APOSEL ONIRO KOYE Aposelro Mande Tabango Nga bukga ngaro oowooyi damoni ngu ngandiro, enengo koye ngu Anutro mande yoro ombuyingo. Nga bukga nga ngu, buk kootu erayaga Lukdo nakangoyingo. Nga bukno ngano ngu, Lukdo kirikiri oni (Aposel) guranangge nangge, nguro mandeye eyingo. Ko kirikiri oniro mandeye gidarega, enengo ingondudunonggo etenggo. Arisa, mande gidega ngu, Luk enengo doongeyimbo kenoro ingoro ngu, asa, ene naru gidega ngu, kirikiri oni (Aposel) nguya endeyoro, nguno oruwonggo. Nga nakayangga ngano ngu, Lukdo nakaya kande eraya kegidemboro guranangge (Gumi 16), nguno ngu kenowato. Lukdo ngandiro ete. Noore ngu tunootetooye ngu, asa, oni gidaregado yeyoro, ngandiro eyingo. Ene Pol ngu, Rom merako ya biyomimo oodoni, Lukdo nga bukga nga ngu, enendo nakangoyingo. Ene Lukro ingonduduni ngu ngandiro: Yuka Kundingiyi nguro yanggangoni, ngundo nangge oni yanggango yunootoni, ngundo enengo nowoondoyemo hamoo teyingo oni, ngundo nangge, ene mete sobosobo Urungga ngu oowooyi Yisas, nguro mandeni keta mesarango ngu wesiyoro eyingo. Asa, Yisas oowooyimo enengo kirikiri oni, ngundo oo urungga ngu tero, onindo ngu oo ngu ma kenoyingo. Ene oo gabogaboyi gura gura tero, oni simoo bare oowooyingga mera bidodomo ngu kenoro, Yisasro ingootoyi nowoondoyemo hamoo teyingo. Koretero oorengo ngu, Yisas enengo kirikiri oni kande eraya kegidemboro eraya, ngundo Yisasro mandeni Yerusalem endemo nguno oni simoo bareno, mande keta mesarango wesiyoro eyingo. Asa, kootuyisina ngu oni sowe gidega ngu Pilip, ngundo ko mera gumisina saro ngu, mera oowooyi ngu Sameriya, ngusina Yisasro mandeni wesiyoro eyingo. Kootuyisina ngu, Polndo enengo dobookuriyi nguya ende mera oowooyingga endeyoro, Yisas Krayis nguro mandeni keta mesarango wesiyoro oni simoo bare yunoyingo. Mande gura ngu, nga bukno ngano koretero oorengo ngu, Yuda oni simoo bare ngundo Yisasro nowoondoye hamoo teyingo. Ko oni sowe gidarega ngu nowoondoyemo hamoo ma teyingo. Ene naru kootuyisina oni endesina oowooyingga oorootenggoku, ngundo Yisasro nowoondoyemo ingootoyi hamoo tewa. Kurimi oorengo, Yuda oni ngu, ko endesina oni oorootenggoku nguya gobooro ma bibitero, nowoondoye guranangge ma yeyingo. Ene Yuka Kundingi nguro konimonggo Yuda oni nowoondoye hamoo teyingo ngu, ene mete oni gidarega nowoondoyemo hamoo teyingo nguya, nowoondoye guranangge yero bibitewanggo. Enengo nakayano nguno, Lukdo ngu tabango oni, ko Rom Gabuman oni ngu etuyeroro, ngu oni sowengga Yisasno nowoondoye hamoo teyingo oni ngu. Ene ma tookungo yero, ene manggoye nguya ma toongooro sayingo. Ene Gabumanro tabango oni ngundo mande etoyi, ene mande ma toongooyingo. Ngundiro nguro, ene naru bidodomo Yuda oni tabango, ngundo kirikiri oni ngu yoyoro, ya biyomimo yoyewero teyingo. Asa, ngu oogano ngunonggo nangge, Rom tabango oni ngundo ndadiro oo biyomingga erewero kenoro, Yisas enengo kirikiri oni ngu yoyoro mande wirikoweroyi yano ombuyingo. Ene ngundiro tero, Rom tabango oni ngundo mande biyomi gura ma kenoyingo. Nga bukgano ngano ngu, Yuka Kundingiyimboro mandeni ngu ooroote. Yuka Kundingiyi ngundo ngu, yanggango urungga yunoyingo. Oni Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo oni ngu, ene muri nenengo, ko ingondudu metemi nguya yunoyingo. Ene ge nga bukga nga oowooyi gura inowero ngu, asa, ge mete oowooyi ewa. Yuka Kundingiyi nguro koni ngu, ngu gome oorengo ewanggo. Ngundiro nguro, nga bukno ngano mande gumi gumi oorooteku, ngu ngandiro: * Nguro damoni, ko yanggangoni ngu nowoondoyemo hamoo teyingo oni ngunonggo tunooteyingo. 1:1-5:42 * Ngu nowoondoyemo hamoo teyingo oni ngu kowuri koorowooro, ene kowuri ngu dagayingo. 6:1-9:31 * Yisasro nowoondoyemo hamoo teyingo oni, ngundo Yisasro mandeni keta mesarango ngu Yuda oni simoo bare ko Sameriya oni simoo bareno wesiyoro eyingo. 9:32-12:31 * Polro oore koretero endeyoyingo. 13:1-14:28 * Nowoondoyemo hamoo teyingo oni, nguro tabango onindo Yerusalem endemo yowuruwooyingo. 15:1-41 * Polro oore eraya endeyoyingo. 16:1-18:23 * Polro oore kabusa endeyoyingo. 18:14-21:14 * Onindo Pol dowooro, yoro, Romno ombuyingo. 21:15-28:31
1Yisasdo Kootuyisina Yuka Kundingiyi Yeni Ombuweroyimboro Eyingo 1-2 O Tiyopilas, kuri ngu bukgano nguno nondo nakangowonoku, ngu oo bidodo Yisasdo tero, ko mande nguya oni simoo bareno eyingo. Ngu ko ngu bidodo temukootoni ngu, asa, Anutdo Yisas yoro, sambono ko ooreyingo. Ene sambono ma ooreyingomo, ngu naruno ngu, Yuka Kundingiyi nguro yanggangonimonggo, Yisasdo kirikiri onino kuri ene sunggi yero, enengo koni teweroyi muringga nguro etuyeroyingo. Ngu bidodo nakangowonoku ngu! 3 Kuri ene ogingo urungga ingoro kumooro, kootuyisina ootoogero enengo kirikiri oni doongeyemo tunooteyingo. Ene ko oowooyingga tero, ene nguno ingootoyiga hamoo teni, ene keta ooroote. Naru onibi eraya (40) kirikiri onino tunootetoni kenoyingo. Ngu naruno, Yisasdo kirikiri onino, Anutro mande muriningga, ngundo simoo bare enengo sobowooteku, ngu wesiyoro eyingo. 4 Yisasdo kirikiri oniya oode ngu, ene mande yunoro eyingo. Ye Yerusalem ende ngu ma yokowero, yengo ooga Awando yunowero mande ero gosiyoro eyingonggaku, ngu sobowooya oriyi. Kuri nondo yeno etoowe ingoyingongga ngu, ngu Yuka Kundingiyi yoro, ero eyingongga ngu! 5 Sonoyeroyingo Yon, ngundo sonombo oni simoo bare sono kundingiyi newendemo uro gimuyingo. Ene naru bodaga nangge yokoro ngu, Yuka Kundingiyi nguno nowoondoyemo ombuwa, ero eyingo.6 Ngu naruno, kirikiri onindo yowuruwooro, Yisas sumoo inoro eyingo. Noorengo Oo Bidodo Simburi Urungga, ataga nga narunggano ngano, ge nga merangga nga Iserel oni kandeyemo yeyi, ko tunootewa, bine? Sumoo eyingo. 7 Ene Yisasdo kirikiri onino gumi eyingo. Awa Oo Simburi Urungga, enengombo nangge ngu sa narungga ngu rogowoote. Yendo ngu narungga ngu ingoweroyi kini. 8 Ene kootuyisina Yuka Kundingiyi omburo, yeya oodoni ngu, ye yanggango yowanggo. Ye ngunonggo noro mandene murine ngu yootunoro, Yerusalem endemo oni simoo bareno wesiyoro ero, Yuda oni bidodomo ero, Sameriya oni bidodomo ero, toongero, yade oororo, mera bidodomo, nguno noro mande muri yootunoro ewanggo. Ero eyingo.
Yisas Sambono Ooreyingo (Mak 16:19-20; Luk 24:50-53)9 Yisasdo mande ngu ero yokootoni, kirikiri oni kenootoyi, Anutro yanggangoni, ngundo Yisas yoro yoro, oorero, goboore newendemo utoni, nguro enengo kirikiri onikundo ko ma kenoyingo. 10 Yisas ooretoni, kirikiri oni sambono doongetero, kenondadangero oodoyi, asa, sodedomangge sambono oni Engel eraya kirikiri oni tanggeyemo dikaworiyo. Ngu oni erayaga ngu nengguroyari ngu sarayi oorengo. 11 Oni erayagakundo eworiyo. Ye Galili oni, ye ndatero ngano dikaro, ngunonggo sambono doongetero oorootenggo? Nga Yisasga ataga ye tanggeyemonggo Anutdo yoro, sambono ooreteni kenootenggo. Nga Yisasga, nga nangge, ngandiro ooretoni, kenootenggoku, ngundiro nangge, ene kootuyisina ko ombuwa, ero eyingo.
Ene Oni Gura Yootunootoyi, Yudas Musiyomo Tunooteyingo 12 Ngundiro etoni, Yisasro soweyeroyingo Aposel onindo ngu mera puringga ngu yokoro, ene Yerusalem ende ko oorowuyingo. Ngu mera puringga ngu oowooyi ngu Olib. Ngu puringga ngu Yerusalem ende ngu tanggeyimo. 13 Ene endemo uro, ene ya gura ya gumi awu sanganimo nguno oorero oriyingo. Ngu oni ngu oowooye ngu ngandiro: Pita, Yon, Yemus, Enduru, Pilip, Tomas, Batolomeyu, Matiyu, Yemus Alipiyas nguro nangoni, Yudas Yemusro nangoni, ko, Sayimon. Sayimon, ngundo enengo mera ngu yuto onindo sobowooweroyi ingonduduni kini. 14 Ngu oni ngu bidodo nowoondoye guranangge yero, Anutno yemboongero oruwonggo. Bare gura gura nguya, Yisas nemi Mariya, Yisasro kone dobooyi nguya yemboongero oriyingo.15 Ngu naru gurano, oni bidodo ngu onibi kandegura, onibiga gura nguya (120) oruwonggo. Ngu naruno nguno, Pitando oni dobookuriyi, ngundo ootoogero, dikaro, mande eyingo. 16 Pitando eyingo. Ye dobookurine, nakangoyingo gura oorooteku, kurimi Yuka Kundingiyimbo Dewit manggowoomonggo Yudasro eyingo. Ngu oningga, ngundo oni gidarega oore etuyerootoni, ene Yisas dowooyingo. Ngu mandega ngu engge tewa. Ngu hamoo, ngundiro nangge tunootewo. 17 Kurimi Yudas nooreya oruwooto. Ene nga kongga nga, ene nooreya gobooro yowootowo. Pitando ngundiro eyingo.
18 Yudasdo oo biyomi teyingomu, nguro uriyingga yowoku, ngundo mera gura uriyoyingo. Ngu meranggano nguno, Yudas merako ukero, uro, utoro kawuyi pokomero, usekawuyi bidodo wendoni, ende ombutoni kumooyingo. 19 Kootuyisina, oni simoo bare bidodo Yerusalemno oriyingo, ngu Yudasro mande ingoro eyingo. Ngu merangga ngu oowooyi ngu Akelidama eyingo. Enengo mandenonggo ngu muringga ngundiro: ngu sidudaro mera.
20 Arisa, Pitando eyingo. Ngu oo nakangga ngu, Sam bukno ooroote. Ngu ngandiro:
Enengo mera ngu kingo orini. Oni gurado nguno ma oruwero kingo orini, eyingo. (Sam 69:25) Sam bukga ngundo gura ete. Oni gurado enengo koni ngu yowa, eyingo. (Sam 109:8)21 Nguro ngu, ataga oni gura yootunowato. Ngu oningga ngu, nooreya ko gobooro tewato. Ngu oningga ngu, kuri urungga Yisas nguya endeyowootomu, oni ngu gura yootunoro ewato. 22 Sonoyeroyingo Yonngga, ngundo oni simoo bare sonoyeroyingo naruno, Yisas oni simoo bareno ko damoni yero, tero, omburo, Anutdo Yisas, noorenonggo yoro sambono oorewoku, ngu bidodo kenoro, omburo, ataga nguya ngundiro oni ngu gura yootunoro yewato. Ene nooreya yowuruwooro, ko gobooro tero, Yisas ko ootoogeyingo nguro muri yootunoro ewato. Eyingo.
23 Arisa, ene oni eraya yootunoro eyingo. Gura ngu Yosep, ene oowooyi gura Barabas etenggo. Ene nangge oowooyi gura nguya ngu Yasitas. Oni gura nguya, ngu oowooyi ngu Matiyas. 24 Oni bidodo Anutno yemboongero eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge oni bidodo nowoondoye kenoro ingoote. Ge mete noore etuyero, nga oni erayaga nga oone, ngu gedo etuyeroya yootuno. 25 Ene Aposel kongga ngu yowa. Yudas ngu kuri ko yokoro, Setanro ende biyomimo toongero, nguno oruwa. Eyingo. 26 Arisa, oni erayagaku towooyeroro, ebe dagadaga tetoyi, Matiyasdo tunootete. Ngundiro tunootetoni, ene yoro, kirikiri oni kande eraya kegidemboro gurananggegakuno (11) yowuruwooyingo.
6 Ngu naruno, kirikiri onindo yowuruwooro, Yisas sumoo inoro eyingo. Noorengo Oo Bidodo Simburi Urungga, ataga nga narunggano ngano, ge nga merangga nga Iserel oni kandeyemo yeyi, ko tunootewa, bine? Sumoo eyingo. 7 Ene Yisasdo kirikiri onino gumi eyingo. Awa Oo Simburi Urungga, enengombo nangge ngu sa narungga ngu rogowoote. Yendo ngu narungga ngu ingoweroyi kini. 8 Ene kootuyisina Yuka Kundingiyi omburo, yeya oodoni ngu, ye yanggango yowanggo. Ye ngunonggo noro mandene murine ngu yootunoro, Yerusalem endemo oni simoo bareno wesiyoro ero, Yuda oni bidodomo ero, Sameriya oni bidodomo ero, toongero, yade oororo, mera bidodomo, nguno noro mande muri yootunoro ewanggo. Ero eyingo.
9 Yisasdo mande ngu ero yokootoni, kirikiri oni kenootoyi, Anutro yanggangoni, ngundo Yisas yoro yoro, oorero, goboore newendemo utoni, nguro enengo kirikiri onikundo ko ma kenoyingo. 10 Yisas ooretoni, kirikiri oni sambono doongetero, kenondadangero oodoyi, asa, sodedomangge sambono oni Engel eraya kirikiri oni tanggeyemo dikaworiyo. Ngu oni erayaga ngu nengguroyari ngu sarayi oorengo. 11 Oni erayagakundo eworiyo. Ye Galili oni, ye ndatero ngano dikaro, ngunonggo sambono doongetero oorootenggo? Nga Yisasga ataga ye tanggeyemonggo Anutdo yoro, sambono ooreteni kenootenggo. Nga Yisasga, nga nangge, ngandiro ooretoni, kenootenggoku, ngundiro nangge, ene kootuyisina ko ombuwa, ero eyingo.
15 Ngu naru gurano, oni bidodo ngu onibi kandegura, onibiga gura nguya (120) oruwonggo. Ngu naruno nguno, Pitando oni dobookuriyi, ngundo ootoogero, dikaro, mande eyingo. 16 Pitando eyingo. Ye dobookurine, nakangoyingo gura oorooteku, kurimi Yuka Kundingiyimbo Dewit manggowoomonggo Yudasro eyingo. Ngu oningga, ngundo oni gidarega oore etuyerootoni, ene Yisas dowooyingo. Ngu mandega ngu engge tewa. Ngu hamoo, ngundiro nangge tunootewo. 17 Kurimi Yudas nooreya oruwooto. Ene nga kongga nga, ene nooreya gobooro yowootowo. Pitando ngundiro eyingo.
18 Yudasdo oo biyomi teyingomu, nguro uriyingga yowoku, ngundo mera gura uriyoyingo. Ngu meranggano nguno, Yudas merako ukero, uro, utoro kawuyi pokomero, usekawuyi bidodo wendoni, ende ombutoni kumooyingo. 19 Kootuyisina, oni simoo bare bidodo Yerusalemno oriyingo, ngu Yudasro mande ingoro eyingo. Ngu merangga ngu oowooyi ngu Akelidama eyingo. Enengo mandenonggo ngu muringga ngundiro: ngu sidudaro mera.
20 Arisa, Pitando eyingo. Ngu oo nakangga ngu, Sam bukno ooroote. Ngu ngandiro:
21 Nguro ngu, ataga oni gura yootunowato. Ngu oningga ngu, nooreya ko gobooro tewato. Ngu oningga ngu, kuri urungga Yisas nguya endeyowootomu, oni ngu gura yootunoro ewato. 22 Sonoyeroyingo Yonngga, ngundo oni simoo bare sonoyeroyingo naruno, Yisas oni simoo bareno ko damoni yero, tero, omburo, Anutdo Yisas, noorenonggo yoro sambono oorewoku, ngu bidodo kenoro, omburo, ataga nguya ngundiro oni ngu gura yootunoro yewato. Ene nooreya yowuruwooro, ko gobooro tero, Yisas ko ootoogeyingo nguro muri yootunoro ewato. Eyingo.
23 Arisa, ene oni eraya yootunoro eyingo. Gura ngu Yosep, ene oowooyi gura Barabas etenggo. Ene nangge oowooyi gura nguya ngu Yasitas. Oni gura nguya, ngu oowooyi ngu Matiyas. 24 Oni bidodo Anutno yemboongero eyingo. Urungga Oo Bidodo Simburi, ge oni bidodo nowoondoye kenoro ingoote. Ge mete noore etuyero, nga oni erayaga nga oone, ngu gedo etuyeroya yootuno. 25 Ene Aposel kongga ngu yowa. Yudas ngu kuri ko yokoro, Setanro ende biyomimo toongero, nguno oruwa. Eyingo. 26 Arisa, oni erayagaku towooyeroro, ebe dagadaga tetoyi, Matiyasdo tunootete. Ngundiro tunootetoni, ene yoro, kirikiri oni kande eraya kegidemboro gurananggegakuno (11) yowuruwooyingo.