat nem bilong Barsabas na Matias na putim insait long wanpela samting, na ol i sakim. Ol i tok, ston bilong wanem man i kalap i kam ausait pastaim, orait dispela man em man God i makim.