AR LUKA 11

Ar Hesu bi uta yá ma̱xte hanja nda tꞌa̱pa Jö

(Mt. 6:9‑15; 7:7‑11)

1 Bi zo̱ta nꞌar pa ar Hesu mi a̱pabi Jö ár Dada, ne nu mi waꞌö, nꞌár ma̱xte bi ꞌñembabi:

—Ma tsi Hmuꞌi, di ne gi utkagihe hanja ga a̱fe Jö, ngu ar Xuwa mi utwabi yá ma̱xte.

2 Nu ar Hesu bi ꞌñembabiꞌu̱:

—Núꞌmu̱ xki ꞌya̱fu̱ Jö, gi ꞌñeñhu̱ njawa:

Ma tsi Dadaꞌihe gi ꞌbu̱ mhetsꞌi,

dár nsunda ri thuhu.

Dá ekwa ri tsꞌu̱tꞌwi,

ne da tꞌo̱tꞌaꞌiwa har ximha̱i ngu bi tꞌo̱tꞌaꞌipꞌu̱ mhetsꞌi.

3 ꞌRakagihe te ga tsihepya.

4 Ne pumgagihe ma tsꞌokihe, ngetho nuje nꞌehe di pumfe togo xi tsꞌokagihe.

Ne yo gi he̱je da döje ar tsꞌa̱ti, ñöngagihe hinga o̱the nöꞌö xi ntsꞌotho.

5 Ne ar Hesu bi ꞌñemba yá ma̱xte nꞌehe:

—Ma ga möñhu̱, nꞌar jöꞌi ntsixkwi manꞌa nꞌanguthowi. Ne ngu made nxui ma da kꞌönga hár ngu, ne da ꞌñembabi: Xta ehe gi ꞌyo̱tka ar möte gi hmika hñu ya thuhme.

6 Ngetho ka di zo̱ manꞌar ñꞌo̱ho̱ di ntsixꞌbe nꞌehe, xpa e yapꞌu̱, ha hiñꞌotho te ga umbi.

7 Ne nöꞌö da dödi mbo hár ngu, ne da ꞌñenö: Hindi ne gi kꞌöskagipya. Xta kotꞌa ma goxthi, ne di hwixa ma bötsi. Jange hinda tsa̱ ga nangi ga ꞌraꞌa nöꞌö teme gi a̱di.

8 Ha nuga di xiꞌahu̱, hinda nangi da umbabi nöꞌö te a̱di mödi ár mpöhwi. Da nangi da umba gatho nöꞌö kꞌatꞌi, njapꞌu̱ da hye̱gi da ꞌya̱pa ár tꞌöhö.

9 Jange di xiꞌahu̱, ꞌya̱hu̱ ne da tꞌaꞌahu̱. Hyoñhu̱, ne gi tiñhu̱. Mathu̱, ne da nsokꞌahu̱ ar goxthi.

10 Ngetho nöꞌö togo da ꞌya̱di, da tꞌumbabi. Nöꞌö togo da hyoni, da dini. Ne nöꞌö togo da mafi, da nsokwabi.

11 Núꞌahu̱ gar dadahu̱, nuꞌmu̱ ri bötsihu̱ da ꞌya̱ꞌahu̱ nꞌar thuhme, hage gi umfu̱ nꞌar do. Xiꞌmu̱ da ꞌya̱ꞌahu̱ nꞌar hwö, hage gi umfu̱ nꞌar kꞌeñö.

12 Xiꞌmu̱ da ꞌya̱ꞌahu̱ nꞌar tꞌaxi, hage gi umfu̱ nꞌar penzu̱.

13 Nuꞌmu̱ gar tsꞌoktehu̱, ne gi pöhu̱ gi umfu̱ nöꞌö xiñho ri bötsihu̱, hanguhmö ar Dada mhetsꞌi xa da umbabi ár Hñö Jö gatho nuꞌu̱ togo da ꞌya̱pabi.

Da göxa yá mengu nꞌar ngu nuꞌmu̱ da ntunse̱

(Mt. 12:22‑30; Mr. 3:20‑27)

14 Nꞌar pa ar Hesu bi ꞌye̱mba nꞌar tsꞌondöhi nꞌar ñꞌo̱ho̱ xki japi nda ngone. Nu mi bo̱nga ar tsꞌondöhi, ar gone bi za̱ bi ñö. Ha nuya jöꞌi bi hyandi, xa bi ꞌyo̱tho.

15 Ha ꞌra mi eñꞌu̱:

—Nunar ñꞌo̱ho̱nu̱ e̱nga ya tsꞌondöhi, hömpa ár tsꞌe̱di ar Belsebu ár ndö ya tsꞌondöhi.

16 Maꞌra ho̱ntꞌa mi ne nda hya̱thmö, mi a̱pabi nꞌar ntꞌudi ndi ꞌñe mañö mhetsꞌi.

17 Ar Hesu mi pötho tema mi beñꞌu̱, jange bi ꞌñembabiꞌu̱:

—Nuꞌmu̱ nꞌar hnini da ñhege ne da ntunse̱, ma da jöꞌsase̱ꞌu̱ gatho nöꞌö xi ꞌyo̱tꞌe. Ha nuꞌmu̱ nꞌar ngu da ntunse̱ nuya mengu, da götsꞌi.

18 Njapꞌu̱tho nꞌehe, nuꞌmu̱ ar tsꞌondöhi da ntunkwi yá mitsꞌondöhiwi, hanja da me̱ꞌsa ár tsꞌe̱diꞌö. Nuga di xiꞌahu̱ njapꞌu̱, ngetho gi eñhu̱ di e̱nga ya tsꞌondöhi di hömpa ár tsꞌe̱di ar Belsebu ár ndö ya tsꞌondöhi.

19 Ha nuꞌmu̱ njapꞌu̱ ngu gi möñhu̱, xi nuya ri mꞌe̱hnihu̱ ꞌmu̱, togo ár tsꞌe̱di hömpabi da ꞌye̱nga ya tsꞌondöhi. Go da hñumpꞌa ri hmihu̱ꞌu̱.

20 Ha nuꞌmu̱ di e̱nga ya tsꞌondöhi di hömpa ár tsꞌe̱di Jö, pöhu̱ ꞌmu̱, ár tsꞌu̱tꞌwi Jö xi zo̱kwapya habu̱ gi ꞌbu̱hu̱.

21 Nuꞌmu̱ nꞌar ñꞌo̱ho̱ jár tsꞌe̱di ne the̱ ya bo̱jö tsa̱ da su ár ngu, ꞌbe̱ꞌsa xiñho gatho yá ñho ꞌmu̱.

22 Ha nuꞌmu̱ da zo̱ manꞌa di töte ár tsꞌe̱di, ne da döhö, da hñömba yá bo̱jö the̱ nda su ár ngu. Da hñöꞌspabi nöꞌö mi pe̱tsꞌi, ne da hyemba yá ñꞌohu̱ gatho nöꞌö te janu̱.

23 Nöꞌö togo hindi ñꞌoꞌbe, u̱tsagi. Ne nöꞌö togo hindi musꞌbe mahye̱gi, go fontꞌi.

Ar tsꞌondöhi bi pengi

(Mt. 12:43‑45)

24 Nuꞌmu̱ nꞌar tsꞌondöhi da bo̱nga ha nꞌar jöꞌi, da ñꞌo ha ya otꞌa ha̱i, di honga habu̱ da ntsa̱ya̱, ne hinte tini. Nuꞌmú̱ da bense̱ ne da ꞌñenö: Xiꞌmu̱ ga penga ha ma ngu da po̱ni.

25 Ha nu xta pengi da dinga nöꞌö ár ꞌbe̱tꞌo ngu habu̱ mi ꞌbu̱i, xi njoki, ne xi thoki xiñho.

26 Nuꞌmú̱ nunar tsꞌondöhiꞌö, dama da hyonga ma yoto yá mitsꞌondöhiwi di töpa ár ntsꞌo, ne da ku̱tꞌi da mꞌu̱hwi. Ne nunár ꞌbe̱famꞌu̱i nunar jöꞌi xki hye̱hmö ar tsꞌondöhi, di töta ár ntsꞌo, hinge ngu ꞌbe̱tꞌo.

Nuꞌu̱ xa töta ar jöpi xi hñöni

27 Núꞌmu̱ mi mönga njapꞌu̱ ar Hesu, nꞌar ꞌbe̱hñö mi ꞌbu̱hnu̱ har mhuntsꞌi bi ñö ntsꞌe̱di, ne bi ꞌñenö:

—Xa xi jöpa Jö nöꞌö ar ꞌbe̱hñö xi ꞌyo̱ñꞌaꞌi, ne xi tedeꞌi.

28 Nuꞌmú̱ ar Hesu bi dödi ne bi ꞌñenö:

—Töta ar njöpi xi hñönga nuꞌu̱ togo o̱twabi nöꞌö mönga Jö.

Ya tsꞌojöꞌi a̱ nꞌar ntꞌudi

(Mt. 12:38‑42; Mr. 8:12)

29 Mi ꞌyo mi mhuntsꞌa ya jöꞌi hár nthetꞌi ar Hesu, ne nöꞌö bi ꞌñembabiꞌu̱:

—Nuya jöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱ thota yá ntsꞌo, a̱di da hyanda nꞌar ntꞌudi, ha hinda ma da tꞌumbabi. Ho̱nse̱ da tꞌumba ár ntꞌudi ar mꞌe̱hni Honas.

30 Ngetho njangu ar Honas bi ꞌbe̱hni ngu ar ntꞌudi da hyanda ya me Ninibe, njapꞌu̱tho Nöꞌö Togo ba e bi Njöꞌi, gehnu̱ nꞌar ntꞌudi da hyanda ya jöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱.

31 Nunar ꞌbe̱hñö mar ndö ndi ꞌñe makꞌangi, ma da nanga har thöxamajöni, ne ma da hñuꞌmba yá hmi nuya jöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱. Ngetho nuna ba e har yapꞌu̱ ha̱i nda ꞌyo̱ꞌspa ár mfödi ar Salomon. Ne gi ꞌbu̱hwihu̱wa nꞌa xa töpa ár nsu ar Salomon.

32 Nuya me Ninibe ma da nanga har thöxamajöni, ne ma da hñuꞌmba yá hmi nuya jöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱. Ngetho nuꞌu̱ bi ꞌyo̱tꞌwa ár ntso̱ꞌmi nu mi zo ar Honas. Ne gi ꞌbu̱hwihu̱wa nꞌa xa töpa ár nsu ar Honas.

Ár ñotꞌi ma ndoꞌyohu̱

(Mt. 5:15; 6:22‑23)

33 Hinjoꞌo nꞌar jöꞌi togo da tso̱ nꞌar ñotꞌi ne da ꞌñögi, wa da goꞌma ha nꞌar tsꞌo̱i. Nöꞌö da ꞌyo̱tꞌe, da ꞌñexa habu̱ da tsa̱ da yotꞌa gatho mbo har ngu, ne da hyanda nuꞌu̱ togo da yu̱tꞌi.

34 Nuya ri da̱hu̱ ngu ꞌra yá ñotꞌi ri ndoꞌyohu̱. Nuꞌmu̱ ri da̱hu̱ xiñho, xo̱ge ri ndoꞌyohu̱ ꞌbu̱ har hyatsꞌi. Ha nuꞌmu̱ ri da̱hu̱ hingi ho, xo̱ge ri ndoꞌyohu̱ ꞌbu̱ har ꞌbe̱xui.

35 Jange jamasuhu̱ nöꞌö ar ñotꞌi gi pe̱ꞌsu̱, da yotꞌa xiñho ri mfenihu̱, ne hingi ꞌbu̱hu̱ har ꞌbe̱xui.

36 Nuꞌmu̱ gatho ri ndoꞌyohu̱ ꞌbu̱ har hyatsꞌi, ne hinte tsꞌompꞌa ri mfenihu̱, xa di kopꞌathohu̱ ar hyatsꞌi, ngu nꞌar ñotꞌi e̱sꞌahu̱ ár hyatsꞌi.

Ar Hesu bi no̱mba yá tsꞌoꞌbe̱fi ya de̱ngaꞌbe̱pate ne ya bötꞌofo

(Mt. 23:1‑36; Mr. 12:38‑40; Lk. 20:45‑47)

37 Nu mi wadi bi mönga njapꞌu̱ ar Hesu, nꞌar de̱ngaꞌbe̱pate bi ꞌya̱par möte nda me̱wi nda ñungwi hár ngu. Bi yu̱tꞌa ar Hesu, ne bi hñu har mexa.

38 Ha nu ar de̱ngaꞌbe̱pate xa bi ꞌyo̱tho mi hyanda ar Hesu himbi nxu̱ꞌye̱ mꞌe̱tꞌo ne nda ñuni ngu yá ntꞌumbiꞌu̱.

39 Nuꞌmú̱ ar Hesu bi ꞌñembabiꞌö:

—Nuꞌahu̱ gar de̱ngaꞌbe̱patehu̱, gi njanguhu̱ nꞌar xu̱tꞌbada ne ar xu̱tmohi, ho̱nse̱ xu̱tꞌa nthi, ha nu mbo xi ntsꞌotho. Nuꞌahu̱ gi ne gi po̱nga ri hmihu̱ ha yá nthandi ya jöꞌi, mödi gi pe̱ꞌsu̱ ha ri mfenihu̱ ar mfë ne ar tsꞌomꞌu̱i.

40 Xa xka ꞌbe̱ ri mfenihu̱. Ha hingi pöhu̱, Jö geꞌö bi hyoka xo̱ge ár ꞌba̱i ar jöꞌi, nthi ár ndoꞌyo ne mbo ár mfeni nꞌehe.

41 Fa̱xu̱ ya hyoya hyemfu̱ nöꞌö gi pe̱ꞌsu̱, ne njapꞌu̱ hö, da ntꞌaxkꞌaꞌihu̱ xo̱ge.

42 Hwëkate nuꞌahu̱ gar de̱ngaꞌbe̱patehu̱. Ngetho gi ꞌwekwabihu̱ Jö nꞌa ꞌre̱tꞌa xe̱ni ar xökꞌni, ar ruda ne gatho nu maꞌra ya do̱ni. Ha hinto gi o̱tꞌwabihu̱ ar ñho, ne hingi möhu̱ Jö. Xiñho gi ꞌwejwu̱ ár me̱ti Jö, ne hingi hye̱hu̱ gi ꞌyo̱tꞌwabihu̱ ar ñho maꞌra, ne gi möhu̱ Jö.

43 Hwëkate nuꞌahu̱ gar de̱ngaꞌbe̱patehu̱. Ngetho gi ne gi hñuhu̱ ha ya nthudi nsu ha ya nijö, ne gi nehu̱ da nze̱ngwaꞌihu̱ xa di ꞌbe̱nga ntꞌekꞌei ha ya ta̱i.

44 Hwëkate nuꞌahu̱ gar bötꞌofohu̱, ne gar de̱ngaꞌbe̱patehu̱, xa gar katehu̱. Gi ñhe̱hwihu̱ ya ntꞌa̱gi hingi nheki, thotya jöꞌi mañö, ne hingi pöꞌu̱ tengu ar ntsꞌotho mbo.

45 Nepꞌu̱ bi dö nꞌar bötꞌofo, ne bi ꞌñembabi ar Hesu:

—Ma Utateꞌihe, núꞌmu̱ gi mönga njapꞌu̱, gi e̱mgagihe dar bötꞌofohe nꞌehe.

46 Ha nunar Hesu bi ꞌñenö:

—Hwëkate nuꞌahu̱ gar bötꞌofohu̱ nꞌehe. Ngetho gi jafu̱ ya jöꞌi da muxa ya ꞌbe̱ni nuꞌu̱ hingi tsa̱ da mutsꞌi, ha nuꞌahu̱ hingi ne gi tha̱ñhu̱tsꞌu̱.

47 Hwëkateꞌihu̱. Ngetho gi pengi gi hokwabihu̱ yá ntꞌa̱gi yá mꞌe̱hni Jö mi ꞌbu̱ mamꞌe̱tꞌo, nuꞌu̱ bi hyose̱ ri palehu̱.

48 Njapꞌu̱ nheki gi etꞌathohu̱ ri xu̱thahu̱ nöꞌö bi ꞌyo̱tꞌa ri palehu̱. Ngetho nuꞌu̱ bi hyo ya mꞌe̱hni, ha nuꞌahu̱ go gi pengi gi hokwabihu̱ yá ntꞌa̱gi.

49 Jange Jö xki ꞌñense̱ hár döta mfödi: Ma ga pe̱mpabiꞌu̱ ma mꞌe̱hni ne ma mpo̱te. ꞌRa ma da tho, ne maꞌra xa ma da ntꞌu̱tsa.

50 Jange nuya jöꞌi ꞌbu̱pya, Jö go ma da gotꞌwabi gatho ár ji yá mꞌe̱hni xi nhöꞌmba di ndu̱i núꞌmu̱ mi thoka ar ximha̱i.

51 Da ndu̱ꞌma núꞌmu̱ mi nhöꞌmba ár ji ar Abel, di göxa ár ji ar Sakaria nöꞌö bi tho madedar mꞌo̱xmꞌo̱ñho̱ ne ar nijö. Jange di xiꞌahu̱, Jö gatho ma da gotꞌwa nuya jöꞌi ꞌbu̱ nuya payu̱.

52 Hwëkate nuꞌahu̱ gar bötꞌofohu̱. Ngetho hingi he̱hu̱ da bötwa ár mhö Jö nuꞌu̱ togo ne da bödi. Himbi zo ri mfenihu̱, ne hingi he̱hu̱ maꞌra nda zo yá mfeni.

53 Nu mi wadi bi mönga njapꞌu̱ ar Hesu, nuya bötꞌofo ne nuya de̱ngaꞌbe̱pate, xa bi fa̱tsꞌi mi o̱tꞌwa nze̱ ya ntꞌa̱ni.

54 Ngetho xa mi ne nda ꞌyo̱ꞌu̱ nda mönga nöꞌö himi ho, ne njapꞌu̱ nda dinga te nda hyo̱tsꞌe.

<- AR LUKA 10 AR LUKA 12 ->