Maak A Dorang Daxa Zin Iesu Kaarisito Maak Ka Varaar A Dor Vaamaravazang Pana A Baar Angkari Aizina Maak faaratunaan kari Jon Maak. La raan ina Iesu xa ra gigiu a vaamuzazang sin Nakmai, Maak be xa ra xulaau, ma xawit na waan farawuk faraxai wana Iesu. Singsaxai naan ka laba Jerusalem ma xa langarin a dorang pana Iesu. Araan Pol ma Baanabaas di tabung paan farawuk iaa wana fazeiang pana Dorang Daxa, di zaxot iaa Maak. Lamur Maak ka iziar varaxai wana Pita la bina laba Rom. Maak ka varaar a baar angkari wana amun dorang sin Pita wana Iesu. A maariaas iwana fararang ka malasing AD 55 o AD 65. A varaviraaiang sin Maak ka waan sin naandi dit fakot a dorang sina adu Iesu Kaarisito vaaratunaan mase naan Naata Nakmai. Maak ka varaar a baar angkari aaxan aubina di inaxam paazaai di iziar Rom. A baar Maak ka malasing kari: (1) 1:1-13 Iesu xa varumara a vaamuzazang sina (2) 1:14-6:29 Iesu xa varaviraai varawuk la pira Gaalili (3) 6:30-9:29 Iesu xa varaviraai lamun non farawuk (4) 9:30-50 Iesu xa uli Gaalili ma xat faraviraai (5) 10:1-52 Iesu xa waan la pira Judia ma la pira Peria ma xat faraviraai (6) 11:1-15:47 A zaan Iesu xa giu la Raan Iwana Zangas Fasaalang ma a maatang sin Iesu (7) 16:1-20 A ramaraat puliang sin Iesu ziaana maatang
1A Fazeiang Sin Jon A Rapti Iwana Baaptaaizang Aubina (Mt 3:1-12, Lk 3:1-18, Jn 1:19-28)1 Naari a varumaraiang a Dorang Daxa zin Iesu Kaarisito Naata Nakmai. 2 Ka ramaraat malasing be Aaisaaia a profet sin Nakmai xa varaar vating lamaskana a Baar Xoxok naako,
“Nia gana kling a wangpaang surugu waamua wana nua, ma naan kana nimnimanin a lan sunum.” (Maal 3:1) 3 “A linga axazak ka viviraai la non bingil naako, ‘Naagu nimnimanin a lan sin a Piran, naagu waafatok amun lan aaxana xuna zangazang.’ ” (Aais 40:3) 4 Malasing ma Jon A Rapti Iwana Baaptaaizang ka balas la non bingil ma xai baaptaais aubina ma xa fazei zin naandi adu naandi dina inaxam taawuk siaana amun matmalabuk taksaat sin naandi ma dina baaptaais kuna vatanginang adu di inaxam taawuk faanong ma Nakmai xana naxaam pizin amun matmalabuk taksaat sin naandi. 5 Amala aubina ilamun bina ila pira Judia ma Jerusalem di waan sin Jon kuna langarinang naan. Di pitfiaat amun matmalabuk taksaat sin naandi ma Jon ka baaptaais naandi la daanim Jodaan. 6 2Xal 1:8Jon kat falaak a marapi di giu wana a vura kaamel, ma a let di giu wana a wina kaamel, naat lagot kolang a zuruna ma xai iaan a zixa ma a aani ilauran. 7 Ma xa fazei malasing kari, “Axazak kana wat lamuraagu. A dikdikang sina xa laaup marazaat pana zurugu. Ma nia xawit a rapti daxa xuna xanat faraxas gana zundung ma gana akpaat a iaarus iwana a su zina wanaze naan ka laaup mase wana nia. 8 Nia gat baaptaais nim pana daanim, singsaxai naan kana baaptaais nim pana a Laklagaai a Raabu.” Jon Ka Baaptaais Iesu (Mt 3:13-4:11, Lk 3:21-22, 4:1-13, Jn 1:29-34)9 Ma lamun taan angkanaan Iesu xa luaa a bina zina Naazaret, a bina laba ila pira Gaalili ma xa wat la daanim Jodaan ma inaan Jon ka baaptaais naan. 10 Araan Iesu xai kasaai wat laaxur la daanim, ka raamin a lia xa ralakas ma a Laklagaai a Raabu xa malasing a baalus ka lif puat paanaburut ma xa iziar wana naan. 11 Var 22:2, Saam 2:7, Aais 42:1, Mt 3:17,12:18, Mk 9:7, Lk 3:22Ma axazak ka dador wat laaxur la lia naako, “Nua Naarugu. Ga sasaxot nua ma ga nanam mase wana nua.”
Saatan Ka Vaxabebeu Iesu 12 Fazaaus mase a Laklagaai a Raabu xa kling Iesu xu lamaskana a non bingil. 13 Naan ka iziar inaan pana a raan ka zangaaflu vaaralavaat, ma Saatan ka vaxabebeu naan. Amun pungpung saait di iziar la non angkanaan, ma amun aangelo di rataamaai xaaul wana naan. Iesu Xa Viring Luk Ubina Urulavaat Iwana Vaaianang (Mt 4:18-22, Lk 5:1-11, Jn 1:35-42)14 Lamuraana di zaraak Jon ma di rasin naan la vaal a vaamaazikang, Iesu xa waan la pira Gaalili, ma xa ifazei wana a Dorang Daxa zin Nakmai. 15 Mt 3:2Naan kai fazei malasing kari, “A bikabar zin Nakmai xa wat faasilik faanong. Naagu inaxam taawuk siaana amun matmalabuk taksaat sinim ma naagu inaxam paazaai wana a Dorang Daxa zin Nakmai!”
16 Araan Iesu xa zazangas la rita laman Gaalili, naan ka raamin Saaimon ma daasna Endru di ipsin iaa aubina la laman. Nandiaa di isuruk kaakaai iaa wana ian. 17 Ma Iesu xa piaat sin nandiaa naako, “Laawus iaa ma naagu los iaa nia ma gana viraai numaa wana a lan iwana kozang aubina malasing naagui kos a ian.” 18 Fazaaus mase di luaa iaa aubina zin nandiaa ma di los iaa Iesu.
19 Iesu xa zangas paan faamumut kaarik ma xa raamin Jems ma daasna Jon, uru naata Zebedi. Di iziar iaa lamaskana a mon. Dit nimnimanin iaa amun aubina zin nandiaa. 20 Iesu xawit na zimbang, ka viring luk nandiaa ma di ramaraat fataling iaa damana nandiaa Zebedi lamaskana a mon faraxai wana ubina vaamuzazang sin naandi ma di los iaa naan.
Iesu Xa Mof Pizin A Zapalaau Ziaana Aza Rapti (Lk 4:31-37)21 Iesu ma ubina varaviraai zina di waan la bina Kaapernaaum. La raan a Saabat Iesu xa albis lamaskana a vaal a maainungang sin amun Judaa ma xat firaai aubina. 22 Mt 7:28-29Aubina angkanaan di banglala mase wanaze a varaviraaiang sina xa maravan. Naan kawit na varaviraai malasing amun maravas iwana amun Lus sin Moses, singsaxai malasing axazak ka rauxin a burburaaiang. 23 Ma fazaaus mase aza rapti xa ramaraat inaan lamaskana a vaal a maainungang sin naandi, a zapalaau xa ragul naan ma xa viraai laba naako, 24 “Iesu in Naazaret, aze razaan gu saxot pana maam? Malasing faa, gu wat kuna vanong pizinang mase maam? Ga rexaazin nua. Nua Axazak Koxok, gu wat sin Nakmai!”
25 Iesu xa wisbuaak falagot naan naako, “Tuaa gu dador, gu waan siaana!” 26 A zapalaau xa gis fadikdik a rapti angkanaan ma xa viraai laba ma xa waan fataling naan.
27 Aubina vaakdul di banglala mase ma di iaari varawuk lawalaua naandi malasing kari, “Aze razaan kari? A varaviraaiang faaxur varaxai wana a burburaaiang! Naan kai lis a dorang dikdik sin amun sapalaau ma dit langar zina.” 28 Fazaaus mase a dorang pana a zaan Iesu xa giu xa waan farawuk lamaskana a pira vaakdul Gaalili.
Iesu Xa Vira Amala Aubina (Mt 8:14-17, Lk 4:38-41)29 Ma araan di tukbilak la vaal a maainungang sin amun Judaa, Iesu ma Saaimon ma Endru varaxai wana Jems ma Jon di waan la vaal zin Saaimon nandiaa Endru. 30 Naandi di balas la vaal ma di tangin nimuna Saaimon ka itate gigias la wina iban sina. Naan ka winlagaf, ma di vazei Iesu wana naan. 31 Iesu xa wat sina ma xa roting naan la mitna ma xa vawaal varamaraat naan. A winlagaf ka vataling naan ma xa daxa xaarik. Naan ka ramaraat ma xa wa nimnimanin a vanganang aaxa naandi.
32 Languzaraaf angkanaan araan a iaas ka si, aubina ininaan di wat sin Iesu ma di zaxot fawat aubina vaakdul ina di rauxin atavur amun giazang ma aubina ina amun sapalaau di ragul naandi. 33 Aubina vaakdul ila bina angkanaan di wat sin Iesu la vaal angkanaan. 34 Iesu xa vira amala aubina di rauxin atavura giazang. Naan ka mof pizin amun sapalaau ziaana aubina, singsaxai xa wisbuaak naandi dina wen dador, wanaze naandi di rexaas adu naan Naata Nakmai.
Iesu Xa Waan La Zanon Bina Ikula Gaalili Ma Xa Fazei (Lk 4:42-44)35 Paanaraan gufguf mase, araan kat faakilan tapti nanga, Iesu xa ramaraat, ka tukbilak la vaal ma xa waan laza non kawit taxazak na raagul wana, ma xa wa maainung. 36 Saaimon ma amun paliaana di waan ma di zaleng naan, 37 ka ruaas di tangin naan ma di piaat sina malasing kari, “Aubina vaakdul di zazaleng nua.”
38 Ma Iesu xa piaat sin naandi naako, “Dia dina waan lamun bina varawuk di iziar vaasilik iriat, kuna gana fazei zaait sin naandi, wanaze naan a vuvuna xari nia ga wat iriat.” 39 Mt 4:23,9:35Iesu xa zazangas farawuk lamaskana a pira Gaalili, xa ifazei lamaskana amun faal a maainungang sin naandi ma xai mof pizin amun sapalaau ziaana aubina.
Iesu Xa Vira Aza Rapti Xa Tapak (Mt 8:1-4, Lk 5:12-14)40 Aza raan aza rapti xa rauxin a tapak ka wat sin Iesu. Naan ka zibukaak lamarana Iesu ma xa maainung naan naako, “Tamon gu saxot, kat faraxas guna vaninis nia.”
41 Iesu xa maluf naan. Ka vatok a mitna ma xa xaaf a wina rapti ma xa piaat naako, “Ga saxot! Gu ninis!” 42 Fazaaus mase a tapak ka vataling naan ma naan ka ninis kaarik.
43 Iesu xa kling pizin naan faraxai wana a dorang dikdik naako, 44 Liv 14:1-32“Gu langar! Tuaa gu vazei taxazak pana aze razaan ka balas sunum. Singsaxai gu waan ma gu vatangin a winum sin a pris, ma gu lis a talazang sin Nakmai malasing ina Moses ka ra piaat lamaskana Baar Xoxok, kuna aubina vaakdul dina rexaas adu a giazang sunum ka vaanong.” 45 Singsaxai naan saxo xa ramaraat, ka waan ma xa vazei varauxin aubina vaakdul. Malasing ma Iesu xawit na zazangas paan lamun bina laba la maravas. Naan ka iziar lamun non kawit taxazak ka raagul wana. Singsaxai nanga aubina di uwat sina lamun non farawuk.
Maak 2 ->
1 Naari a varumaraiang a Dorang Daxa zin Iesu Kaarisito Naata Nakmai. 2 Ka ramaraat malasing be Aaisaaia a profet sin Nakmai xa varaar vating lamaskana a Baar Xoxok naako,
9 Ma lamun taan angkanaan Iesu xa luaa a bina zina Naazaret, a bina laba ila pira Gaalili ma xa wat la daanim Jodaan ma inaan Jon ka baaptaais naan. 10 Araan Iesu xai kasaai wat laaxur la daanim, ka raamin a lia xa ralakas ma a Laklagaai a Raabu xa malasing a baalus ka lif puat paanaburut ma xa iziar wana naan. 11 Var 22:2, Saam 2:7, Aais 42:1, Mt 3:17,12:18, Mk 9:7, Lk 3:22Ma axazak ka dador wat laaxur la lia naako, “Nua Naarugu. Ga sasaxot nua ma ga nanam mase wana nua.”
14 Lamuraana di zaraak Jon ma di rasin naan la vaal a vaamaazikang, Iesu xa waan la pira Gaalili, ma xa ifazei wana a Dorang Daxa zin Nakmai. 15 Mt 3:2Naan kai fazei malasing kari, “A bikabar zin Nakmai xa wat faasilik faanong. Naagu inaxam taawuk siaana amun matmalabuk taksaat sinim ma naagu inaxam paazaai wana a Dorang Daxa zin Nakmai!”
16 Araan Iesu xa zazangas la rita laman Gaalili, naan ka raamin Saaimon ma daasna Endru di ipsin iaa aubina la laman. Nandiaa di isuruk kaakaai iaa wana ian. 17 Ma Iesu xa piaat sin nandiaa naako, “Laawus iaa ma naagu los iaa nia ma gana viraai numaa wana a lan iwana kozang aubina malasing naagui kos a ian.” 18 Fazaaus mase di luaa iaa aubina zin nandiaa ma di los iaa Iesu.
19 Iesu xa zangas paan faamumut kaarik ma xa raamin Jems ma daasna Jon, uru naata Zebedi. Di iziar iaa lamaskana a mon. Dit nimnimanin iaa amun aubina zin nandiaa. 20 Iesu xawit na zimbang, ka viring luk nandiaa ma di ramaraat fataling iaa damana nandiaa Zebedi lamaskana a mon faraxai wana ubina vaamuzazang sin naandi ma di los iaa naan.
21 Iesu ma ubina varaviraai zina di waan la bina Kaapernaaum. La raan a Saabat Iesu xa albis lamaskana a vaal a maainungang sin amun Judaa ma xat firaai aubina. 22 Mt 7:28-29Aubina angkanaan di banglala mase wanaze a varaviraaiang sina xa maravan. Naan kawit na varaviraai malasing amun maravas iwana amun Lus sin Moses, singsaxai malasing axazak ka rauxin a burburaaiang. 23 Ma fazaaus mase aza rapti xa ramaraat inaan lamaskana a vaal a maainungang sin naandi, a zapalaau xa ragul naan ma xa viraai laba naako, 24 “Iesu in Naazaret, aze razaan gu saxot pana maam? Malasing faa, gu wat kuna vanong pizinang mase maam? Ga rexaazin nua. Nua Axazak Koxok, gu wat sin Nakmai!”
25 Iesu xa wisbuaak falagot naan naako, “Tuaa gu dador, gu waan siaana!” 26 A zapalaau xa gis fadikdik a rapti angkanaan ma xa viraai laba ma xa waan fataling naan.
27 Aubina vaakdul di banglala mase ma di iaari varawuk lawalaua naandi malasing kari, “Aze razaan kari? A varaviraaiang faaxur varaxai wana a burburaaiang! Naan kai lis a dorang dikdik sin amun sapalaau ma dit langar zina.” 28 Fazaaus mase a dorang pana a zaan Iesu xa giu xa waan farawuk lamaskana a pira vaakdul Gaalili.
29 Ma araan di tukbilak la vaal a maainungang sin amun Judaa, Iesu ma Saaimon ma Endru varaxai wana Jems ma Jon di waan la vaal zin Saaimon nandiaa Endru. 30 Naandi di balas la vaal ma di tangin nimuna Saaimon ka itate gigias la wina iban sina. Naan ka winlagaf, ma di vazei Iesu wana naan. 31 Iesu xa wat sina ma xa roting naan la mitna ma xa vawaal varamaraat naan. A winlagaf ka vataling naan ma xa daxa xaarik. Naan ka ramaraat ma xa wa nimnimanin a vanganang aaxa naandi.
32 Languzaraaf angkanaan araan a iaas ka si, aubina ininaan di wat sin Iesu ma di zaxot fawat aubina vaakdul ina di rauxin atavur amun giazang ma aubina ina amun sapalaau di ragul naandi. 33 Aubina vaakdul ila bina angkanaan di wat sin Iesu la vaal angkanaan. 34 Iesu xa vira amala aubina di rauxin atavura giazang. Naan ka mof pizin amun sapalaau ziaana aubina, singsaxai xa wisbuaak naandi dina wen dador, wanaze naandi di rexaas adu naan Naata Nakmai.
35 Paanaraan gufguf mase, araan kat faakilan tapti nanga, Iesu xa ramaraat, ka tukbilak la vaal ma xa waan laza non kawit taxazak na raagul wana, ma xa wa maainung. 36 Saaimon ma amun paliaana di waan ma di zaleng naan, 37 ka ruaas di tangin naan ma di piaat sina malasing kari, “Aubina vaakdul di zazaleng nua.”
38 Ma Iesu xa piaat sin naandi naako, “Dia dina waan lamun bina varawuk di iziar vaasilik iriat, kuna gana fazei zaait sin naandi, wanaze naan a vuvuna xari nia ga wat iriat.” 39 Mt 4:23,9:35Iesu xa zazangas farawuk lamaskana a pira Gaalili, xa ifazei lamaskana amun faal a maainungang sin naandi ma xai mof pizin amun sapalaau ziaana aubina.
40 Aza raan aza rapti xa rauxin a tapak ka wat sin Iesu. Naan ka zibukaak lamarana Iesu ma xa maainung naan naako, “Tamon gu saxot, kat faraxas guna vaninis nia.”
41 Iesu xa maluf naan. Ka vatok a mitna ma xa xaaf a wina rapti ma xa piaat naako, “Ga saxot! Gu ninis!” 42 Fazaaus mase a tapak ka vataling naan ma naan ka ninis kaarik.
43 Iesu xa kling pizin naan faraxai wana a dorang dikdik naako, 44 Liv 14:1-32“Gu langar! Tuaa gu vazei taxazak pana aze razaan ka balas sunum. Singsaxai gu waan ma gu vatangin a winum sin a pris, ma gu lis a talazang sin Nakmai malasing ina Moses ka ra piaat lamaskana Baar Xoxok, kuna aubina vaakdul dina rexaas adu a giazang sunum ka vaanong.” 45 Singsaxai naan saxo xa ramaraat, ka waan ma xa vazei varauxin aubina vaakdul. Malasing ma Iesu xawit na zazangas paan lamun bina laba la maravas. Naan ka iziar lamun non kawit taxazak ka raagul wana. Singsaxai nanga aubina di uwat sina lamun non farawuk.
Maak 2 ->