3 Besaꞌ ia emi meu leo! Au adenu emi fo leo lahenda kadodou inaꞌ ara meu. Tehuu mafarereneꞌ leo iaꞌ. Emi sama leoꞌ bibi-lopo anaꞌ dale balaroe-balanauꞌ a, leo busafui maꞌaaꞌ ara talada meu.[c]
4 Emi bosoꞌ meni doiꞌ, tas bua-loas, do sandaal lenaꞌ nai enoꞌ. Bosoꞌ tutuꞌu ledo-fai fo mateꞌa lahenda nai eno taladaꞌ.
5-8 Maneniko masoꞌ leo koroꞌ esa meu, emi bosoꞌ boe lali meme uma esa mai leo uma fekeꞌ meu. Maneniko lahenda sipoꞌ emi no malole nai uma esa, sona leo meuꞌ na, losaꞌ emi laꞌo ela koroꞌ ria. Maneniko masoꞌ leo uma esa meu, emi muste hule fo Manetualain fee ua-naleꞌ neuꞌ lahenda rai uma ria daleꞌ. Maneniko manuu umaꞌ ria, sipoꞌ emi no malole, tantu Manetualain natudu dale malole Na neuꞌ uma isiꞌ sira. Tehuu maneniko ara ta nau sipoꞌ emi, sona nemeꞌ na fo ela Manetualain natudu fee noi emi dale malole Na. Maneniko emi masoꞌ leo uma esa, do koroꞌ esa meu, fo ara fee emi ubeaꞌ na mia-minu. Sipoꞌ no dale namahoꞌo, huu fo naraa ara fee emi leoꞌ na ela kati neuꞌ sosota mara.[d] 9 Puli ma lahenda kamahedis nara. Ma mafada si mae, ‘Manetualain pareta na nai mata so!’
10 Tehuu koroꞌ ruma lahenda nara ta nau sipoꞌ emi boeꞌ. Maneniko ara tao emi leoꞌ na, sona meu mapadeiꞌ nai koroꞌ ria eno na fo dedea mae, 11 ‘Nenene matalolole! Ami meni Manetualain Hara-dasin mai fee emi, tehuu emi ta nau tao daleꞌ neu fa. De, besaꞌ ia ami sasapu heni koroꞌ ia afu na nai ami ei mara, fo dadi tanda nae, neuꞌ ko emi lepa-masaa ao mara mana dadiꞌ a! Tehuu mafarereneꞌ matalolole! Manetualain pareta na nai dae-bafoꞌ a naneneaꞌ so!’[e]
12 Emi bubuluꞌ kota Sodom a tadalu na, hete? Au afada emi! Neuꞌ ko naraa laꞌe dae-bafoꞌ a nonoe na, te lahenda fo ta sipoꞌ emi a, Manetualain huku si beraꞌ lena lahenda Sodom ara huhukun!”[f]
13 Yesus dedea tamba seluꞌ nae, “Emi fo nai koro Korasin[g] ma koro Betsaida besa-besa! Soe a laꞌe emi! Au tao tanda heran rupaꞌ ara nai emi mata mara so, tehuu ta nau mamahere neuꞌ Manetualain fa. Sekonaa te emi nana lahenda Yahudi fo manaku mae malelaꞌ Ana. Tehuu uniꞌ ko leo tanda heran fo Au tao ni nai emi koro mara laꞌe nai kota Tirus no Sidon, tantu doo basa ia nana lahenda fo rai na saledale-tuꞌetei nara, de ratafali fo tuka Manetualain. Ma tantu ara pake kakao-papake susa, ma tao afu neuꞌ laka nara, fo dadi tanda nae, ara saledale-tuꞌetei nara so. Sekonaa te lahenda Tirus asa ro Sidon asa nana lahenda ta Yahudi fa fo manaku rae ralelaꞌ neuꞌ Manetualain.[h] 14 Tebe! Emi mete leo! Neuꞌ ko Manetualain naetuꞌ basa lahenda ra dedea nara, lahenda Tirus asa ro Sidon asa huhuku nara bei kafaꞌ a reme emi huhuku mara mai.
15 Koro Kapernaum lahendan emin, besa-besa! Emi bosoꞌ mae, neuꞌ ko Manetualain hehene-naaeꞌ emi leo nusatetu-ikutemaꞌ a meu. Taꞌa! Neuꞌ ko Manetualain tuꞌu emi leo naraka a meu![i]
16 Mafareneꞌ matalolole! Te lahenda bea ramanene neuꞌ emi, sama leoꞌ ara ramanene neuꞌ Au. Ma lahenda bea ta nau ramanene neuꞌ emi, sama leoꞌ ara ta nau ramanene neuꞌ Au. Leoꞌ na boe, lahenda bea ta nau ramanene neuꞌ Au fa, sama leoꞌ ara ta nau ramanene neuꞌ Manetualain fo riꞌ nadenu Au leo dae-bafoꞌ ia mai.”[j]
18 Boe ma Yesus nataa si nae, “Tebe! Tepoꞌ fo emi tao leo naꞌ, Au ita Manetualain tuꞌu heni nitu ra roo sira malaka na reme lalai mai, sama leoꞌ relas a nahate iiꞌ-onaꞌ! 19 Mafarereneꞌ! Malaka nitu, nana ita musunoon. Ma nanuu kuasa boe! Tehuu Au fee emi kuasa so fo ela maseki ria kuasa na. Ma uniꞌ ko leo emi molo laꞌe meke marasoꞌ, do uraꞌ, tehuu ta hata-hata esa boeꞌ. Ta hapu esa tao soe neuꞌ emi boeꞌ.[l] 20 Emi dale mara ramahoꞌo, huu fo nitu ra ramanene neuꞌ emi. Malole a boe, tehuu hihii-nanauꞌ aanaꞌ ria! Malole lenaꞌ emi dale mara ramahoꞌo, huu fo Manetualain duiꞌ na emi nade mara so, ela dadi meuꞌ Ria lahendan fo masoꞌ leo nusatetu-ikutemaꞌ a meu.”
21 Tepoꞌ ria, Manetualain Dula-dale Malalao-malafu Na tao na Yesus dale Na namahoꞌo. Basa boe ma Ana io-oa neuꞌ Manetualain nae, “Papa! Papa nana Ramatua nai lalai ma dae-bafoꞌ a. Au hule makasi dodouꞌ, nana huu Papa mafuni basa hihii-nanauꞌ ia ra neuꞌ lahenda fo nae ria malelaꞌ ma mana koaoꞌ ara. Tehuu Papa matudu hihii-nanauꞌ ia ra fee ana aanaꞌ ara ro lahenda maloe-madae aoꞌ ara. Tebe, Papa! Huu fo ria riꞌ tao na Papa dale ma namahoꞌo!”
22 Basa boe ma Yesus nafada lahenda kadodou inaꞌ ara nae, “Nenene, o! Au Papa Ka nai nusatetu-ikutemaꞌ a fee Au kuasa a katemaꞌ so.” Noi Au Papa ka riꞌ bubuluꞌ matetuꞌ nae, Au ia nana bea. Ma noi Papa Ana na fo riꞌ Au ia, bubuluꞌ matetuꞌ ae, Papa nana bea. Ma Au here lahenda fekeꞌ, fo afada si, ela ara ralelaꞌ Ana boe.”[m]
23 Basa boe ma Yesus nasare na ana mana tuka dea nara, ma nafada si nae, “Emi maua-manale matetuꞌ, huu fo emi mita Manetualain kuasa na so. 24 Maneꞌ ara ro mana nesi mata faiuluꞌ ara rahiiꞌ raan seli nau rita hata fo emi mita ni, tehuu ara ta bisa fa. Sira boe rahiiꞌ raan seli nau ramanene hata fo emi mamanene ni, tehuu ara ta bisa fa.”
26 Yesus nataa nae, “Baꞌi Musa duiꞌ ubeaꞌ laꞌeneuꞌ hihii-nanauꞌ ia? O bubuluꞌ ma leo beaꞌ ana?”
27 Lahenda ria nafada nae, “Ana duiꞌ, nae:
28 Yesus sipoꞌ natafali nae, “Tebe! Maneniko o tao tuka ria, sona o masoda maroo mo Manetualain.”[o]
29 Tehuu lahenda ria nau tao aon leoꞌ lahenda roos a. Basa boe ma ana natane Yesus nae, “Tehuu, au ‘toranoo’ kara nana siꞌ bea?”
30 Yesus nataa nae, “Leo iaꞌ! Au nau afada dedea nasasamaꞌ esa. Neuꞌ ko o mafada, mae ‘toranoo’ tetea ma riꞌ bea. Tutui na leo iaꞌ: Lahenda Yahudi esa neme kota Yerusalem mai, onda leo Yeriko neu. Tehuu kekeneu te, parampok ara mai de rafaraꞌu raan. Ara popoꞌo ni, ma roso reni doi nara roo bua-loa nara katemaꞌ. Boe ma ara tuꞌun neuꞌ enoꞌ a suu na, de foa ela ni. Lahenda ria noi hahae na so.
31 Tehuu ta bubuluꞌ fa, te malaka agama Yahudi esa onda mai nesiꞌ na boe. Ana nita lahenda ria hina-hinaꞌ mesan, ma leka-leka nai enoꞌ a suu na, tehuu ta nateꞌe fo tulu-fali nan fa. Ana heo heni aon de laꞌo naroo. 32 Ta doo bea boeꞌ, te lahenda fekeꞌ esa nesiꞌ na boe. Ria nana, lahenda neme Lewi leo na mai, biasa ana tulu-fali nai Manetualain Uma Mamaso Ina na daleꞌ. Ana bei nita lahenda ria leka-leka nai enoꞌ a suu na, boe ma tuturu mata neu bebesa ni, tehuu ana ta tulu-falin fa. Tutiꞌ a ana heo heni aon de laꞌo naroo.
33-34 Ta doo bea boeꞌ, te lahenda esa neme nusa Samaria mai no keledei na nesiꞌ na. Ita basa bubuluꞌ tae, lahenda Yahudi ra biasa relu lahenda Samaria ra sona reniꞌ mata iko nara. Lahenda Samaria ia nita lahenda fo riꞌ parampok ara popoꞌon, ma roso reni hata nara a, boe ma noi sueꞌ ana, de naneneaꞌ mata neu ela tulu-fali ni. Ana safe makamomoi lahenda ria hina nara neniꞌ anggor, basa de tao mina neu, ma feo etu si. Boe ma fua nan neuꞌ keledei na lain, de noon leo kota daleꞌ neu. Ana fee lahenda ria leo lalai neuꞌ uma ofu esa, ela nafaduli natalolole ni.[p]
35 Balahaaꞌ, boe ma lahenda Samaria a fee lalai tali, doifulaꞌ dua[q] neuꞌ manuu umaꞌ ria, ma nafada ni nae, ‘Pake doiꞌ ia ra fo mafaduli matalolole lahenda hedis ia losaꞌ teꞌe na aon. Maneniko ta dai fa, sona papa pake lalai doi mi dei. Faiꞌ bea au atafali mai, neuꞌ ko au kati faliꞌ papa doi mara katemaꞌ asa.’ ”
36 Yesus dedea nasasama na teꞌe naꞌ so. Basa de Ana natane lahenda malela hohoro-lalaneꞌ ria nae, “Tuka o sona, ‘toranoo’ tetea ma riꞌ bea, soa neuꞌ lahenda fo bisinaꞌ a, parampok ara ralea reni hata nara a?”
37 Lahenda ria nataa nae, “Tantu, lahenda fo nanuu dale kasian neuꞌ ana a.”
41 Boe ma Ramatua Yesus nataa ni nae, “Marta, Marta. O masapute marooꞌ a, daleꞌ ma dodaaꞌ neuꞌ hihii-nanauꞌ rupaꞌ ara. 42 Tehuu hihii-nanauꞌ esa lena heni, riꞌ Maria here na hihii-nanauꞌ ia malole inaꞌ, huu fo ana natuuꞌ ma namanene Au Dedea-nafada Ki. Lahenda ta bisa ralea ra Dedea-nafadaꞌ sira reme ana mai fa.”
<- Lukas 9Lukas 11 ->- a Dudui dedea Yunani ruma mana duiꞌ nae, ‘ana mana tuka dea hitu hulu dua’. Ruma bali rae, ‘ana mana tuka dea lahenda hitu hulu’. Mana tui mabuiꞌ ara kadodou na here ‘hitu hulu dua’.
- b Mateos 9:37-38
- c Mateos 10:16
- d 1 Korintus 9:14; 1 Timotius 5:18
- e Mateos 10:7-14; Markus 6:8-11; Lukas 9:3-5; Lahenda Nadedenuꞌ ara Tutuin 13:51
- f Tutui Masososaꞌ 19:24-28; Mateos 10:15; 11:24
- g Dedea Indonesia mana duiꞌ ‘Khorazima’. Tea na, nai dedea Yunani mana duiꞌ Χοραζίν ‘Choradzin’.
- h Yesaya 23:1-18; Yeskial 26:1—28:26; Yoel 3:4-8; Amos 1:9-10; Sakaria 9:2-4
- i Yesaya 14:13-15
- j Mateos 10:40; Markus 9:37; Lukas 9:48; Yohanis 13:20
- k Duduiꞌ dedea Yunani ruma mana dui nae, ‘ana mana tuka dea lahenda hitu hulu dua’. Ruma bali rae, ‘ana mana tuka dea lahenda hitu hulu’. Mana tui mabuiꞌ ia ra, kadodou ina na here ‘hitu hulu dua’.
- l Sosoda Iꞌio-oꞌoaꞌ ara 91:13
- m Yohanis 3:35; 10:15
- n Malaka Agama ra Atoran 19:18; Tui Seluꞌ Laꞌe Neuꞌ Eno Sodaꞌ a 6:5
- o Mateos 22:35-40; Markus 12:28-34; Malaka Agama ra Atoran 18:5
- p 2 Israel no Yahuda Tutui na 28:15
- q Dedea Yunani mana duiꞌ nae, “denari dua”.
- r Yohanis 11:1