2-3 Stefanus manyao bale bilang, “Bapa-bapa deng sodara dong samua! Bosong coba dengar sang beta dolo. Dolu-dolu, kotong pung nene-moyang Abraham balóm pinda dari dia pung kampong asal. Ma Tuhan yang talalu hebat su kasi tunju diri sang dia. Tuhan parenta sang dia bilang, ‘Pi jalan kasi tenga lu pung negrí ni, deng kasi tenga lu pung kelu dong. Barangkat su, ko pi satu negrí yang nanti Beta kasi tunju sang lu!’ Ais, baru dia barangkat dari itu tana Mesopotamia, ko mau pinda pi kota Haran.*Tana Mesopotamia tu, sakarang dong subu bilang, negara Irak. Deng kota Haran tu, sakarang ada dia pung tampa bakás di negara Siria. Lia Carita Mula-mula 12:1 ju. 4 Ais dia jalan kasi tenga orang Kasdim dong pung negrí, ju pinda pi kota Haran.
6 Ma Tuhan Allah omong sang dia bilang, ‘Lu pung turunan dong nanti pi tenga di orang laen dong pung negrí. Ju nanti itu orang dong takán sang dong bekin jadi dong pung budak, deng bekin sang dong sonde karu-karuang sampe ampa ratus taon. 7 Ma abis ampa ratus taon tu, nanti Beta hukum itu bangsa yang bekin sang lu pung turunan ko jadi dong pung budak. Ais ju lu pung turunan jalan kasi tenga itu negrí, ko datang di ini tampa ko sambayang minta tarima kasi sang Beta.’[d]
8 Omong abis bagitu, ju Dia ika itu janji deng acara sunat ko jadi tanda bilang, Abraham deng dia pung turunan dong, su jadi Tuhan Allah pung orang. Ais waktu dia pung ana Isak baru umur dalapan hari, ju Abraham sunat sang dia. Ais ju Isak sunat sang dia pung ana Yakob. Ais Yakob ju kasi sunat dia pung ana laki-laki dua blas orang, waktu dong satu-satu pung umur dalapan hari. Dong samua ni, andia kotong orang Yahudi pung nene-moyang.[e]
9 Ais satu kali, kotong pung nene-moyang dong saki hati sang dong pung adi Yusuf, sampe dong jual buang sang dia ko pi jadi budak di tana Masir sana. Ma Tuhan Allah sonde parná kasi tenga sang dia.[f] 10 Andia ko Tuhan kasi lapás sang dia dari dia pung susa dong samua. Tuhan Allah ju kasi sang dia otak encer ko bisa mangarti banya hal, sampe raja Masir sayang sang dia, tarús angka sang dia jadi gubernor di anteru tana Masir. Deng dia ju pegang kuasa di dalam raja pung ruma jabatan.[g]
11 Ais itu, musim lapar datang hantam tana Masir deng tana Kanaꞌan. Musim lapar tu, hebat talalu, sampe banya orang dong sangsara di mana-mana. Andia ko itu waktu, kotong pung nene-moyang dong ju su sonde bisa dapa makanan apa-apa.[h] 12 Ma baꞌi Yakob dengar kabar bilang, ada makanan di tana Masir. Ais ju dia suru dia pung ana-ana dong, andia kotong pung nene-moyang dong ni, ko jalan pi tana Masir ko béli makanan di sana.
13 Béli abis, ju dong pulang. Waktu dong pung makanan tu su abis, ju Yakob suru dong pi ulang lai ko coba béli makanan di tana Masir. Baru itu kali Yusuf buka kartu bilang, dia ni, dong pung adi barana Yusuf. Ais itu, baru dia kasi kanál dia pung kelu dong sang Raja Masir.[i] 14 Ais Yusuf minta ko dia pung papa deng dia pung kelu samua pinda pi tana Masir. Dong samua yang datang di sana, ada tuju pulu lima orang.[j]
15 Jadi Yakob pinda pi tana Masir, sampe dia deng kotong pung nene-moyang dong mati di sana.[k] 16 Ma lama-lama, ju dong bawa pulang nene-moyang dong pung tulang pi kampong Sikem di tana Kanaꞌan. Ais dong kubur itu tulang dong di tampa kubur yang tempo hari baꞌi Abraham su béli ame dari Hemor pung turunan dong.”[l]
20 Itu waktu, baꞌi Musa pung mama barana sang dia. Deng dia pung gaga lai! Dia pung mama deng papa dong sonde iko itu raja pung parenta. Ais dong piara sambunyi-sambunyi itu ana di dong pung ruma sampe dia pung umur tiga bulan.[o] 21 Waktu dong sonde bisa sambunyi itu ana dalam dong pung ruma lai, ju dong lapás buang sang dia. Ma raja Masir pung ana parampuan satu dapa katumu itu ana, ais dia angka ame itu ana ko dia piara sama ke dia pung ana sandiri.[p] 22 Tagal itu, orang Masir dong ajar kasi dong pung ilmu samua sang Musa, sampe dia sandiri jadi orang hebat. Deng dia tu, pintar baꞌomong deng pintar karjá.
23 Ais waktu dia pung umur su ampa pulu taon, Musa mau pi cari kanál sang dia pung orang Israꞌel dong sandiri. 24 Waktu dia pi kaluar ju, dia dapa lia satu orang Israꞌel kaná papoko dari satu orang Masir. Ais dia pi tolong dia pung orang satu bangsa, ju dia bunu bekin mati itu orang Masir. 25 Te Musa kira dia pung bangsa su tau bilang, Tuhan Allah su kirim sang dia, ko kasi lapás sang dong dari dong pung susa. Ma dong balóm mangarti itu hal. 26 Dia pung beso, Musa kaluar lai ko pi lia dia pung orang Israꞌel dong. Ju dia dapa lia dua orang ada bafait. Ais ju dia coba kasi dame sang dong dua bilang, ‘Weh! Bosong dua ni, bakaka-adi. Ma karmana ko sampe bosong babakalai bagini ni?’
27 Ma orang yang papoko dia pung kawan tu tola buang sang baꞌi Musa pi pinggir, ko bilang, ‘Sapa yang angka sang lu jadi botong pung kapala! Deng sapa ju yang angka sang lu jadi botong pung tukang putus parkara ni? 28 Lu kira lu mau bunu bekin mati sang beta, sama ke lu su bunu bekin mati itu orang Masir kamaren, ko?’ 29 Dengar bagitu, ju Musa bangun bongkar dari Masir. Ais dia pi tenga di orang Median dong pung negrí. Dia kawin di situ, ju dong dapa dua ana laki-laki.[q]
30 Abis ampa pulu taon ju, Musa pi satu tampa karíng deka-deka deng satu gunung yang orang bilang gunung Sinai. Di situ Tuhan Allah pung ana bua dari sorga datang katumu deng Musa dari dalam api di pohon kici satu. Itu pohon tabakar, ma sonde angus. 31 Lia bagitu, ju Musa tanganga bodo sa. Ju dia pi deka-deka ko mau tau ada apa. Ma takuju, te dia dengar Tuhan omong dari dalam itu api bilang, 32 ‘Beta ni, lu pung nene-moyang dong pung Tuhan Allah; andia baꞌi Abraham, baꞌi Isak, deng baꞌi Yakob pung Tuhan Allah.’ Dengar bagitu, ju dia taku mau mati sampe dia gamatar dingin, deng dia sonde barani angka muka ko lia itu pohon yang ada tabakar.
33 Ais itu ju Tuhan omong lai bilang, ‘We, Musa! Lu ada badiri di tana yang barisi. Lapás buang lu pung sandal! 34 Jang sangka bilang, Beta su lupa buang Beta pung orang Israꞌel di Masir sana. Sonde! Beta masi inga sang dong. Beta tau dong pung sangsara. Beta su dengar dong batarea minta tolong. Jadi Beta sakarang turun ko pi kasi lapás sang dong. Mari sini dolo! Beta mau kirim sang lu ko kambali pi Masir sana.’[r]
35 Deng bagitu, Tuhan Allah yang kasi tunju diri dalam api tu, parenta sang Musa ko pulang pi Masir. Tuhan tunju sang dia ko kasi lapás orang Israꞌel dari dong pung sangsara. Musa ni, andia orang yang dolu dong tanya bilang, ‘Sapa angka sang lu jadi botong pung kapala?’ Ma sakarang Tuhan sandiri yang angka sang dia![s] 36 Ais ju Musa kambali pi Masir. Di situ dia bekin tanda heran bésar-bésar. Ais dia bawa kaluar orang Israꞌel dong dari Masir. Dia bawa sang dong jalan lewat Laut Mera, tarús dong jalan kuliling tampa kosong sampe ampa pulu taon.[t]
37 Te Musa sandiri kasi tau sang orang Israꞌel dong bilang, ‘Nanti Tuhan Allah angka ame satu orang dari bosong pung teng-tenga, ko jadi Dia pung jubir, sama ke Dia su angka sang beta ni.’[u] 38 Musa ada sama-sama deng kotong pung orang Israꞌel dong di tampa kosong. Dia tu, yang jadi jambatan kasi kotong pung nene-moyang dong deng Tuhan Allah pung ana bua dari sorga. Te itu ana bua tu, kasi turun Tuhan Allah pung Kata-kata sang Musa, yang kasi tunju sang kotong jalan idop yang batúl. Itu Kata-kata dong yang Tuhan kasi turun di gunung Sinai.[v]
39 Biar bagitu ju, ma kotong pung nene-moyang dong sonde mau dengar sang Musa. Ju dong tola buang sang dia, ko dong mau pulang kambali pi Masir sa. 40 Ais dong pi kokoe sang Harun bilang, ‘Lu pung adi Musa su bawa kaluar sang kotong dari tana Masir. Ma sakarang botong sonde tau dia su ada di mana lobang. Jadi botong minta ko lu bekin kasi botong sosonggo, ko biar dia sandiri sa yang antar bawa sang botong.’[w] 41 Ais dong bekin ame satu patong jadi sosonggo. Dia pung model sama ke sapi ana satu. Ais dong horo binatang kasi itu sosonggo. Tarús dong bekin pesta rame-rame, tagal dong pung hati puas deng itu barang yang dong su bekin deng dong pung tangan sandiri.[x] 42 Lia bagitu, ju Tuhan Allah bale balakang sang dong. Ju dong mulai songgo lai barang di langit sama ke matahari, bulan, deng bintang-bintang. Ma Tuhan Allah kasi tenga sang dong bagitu sa. Itu pas deng apa yang Tuhan Allah pung jubir dong su tulis dari dolu bilang,
45 Lama-lama, waktu Yosua dong baparáng lawan suku-bangsa laen dong di tana Kanaꞌan, Tuhan Allah usir kasi kaluar sang dong. Ais Dia bagi-bagi itu negrí kasi sang kotong pung nene-moyang dong. Waktu dong maso pi rampas ame itu negrí, dong ju bawa Tuhan pung Tenda Sambayang pi situ. Itu Tenda badiri tarús di situ sampe raja Daud pegang parenta.[bb] 46 Raja Daud ni, sambayang sang Tuhan Allah yang sama ke kotong pung baꞌi Yakob dong ju sambayang sang Dia. Ais Daud bekin sanáng Tuhan pung hati, ju Tuhan kasi berkat sang dia. Ais ju dia minta sang Tuhan, ko dia yang kasi bangun Ruma Sambayang Pusat yang baru.[cc] 47 Ma Daud pung ana Soleman yang kasi bangun Tuhan pung Ruma Sambayang Pusat.[dd]
48 Ma kotong tau bilang, Tuhan Allah yang Paling Tinggi sonde tenga di ruma yang manusia bekin, tagal dolu Tuhan pung jubir satu su tulis memang bilang,
55 Ma Stefanus yang takaná Tuhan pung Roh yang Barisi tu, angka mata ko lia pi langit. Di situ, dia dapa lia Tuhan Allah pung hebat samua, deng Tuhan Yesus ada badiri di Tuhan Allah pung sablá kanan di tampa yang paling hormat. 56 Ju Stefanus omong bilang, “Bagini bapa-bapa dong. Beta ada lia langit tabuka, deng Manusia Tulen ada badiri di tampa yang paling hormat di Tuhan Allah pung sablá kanan.”
57 Dengar bagitu, ju orang yang urus itu parkara dong tutu dong pung talinga. Ais dong batarea suru Stefanus paróp dia pung mulu. Ju dong samua malompa rame-rame ko mau ruꞌi barmaen sang dia. 58 Ais dong hela raroso bawa sang dia pi luar kota. Tarús saksi dong buka dong pung baju luar, ko kasi pegang di satu orang muda. Dia pung nama Saulus, deng dia jadi dong pung tukang kipas. Ais ju dong pi lempar barmaen sang Stefanus deng batu.
59 Waktu dong masi lempar sang Stefanus, ju dia batarea deng suara karás bilang, “Tuhan Yesus! Beta pung waktu su deka-deka. Tarima sang beta suda!” 60 Ais ju dia jato talipa di dia pung lutut ko batarea lai deng suara karás bilang, “Bapa, jang kasi sang dong pikol ini dosa!” Ais itu, dia pung napas putus, ju dia mati.
<- Utusan dong pung Carita 6Utusan dong pung Carita 8 ->- a Tana Mesopotamia tu, sakarang dong subu bilang, negara Irak. Deng kota Haran tu, sakarang ada dia pung tampa bakás di negara Siria. Lia Carita Mula-mula 12:1 ju.
- b Carita Mula-mula 11:31, 12:4
- c Carita Mula-mula 12:7, 13:15, 15:18, 17:8
- d Carita Mula-mula 15:13-14; Kaluar dari Masir 3:12
- e Carita Mula-mula 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31—35:18
- f Carita Mula-mula 37:11, 28, 39:2, 21
- g Carita Mula-mula 41:39-41
- h Carita Mula-mula 42:1-2
- i Carita Mula-mula 45:1, 16
- j Carita Mula-mula 45:9-10, 17-18, 46:27
- k Carita Mula-mula 46:1-7, 49:33
- l Carita Mula-mula 23:3-16, 33:19, 50:7-13; Yosua 24:32
- m Kaluar dari Masir 1:7-8
- n Kaluar dari Masir 1:10-11, 22
- o Kaluar dari Masir 2:2
- p Kaluar dari Masir 2:3-10
- q Kaluar dari Masir 2:11-15, 18:3-4
- r Kaluar dari Masir 3:1-10
- s Kaluar dari Masir 2:14
- t Kaluar dari Masir 7:3, 14:21; Daftar Sensus 14:33
- u Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 8:15, 18
- v Kaluar dari Masir 19:1—20:17; Carita Ulang soꞌal Jalan Idop 5:1-33
- w Kaluar dari Masir 32:1
- x Kaluar dari Masir 32:2-6
- y Amos 5:25-27
- z Tuhan ukir Sapulu Hukum di batu plat, ais sarakan kasi baꞌi Musa, ko biar orang Israꞌel bekin iko samua. Itu batu plat tu, dong subu bilang, ‘Saksi’. Dong simpan itu batu plat di Tenda Sambayang. Andia ko dong ju subu sang itu Tenda bilang, “Tenda Saksi”. Di ini ayat, ada tatulis bilang, Tenda Saksi ju.
- aa Kaluar dari Masir 25:9, 40
- bb Yosua 3:14-17
- cc 2 Samuel 7:1-16; 1 Sajara Israꞌel deng Yahuda 17:1-14
- dd 1 Raja-raja dong 6:1-38; 2 Sajara Israꞌel deng Yahuda 3:1-17
- ee Yesaya 66:1-2
- ff Yesaya 63:10