GUX BHAIꞌM KAIꞌCHDHAM ÑIꞌOOK NA BHAAN TU AꞌGA GUCH XOIꞌKAM NAT TU UAꞌNAK GU
LUUKAS
1
Gu Luukas na bax chu uaꞌñxidham kaꞌ gu Tiopil
1 Muiꞌ dhɨt gu jaꞌtkam tu uꞌuantuꞌ am nam tu daasaim na jɨꞌk tuꞌ jax buimɨk guch Xoiꞌkam janoꞌ na yaꞌ xi oilhimɨk aach jich bui. 2 Puiꞌ jaꞌk tu daasaim am nam jax ja aagiꞌñ guiꞌ na mɨt maaxik ja buupui kɨꞌn tɨ tɨɨ nammɨ dɨr nat jax bhaiꞌ ji oilhimɨ guch Xoiꞌkam, nat guꞌ dhiꞌ baꞌ ja aꞌm bii nam naiꞌ puiꞌ tu ja aꞌgidhaꞌ gu jaꞌtkam, puiꞌ kuch baꞌ aach puiꞌp bax chu maat jaiꞌ dhɨt. 3 Guꞌ baꞌ aañ jup mañ guguux nañ tum uaꞌñxidhaꞌ aap jiñ jaduuñ Tiopil nañ kapbhaiꞌ bax maat nat jax tu duuk guch Xoiꞌkam gio nat jax pɨk jaꞌk jum duu dɨɨlh, na ñich guꞌx bhaiꞌ xi chɨ tɨkkaimɨk. 4 Puꞌñi jaꞌk jap dho gi baꞌ guꞌx ioꞌm jix bhaiꞌ puiꞌ bax chu mat kaꞌ ji nam jax jup tum aꞌgiꞌñ jaiꞌ dhɨt.
Gu nobiiꞌñ gu Dios na ba aagiꞌñdhaꞌ gu Sakariiyas na ba maaxilhiaꞌ gu maraaꞌn Juan jaꞌtkam bopkondam
5 Janoꞌ na gu Eroodis bhaiꞌr gɇꞌkam kaꞌ na jɨꞌx Judea bhaan bipioꞌ gu dɨbɨɨr, maaꞌn janoꞌp jix jaiꞌch kaꞌ gu maaꞌnkam Sakariiyas tɨɨgim na ja aꞌmkam tu daandaꞌ dai gu Israel kam jaꞌtkam bhammɨ gɇꞌ chiop. Jɨꞌk jam maap jim daagɨt dai pu chuutuꞌm Abiiyas jum tɨɨtɨꞌndaꞌ, nam guꞌr bopxiꞌñ kaꞌ gu Abiiyas. Baꞌ Isabeel tɨɨꞌnkaꞌ gu bɨngaꞌn gu Sakariiyas, dhiꞌr boxiiꞌñ kaꞌ ɨp gu Aroon. 6 Baꞌ daim bɨpnagɨm miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ am na jax jix aaꞌ gu Dios, miꞌ puiꞌ tu duiñchuꞌndaꞌ am na jax tu aagix kaꞌ, nam guꞌ tuꞌ kaꞌm nɨiꞌñdhaꞌ gu Dios. Sia bɨɨx gu jaꞌtkam jaiꞌp jix mat kaꞌ am nam tuꞌ kaꞌm tɨ nɨiꞌñdhaꞌ, cham baꞌ paiꞌ jaroiꞌ tuꞌ kɨꞌn jax ja tɨtdadaꞌ. 7 Baꞌ cham jup tu maamar kaꞌ am, na guꞌ gu Isabeel cham jir aiꞌñ kaꞌ gu aꞌaalh, ku guꞌ bar jagɨꞌgɨr kaꞌ am ji.
8 Baꞌ maaꞌnnim giop mam ai na paiꞌ dhuuk mu jimiaꞌ gu Sakariiyas bhammɨ gɇꞌ chiop nam gio maap jup jum jumpadaꞌ guiꞌ nam jɨꞌk maap jum daaꞌnkaꞌ dai pu chuutuꞌm. 9 Baꞌ bhammɨ na mɨt bɨɨx maap xim jumpadak, bɨɨpɨꞌ mɨt xim mamaiꞌchɨk na baꞌ bhaan matgilhiaꞌ nam tuꞌ jax dhuñiaꞌ bɨɨx jɨꞌmaꞌn, nam guꞌ puiꞌ jaꞌk pu buadaꞌ gammɨjɨ nam bɨɨpɨꞌ xim mamaiꞌchɨi. Baꞌ bhaan ji bii gu Sakariiyas na bhɨjɨ tu kubhionaꞌ na paiꞌx chu xidhuu kɨꞌn guiꞌ na joidham uub. 10 Baꞌ na paiꞌ bhɨjɨ ba tu kubhion gu Sakariiyas, gu jaꞌtkam miꞌ dhɨr jaꞌk tu daañchuꞌ am nam paiꞌ pum jumpaꞌndaꞌ gammɨjɨ, na guꞌ tuukab jaꞌk bipioꞌ na paiꞌx chu xidhuu. 11 Baꞌ jotmodaꞌ maaꞌn miꞌ bam maax gu nobiiꞌñ gu Dios na paiꞌ ka tu kubhion gu Sakariiyas, kɨɨꞌn dɨr jaꞌk jum maax miꞌ na paiꞌ kɨɨk gu gɇꞌ kubhioñkar. 12 Baꞌ giilhim jix chooꞌn nat ba tɨɨ, cham ka bhaaiꞌ na jax jum duñiaꞌ, dai na bhaiꞌ pup nɨiꞌñ. 13 Baꞌp kaiꞌch gu nobiiꞌñ gu Dios:
―Chaꞌp toodon kaꞌ Sakariiyas, na ñich guꞌ aañ bhaiꞌ pɨx jum aaꞌñdham nat gu Dios jum kai na pich jax puiꞌ tɨɨꞌn. Baꞌ tɨgiaꞌ maaꞌn gu alhii gum bɨɨnaꞌ, Juan jap baꞌ tɨɨtgaꞌ na paiꞌ dhuuk maaxilhiaꞌ. 14 Aap gɇꞌkam kɨꞌn jix bhaiꞌm ɨlhdhaꞌ janoꞌ na paiꞌ dhuuk maaxilhiaꞌ, sia muiꞌ gu jaꞌtkam puiꞌx bhaiꞌp jum ɨlhdhaꞌ am jaꞌp na jax aap, 15 na guꞌ gu jam alhii chuk yaꞌr gɇꞌkam kaꞌ bhaankam gu Dios. Gio cham jɨꞌxdhaꞌ iꞌyaꞌ gu jax chuꞌm biiñ, gio na pu bɨɨpɨꞌ dɨr bhaan bam tajaanaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios na ɨraab dɨr kap tuiꞌñgɨdaꞌ gu dɨꞌɨɨꞌn na baꞌ miꞌ dhɨr ba maaxilhiaꞌ. 16 Dai baꞌ na bhaiꞌ ji chu ja aꞌgidhaꞌ gu Israel kam jaꞌtkam nam miꞌ puiꞌ ba jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios guiꞌ na pur ja Dios tuk bɨjɨk dɨr. 17 Dhiꞌ baꞌ jaꞌp ji buusniaꞌ na bɨɨpɨꞌ ya jaꞌp ba tu boiꞌntaꞌ na baꞌ cham ka xijai kaꞌ na yaꞌ bhɨɨyaꞌ gux ioꞌm Gɇꞌkam na cham xiim bhaiꞌp jim gatuuk dɨr. Na guꞌ ampɨk maaꞌn ñiꞌook bap ja duñiaꞌ gu jaꞌtkam nam ka xim bhabhaakuiꞌñdhaꞌ, puiꞌ na jax noꞌm ja bui kax bhaak gu ja maamar, piam ku guꞌ mu dɨr bha jaꞌk gu ja maamar ja bui kax bhaak am gu ja tataat. Sia bɨɨx guiꞌ nam jix bhaak kaꞌ pɨx nam cham ji aagɨt nam miꞌ puiꞌ jimiaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios na ja jɨjɨkgɨtdai miꞌ ja tuttuꞌ na paiꞌx bhaiꞌ ba tu ja jimdaꞌ. Gu Juan bhaan tajaañixchuꞌndaꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios, pu chuꞌm ɨp na jax chuꞌm bhaan tajaañixchuꞌndat bɨjɨk gu Eliiyas guiꞌ na bhaankamuꞌn gu Dios ya jaꞌp tu ja aꞌgidhimɨk gu jaꞌtkam. Gam na bɨxchuꞌx bhaaiꞌn kaꞌ gu tuꞌ na jax dhuñiaꞌ, na ni jaroiꞌ ku cham jɨꞌxdhaꞌ pu duñiaꞌ gu dɨɨlh pɨx, na guꞌ sia pu chuꞌm bhaan jup tajaañix kaꞌ na jax chuꞌm Eliiyas bhaan jup tajaañix kat bɨjɨk.
18 Baꞌp kaiꞌch gu Sakariiyas:
―¿Siamri chi baꞌr sɨlhkam aa na puiꞌ tɨgiaꞌ gu alhii guñ bɨɨnaꞌ? Jax dhui nach guꞌ moo xiꞌ pɨk jup bar jagɨꞌgɨr.
19 Baꞌ gu nobiiꞌñ gu Dios jup tɨtda:
―Jaꞌpji nañ guꞌ aañ sɨlhkam yaꞌ puiꞌm tɨtda, cham tuꞌp jax jum aaꞌndaꞌ nañ puiꞌ pɨx kaiꞌch. Jir nobiiꞌñ iñ guꞌ aañ gu Dios. Aañ jir diꞌ nañ Gabrial tɨɨꞌ. Guiꞌ pɨx bhañ joot nañ yaꞌm aagiꞌñdhaꞌ na jax jix bhaiꞌ kaiꞌch. 20 Guꞌ xib baꞌ tuꞌ na jax chuiꞌkaꞌ, nap guꞌ cham jiñ jɨɨgiꞌñ, cham ka tu ñiokdaꞌ ap janoꞌ juugɨt na paiꞌ dhuuk maaxilhiaꞌ gu jam alhii chuk.
Baꞌ pu jii gu nobiiꞌñ gu Dios puiꞌ xi chɨɨdak gu Sakariiyas.
21 Guꞌ baꞌ gu jaꞌtkam guiꞌ nam baas dɨr jaꞌp jup ka tu daanɨt, tɨi pɨx gan bam juan am na cham paiꞌ dhɨr ka buusnim gu Sakariiyas. Tɨi bam tɨ tɨkka am na sap jax kut baꞌ ba mɨɨkim. 22 Mɨkkat baꞌ siamri bhɨjɨ dɨr ba ji buus. Pu cham bhaaiꞌ na jax dhui tu aꞌgaꞌ, dai gu noonbiꞌñ kɨꞌn pɨx jaꞌp tɨi tu bua na tu ja aꞌgiꞌñ. Baꞌ gu jaꞌtkam jotmodaꞌ puiꞌm aa mɨt ɨp nat jax ji nat tɨ tɨɨ bhɨjɨ na ka baax na paiꞌx ioꞌm jix chu xidhuu kut baꞌ puiꞌm duu, cham tuꞌ gu jaꞌp pɨx. Puiꞌ baꞌ cham tu ñiokdaꞌ gu Sakariiyas, dai noonbiꞌñ kɨꞌn pɨx jaꞌp tu buadaꞌ na paiꞌ dhuuk tu aꞌgadaꞌ.
23 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jum ai na jɨꞌk tanoolh tu daaxix kaꞌ nam bhaiꞌ juruuñdhaꞌ gɇꞌ chiop nam ja aꞌmkam tu daandaꞌ dai gu Israel kam jaꞌtkam, ba jii ɨp gio mu kiaꞌmiꞌñ gu Sakariiyas. 24 Baꞌ jɨꞌk jurniꞌñ kɨꞌn bar alhiꞌch kɨɨkam gu bɨngaꞌn Isabeel, dai baꞌ nat cham paiꞌ ka paxiarax chamaam masaaꞌn nat dɨr puiꞌ jim duu. Baꞌp jum aaꞌndaꞌ: 25 “Gu Dios pɨx jup tu duu nañ baꞌ bar alhiꞌch kɨɨkam, na guꞌ dhiꞌ puꞌñi jaꞌk baꞌ cham gampaiꞌ kañ ɨlhiiꞌñdhaꞌ am gu jaꞌtkam noꞌñ maaꞌn ba tu mar.”
Gu nobiiꞌñ gu Dios na ba aagiꞌñdhaꞌ gu Mariiya na ba maaxilhiaꞌ gu Jesuus
26 Baꞌ na paiꞌ xijum maaꞌn masaaꞌn ba uaꞌ nar alhiꞌch kɨɨkam gu Isabeel, gu Dios gio mu jaꞌk jup joot gu nobiiꞌñ Gabrial na paiꞌ Nasareet tɨ tɨɨꞌ, na Galilea bhaan bipioꞌ guiꞌ gu dɨbɨɨr. 27 Mu joot na paxiartuꞌnmɨraꞌ maaꞌn gu ubii tɨyaa Mariiya tɨɨgim, guiꞌ nat puiꞌ ba tɨɨꞌn maaꞌn gu biapmaꞌ Josee tɨɨgim na bɨɨmaꞌn jum tɨɨmoꞌ nam maap tu oiꞌñchaꞌ. Gu Josee jir boxiiꞌñ kaꞌ gu Dabii guiꞌ nax ioꞌm jir gɇꞌkam kat bɨjɨk. 28 Baꞌ mummɨ ba ji buus na paiꞌp tuꞌiiꞌ gu Mariiya, jotmodaꞌ bha jaꞌp bam maax mi baꞌk chɨr. Baꞌp tɨtda:
―Dho na guꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ jum aꞌm jum tajaanaꞌ nar ɨkgigaꞌn gu Gɇꞌkam Dios, na guꞌ dhiꞌ jaꞌp ji buusan na jax gu tɨbaaꞌ na tɨ ɨkgiꞌ. Gu Dios pɨx dɨɨlh jup tu duñiaꞌ, na guꞌx ioꞌm jir gɇꞌkam, bɨxchuꞌx bhaaiꞌ na pu tu duñiaꞌ. Puiꞌ kum baꞌ Gɇꞌkam Dios maraaꞌn kɨꞌn machiaꞌ gu jaꞌtkam dhiꞌ dhi alhii chioꞌñ janoꞌ na paiꞌ dhuuk maaxirɨi yaꞌ ba oirɨdaꞌ, na guꞌ gam nax uañ kɨꞌn ya oirɨdaꞌ. 36 Gio gu Isabeel na pim iam pɨx jir jum jajaaꞌnnim, puiꞌp bar alhiꞌch kɨɨkam, xijum maaꞌn masaaꞌn ba uaꞌ na dɨr puiꞌ ba tuꞌiiꞌ, sia ku guꞌ panaas tɨi bar jagɨꞌ, gam nam jup aꞌgadaꞌ gu jaꞌtkam na cham jir aiꞌñ gu aꞌaalh. 37 Jax dhui na guꞌ gu Dios cham tuꞌ xijai kam ɨlhiiꞌñ gu tuꞌ na jax dhuñiaꞌ.
38 Baꞌp kaiꞌch gu Mariiya:
―Ea na puiꞌ tu duñiaꞌ gu Dios nap jax jiñ chɨtda, nañ guꞌ aañ jir tujuandam tugiꞌñ pɨx.
Baꞌ pu jii gu nobiiꞌñ gu Dios nat puiꞌ xi chɨɨdak gu Mariiya.
Gu Mariiya na muiꞌ ba jimiaꞌ na paiꞌ kio gu Isabeel
39 Baꞌ janoꞌ xim jotmaꞌñ nat mu jii gu Mariiya maaꞌn kap na paiꞌ muiꞌ daaꞌñxim jir kikcham gam na gɇꞌr jukgam, Judea bhaan bipioꞌ guiꞌ gu dɨbɨɨr. 40 Mu jii nat paxiartudam gu Isabeel nam iam pɨx jir jum jajaaꞌnnim gook dɨt, na guꞌ bhammɨ kiokaꞌ gu Sakariiyas. Baꞌ bhammɨ nat ɇɇk gu Mariiya, mu baakɨk baꞌk chɨr muiꞌ xi ñioꞌki gu Isabeel. 41 Baꞌ nat kai gu Isabeel nat mu tu ñioꞌki gu Mariiya, jotmodaꞌ joi gu alhii na ɨraab dɨr uaꞌ. Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ joidham jix bhaiꞌ bhaiꞌ jim ɨlh gu Isabeel, nat guꞌ gɇꞌ bhaan bam tajaa gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdagaꞌn gu Dios. 42 Baꞌp kaiꞌch gɇꞌ kɨꞌn:
―¡Aa guꞌ gɇꞌkam kɨꞌn bhaan tɨ nɨidhim ji jia gu Dios gum alhii chuk nap jum ɨraab dɨr uaꞌ! Jaꞌp moox bhaiꞌ tum jii, na guꞌ cham jax chuꞌm ubii jaꞌxbuiꞌ puiꞌ gɇꞌkam kɨꞌn bhaan tɨ nɨnɨidhat na jax aap. 43 ¿Aañ baꞌ jax jup jiñ ɨlhiiꞌñ nat baꞌ jaꞌkbuiꞌ kat bhaiꞌp jiñ chɨɨgim gu dɨꞌɨɨꞌn guñ Gɇꞌkam tuk? 44 Na guꞌ na ñich jum kai na pich bha tu ñioꞌki, jotmodaꞌ joi guñ alhii chuk nañ jiñ ɨraab dɨr uaꞌ nat jix bhaiꞌm ɨlh. 45 ¡Jaꞌp moo joidham jix bhaiꞌm duu na pich bɨɨx jum jur kɨꞌn tɨ jɨɨꞌñ na puiꞌ tum duñiaꞌ na jax jum tɨtda guch Gɇꞌkam tuk!
Gu Mariiya na tu aꞌgaꞌ na jax jir tuꞌm kam gu Dios
46 Baꞌp kaiꞌch ɨp gu Mariiya:
Dho guꞌ aañ jiñ iiꞌmdaꞌ bhaan gɇꞌkamtuꞌn ji gu Dios,
47 nañ guꞌx bhaiꞌñ chaat nat ba uana guñ uaꞌtulhdharaꞌ,
56 Puꞌñi jaꞌk baꞌ tɨi ɨp gu Mariiya. Miꞌ juruuñ ji guꞌ jɨꞌk baik masaaꞌn buiñor gu Isabeel nat baꞌ ba jii ɨp gio mu jaꞌk kiaꞌmiꞌñ.
Na ba maaxilhiaꞌ gu Juan jaꞌtkam bopkondam
57 Baꞌ nat paiꞌ dhuuk jum ai gu tanoolh, ba maaxir gu maraaꞌn gu Isabeel. 58 Baꞌ gu jajaaꞌnniꞌñ gio guiꞌ nam cham jax iim nam jaꞌp pɨx jix ja mat kaꞌ, ba maat jamɨt nat ba tɨɨ gu alhii, ba maat jamɨt sia nat gu Dios pɨx jix joiꞌmdak tɨɨgɨk maa gu alhii. Baꞌ mi ɇɇk jup tɨtda am nat joidham jix bhaiꞌ tu jii. 59 Baꞌ nat paiꞌ aich gu xijum baik tanoolh gu alhii, dai na mɨt ba tɨɨt gio na mɨt matgilh nar Israel kam. Baꞌ jaiꞌ dhɨt tɨix aagɨt am na gɨt puiꞌp tɨɨꞌnkaꞌ na jax gu taataꞌn Sakariiyas. 60 Guꞌ ji nat guꞌ cham aa gu dɨꞌɨɨꞌn, jup kaiꞌch pɨx:
―Juan ji nañ jix aaꞌ na tɨɨꞌnkaꞌ dhiñ alhii chuk.
61 Baꞌ tɨip tɨtda am guiꞌ:
―Jax dhui na cham jax chuꞌm iam puiꞌ tɨɨꞌ na pim jɨꞌk jir jum jajaaꞌnnim.
62 Baꞌ gu taataꞌn ba tɨkka am ɨp na jax jaꞌk jup jix aaꞌ na tɨɨꞌnkaꞌ gu maraaꞌn, ja noonob kɨꞌn jaꞌp ba buixiꞌñ am nam tɨkka. 63 Baꞌ xi ja taa nam bha bhɨidhaꞌ maaꞌn gu uux komaarak sobkoñxim alhiꞌch paꞌ na bhaan mi dhaasaꞌ na jax jaꞌk jix aaꞌ na tɨɨꞌnkaꞌ. Baꞌ jaꞌpni miꞌ xi dhai: “Juan jach tɨɨtgaꞌ dhiñ alhii chuk.” Baꞌ guiꞌ gampaiꞌ ji dhuuꞌn jamɨt, nam guꞌ cham ɨlhdhat na jaiꞌ puiꞌ jaꞌk jup ɨlhiiꞌñ na jax gu bɨngaꞌn. 64 Baꞌ miꞌ jotmodaꞌ bhaiꞌ ji chu ñiokcha ɨp gio gu Sakariiyas, jix bhaiꞌm taatɨt xi gɇꞌkamtuꞌn gu Dios jix dhaam jaꞌk. 65 Baꞌ giilhim jix chootoꞌn jamɨt guiꞌ nam miꞌp tuꞌiiꞌ, gio naiꞌ jaꞌp pɨx puiꞌ tɨm tɨi nat jax tum duu na jɨꞌx jir jujukgam na Judea dɨbɨɨr bhaan bipioꞌ. 66 Baꞌp jum aaꞌndaꞌ am guiꞌ nam puiꞌ tɇ kɇɇkɇꞌ:
―¿Tuꞌ chi baꞌr jup tuꞌm daꞌ kaꞌ gu alhii nat mu paiꞌ pu maaxir?
Na guꞌ bɨɨx aixim joidham jix bhaiꞌ tu buadaꞌ gu Dios buiñor gu alhii nam xi chɇ kɇɇ, dhiꞌ bhaan baꞌ tɨi xim gaꞌngadaꞌ am na tuꞌr jup tuꞌm daꞌ kaꞌ.
Na tu aꞌgaꞌ gu Sakariiyas na jax jir tuꞌm kam gu Dios
67 Baꞌ gux Dhuuduꞌ kam jix Uañ Iiꞌmdaꞌ gɇꞌ bhaan bam tajaa gu Sakariiyas, taataꞌn gu alhii, baꞌ bhaiꞌ ji chu aꞌga na jax jir tuꞌm kam gu Dios, jup kaiꞌch:
Dhiꞌ jaꞌp ji buus jich bui nat kiaꞌpɨx bhaiꞌ ba tu kobxi gu tanoolh xiaꞌlhbui dhɨr.
79 Baꞌ bɨɨx jich aꞌm tonniaꞌ,
sia guiꞌ nam jix ioꞌm jix chu tukgam tɨr jup tuꞌiiꞌ.
Joidham bax chu maax kaꞌ nach tɨ nɨidhidhaꞌ nach jax jaꞌk joidham jix bhaiꞌch chaatɨt miꞌ puiꞌ jiimdaꞌ na jax jix aaꞌ gu Dios.
80 Puꞌñi jaꞌk baꞌ tu aꞌga gu Sakariiyas. Baꞌ pɨx ji gɨꞌlhidhaꞌ gu alhii, tɨ bhɨɨjidhaꞌ na jax jir tu tuꞌm kam yaꞌ dhi oiꞌñgaꞌn. Baꞌ nax ioꞌm paꞌ bar gɇꞌ kaꞌ, mu jaꞌp pɨx ba oirɨdaꞌ gampɨx jix chu gak kɨr. Jix ioꞌm mɨkkat nat baꞌ naiꞌ ji chu ja aꞌgi gu Israel kam jaꞌtkam.