Matiu 5

Iesus Buku-o Be Isule

1 Iesus tamoata be aine kokoko-tina dipura be itedi nge buku muku tekenao ilako be zagenao isoakiria. Be tagataga ne dipura be disoakiria.

2 Kodeka makara be isuledi. Bokai ipile:

“Suri Uia-tina.”

(Luk 6:20-23)

3 “Tamoata dikaua Nanaranga mata-nao kana nedi tagotago nge suridi dauia! Bong ono Nanaranga ngatanepoa kana nge tamoata bokainaina nedi!

4 “Tamoata ilodi dinodonodo be ditangtang nge suridi dauia! Nanaranga masa ilodi ngaka-maliedi.

5 “Tamoata nedia-la dibabalakidi be malielie-ba disukoaki nge suridi dauia! Kana moarunga kateka-o masa dadoki be danemdi.

6 “Tamoata dimoatangtang-tina be Nanaranga mata ne adoadodi daememaki kana nge suridi dauia! Nanaranga masa rerengadi ngamambuaki.

7 “Tamoata maka tamoata takadi ilodi ditagatagadi nge suridi dauia! Nanaranga masa ilo ngatagadi.

8 “Tamoata ilodia-lo giriki tago teke ieno nge suridi dauia! Di masa Nanaranga date.

9 “Tamoata anua-uia didokidoki nge suridi dauia! Nanaranga masa natu kana ngarangakidi.

10 “Tamoata Nanaranga rerenga ditagatagadi be tamoata takadi ditaguraki be sururu dianiandi nge suridi dauia! Bong ono Nanaranga ngatanepoa kana nge tamoata bokainaina nedi.

11 “Ngau kanabe tamoata takadi diebulo-kaming, ki sururu diang-kaming, ki boli-pile bakarairai-bakarairai ane be mata goalakadi moarunga omingo dinangalako nge suri-ming dauia! 12 Ilo-ming moaki dibuku! Suri-ming dauia! Bakara, zazanga neming bibia-tina lang anua-lo dieno! ‘Propet’ tongira aro-ming dilako nge bokainatuka-la sururu aniadi dipura.”

Makasi Be Malama

(Mar 9:50; Luk 14:34-35)

13 “Kam tamoata be aine kateka-o makasi kandi. Ata bong makasi kapisanga daleua masa baituka tabasaki be kaba kapisanga tamuleaki? Makasi bokainaina nge malipi nedi tago. Bokaibe rokakadi dipurapura be tamoata ae-di ane diduaposaposa.

14 “Kam kateka moarunga malama ne. Anua biabia buku-o emaka ipura nge tago iboadu ngakoma. 15 Bokainatuka-la, tamoata baratui dibubulai nge tago tabira-baba erumadi dinangananga. Tago. Kadanga-lo dinangananga be tamoata moarunga pera-lo malama dianiandi. 16 Be baratui-la ngae bokana, tamoata be aine takadi matadi-o kamamalamalama be muzi uia kamaememaki be daitaita. Bokai masa Tama-ming lang anua-lo isoaki ara darakerakeaki!

Moses Mata ne Rangakadi

17 “Moaki ilo-ming dipile Moses Mata ne be ‘Propet’ gerengadi mgamang be mrokaki kana ka upura. Tago mgamang be mrokaki kana ka upura. Memaki be dakalingo kana ka upura. 18 Moimoi ka ura-kaming! Bong lang be kateka daeno nibe ngalako manubungadi-o masa Moses Mata ne nge tagona-tina muku teke ngaleua! Tago be tago-soasoa! Siriki mukumukunatuka, ki gere siriki nedi mukumukunatuka teke tago iboadu ngaleua. Gere ngaedi masa daeno nibe kana moarunga rangakadi dipura nge emakadi dapura be dakalingo. 19 Bokaibe tamoata naita mata ngaedi ege mukumukunatuka teke ikotoi be idoki be tamoata takadi itikingdi be ngai bokana dimuzi nge masa lang anua-lo ara ngalaurituka. Ata tamoata naita mata ngaedi itagatagadi, be idoki be tamoata takadi itikingdi nge masa lang anua-lo ara biabiatuka. 20 Ngau ka ura-kaming! Muzinga-ming adongadi Parasi be tamoata Moses Mata ne disulesuletaki muzingadi tago diuasadi nge tagona-tina iboadu anua ono Nanaranga ngatanepoa kanana-lo kamasili!

Tamoata Umoateadi Suletaka

(Luk 12:57-59)

21 “Toira bokai diradi be kam ambe kalongo,

‘Tamoata takaia moaki kumoatei. (Eks 20:13)

Tamoata takaia kumoatei masa giriki nem lilitadi dapura.’

22 Ata ngau bokai ura-kaming: Tamoata naita taritoka giriki tagonganaba-lo nama irataki masa giriki ne lilitadi dapura. Tamoata naita taritoka bokai irai, ‘Moangaruru,’ masa Iuda ‘Kansolo’ nedi arodi ngatui. Tamoata naita taritoka bokai irai, ‘Ngaongaom-tina’ masa eoa tago matemate-lo ngalako.

23 “Bokaibe tabataba nem kueluaki be bagi ono tabataba aninga-o kunanga, ata taritokam teke kamru edua nemingru tekedi ilom iandi nge 24 tabataba nem makara bagi ono tabataba aninga aro gonangaria be goalale be taritokam kamru soakinga-mingru kamadorakiru be ono kamaeruangamiru, kodeka gomule be tabataba nem Nanaranga goani.

25 “Tamoata teke ibagaiko be ‘koto’-lo ngalakuakiko kana nge zala-lanalo be pile kamadorakiru be kamaeruangamiru. Pile tago kadorakiru be kaeruangamiru masa tamoata ngae ngaeluakiko be tamoata giriki adoadoraki aro ngatuirakiko. Kodeka tamoata giriki adoadoraki masa ngadokiko be katonga-oaoa luma-nao ngasalangakiko be uaura-lo ngarokakikolako. 26 Moimoi ka ura-kaming! Makara uaura-lo gosoaki nibe oti nem moarunga gokatu-doi.

Roti Mata Gamana Suletaka

27 “Toira bokai diradi be kam ambe kalongo,

‘Roti mata moaki kugamani be aine ki moane takaia kurepeki be kaeno-buduru.’ (Eks 20:14)

28 “Ata ngau bokai ura-kaming! Tamoata naita aine teke matanaba-lo ite be ireretaki be daeno-buduru kana nge ambe roti mata ka igamani be dieno-buduru bokana. Ilonaba-lo ka ipile, ata nge ambe roti mata ka igamani.

29 “Bokaibe matam oanam-onaona ka iemakiko be muzigoala kuemaki nge gopasiki be gorokaki! Kaniam tekena-la ileua nge iuia. Ere-moarungam be eoa tago matemate-lo kulako nge tagona-tina iuia! 30 Lumam oanam ka iemakiko be muzigoala kuemaki nge gototoki be gorokaki! Lumam takaia ileua nge iuia. Ere-moarungam be eoa tago matemate-lo kulako nge tagona-tina iuia.

Aine Segeakadi Suletaka

(Mat 19:9; Mar 10:11-12; Luk 16:18)

31 “Toira bokai dipile, ‘Tamoata naita roa ngasegeaki kana nge ‘pepa’ ono roti totoka ngagereti be aine ngani.’[a] 32 Ata ngau bokai ura-kaming! Aine nangata roa tago ono imanai, ata moane-ba ka isegeaki be aine kababe iroti nge moane ngae ka aine iemaki be roti mata igamani be moane takaia diaru dieno-buduru. Be moane nangata itaguraki be aine segesegeaki bokainaina iuati nge moane ngae roti mata igamani be aine takaia diaru dieno-buduru!

Moimoibe Pile Suletaka

33 “Pile takadi tamoata toira diradi be kam ambe kalongo nge bokai, ‘Pile tekedi tamoata ki kana teke aranao be kupile be moimoibe goemaki kana nge goemaki be ngakalingo. Moaki kuboli. Tanepoa aranao be kupile nge kana kurangaki goemakia-soasoa be ngakalingo.’ 34 Ata ngau bokai ura-kaming! Pile tago tototo kamaemaki kana nge moaki kana teke ara-nao be kaemaki. Moaki-la! Moaki lang anua katugani be ono pile neming kaka-kaidi. Moaki-tina! Lang anua nge Nanaranga bagi ono tanepoanga ne. 35 Moaki kateka ara-nao be pile neming kaka-kaidi. Moaki-tina. Kateka nge Nanaranga ae salangaka ne. Moaki Ierusalem ara-nao be pile neming kaka-kaidi. Moaki-tina. Ierusalem nge Anuatanepoa Biabia-tina anua ne. 36 Moaki pangana-ming karangaki be ono pile neming kaka-kaidi. Maka ma tago kaboadu donga-ming kamaemaki be daoaoaoa ki dazimzim. 37 ‘E!’ kana kapile nge ‘E!’-la kana kamapile. ‘Tago!’ kana kapile nge ‘Tago!’-la kana kamapile. Bakara, pile takadi ono pilenga-ming kababe kamabatadi kana masa Satang-lo dapusika.

Lasa-doki Mata Suletaka

(Luk 6:29-30)

38 “Toira bokai dipile be kam ambe kalongo, ‘Tamoata matam ipasiki nge mata gopasikani. Tamoata ilem ikoto nge ile gokoto.’[b] 39 Ata ngau bokai ura-kaming! Tamoata muzinga goalakadi kata bakara ibasakiko nge luma moaki kukatu. Tamoata naita poapoam oanam-o izamposaniko nge gobuiriko be egedi takadi ngazamposa. 40 Tamoata kata nga‘koto’takiko kana be angapi nem idoki nge malo nem goani be. 41 Tamoata kata ipura be tago rerengam-lo iakangaoiko be kana ne moatubudi masauakadi kaleti pile-lo ‘mail’ teke goalaleaki kana nge kaiko ‘mail’ rua goalaleaki. 42 Tamoata teke isinauiko nge kana ireretaki goani. Tamoata teke ipura be isinauiko be kana nem teke ngabagai kana nge luma zokuzoku-ba goani. Moaki kukapangai.

Erekei Rereretakadi Suletaka

(Luk 6:27-28, 32-36)

43 “Toira bokai dipile be kam ambe kalongo,

‘Ruangam gorereretaki be erekei nem gosegesegeaki.’ (Leb 19:18)

44 “Ata ngau bokai ura-kaming! Erekei neming kamarereretakidi, be tamoata sururu dianiang-kaming nge di kanabe Nanaranga kamaraboraboi. 45 Bokai kamuzimuzi masa Tama-ming lang anua-lo isoaki natu kamapura. Ngai ka amari iememaki be tamoata uia be tamoata goalakadi malama ianiandi. Be ngai ka ura iememaki be tamoata muzingadi adoadodi be tamoata muzingadi goalakadi odio ibalabala. 46 Tamoata direreretaki-kamingla karereretakidi masa zazanga uia nangatadi kamadoki? Maka ma tamoata ‘tagisi’ didokidoki bokai dimuzimuzi! 47 Ruanga-mingla kadumadumadi nge kana oauoau kata kapuraki ki? Nge tago oauoau ka kapuraki! Tamoata Nanaranga pilenga tago ditagatagadi bokai dimuzimuzi! 48 Adoado-tina kamasukoaki, Tama-mingla adoado-tina lang anua-lo isoaki bokana.

<- Matiu 4 Matiu 6 ->