1 Anubanila-wala, ngi-nguynju-yinyung ngarraaḻirr na-Jesus ni-yanggi ana-wumurrng-gala marri ni-burrangayn ama-madha-gaḻaḻij-duj. 2 Mulung-dhabarrj warru-mandag wurru-muṉḏugaa wunu-dhawawarumayn niga, yagu niga ni-yanggi buguni ama-barrawu-wuy, ni-yabaynjiyn nga ni-burrangayn. Yagu warruburru-yung warra-wurru-wurruj wurraarra-garra-lhi ama-madha-gaḻaḻij-duj.
3 Marri anubani-yung wani-magaa wiij-bulawaa-wala, ni-yambini anaarrawindi. Anaani-yung ni-yamayn, “Nubagi-yung na-waḻyinyung ni-yanggi, ni-wanuynjungaa anu-ḏal. 4 Marri ni-ral-yarraani. Anubani ana-mulung-aynbaj waadbarrwini amubama-waj amaadi-waj. Nga anubani ana-ngurudhu wu-wilbilangi marri wu-ngarra-ḏalhangi marri arra-nguni anu-ḏal.
5 “Anubani ana-mulung-aynbaj anu-ḏal anubani waadbarrwini ama-ṉuga-waj, waari anubagu anaaban ana-lhirribala. Yagu anubani-yung waarradangi wu-nguḻu-nguḻubini, waari anubagu ana-lhirribala anaaban anuguni-yinyung anggu-lhiḏangi-yinyung. 6 Ngarrubagi-yung ngarraaḻirr ngi-ḻan.gaḏangi marri ngi-wal-murrmbulingijgayn yagu anubani-yung waari anubagu anu-ngujang, anubani-yung wu-ḏaḏarrg-mayn, wu-lhagarra-ngawini.
7 “Ana-mulung-aynbaj wugurru anubani-yung anu-ḏal waadbarrwini a-rawurrumugurrumu-rruj. Anubani-yung anu-bal waarradangi. Anubani wugurraayunggaj wu-wal-warradangi ana-rawurrumugurrumu ngijang wu-waliynjini. Marri anubani-yung al-waabaabaa.
8 “Anubani-yung ana-mulung-aynbaj anubani-yung waadbarrwini nga wu-warradiyn anuwaagu anaaban-mamaaḻang-baj. Marri anubani-yung wu-warradangi marri wu-gulmung-jungini, ana-mulung-arrgi anubani wu-maṉdhini 100 anu-ḏal anubanila-wala aynjaabugij, anubani-yung arrgi wu-maṉdhini 60 anu-ḏal, anaarrgi anubani-yung wu-maṉdhini 30 anu-ḏal, anubanila-wala wal-aynjaabugij wugurru.
9 “Nugurru-maynji numburru-wan-bawalhang aadanu, marri anubani-yung numburraawanggina-windiyung nugurru!” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
10 Anubanila-wala, warruburru-yung wurru-marrbuy-maa-yinyung wurru-yanggi nigawi-wuy, wurru-yamayn, “A-yangi-yungguyung nagang aadanu barra-magana aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu, warra-wurru-wurruj-guy?” wurru-yamayn.
11 Nigaayung na-Jesus ni-yamayn, “Anaani ngana-magana nugurri-wuy, nguynju yadhu anubani-yung numburru-marrbuy anubani aniij-miḏaamimi-yinyung, warruburru-yung-jinyung warru-mandag anaarrwar-yinyung. Yagu waari anaani ngamba-magaa warruburru-yung warra-mulung-aynbaj-guy. 12 Nugurru numburru-marrbuy-yinyung anaani, anubani-yung God nambaniiyii nugurru, nguynju yadhu anubani numburru-marrbuy-wina windiyung nugurru. Yagu nugurru waari-yinyung numburru-marrbuy-mang-jinyung aadanu, yagu nugurru nurraaḻamin-jamana nurru-marrbuy, yagu aadanu na-God aniwu-yarina niga nugurri-wala.
13 “Anaani wiijamana ngaya ngarra-magana-yinyung aniij-bulawaa-wala ana-lhaawu warra-wurru-wurruj. Wugurru wurraarranggana, yagu wugurru waari-windiyung ambirri-nang. Wugurru wurraawanggina, yagu wugurru waari-windiyung amburraawanggiyn yagu amburru-marrbuy-mang, ana-lhaawu na-God-jinyung.
14 “Anaani wiijamana, nubagi-yung na-Isaiah nubagi naa-ja-jambini-yinyung, ni-yambini anu…bani-yunggaj.
18 Naagi-yung na-Jesus wani-magaa-wugij, ni-yamaa, “Yagu numburraawanggina anubani-yung wu-yamana-yinyung anubani-yung ana-lhaawu anubani-yung anu-ḏal-inyung.
19 “Anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabini-yinyung manaadi-waj, anaani wiijamana, warra-wurruj warrubawi-yung wu-wawanggina-yinyung ana-lhaawu warru-mandag-jinyung anaarrwar, yagu waari wu-marrbuy-dhi anubani-yung. Marri nubagi naaladi-nyung na-baḏirrnya-yung ni-yaarri marri niwu-yarina anubani-yung ana-lhaawu wugurri-wala.
20-21 “Wugurraayung anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabina-yinyung mana-ṉuga-waj, anaani wiijamana, warra-wurru-wurruj warruburru-yung wurru-wawanggina-yinyung ana-lhaawu, marri wirri-ngaynbandii, wurru-waḻaaḻarrii, yagu waari-windiyung, nguynju yaga anubani ana-rangag waari-yinyung anu-ngujang, waari wu-warradi ana-rangag. Yagu warruburru-yung waari amburru-jambarrgang-bindiyung, Anubani-yung-maynji ana-wungarri anggu-waṉiyn, wugurru yamba wurru-jambarrgiiyn, warruburru-yung amburru-yarramana, amburru-lhuṉdhii wugurru.
22 “Wugurraayung anubani-yung anu-ḏal anubani-yung wu-rabina-yinyung anubani-rruj ana-rawurrumugurrumu-rruj, anaani wiijamana warra-wurru-wurruj warruburru-yung wurru-wawanggina ana-lhaawu, yagu anubani-yung-maynji aniij-gaynbaj amburraalharaguna, anubani-yung wu-yaal-aḏaaḏigaynjina. Marri wirrii-ḏamarr-ngu-burraa anaani ana-lhal. Anubanila-wala aḏaba wu-ngarina ana-lhaawu. Yagu anubani-yung waari wu-warradi anu-ngugulumung.
23 “Wugurraayung anu-ḏal wu-rabina-yinyung anaaban-mamaaḻang-baj, anaani wiijamana, warruburru-yung warra-wurru-wurruj wurru-wawanggina-yinyung ana-lhaawu, marri wurru-marrbuy-windiyung, wurru-jambarrgina. Anaani wiijamana, nguynju yaga anggu-warradii wu-ngugulmung. Malgaynbaaynbiyaj 100, malgaynbaaynbiyaj 60, malgaynbaaynbiyaj 30 wugurru.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
26 “Anubanila-wala, ana-wheat wu-ralgayiyn marri anu-jinag anu-ḏal wu-warradangi, yagu anaaladi waanuynjungina-yinyung nguynju-waj wu-warradiynjini. 27 Aḏaba na-waḻyinyung-jinyung wunaa-mijgalmini-yinyung wurru-yanggi nigawi-wuy marri wurru-yamayn, ‘Nagang nungganuynjungaa wu-mamanunggu anu-ḏal nugawi-nyinyung-duj anaabaḻa. Ajigala anubani-yung anaaladi waanuynjungina-yinyung wu-waṉiyn?’ wurru-yamayn. 28 Nigaayung na-waḻyinyung ni-yamayn, ‘Maragarrij waanuynjungaa anaaladi!’ ni-yamayn. Wugurraayung wurru-yamayn, ‘Yuga nagang numba-ngaynbandiyn nurru naambu-ngarrgiwana anaaladi?’ wurru-yamayn. 29 Nigaayung ni-yamayn, ‘Numburraarruyn, nugurru nurru-ngarrgiwu-magi ana-wheat wugurraayunggaj. 30 Nimbirri-waḻamin-dharrgang anaaladi marri ana-wheat anggu-warradii anggaaynjaabu murrubu anubani-yung numburru-muṉḏugana-yinyung. Bani-yung aḏaba ngaya anamba-magang nugurru nurru-mijgalmina-yinyung, ana-wulhu-wulhurr nimbirri-muṉḏugana anaaladi marri wugurru anggaaynjaabu anggu-nagina. Aḏaba numburru-muṉḏugana ana-wheat marri numburru-yarrijgina ngayawi-wuy a-wumurrng.’ ” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus.
31 Na-Jesus wani-magaa wugurru aynbaj ana-lhaawu, “Warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju wurru-yamana, na-waḻyinyung ni-miyn a-winyig wuḏal, wubani wu-mayini mustard. Marri ni-wanuynjungaa nigawi-nyinyung-duj aabaḻa. 32 Anubani-yung ana-ral-wirrig, anaarrawindi-lhangu-wala anu-ḏal, yagu arrawindi-wala wu-wanuynjungini. Yagu anubani-yung-maynji anggu-warradii, marri anubani anggu-runggal-mana. Anaani-yung ana-ngurudhu wugurru anggu-ngarra-guṉmana nga bagu maṉdhii anggu-wayayarrii wugurru.” Dani-yung ni-yamaa niga na-Jesus.
33 Na-Jesus wani-magaa anaaynbaj ana-lhaawu. “Warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju yaga wubani wurru-burrii wu-gulmung-buḻbuḻwanjii yaga. Ngarraagi-yung ngarra-maṉinyung ngiga ngi-mangi anubani-yung ana-marrya, nga ngi-burrangi ama-gaṉdharra-wuy. Anubani-yung ana-marrya aḏaba ngiirruyn nga bagu wu-burri nga wu-ḻuḻḏuḻwaa wugurraajbaj.” Dani-yung ni-yamaa niga.
37 Na-Jesus wani-yambalmayn, “Na-waḻyinyung nubagi-yung ni-wanuynjungaa-yinyung ana-mamanunggu-yinyung anu-ḏal anaabaḻa-rruj ngaya-waj nga, na-Niwiyayung na-Wurrujung-jinyung. 38 Marri anaabaḻa wiijamana ana-lhal-lhangu, marri ana-mamanunggu anu-ḏal wiijamana warruburru-yung na-God-jinyung warra-wurru-wurruj. Marri anaaladi waanuynjungina-yinyung wiijamana warruburru-yung warra-wurru-wurruj naaladi-nyung-jinyung na-baḏirrnya-yung. 39 Marri naaladi-nyung niga ni-wanuynjungaa-yinyung anaaladi anu-ḏal, niga na-baḏirrnya-yung. Marri anubani-yung wurru-muṉḏugana-yinyung, anubani wu-dhaag-mana-rruj. Marri wurru-mijgalmina-yinyung, warruburru-yung wurru-muṉḏugana-yinyung wu-yamana wubani-yung-jii angel.
40 “Yigaj! anaaladi ana-maḏa wurraarra-ngarrgiwana marri wirri-nangana a-ngura-rruj, anaani anggiiyn-nguynju, anubani-yung anggu-dhaag-mana-rruj. 41 Ngaya-waj na-Niwiyayung na-Wurrujung-jinyung, ngandharrgang angel, marri wugurru ambanggu-muṉḏugana ana-lhal-lhangu-waj warraarrawindi wurru-waṉbina-yinyung aaladi. 42 Marri ana-angel ambanggu-barawudii wugurru buguni wu-nagina-wuy a-ngura. Anubagu warruburru-yung amburru-ruguna marri amburru-ra-bangaynjina amburraarragayii yamba wugurru.
43 “Wugurraayung aḏaba warra-mamanunggu-yinyung warra-wurru-wurruj amburru-milhiynjina nguynju yaga yi-waḻirr-yi, anubani-rruj ana-lhal wugurri-nyinyung-duj na-Ninyarra-yung-duj. Nugurru-maynji numburraan-bawalhang aadanu, marri anubani-yung numburraawanggina-windiyung nugurru!” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
45 “Nguynju-waj warruburru-yung warru-mandag anaarrwar-yinyung nguynju na-waḻyinyung niga ni-walhaga-lharrmani mamanunggu-yinyung wu-warra-ngal-ngalii-yinyung. 46 Aḏaba niga niwu-lhangarrmayn anubani-yung mamanunggu-yinyung wu-warra-ngal-ngalangi-yinyung, niga ni-yanggi marri waniini anaarrawindi-lhangu niga ni-warra-waṉagaa-yinyung marri niwu-bayandhangi anubani wu-warra-ngal-ngalangi-yinyung.”
49 “Anaani anggu-yamana anubani-rruj anggu-dhaag-mana-rruj. Marri ana-angel anggu-waṉiyn marri ambanggu-waḻgaḻwana warraalaaladi-yinyung anubanila-wala warra-mamanunggu-yinyung. 50 Marri ana-angel ambanggu-barawudii warraalaaladi-yinyung buguni a-ngura-wuy. Anubagu warruburru-yung amburru-ruguna marri amburru-ra-bangaynjina amburraarragayii yamba wugurru.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
51 Anubanila-wala, naagi-yung na-Jesus wani-magaa, nigawi-nyinyung wurru-marrbuy-maa-yinyung. Ni-yamayn “Yuga nugurru nurru-marrbuy anaani anaarrawindi-lhangu?” ni-yamayn.
52 Nigaayung ni-yamayn, “Yagu mulung-arrgi-yung warra-yiyina-yinyung ana-lhaawu-runggal, amburru-marrbuy-mana-maynji warruburru-yung-jinyung warru-mandag anaarrwar-yinyung, wugurru amburru-yamana nguynju nubagi-yung na-waḻyinyung niwu-waṉagana-yinyung ana-wumurrng. Niga niwu-yarrijgina wu-gadhuwa anaarrawindi-lhangu marri ana-nungguḏaaba anaarrawindi-lhangu.” Dani-yung ni-yamaa na-Jesus niga.
53 Aḏaba naagi-yung na-Jesus niwu-jadugayn wani-bajiyini-yinyung anaani-yung ana-lhaawu, niga niwaarruyn anubagu. 54 Anubani-yung ni-yanggi nigawi-wuy wubani-wuy a-lhal-wuy. Marri wani-bajiyini warra-wurru-wurruj ana-synagog-duj marri wugurru wurru-wurrij-gaḻaaḻarriyn. Marri wurru-yamayn, “Marri naagi ajigala wunu-marrba-marrbuy-waa, anaani aniijgubulu-walawaj? Yangi-nyung? Ajigala ni-waṉbini aynba-gaynbaj lhuḏ-mirri? 55 Niga na-niwiyayung niwu-rana-raani-yinyung. Nigawi-nyinyung nga-rriibi-yung Mary, marri nigawi-nyinyung warra-minilharri-yung na-James marri na-Joseph marri na-Simon marri na-Jude, warruburru-yung. 56 Marri warra-miyn-ngarrilharri-yung yaawurru ngurraanggarra-ngu-burraa. Ajigala ni-warra-mangi anaarrawindi-lhangu?” wurru-yamayn. 57 Marri wunaagaminij-gaandirrangi.