1 ⸤Juda-yambuma-ni puniemanga taki-taki kolea-auli Jerusallem oku akuna sukundu⸥ Pulu Yili-ni eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum akili mele piliiku, Pllawa Tepa Auli Mundulimú Méle Yis Akili Naa Munduku Pllawa We Kalku Nuring Enale talú mele wendu ombándu, ekupu mele Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima kene, enini Yesos kiyang niku ka siku toku kunjingí kupulanum te koruku muluring. 2 Akilindu tombulku niku mele: “⸤Nondupa tamili,⸥ aramele-pe Pulu Yili-ni oliunga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum Mele ⸤Piliilimulu⸥ Enamanga ⸤‘uluma tepu molamili.’ niku⸥ yambu pulele ya Jerusallem oku máku toku mulungéliinga yu isili-ui túmulu lem enini oliu-kene arerembi kolku ele tungí akiliinga isili-ui naa topu, kelamili.” niring.

3 Kolea-kelú Betani yi te ⸤ui kuru-laká nomba kene pe pora nirim yi te,⸥ bi leku “Yi Kuru-Laká Nuli Saimon” niring kaniliinga lkuna Yesos pupa langi nomba mulupili ambu te kopungu-wel mingi aima kaí te Yesos yunu mulurumna memba urum. Wel aima mura lakupa tuli, kanili nat-ni teku mimi tiring, kaniliinga ku-moni aima lakupa purum. Akili memba omba kene Yesos langi nuli polu mulurumna memba omba ⸤‘Yunu tepu kaí tenjambu.’ nimba⸥ mingele topa kaku topa wellale pengína onde linjirim.

4 Ambale-ni aku tirim kanuku kene kanuna muluring yambumanga mare-ni numanu kis piliiku kene anju-yandu enini niku mele: “Kopungu-wel akili nambimuna we tepa kis-sikemuye? 5 Wel akili ku-moni liilkumulanje ku-moni pulele, ku-moni mong wan-tausen akili mele, liipu kene yambu-korupama moke tepu silkumula.” niku ambale tondulu munduku ung-mura siring.

6 ⸤Yambuma-ni ambalendu aku-siku niring piliipa kene⸥ Yesos-ni eninindu nimba mele: “Ambu ili-kene nambimuna ung pulele nikimeleye? Yu-ni na-kene ulu kaí te tímeliinga yu-kene ung pulele naa niku munduku kelai. 7 Yambu-korupama eni-kene taki-taki mulungéliinga ‘Enini liipu tapunjamili.’ ningí enamanga pali enini manda liiku tapunjungí akiliinga-pe na eni-kene taki-taki naa molumbu. 8 Ambale-ni ‘Kapula tembu.’ nimba pilíímu akili mele tímu. Na ⸤kolumbu kene⸥ ónu tingéliinga yu-ni isili-ui wel mura tuli ili nanga kangina omba onde linjímu. 9 Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Ma-koleamanga pali ⸤nanga⸥ temani kaiéle anduku toku singí kene ambu ili-ni ekupu tímu temanele kepe ‘Yambuma-ni piliiku kene ‘Yu-ni tepa kunjurum lam.’ niku piliangi.’ niku kene temani akili toku singíko.” niker.” nirim.

10 Kanu-kene ⸤Yesos yu lumbili anduli⸥ yi rurepu akumanga yi te, Judas-Iskeriot, ‘Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima-ni Yesos ka singí kupulanumele yu-ni liipu ora sambu.’ nimba enini muluringna pupa, temba mele nimba sirim. 11 Yu-ni temba mele nirim piliiku kene enini numanu lakuku siku “Nu ku-moni te simulú kene.” niku, niku panjiring. Kanu-kene yunu Yesos enini liipa simba mele kupulanumele korupa mulurum.

12 Pllawa Tepa Auli Mundulimú Méle Yis Akili Naa Munduku Pllawa We Kalku Nuring Kóraliinga pulu-pulu enale wendu urum kene Juda-yambuma-ni Pulu Yili-ni ui eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliingíndu kung-sipsip walú te toku kalku nungí mele piliiku kene, Yesos lumbili anduli yima yunu mulurumna oku walsiku niku mele: “Pulu Yili-ni oliunga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum akili piliimuláliinga kung-sipsip walú ⸤kaluli⸥ te ekupu nunéle kolea tena pupu am-amu tenjamili niku piliikunuye?” niring.

13 Aku-siku niku walsiring kene yu-ni yu lumbili anduli yi tale liipa mundupa kene nimba mele: “Ne kolea-auli ⸤Jerusallem⸥ sukundu pukulu kene, yi te mingina no kolupa memba kupulanumuna ombá kanuku kumbi-nunu tekululiinga yunu lumbili pale. 14 Yunu sukundu pumba lkuna ⸤lkundu pukulu kene⸥, lku pulu yilindu nikulu mele: “Ung-Bo Tunjuliele-ni i-sipa walsipa kene nimba mele: “Na kene nanga lumbili anduli yima kene oliu-ni Pulu Yili-ni oliunga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliimulúndu kung-sipsip walú ⸤kaluliele⸥ tena nomulúye? Yambu poningma mulungí sulumina oliu nombu molomulále tena lelemúye?” nim.” niale. 15 Aku-siku ninglí kene yu-ni else lkuliinga olakundu sulumina auli te, akuna langi nuli polu te kene, mania molomulú poluma kene, mélema pali ui teku mimi tili lembale, liipa ora simba. Sulumina akuna ⸤sipsip-walú nomulále⸥ am-amu teale.” nirim.

16 Kanu-kene yunga lumbili anduli yi akusele kolea-auli akuna sukundu pukulu, Yesos-ni nirim aku mele ulu akuma tili lirim kanukulu kene, akuna Pulu Yili-ni eninga anda-kolepalima Naa Topa Ola We Omba Purum mele piliingí kung-sipsip walú nungéle kalkulu am-amu tekulu nusiringli.

17 Ipinjali ena pupa kolea kalá turum kene Yesos kene yu lumbili anduli yi rurepu kanuka kene uring.

18 Langi noku muluring kene Yesos-ni nimba mele: “Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Eni kene wasie molupu langi nokumulumanga yi te-ni na liipa nanga ele-tu yima simba.” niker.” nirim.

19 ⸤Aku-sipa nirim piliiku kene⸥ enini numanu buni tirim piliiku kene lupa-lupa walsiku kene niku mele: “Auliele, nandu nikinuye?” niring.

20 Yesos-ni pundu topa nimba mele: “Eni nanga yi rurepu-kenga yi te na-kene polu suku-singina ola langi lelemúmanga te walsekale liipulu nombulú yili-ni na liipa, ele-tu yima simba. 21 Ekupu Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili-kene ulu tingí mele kórunga-ui niku panjiring temanele ⸤Pulu Yili-nga⸥ bukna sukundu molemú aku mele sika ele-tu yima-ni tingí, akiliinga-pe yu liipa ele-tu yima simba yili mindili nomba aima molupa kis-simba. Yunu molupa kis-simbaliinga yunu anumu-ni naa melkanje kapula. ⸤Yunu mindili naa nolka.⸥” nirim.

22 Enini langi noku muluring kene Yesos-ni bret te liipa Pulu Yili-kene “Angke” nimba kene ambulupa puku topa ⸤yu lumbili anduli yima⸥ sipa kene nimba mele: “Ili nanga kangiele eni liiku ⸤nai⸥.” nirim.

23 Penga no-waen kap te liipa kene Pulu Yili-kene “Angke” nimba enini sirim kene enini pali ⸤no-waen kanili⸥ nuring.

24 Yu-ni nimba mele: “⸤No-waen⸥ siker ili nanga memale. Pulu Yili-ni ⸤yunu kene yunga yambuma kene mulungí akili mele⸥ ung te nimba panjipa mi lirim ung kanili ‘Kamu wendu omba pípili.’ nimbu yambu puleliinga ninjipu nanga memale onde lepuliinga ⸤kolumbu⸥ memi akili ili. 25 Na-ni enindu aima sika nimbu siker: “Isili-ui na no-waen alsupu aima naa nombú. Penga mindi, Pulu Yili yi nuim kingele molupa nokulemú koleana no-waen konale kelepu nombú.” niker.” nirim.

26 ⸤Langi noku pora siku kene⸥ enini Pulu Yili-nga konana te ninjiku kene, pena puku Unji-Ollip Punie Lili Ma-Pangina ola puring.

27 Kanu-kene Yesos-ni yu lumbili andúlimandu nimba mele: “Penga ⸤ele-tu yima-ni na-kene tingí mele kanuku kene⸥ eni pali na munduku kilingí. Aku-siku tingí mele Pulu Yili-ni ui nirim yunga bukna molemú kanili. Pulu Yili-ni ⸤ung-eku te topa kene⸥ nimba mele:

32 ⸤Kanu-kene⸥ Yesos kene yu lumbili anduli yima kene kolea “Gesemani” nílina puring. Akuna puring kene yu-ni eninindu nimba mele: “Na Pulu Yili kene popu topu ung nimbú pukuraliinga eni ya molai.” nirim. 33 Aku-sipa nimba kene Pita kene Jemis kene Jon kene liipa memba pupa kene ⸤‘Na teku kis-singí ulele aima nondupa wendu ombá tekem.’ nimba piliipa kene⸥ yu-yunu buni lakupa liipa numanu kis panjipa kamelena mindili tipili mulurum. 34 Yu-ni eninindu nimba mele: “Nanga numanuna buni aima auli te tepam akiliinga na kolumbu mele tekem ⸤kene⸥ eni uru naa peku, ya mimi-siku kanuku molai.” nirim.

35 Aku-sipa nimba kene yunu laye-kolte anjupa pupaliinga koporungu langupa tamalu pepa kene yu-kene nondupa buni wendu ombá akili mele ‘Wendu naa um lem aima kapula.’ nimba Pulu Yili-kene popu tombandu ⸤ung-eku topa⸥ mawa tepa kene nimba mele: 36 “Nanga Tata, nu-ni uluma pali kapula tellu akiliinga na mindili nuli no-mingina no nombále ‘Naa nambu.’ nilkena. Akiliinga-pe ‘Na-ni tepu kene nanu numanu simbu.’ nimbu piliiker mele naa teambu. Nu-ni kanuku kaí piliiní ulele mindi teambu.” nirim.

37 Aku-sipa nimba kene kelepa yunga lumbili anduli yi yupuku muluringna yandu omba kanurum kene enini uru piring kanupa kene Pita-ndu nimba mele: “Saimon, nu uru pinu lem. Nu uru naa pekunu ena-mong laye-kolte manda we kanukunu nokukunu naa molluye? 38 ‘⸤Kurumanga nuim Seten-ni⸥ oliu kundi tomba kene tepu kis-simulú akiliinga.’ niku kene ⸤uru naa peku⸥ Pulu Yili-kene popu toku ung niku kanuku kaí teku molai. Sika ‘tepu konjamili.’ nimbu numanale-ni piliilimulu akiliinga-pe temuláliinga kangiele enimbu molupa tondulu naa pulimú.” nirim.

39 Aku-sipa nimba kene yu alsupa anju pupa ui Pulu Yili-kene popu topa ung nimba mawa tirim akili mele alsupa nirim.

40 Alsupa yandu urum kene enini uru aima urum-na alsuku uru piring kanurum. Enini uru piringeliinga pipili kolku mundu-mong teku kene yunundu ung ningí te naa piliiring.

41 ⸤Alsupa⸥ wale yupuku-sipaliinga ⸤anju pupa Pulu Yili-kene popu topa ung nimbándu pupa⸥ kelepa yandu omba kene yu-ni eninindu nimba mele: “Nambimuna we uru peku múlu liiku molemeleye? Kapula peayo! Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili ⸤toku kunjingí⸥ ulu-pulu-kis telemele yima liiku singí ena-mongale wendu ombá tekem. 42 Ola angiliiku pamili wai! Na liipa ele-tu yima simba yili okum kanai!” nirim.

43 Yesos-ni ⸤kolea Gesemani yunga lumbili andúlimandu⸥ aku-sipa nimba mulupili yu lumbili anduli rurepu akumanga yi Judas urum. Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Pulu Yili-nga ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima kene, Juda-yambumanga tápu-yima kene, yi kanuma-ni liiku munduring yi pulele, yambu tuli lu-koyama kene kimbulúma kene meku Judas kene uring. 44 Ui Yesos mulurumna naa wangi Yesos Juda-yi aulima liipa simba nimba panjurum yi ⸤Judas-ni⸥ enini Yesos yu sumbulsuli kapula kanuku bi singí mele nimba sipa kene nimba mele: “Na-ni yi te kanupu kene kanglumbu akili Yesos mindi. Yunu ambolku liiku ka siku meku pai.” nirim. 45 ⸤Yi akuma⸥ uring kene ⸤Judas⸥ yunu Yesos mulurumna sumbi-sipa omba kene “Rapai, nu akuna mulúnu lem.” nimba omba yunu kanglurum. 46 Aku-sipa tirim kanuku kene Yesos liiku ka siring.

47 Aku-siku tiring kene kanupa kene ⸤Yesos-kene⸥ nondupa angiliiring yi te-ni yunga lu-koyale kulu topa wendu liipa Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupaliinga kendemande-yi te topa yunga kum te topa laká linjirim, kum akili wendu urum.

48 Kanu-kene Yesos-ni ⸤yu ka singí uring⸥ yimandu nimba mele: “Na ‘yambu topa wa nuli yi te moliu.’ niku piliiku kene na ka singíndu yambu tuli lu-koyama kene kimbulúma kene meku okumeleye? 49 Lku-temboll ⸤lku-kerina we-yambuma máku toku molemele⸥ koleana taki-taki eni-kene wasie molemulu kene ung-bo tonjupu mani sipu moliu kene na liiku ka naa silimele kanili. Akiliinga-pe ⸤Pulu Yili-nga⸥ bukna turing pelemú akili mele kamu wendu ombáliinga eni tingí tekemele uluma wendu okum.” nirim.

50 Kanu-kene yu lumbili anduli yima pali ⸤‘Oliu wasie ka singí.’ niku piliiku kene⸥ yu munduku kelku enini takara toku puring. 51 Kang-yi te múlu tiluele mindi pakupa Yesos lumbili andurum. Kang kanili ⸤Yesos liiku ka siring yima-ni⸥ ambuluring kene 52 yunga múlele ⸤mindi⸥ ambolku molangi, méle te naa panjipa giu-gau takara talupa purum.

53 Kanu-kene Yesos ⸤ka siku kene⸥ Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupale mulurumna meku puring. Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Juda-yambumanga tápu-yima kene, ⸤Pulu Yili-nga⸥ ung-manimanga puluma piliiku ung-bo tunjuring yima kene, enini pali ⸤‘Yesos kot tenjipu piliamili.’ niku⸥ akuna oku máku turing.

54 Yesos ⸤meku puring⸥ kene Pita lumbili aelepa táka-nimba pupa, Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupaliinga lkuna, lku angiliipa póku tirim, suku-singina yambu máku turing kolea we lirimna aima sukundu pupa, ⸤Yesos nokuku muluring⸥ ele-yima kene tepi piliipa mulurum.

55 Pulu Yili popu tunjuring yi-aulima kene, Juda-yambumanga yi-kanjolluma pali, akuma-ni Yesos yu toku kunjingíndu ulu te tepa kis-sirim ulu te ‘Yambu te-ni ‘yu i-sipa i-sipa tepa kis-sirim.’ nipili.’ niku yambu te kururing akiliinga-pe yambu te naa kanuku liiring. 56 Yambu pulele-ni oku ung mare gólu toku “I-sipa i-sipa tepa kis-sirim.” niring akiliinga-pe eninga ungma kapula-kapula naa tirim.

57 Kanu-kene yi mare-ni yunu tepa kis-sirim mele ola angiliiku gólu toku niku mele: 58 “Yi ili i-sipa nirim piliirimulu: “⸤Pulu Yili popu toku kaluli⸥ lku-temboll ili, mana-yima-ni takuringele na-ni topu tekisipu kene mana-yima-ni kapula naa takungí lku te ena yupuku omba pumba kene alko topu takumbu.” nirim. ⸤Yu-ni aku nirimaliinga ‘Yunu Pulu Yili mele moliu.’ nimba piliipa kene aku-sipa nirimele nimba kis-sirimnje⸥.” niring. 59 Enini kepe laye-kolte lupa-lupa niring, eninga ungma kapula-kapula naa-ko tirim.

60 Aku niring piliipa kene Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupale enini máku turingina ola angiliipa Yesos walsipa kene nimba mele: “Ung te pundu toku naa nikinuye? Nu nikunu kis-sirinu mele nikimiliele nambulka ulele nikunu kis-sirinelendu nikimeleye?” nirim. 61 Akiliinga-pe Yesos ung te pundu topa naa nimba we angiliirim.

Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupale-ni yunu alsupa walsipa piliipa nimba mele: “Pulu Yili-ni oliu ‘Nokupa konjumba yi te liipu mundumbu.’ nimba makó turum yi-nuim Kraisele sika nu mola móluye? Kape Nimbu Bi Paka Tonjilimulaliinga Málale nu mola móluye?” nirim.

62 Yesos-ni nimba mele: “Akili na.” nirim. “Pe walse Mania Omba Mana-Yi Au Talurum Yili, Yi Tondulu Olandupa Púliele ⸤kene mélema nokumbandu⸥ yunga ki-bokundu molupa, kupámanga ola molupa mania ombá eni kanungí.” nirim.

63 Aku-sipa nirimaliinga ⸤yunu ‘Pulu Yili mele moliu.’ nimba nirimaliinga⸥ piliipa kene Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupale-ni ⸤aima piliipa kis piliipa⸥ yunga wale-pakuliele yunu ambulupa sungu sipa kene nimba mele: “Ekupu yu-ni mong liirim mele nimba simba yambu te kene wasie nambimuna korumulúye? 64 Yu-yunu aima sika Pulu Yili ung-taka tonjukum piliikumulu. Nambulka niku piliikimiliye? ⸤Yu-kene nambulka teamiliye?⸥” nirim kene enini niku mele: “Yunu Pulu Yili ung-taka tonjupa marake tímeliinga topu kunjúmulu lem kapula.” niring.

65 Kanu-kene eninga yi mare-ni yunga ⸤kumbi-kerina⸥ lkambe toku kanjuku, yunga kumbi-kerale múlu te-ni pipi sinjiku kene ki-kumu-ni toku ⸤“Nu ‘Pulu Yili-nga yi te moliu.’ niku piliillu akiliinga⸥ nae-ni nu tokumnje nikunu si!” niring. Ele-yima-ni yunu liiku lkarauwa-ni turing.

66 Kanu-kene Pita lku maniakundu, yambuma liiku máku toku muluring koleana mulurum kene Pulu Yili popu tunjuring yi-auli olandupaliinga kendemande-ambu te Pita mulurumna omba kene 67 yunu tepi piliipa mulurum kanupa kene nem-nemi nimba kanupa kene nimba mele: “Nu wasie Nasaret yi Yesos-kene wasie tapú-toku muluring kanumanga yi te lem.” nirim. 68 Pita-ni gólu topa kene “Mólu!” nimba “Nu nikinu akili na naa piliiker!” nirim. Aku-sipa nimba kene lku-keri-puluna purum kene kera kulla ko turum.

69 Pita yunu lku-keri-puluna pupa mulupili kendemande-ambu kanili-ni yunu kanupa kene akuna angiliiring yambumandu alsupa nimba mele: “Yi ili Yesos-nga talapena yi te lem.” nirim. 70 Pita-ni alsupa “Mólu!” nirim.

Wallú-kolte penga mele Pita angiliirim kanuna nondupa angiliiring yima-ni ⸤yunu ung laye lupa mele lirim piliiku kene⸥ yunundu niku mele: “Kolea Gallalli distrik yambuma-ni ung lelemele akili mele nu aku-sikunu ung nikinu piliikumulu. ⸤Yesos kene yu lumbili anduli yima kolea Gallalli distrik yimako,⸥ nu kepe Gallalli yi te, akiliinga ‘Nu aima sika yunga lumbili anduli yi te.’ nimbu piliikumulu.” niring. 71 Aku-siku niring kene Pita-ni Pulu Yili-nga bili lepa tondulu mundupa mi lepa kene nimba mele: “Aima sika niker. “Eni nikimili yili aima naa kanoliu! Gólu tokur lem Pulu Yili-ni na topa kunjupili.” niker.” nirim.

72 Aku nirim kene enaliinga kera-kulla wale tale-sipa ko turum. Aku-sipa tirim-na piliipa kene Yesos-ni yunundu “Kera-kulla wale tale-sipa ko naa tupili nu-ni wale yupuku gólu tokunu kene “Yu naa kanoliu.” niní.” nirim ung kanili Pita kelepa piliirim. Piliipa kene ⸤‘Ama, aima tepu kis-sindu lam. ‘Aima naa tembu.’ nimbu piliirindu akili mele sika tindu.’ nimba piliipa kene⸥ kola aima lakupa tirim.

<- MAK 13MAK 15 ->