Mateo 5

Iningalwan hilay atsi ha lokop ni Apo Namalyari

(Lucas 6:20-23)

1 Hên nahêlêk ni Apo Jesus ya kal-atan ya ampangamat kana, ay nilumakat yan pêrad ha tawgtug, ta bayro yan nikno hên manoro kanla. Kabay dinumani hila kana ya tagahonol na. 2 Haka tinoroan na hila, ya wana, 3 “Iningalwan kaw ya alwan mapaglalang, gawan hikaw ay milamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 4 Iningalwan kaw ya ampaglungkot gawan ha kasalanan yo, ta amung-mungên kaw ni Apo Namalyari. 5 Iningalwan kaw ya maaypa ya nakêm, ta midin kamoyu ya impangako ni Apo Namalyari. 6 Iningalwan kaw no labay-labay yon manonol ha kalabayan ni Apo Namalyari, ta hawpan na kaw hên manonol. 7 Iningalwan kaw ya maingaloên, ta ihundo na kaw hên ingalwan ni Apo Namalyari. 8 Iningalwan kaw ya nakapêptêng ya nakêm kan Apo Namalyari, ta mahêlêk yo ya. 9 Iningalwan kaw ya mámilatan, ta hikaw ay itad ni Apo Namalyari hên anak na. 10 Iningalwan kaw no ampairapan la kaw gawan ha pamanhumonol yo ha kalabayan ni Apo Namalyari, ta milamo kaw ha pamanlokop na.

11 “Iningalwan kaw no gawan bêngat ha paniwala yo kangko, ay pairapan la kaw, haka musmusên la kaw, haka no habiên lay hinon nangarawak ya alwan pêtêg ya pamanira la kamoyu. 12 No malyari ya habayto, ay magpakahigla kaw, ta ayn kapantag ha kangêran, ya primyo ya matanggap yo lano ha langit. Panêmtêmên yoy êmbayro êt ya pamairap lan ninuno la kanlan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari.”

Ya ahin haka ya hawang

(Marcos 9:50; Lucas 14:34-35)

13 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Hikaw ya anhumonol ha kalabayan ni Apo Namalyari, ay maialimbawa ha ahin bayri ha luta. Ihipên yo no ay-êmên anggamitên ya ahin. Mangêd ya ahin, noa, no naalihan yay nan alat, ay ahinan maiorong ya alat na. Ayn yay nan pukat! Itapon ya tana haka pitu-tuk-anan.[a]

14 “Hikaw ay maialimbawa etaman ha hawang ya ampakahawang hên kaihipan hên balang miha ha boon luta. Ya kangêran ya andaygên yo, ya angkahêlêk lan kaatag, ay nanad ha a maitago ya balayan ya atsi ha bung-oy. 15 Ayn mamagkêt hên atáng, bayo ihimpan o itagpên. Noa, ya atáng ay idin ha mantêg hên pamyanan atáng, ta êmên mahawangan hilay atsi ha bali. 16 Êmbayro êt ya pakapakikwanan yon mamiyay, hên main kangêran ha arapan hên kapareho yo, ta êmên la puriên hi Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha Kautuhan ni Apo Namalyari

17 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Paan yon ihipên ya atsi ko di, ta êmên alihan hên alagá ya Kautuhan ni apo Moises, haka ya inhulat lan kaatag ya mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari. Atsi ko di, ta êmên ko tuparên haka ipamwang ya habayto kamoyu. 18 Pakagilamên yo, kaban main pon angkahêlêk ha langit, haka kaban main pon luta, ay a malyarin daygên ayn pukat ya miha man ya nanaway letra o naipêk ya gulis hên habaytoy Kautuhan ni Apo Namalyari, o hên Kahulatan lan mámipamwang hên an-ipaihip kanla ni Apo Namalyari, angga ha a pon matupad ya kaganawan ya habayto. 19 Kabay hilay a anhumonol ha miha man kanlan habaytoy Kautuhan, bayo manoro êt ha kapareho la hên paan hilan humonol, ay hilay mag-in pinakamaaypa ha pamanlokop ni Apo Namalyari. Noa, hilay anhumonol ha Kautuhan, haka ampanoro hên dapat honolên ya habayto, ay mag-in matag-ay ha pamanlokop ni Apo Namalyari. 20 Pakagilamên yo, a kaw makapakilamo ha pamanlokop ni Apo Namalyari, no ya pamanhumonol yo kana ay alwan ubat ha nakêm. Paan yon tuwarên ya alwan mantêg ya pamanhumonol lan Pariseo haka mánoron Kautuhan ni apo Moises.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha pamanhumuluk

21 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ‘Paan mamatsi hên kapareho ta hilay mamatsi, ay hatolan hên parusaan.’ 22 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya hilay anhumuluk ha kapareho la, ay hatolan ni Apo Namalyari hên parusaan, haka hilay ampammusmus ha kapareho la, ay hatolan hên parusaan hên Sanedrin. Haka hilay ampaghabi ha kapareho la, ya ‘Mulala ka!’ ay ipalako ha apoy ha impiyerno. 23 Kabay bayo kaw mam-in digalo kan Apo Namalyari ha pamiulaman hên an-iátang kana ha Templo, ta main kaw napanêmtêman ya dinyag yoy alwan mangêd ha kapareho yo, haka main hilan hakit nakêm kamoyu, 24 ay paan pon idin ya idigalo yo. Lakwên yo hila pon, ta makikahundo kaw pon. Bayo maidin yoy nay idigalo yo kan Apo Namalyari ha pamiulaman hên an-iátang kan Apo Namalyari ha Templo.

25 “No main labay hên mamidikil kamoyu, ay mangêd ya tampol kaw makikatoynungan kanla, ta êmên a la kaw gêtan ha mánlingon kaso. Ta kayno idin na kaw ha magbantay hên hukulan, ta ikulung kaw. 26 Kabay bayro kaw tana ha hukulan angga ha a yo maubuh hên mabayaran ya ipabayad la kamoyu.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha karawakan kalabayan lawini

27 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Paan mamabayi haka paan makilalaki.’ 28 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya paan mangihip man hên kalabayan lawini ha pamanlêk ha alwan ahawa, ta habaytoy kasalanan hên mamabayi haka makilalaki. 29 Kabay, no mata yo ya anggamitên yon manyag kasalanan, ay kêwêtên yo, haka yon itapon. Ta mangêd pon ya maalihan kaw mata, kanan mihamwag kaw ha impiyerno, boo man ya lawini yo. 30 No gamêt yo ya anggamitên yon manyag kasalanan, ay mangêd ya potohên yo ta itapon, kanan mihamwag kaw ha impiyerno, boo man ya lawini yo.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha pamihiyay hên miahawa

(Marcos 10:11-12; Lucas 16:18)

31 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Muwang yoy Kautuhan ya hinulat ni apo Moises, ya wanan hulat, ‘Hilay lalaki ya mamihiyay hên ahawa la, ay dapat dyanan lay ahawa la hên kahulatan[b] ya inhiyay hila.’ 32 Noa, amêhên hiko ya ampaghabi kamoyu, ya hilay lalaki ya mamihiyay hên ahawa la, no a hila nakilalaki, ay daygên lan mámakilalaki ya ahawa la no makiahawa hilan kaatag ya lalaki. Haka hilay makiahawa ha babayi ya inhiyay, ay mikasalanan hila etaman.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha paghumpa

33 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Paan kaw mangako hên main lamoy paghumpa, no ayn ha nakêm yo ya tuparên ya habayto, ta dapat tuparên ya inhumpa ya pangako kan Apo Namalyari.’ 34 Noa, hikoy ampaghabi kamoyu, ya paan kaw nan maghumpa no mangako kaw! Paan maghumpa hên manggamit hên langit, ta habaytoy dyanan ni Apo Namalyari, 35 o ha luta man, gawan habaytoy nanad paypaluntoan bitsih na, o ha balayan Jerusalem, ta habaytoy balayan ni Apo Namalyari, ya Ari ya matag-ay ya tungkulan. 36 Paan êt habiên ya ‘Matsi ko man.’ Ta yarin mapauban, o mapauyang yo ya habot yo! 37 Habiên yo tanan, ‘Awo,’ o ‘Ahê.’ Paan yoy nan pahanan hên humpa, ta hi Satanas ya pangubatan hên habayto.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha pamanumbah hên kangêran

(Lucas 6:29-30)

38 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘No binuwag yoy mata hên kapareho yo, ay kailangan buwagên êt ya mata yo. No nanira kaw hên gogot hên kapareho yo, ay kailangan hiraên êt ya gogot yo.’ 39 Noa, amêhên hiko ya ampaghabi kamoyu, paan yon tumbahan karawakan hilay mapanyag karawakan. No main manampaling kapakan pingi yo, ay ipatampaling yo êt kanla ya kapaka. 40 No main mangidikil kamoyu, ta êmên la makway kamiseta yo, ay idin yo kanla ya sambra yo etaman. 41 No patolukên la kaw hên mangarga hên kalga la ha mihay kilometro, ay kargaên yoy na hên loway kilometro. 42 Mam-i kaw kanlan kaganawan ya ampakikwa kamoyu, haka no main labay hên mandam pibandian yo, ay paan kaw mangimot.”

Ya toro ni Apo Jesus ya tungkol ha pamanlugud ha kapatsi

(Lucas 6:27-28, 32-36)

43 Inhundo ni Apo Jesus ya panoro na, ya wana, “Nagilam yoy in-utoh hên haton lagi, ya wanla, ‘Dapat yon lugurên ya kapareho yo, haka dapat yon kahêmêkan ya kapatsi yo.’ 44 Noa, panhabiên ko kamoyun atsi di hên ampanggilam, ya dapat yon lugurên ya kapatsi yo, haka dapat yon ihalangin hilay ampamairap kamoyu gawan ha paniwala yo, 45 ta êmên mamwangan ya hikaw ay maának ni Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit. Gawan hiyay ampam-in allo boy uran kanlan mahonol kana haka kanlan mapanyag karawakan. 46 No anlugurên yon bêngat hilay ampanlugud kamoyu, ay yarin main kaw hên maêngganan ya primyo kan Apo Namalyari. Ta hila man ya máningil buwih, ya ampangwan sobra ha an-ipakwa kanla hên gobyernon Roma, ay ampanlugud êt ha ampanlugud kanla. 47 Haka no ampansinên yon bat hilay ampamansin kamoyu, ay hinon kangêran ya andaygên yo ya igit ha pandaygên lan kaatag, ta hila man ya a ampagpalokop kana, ay ampamansin kanlan ampamansin kanla. 48 Kabay dapat kaw mag-in mangêd ya ayn hinon kapintasan hên nanad kan Apo Namalyari, ya Tatang tamo ha langit.”

<- Mateo 4 Mateo 6 ->