MAAKAꞌ Bakaang Tampara Doorenang Jiisuuꞌ Karistooꞌkoong Kara Baavootunanka Aneꞌkooning 1:1 Jiisuuꞌ Pouꞌnaꞌ Kumponing Bakaang Muuꞌ Siraꞌkoo 3:7 Jiisuuꞌ Bakanooꞌnupoonge Arooꞌaavaruuꞌnaꞌ, Bane Bakaang Iriꞌ Ooaara 6:7 Barevare-nupoonge Jiisuuꞌ Papaaravauꞌnaꞌ Bane Bakaang Iriꞌ Nauvuriko 8:22 Jiisuuꞌke Bakaning Barevare-nupoong Nau-antavuruꞌnaꞌ 11:1 Jiisuuꞌ Sisikeera Toraꞌantavai Dupisiꞌaako Napoꞌ Domamparuꞌnaꞌ
Jiisuuꞌ Pouꞌnaꞌ Kumponing Bakaang Muuꞌ Siraꞌkoo 1(1:1–3:6) Jooni Minkinara Bakaang Daankinang (Mat 3:1-12; Luk 3:1-9,15-17; Jon 1:19-28)1 Aung doorenang tampara Jiisuuꞌ Karistooꞌ, Kumponing Bauring-koong. 2 Eeꞌ tutumparuꞌ, Kumponinge urikamuꞌ Aisaiaꞌ karantavuma˜ Karistooꞌ nauvuuꞌnaꞌ nariꞌ, Daari Meekung-koo aaꞌpumanooꞌka,
3 “Ee aung, ninge botoampaing nkaang kara-nka daꞌkoo uroꞌke tee taung maamu-antareruaing uroitaaꞌ. Tee eeꞌ pinaꞌ otoaing, aurong narung naning-koong meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo bokuma aaꞌpumaang, ‘Maamu-antaveriaing tee taung Ovoring bakaang. Koompevuriai poainavung.’ ” (Malakai 3:1; Aisaiaꞌ 40:3)4 Eeꞌnoko damaꞌke tee Jooni Minkinara tavoꞌkuuꞌ teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo nantoong ntong-koo minkivurima meekaꞌantavurima, minkunaa daankivurima. Aaꞌpurikoꞌ, “Bereꞌdarira ntong-koo minkirarima meekaꞌantarariaing eeꞌnoko Kumponinge diikaning orakaꞌ nkonanka tontaꞌderuriai.” 5 Eeꞌnoko ookara Judiaꞌnameng-nupoong eeꞌnoko Jerusalemaꞌnavuntuꞌnupoong berokoꞌ Jooni bakaang kara taara-koo. Eeꞌnoko biikaning orarananka siraꞌpariko ntong-koo minkivurima meekaꞌantavurikoꞌ teie Jooꞌdani-nari-koo. 6 Tee Jooni Minkinara tee tamung mononopaꞌ kaameliꞌkoong dapo-koo nkoniiꞌ kurumparakoꞌ eeꞌnoko dopaꞌnooꞌke tokoarakoꞌ.*Teing nakaro-nupoong urikupoong teeꞌ kurumparikoꞌ Eliasi kurumparakoꞌnaꞌ, aarumo baka kirokai kontevoma. Ntaaꞌ maaꞌurikoꞌ eeꞌnoko davainta poraꞌkooning naivukoꞌ. 7 Eeꞌnoko doorenampurima aaꞌpurikoꞌ, “Naning ning-koo damaꞌdue poaing aaꞌnaꞌ apooꞌmui otoing iirakuta, doonge-taara˜. Tee eeꞌnara poko aaꞌnaꞌ tampaꞌ taaraveriai! 8 Ninge tamung ntong-koo minkirampima meekaꞌantarampimaang, teka teie deekoꞌ Tanuaang Meekung ninka meekaꞌantaruriaing.”
Joonie Jiisuuꞌ Ntong-koo Minkie Meekaꞌantavuioꞌ Sietaniꞌke Dauaꞌuuꞌnaꞌ (Mat 3:13-17; 4:1-11; Luk 3:21-22; 4:1-13)9 Eeꞌnoko teing doong-koo kuunge Jiisuuꞌ nanuuꞌ Nasaretiꞌketa, Kaaleliꞌnameng-koonooꞌketa. Eeꞌnoko Joonie ntong-koo minkivura meekaꞌantavuuꞌ teka Jooꞌdani-koo. 10 Eeꞌnoko Joonie oovuioꞌ Jiisuuꞌ ntong-eta doompeto daaꞌarako paning daateꞌaruꞌ, eeꞌnoko Tanuaang Meekung kuukuuꞌpinaꞌ siarara pouꞌ Jiisuuꞌkoo dau. 11 Eeꞌnoko kara auromparuꞌ paning-eta aaꞌpuma, “Daꞌ tee nnuring ninge piaaramaung, eeꞌnoko ning aung-koo aaꞌnaꞌ dotumaramaung.” 12 Eeꞌnoko teketa namuꞌke Tanuaang Meekunge Jiisuuꞌ meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo tukovuuꞌ. 13 Teke otoko, karenaumo kivora doong tankinuuꞌ Sietaniꞌke teka dauaꞌuko. Eeꞌnoko kauꞌkarenaumo biikonanka ninka nariꞌ otorokoꞌ, bera tee batei oparako koosinunankai porora puring-antavauꞌ.
Jiisuuꞌ Pora Taviꞌ Kapaꞌnuka Karenaumo Bokuvuruꞌnaꞌ Tee Siompaavaꞌnaang (Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11)14 Teketaꞌ Eerotiꞌke Jooni Minkinara kiimata-nava-koo daiꞌuioꞌ Jiisuuꞌ Kaaleliꞌnameng-koo†Temeng Eerotiꞌ tarevukoꞌnameng. doorenang tampara daankivurima nanuuꞌ, 15 Aaꞌpurima, “Batei enang dupearing eeꞌnoko Kumponing bakaang muuꞌ tee enang dueꞌ poing. Orara aarumo siperira Kumponing narung bakaang doorenang tampara masikaꞌantaveriai.”
16 Jiisuuꞌ Kaaleliꞌnaruꞌkoo miiringe nanuma Saimoniꞌ namainta Aanduruꞌ oovuretuꞌ sionung duaꞌureko teruꞌkoo, aiꞌ temainta tee taviꞌ baranka. 17 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke aaꞌpuretuꞌ, “Poreta ning siomereai, nantoong baranka deeng-antarampeainaꞌ.” 18 Eeꞌnoko namuꞌke tee beekaang sionung sipureta Jiisuuꞌ siompuretuꞌ. 19 Teketa napoꞌ okiꞌnooꞌ nanura Jeemisi namainta Jooni, Siebedi baurinketa, oovuretuꞌ bakaasi-koo otoroko sionung pateꞌaama. 20 Eeꞌnoko namuꞌke bokuvuretuꞌ. Eeꞌnoko beuma Siebedi sipureta bakaasi-koo pakupaku-nupoong ninka otoroko Jiisuuꞌ siompuretuꞌ.
Jiisuuꞌ Pankaing Pinaꞌ Karoma Maꞌnaang Bataꞌuuꞌnaꞌ (Luk 4:31-37)21 Eeꞌnoko Kapaneumeꞌnavuntuꞌkoo nanauꞌ. Eeꞌnoko Doong Uaanaꞌmung Jiisuuꞌ pava dootuuꞌnava-koo koinura teka kara nau-antavuruꞌ. 22 Eeꞌnoko nantoong aaꞌnaꞌ taꞌnimpariruꞌ tee-koo bakaang nau-anta-koo, kara bakaang purintoꞌ deemparioꞌ, teing-pinaꞌ boto naunuka-pinaꞌ deeaꞌ. 23 Eeꞌnoko teke biikaang pava dootuuꞌkoo naning maꞌnaang orara-poꞌnung otokoꞌ. 24 Teie uiarama aaꞌpuuꞌ, “Jiisuuꞌ, Nasaretiꞌnung, arekeeꞌ nkomeriiꞌnaang? Daꞌ ee niiꞌ orari-anta-koo poing? Ninge noruꞌdansi oꞌnong daꞌ Kumponing-etaing Naning Meekung.” 25 Teka Jiisuuꞌke tee akaꞌpuma aaꞌpuuꞌ, “Kareaukaꞌ eeꞌnoko daꞌ teieta bakoraravai.” 26 Eeꞌnoko teie maꞌnaange tee naning aaꞌnaꞌ bokuma nuanua-antavura teieta bakoaruꞌ. 27 Eeꞌnoko ookara aaꞌnaꞌ taꞌnimpariruꞌ eeꞌnoko tanaꞌeema aaꞌpaakoꞌ, “Aing ee, aming tavoꞌkui? Aung pa nerakung kara! Pankaing-pinaꞌ karomaung. Bakei, maꞌnarie bakaang kara taaravaakooꞌ.” 28 Eeꞌnoko Jiisuuꞌnung miring namuꞌke beremparuꞌ ookarai osi Kaaleliꞌnamenge.
Jiisuuꞌke Piita Baꞌdoraa Taare-antavuuꞌnaꞌ (Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)29 Enang teva pava dootuuꞌnava-ita Saimoniꞌ namainta Aanduruꞌ beekanavaꞌkoo koinauꞌ Jeemisi namainta ninka Jooni, Saimoniꞌ baꞌdoraa uipaariiꞌ ninka siipavora bempari otoko. 30 Jiisuuꞌ poko namuꞌke nauauꞌ teni. 31 Teni-anko pora bireng-koo kompura deto teni daaꞌuuꞌ. Eeꞌnoko uipaariiꞌ namuꞌke boimpuuꞌ. Eeꞌnoko tenie bauꞌuruꞌ teing. 32 Eeꞌnoko duaaꞌ tumparioꞌ ookara siipa-poꞌnupoong eeꞌnoko maꞌnarie koriaarikoꞌning tavoꞌaaruꞌ Jiisuuꞌanko. 33 Eeꞌnoko ookara temono-nupoong aarentokai naroꞌarira otorouꞌ. 34 Eeꞌnoko amutemuriiꞌ siipa-poꞌnupoong taare-antavuruꞌ, eeꞌnoko maꞌnari mmauꞌ bataꞌuruꞌ kara potevurima Jiisuuꞌ tasiꞌpaioꞌ.
Jiisuuꞌke Daankinampuruꞌnaꞌ Kaaleliꞌnameng (Luk 4:42-44)35 Eeꞌnoko taneꞌ mmeꞌ siimpoorovuaruko˜ daaꞌarara Jiisuuꞌ tenkenuuꞌ, bera naning otoaꞌnooꞌ basiarara teke kunsiaruꞌ. 36 Teke otoko Saimoniꞌ baꞌmaikoriꞌ ninka porouꞌ besiꞌaama. 37 Eeꞌnoko teka peꞌnumpaaraiꞌnange aaꞌpauꞌ, “Ookarai daꞌ besiꞌdaamang.” 38 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke bariꞌurima aaꞌpuruꞌ, “Meriai ainge kato niiꞌning osinankai teing-koo napoꞌ daankimaravainaꞌ, aiꞌ ning tee teeꞌkoo simaring.” 39 Eeꞌnoko avitoitoi nanuuꞌ Kaaleliꞌ namenge pava dootuuꞌnairu-koo daankivurima, eeꞌnoko maꞌnari bataꞌuruꞌ.
Jiisuuꞌke Oramuuꞌpoꞌnung Taare-antavuuꞌnaꞌ (Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)40 Naning narung oramuuꞌpoꞌnung bataꞌauꞌnooꞌketa Jiisuuꞌanko pora miinge keemparuꞌ eeꞌnoko pakuvuuꞌnaang eentavarama aaꞌpuuꞌ, “Daꞌ piarora deekoꞌ ning kuimepeuꞌnung.” 41 Eeꞌnoko Jiisuuꞌ bakaang domang aaꞌnaꞌ piaavora tee-koo, eeꞌnoko birenge kompuma aaꞌpuuꞌ, “Piamoi oꞌnong. Enang kuiraring!” 42 Eeꞌnoko namuꞌke teie oramuuꞌke sipuko kiiroraaꞌaruꞌ. 43 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke botovuuꞌ tenkeng-koo. Eeꞌnoko aaꞌnaꞌ potevuma aaꞌpuuꞌ, 44 “Tarerari naning naueaukaꞌ, teka koontoꞌ bera piristiꞌkoo siraꞌantararavaing. Eeꞌnoko tampaꞌ ooruko Kumponing-koo boontunang nkoveai nantoonge tee taaꞌniꞌanta ooaara daꞌ teing ninka nariꞌ otoꞌkoo tauraꞌniiꞌ tasiꞌdaavainaꞌ, teeꞌ Moosesi bakaang botoi minkuvumanaꞌ.” 45 Teka tee avitoitoi nanuuꞌ kara bereng-antavuma. Eeꞌnoko baruꞌ berempuioꞌ Jiisuuꞌ osi-koo sirapoꞌke daaꞌumparavarukoꞌ. Eeꞌnoko baka oovue bireꞌari otoko nantoonge teka beeroꞌaakoꞌ osinanka-ita beroma.
MAAKAꞌ 2 ->
1 Aung doorenang tampara Jiisuuꞌ Karistooꞌ, Kumponing Bauring-koong. 2 Eeꞌ tutumparuꞌ, Kumponinge urikamuꞌ Aisaiaꞌ karantavuma˜ Karistooꞌ nauvuuꞌnaꞌ nariꞌ, Daari Meekung-koo aaꞌpumanooꞌka,
4 Eeꞌnoko damaꞌke tee Jooni Minkinara tavoꞌkuuꞌ teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo nantoong ntong-koo minkivurima meekaꞌantavurima, minkunaa daankivurima. Aaꞌpurikoꞌ, “Bereꞌdarira ntong-koo minkirarima meekaꞌantarariaing eeꞌnoko Kumponinge diikaning orakaꞌ nkonanka tontaꞌderuriai.” 5 Eeꞌnoko ookara Judiaꞌnameng-nupoong eeꞌnoko Jerusalemaꞌnavuntuꞌnupoong berokoꞌ Jooni bakaang kara taara-koo. Eeꞌnoko biikaning orarananka siraꞌpariko ntong-koo minkivurima meekaꞌantavurikoꞌ teie Jooꞌdani-nari-koo. 6 Tee Jooni Minkinara tee tamung mononopaꞌ kaameliꞌkoong dapo-koo nkoniiꞌ kurumparakoꞌ eeꞌnoko dopaꞌnooꞌke tokoarakoꞌ.*Teing nakaro-nupoong urikupoong teeꞌ kurumparikoꞌ Eliasi kurumparakoꞌnaꞌ, aarumo baka kirokai kontevoma. Ntaaꞌ maaꞌurikoꞌ eeꞌnoko davainta poraꞌkooning naivukoꞌ. 7 Eeꞌnoko doorenampurima aaꞌpurikoꞌ, “Naning ning-koo damaꞌdue poaing aaꞌnaꞌ apooꞌmui otoing iirakuta, doonge-taara˜. Tee eeꞌnara poko aaꞌnaꞌ tampaꞌ taaraveriai! 8 Ninge tamung ntong-koo minkirampima meekaꞌantarampimaang, teka teie deekoꞌ Tanuaang Meekung ninka meekaꞌantaruriaing.”
9 Eeꞌnoko teing doong-koo kuunge Jiisuuꞌ nanuuꞌ Nasaretiꞌketa, Kaaleliꞌnameng-koonooꞌketa. Eeꞌnoko Joonie ntong-koo minkivura meekaꞌantavuuꞌ teka Jooꞌdani-koo. 10 Eeꞌnoko Joonie oovuioꞌ Jiisuuꞌ ntong-eta doompeto daaꞌarako paning daateꞌaruꞌ, eeꞌnoko Tanuaang Meekung kuukuuꞌpinaꞌ siarara pouꞌ Jiisuuꞌkoo dau. 11 Eeꞌnoko kara auromparuꞌ paning-eta aaꞌpuma, “Daꞌ tee nnuring ninge piaaramaung, eeꞌnoko ning aung-koo aaꞌnaꞌ dotumaramaung.” 12 Eeꞌnoko teketa namuꞌke Tanuaang Meekunge Jiisuuꞌ meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo tukovuuꞌ. 13 Teke otoko, karenaumo kivora doong tankinuuꞌ Sietaniꞌke teka dauaꞌuko. Eeꞌnoko kauꞌkarenaumo biikonanka ninka nariꞌ otorokoꞌ, bera tee batei oparako koosinunankai porora puring-antavauꞌ.
14 Teketaꞌ Eerotiꞌke Jooni Minkinara kiimata-nava-koo daiꞌuioꞌ Jiisuuꞌ Kaaleliꞌnameng-koo†Temeng Eerotiꞌ tarevukoꞌnameng. doorenang tampara daankivurima nanuuꞌ, 15 Aaꞌpurima, “Batei enang dupearing eeꞌnoko Kumponing bakaang muuꞌ tee enang dueꞌ poing. Orara aarumo siperira Kumponing narung bakaang doorenang tampara masikaꞌantaveriai.”
16 Jiisuuꞌ Kaaleliꞌnaruꞌkoo miiringe nanuma Saimoniꞌ namainta Aanduruꞌ oovuretuꞌ sionung duaꞌureko teruꞌkoo, aiꞌ temainta tee taviꞌ baranka. 17 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke aaꞌpuretuꞌ, “Poreta ning siomereai, nantoong baranka deeng-antarampeainaꞌ.” 18 Eeꞌnoko namuꞌke tee beekaang sionung sipureta Jiisuuꞌ siompuretuꞌ. 19 Teketa napoꞌ okiꞌnooꞌ nanura Jeemisi namainta Jooni, Siebedi baurinketa, oovuretuꞌ bakaasi-koo otoroko sionung pateꞌaama. 20 Eeꞌnoko namuꞌke bokuvuretuꞌ. Eeꞌnoko beuma Siebedi sipureta bakaasi-koo pakupaku-nupoong ninka otoroko Jiisuuꞌ siompuretuꞌ.
21 Eeꞌnoko Kapaneumeꞌnavuntuꞌkoo nanauꞌ. Eeꞌnoko Doong Uaanaꞌmung Jiisuuꞌ pava dootuuꞌnava-koo koinura teka kara nau-antavuruꞌ. 22 Eeꞌnoko nantoong aaꞌnaꞌ taꞌnimpariruꞌ tee-koo bakaang nau-anta-koo, kara bakaang purintoꞌ deemparioꞌ, teing-pinaꞌ boto naunuka-pinaꞌ deeaꞌ. 23 Eeꞌnoko teke biikaang pava dootuuꞌkoo naning maꞌnaang orara-poꞌnung otokoꞌ. 24 Teie uiarama aaꞌpuuꞌ, “Jiisuuꞌ, Nasaretiꞌnung, arekeeꞌ nkomeriiꞌnaang? Daꞌ ee niiꞌ orari-anta-koo poing? Ninge noruꞌdansi oꞌnong daꞌ Kumponing-etaing Naning Meekung.” 25 Teka Jiisuuꞌke tee akaꞌpuma aaꞌpuuꞌ, “Kareaukaꞌ eeꞌnoko daꞌ teieta bakoraravai.” 26 Eeꞌnoko teie maꞌnaange tee naning aaꞌnaꞌ bokuma nuanua-antavura teieta bakoaruꞌ. 27 Eeꞌnoko ookara aaꞌnaꞌ taꞌnimpariruꞌ eeꞌnoko tanaꞌeema aaꞌpaakoꞌ, “Aing ee, aming tavoꞌkui? Aung pa nerakung kara! Pankaing-pinaꞌ karomaung. Bakei, maꞌnarie bakaang kara taaravaakooꞌ.” 28 Eeꞌnoko Jiisuuꞌnung miring namuꞌke beremparuꞌ ookarai osi Kaaleliꞌnamenge.
29 Enang teva pava dootuuꞌnava-ita Saimoniꞌ namainta Aanduruꞌ beekanavaꞌkoo koinauꞌ Jeemisi namainta ninka Jooni, Saimoniꞌ baꞌdoraa uipaariiꞌ ninka siipavora bempari otoko. 30 Jiisuuꞌ poko namuꞌke nauauꞌ teni. 31 Teni-anko pora bireng-koo kompura deto teni daaꞌuuꞌ. Eeꞌnoko uipaariiꞌ namuꞌke boimpuuꞌ. Eeꞌnoko tenie bauꞌuruꞌ teing. 32 Eeꞌnoko duaaꞌ tumparioꞌ ookara siipa-poꞌnupoong eeꞌnoko maꞌnarie koriaarikoꞌning tavoꞌaaruꞌ Jiisuuꞌanko. 33 Eeꞌnoko ookara temono-nupoong aarentokai naroꞌarira otorouꞌ. 34 Eeꞌnoko amutemuriiꞌ siipa-poꞌnupoong taare-antavuruꞌ, eeꞌnoko maꞌnari mmauꞌ bataꞌuruꞌ kara potevurima Jiisuuꞌ tasiꞌpaioꞌ.
35 Eeꞌnoko taneꞌ mmeꞌ siimpoorovuaruko˜ daaꞌarara Jiisuuꞌ tenkenuuꞌ, bera naning otoaꞌnooꞌ basiarara teke kunsiaruꞌ. 36 Teke otoko Saimoniꞌ baꞌmaikoriꞌ ninka porouꞌ besiꞌaama. 37 Eeꞌnoko teka peꞌnumpaaraiꞌnange aaꞌpauꞌ, “Ookarai daꞌ besiꞌdaamang.” 38 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke bariꞌurima aaꞌpuruꞌ, “Meriai ainge kato niiꞌning osinankai teing-koo napoꞌ daankimaravainaꞌ, aiꞌ ning tee teeꞌkoo simaring.” 39 Eeꞌnoko avitoitoi nanuuꞌ Kaaleliꞌ namenge pava dootuuꞌnairu-koo daankivurima, eeꞌnoko maꞌnari bataꞌuruꞌ.
40 Naning narung oramuuꞌpoꞌnung bataꞌauꞌnooꞌketa Jiisuuꞌanko pora miinge keemparuꞌ eeꞌnoko pakuvuuꞌnaang eentavarama aaꞌpuuꞌ, “Daꞌ piarora deekoꞌ ning kuimepeuꞌnung.” 41 Eeꞌnoko Jiisuuꞌ bakaang domang aaꞌnaꞌ piaavora tee-koo, eeꞌnoko birenge kompuma aaꞌpuuꞌ, “Piamoi oꞌnong. Enang kuiraring!” 42 Eeꞌnoko namuꞌke teie oramuuꞌke sipuko kiiroraaꞌaruꞌ. 43 Eeꞌnoko Jiisuuꞌke botovuuꞌ tenkeng-koo. Eeꞌnoko aaꞌnaꞌ potevuma aaꞌpuuꞌ, 44 “Tarerari naning naueaukaꞌ, teka koontoꞌ bera piristiꞌkoo siraꞌantararavaing. Eeꞌnoko tampaꞌ ooruko Kumponing-koo boontunang nkoveai nantoonge tee taaꞌniꞌanta ooaara daꞌ teing ninka nariꞌ otoꞌkoo tauraꞌniiꞌ tasiꞌdaavainaꞌ, teeꞌ Moosesi bakaang botoi minkuvumanaꞌ.” 45 Teka tee avitoitoi nanuuꞌ kara bereng-antavuma. Eeꞌnoko baruꞌ berempuioꞌ Jiisuuꞌ osi-koo sirapoꞌke daaꞌumparavarukoꞌ. Eeꞌnoko baka oovue bireꞌari otoko nantoonge teka beeroꞌaakoꞌ osinanka-ita beroma.
MAAKAꞌ 2 ->