Luk Namua Luk Bung Xailonginoa Luk bung mala rangua lipu yayam tela, yanoa Tiopalas. Tiopalas yanoa namuxina bing “Lipua murung sibuna mana Urana”. Lipu xabiangamdi dahatum ba Tiopalas lipu yayam tela mana gabman Rom kimbo lipu sianggam tela. Mana bungina Luk, lipudi disai lipu sianggam tela ba haulidi siangia. Nabu Tiopalas wasa mana Luk bila ba, bing Luk bung yanoa bu iti yanoa mana haulinganoa mana gim xailonga buninga giminaginoa, saing tongtongia daxanga ba lipudi daxap xailonga. Luk haruanganoa sanga mana lipu longgalo. Bung bu haringia lipu hatuminga haringinamdi. Bung bu hamaringia lipu hatumingadingdi mana Yesu gaxarea, ria baru. Tiopalas bagu Yudadi titidinga te, binabu Luk baxanga na. Luk bo ba Tiopalas xabia Yesu haruangang longgalo, ungguti mana hayauxinganoa laing haing mala long xaiya. Baing hatanga lipu longgalo, Yuda Teguamdi xauna, ba Urana yaha mana xapdi muli, nabu dahatum haringina mana Yesu. Lipu Buningama Luk Yuda tela te, Yuda Teguam tela. Baing oxatanoa lipu baxiam. Pol rianoa (Kolosi 4:14) saing ila xaung Pol bungina dahaxa mauli dibaxanga ulek xaiyua (Aposel 16:10 saing ila). Luk bagu Yesu oxatanoa maxania te, ne xap haruanga rangua xumana dibagu ding maxadingia, saking bung naxuyanganoa mari. Lipu xabiangamdi dahatum ba Luk bung xailongina bila niani AD 60 kimbo liwe mana AD 70-90 mana long sabanga tela bila Rom, Akaya, Epasas kimbo Sisaria. Luk bung xailongga li ing ganina te. Xailong tela muli bung bing Aposel. Xailongga li sup mana bungina Yesu haing long xaiya, saing Aposel ungguti mana axamandi disok kimuya mana. Haruanga Tuandi • Haruanga mugamugangam (1:1-4) • Yesu malinganoa (1:5–2:52) • Yesu xauxau mana oxatanoa (3:1–4:13) • Yesu tuxu oxata titia Galili (4:14–9:9) • Yesu yunga Galili saing ila mana titi teladi (9:10-50) • Yesu tuxu oxata bungina haxa mala Yerusalem (9:51–19:27) • Yesu xaidabing subingandi: Mati saing mesa muli (19:28–24:53)
8 Xaidap tela Sekaraya gabu bakbagindi dituxu hananianga oxatanoa Urana maxania. 9 Disu mana kuboludinga, baing dahali halinga tela bu Urana hatanga ba lipu gaxarea bagula luxu Toxoratamona Numang lunia bu tau bunuxuyang saminam, baing dimogu Sekaraya. 10 Baing xaidap maxanoa mana ditau bunuxuyang saminam ma, saing luxuba. Bungina luxu baing buranga digugunia mua sabasabia, disabu na Urana.
11 Disabu baing Toxoratamona uleginam tela owa masok mana Sekaraya, li mana kabukabu bunuxuyang saminam hananiangam rubina rimamo. 12 Baing Sekaraya bagu, saing maxuwangua xap saing lulu. 13 Ning uleginama harua na ba, “Sekaraya, labu umaxuwau tai! Sabungama Urana lungu ba. Hainima Elisabet bagula hayau gara lup tela naung, bing usina yaya Yon na. 14 Bagula gamoma yaha sabanga sibuna mana. Lipu xumana bagula gamodingdi diyaha bungina gara ba sok, 15 namua na bagula xap yaya sabanga Toxoratamona maxania. Labu nung wain kimbo lang haringing telau tai, bu hatanga ba Urana inia, saing bungina wa bauna gamoniauyu baing bagula baxagi mana Urana Aningonoa. 16 Baing bagula xugia Isrel[a] xumana digoxoya ma rangua Toxoratamona, Urana dingia. 17 Baing Urana Aningonoa bagula hauli ba baxanga haruanga haringinam, bila Elaitsa[b] waleu ba. Bagula muga mana Toxoratamona bu libu tibuding muruding sibuna mana garadingdi, xaung libu lipu kubolu dianamdi daxap hatuminga xai rangua lipu maringindi. Baing bagula libu bila ba bu xauxau lipudi mana bungina Toxoratamona ma.”
18 Sekaraya harua na uleginama ba, “Ai, alali sanga te! Nga duanga, saing hainigua nianindi xumana baing. Binabu bagula ngahatum haringina mana haruangama baru?”
19 Baing uleginama haxuya ba, “Nga Gebirel. Ngali mua Urana maxania, saing soxi nga ba ngaharua naung xaung ngabaxanga ulek xaiya li naung. 20 Ning bagu uhatum haringina mana haruangagua te, binabu suxunguma bagula mauxana, saing sanga ba uharua te laing xaidapka haruangagua sok ba. Bagula sok maxuna mana xaidabinoa.”
21 Baing buranga diragu mana Sekaraya mua sabasabiauyu, dahatum xumana ba baruta wa maxaxaya Urana Numania. 22 Bungina sok ma, bing sanga ba harua nadi te. Baing ina naga, hatanga babu rimania ing ganina, binabu daxabia ba bagu axamang maxang tela maluxu Urana Numania.
23 Bungina xaidabing oxatam disup, baing goxoya mala numia. 24 Kinu rangua haininoa Elisabet. Xaidap teladi disup, baing Elisabet gamona. Baing Elisabet wa hisangia sobak luwadi luwadi hiliadinga.[c] 25 Elisabet harua naina ba, “Toxoratamona hauli nga baing. Mana bungina baguli libu xai manga, saing hitixiya memeyagua sangua lipudi maxadingdi.”
29 Maria lungu haruanganoa ba, baing hatum xumana mana ba baru namuxinta. 30 Ne uleginama harua na ba, “Maria, Urana yaha sibuna maung, labu umaxuwau tai. 31 Baing ina naga, bagula gamom saing uhayau gara lup tela, bing uxu yanoa ba Yesu. 32 Ina bagula xap yaya sabanga saing bagula duxu ba Urana Eta Loam Sibuna Garanoa.[d] Toxoratamona Urana bagula sina muganganoa Xaitamoxi Debit yonggaxinoa na. 33 Baing bagula wa xaitamoxi mana Yudadi, Yekop bakbagindi, bungingbunginalo. Yonggaxinoa sanga ba sup te.”
34 Baing Maria xusunga uleginama ba, “Alaba bagula sok baru, namua na ngakinu rangua lipu tela te?”
35 Baing uleginama haxuya ba, “Urana Aningonoa bagula ri ma ranguaung, baing Urana Eta Loam Sibuna haringinganoa bagula kaung. Binabu, gara wa gamomia bagula duxu ba lipua Urana mogu naina xaung Urana Garanoa. 36 Bagu bakbagima Elisabet wa xanronggi, ne bagula hayau gara tela! Ina duxu ba xuhiana ba, ne gamona mana sobak 6. 37 Uhixi manau tai, namua na Urana sanga ba libu axamang longgalo.”
38 Baing Maria haxuya ba, “Bagu nga Toxoratamona lipuxing oxatama. Binabu ina libu manga bila uharua ba.” Saking uleginama yunga saing ila.
59 Xaidabing 8 sokkuba, baing dima ba duxuxu gara ba sangganoa,[f] dibo ba disina tibuna Sekaraya yanoa na, 60 ning bauna harua ba, “Tegu! Yanoa bagula tauxu ba Yon.”
61 Dibala ba, “Ai, bakbagim tela yanoa bila ba te.”
62 Baing ina naga, dahatanga babudi rimadingia na tibuna, bu daxabia ba ina muruna mana baru yanta. 63 Xusunga mana xailong buningam tela, saing bung, “Yanoa ba Yon.” Baing dihixi mana. 64 Hata sibuna li suxungunoa xaxaina muli, saing mananoa bisa, baing haruauba, iti Urana yanoa. 65 Baing maxuwangua xap yabanam longgalo, saing naxuyangua ila mana long longgalo duwa titia Yudia duwa etuaʼm bimbidi. 66 Ding longgalo dilungu naxuyanga ba dahatumhatum mana, saing duxusunga ding ba, “Gara ba bagula sok bila lipua na bila baru?” Daharua bila ba namua na Toxoratamona haringinganoa wa rangua.
- a Mana Urana Xuang Mugamugangama, Isrel bing yaya Urana sina na Yudadi mugangadinga Yekop.
- b Elaitsa Urana lipuxing suxunguxunguam tela, wa niani 800 muga mana Yon sok. Urana lipuxing suxunguxunguama Malakai bung xailonginia ba Urana bagula soxi Elaitsa goxoya mala Isrel muli muga mana Urana Lipuxing Mogunganama bagula sok. Ubagu Malakai 4:5.
- c Elisabet wa hisangia namua na bo ba gamona hatanga sabasabia to.
- d Urana Eta Loam Sibuna Garanoa—Alali yaya tela disina na lipua Urana lipuxing suxunguxunguamdi dibaxanga ba bagula wa Xaitamoxi Debit sibing tela, saing Urana mogu lipua ba hauli lipudi saing wa etua manadi.
- e Ebraham bing Yudadi mugangading mugamugangam.
- f Kubolua duxuxu sangganoa su mana hanaunaunga Moses bung, saing hatanga ba Yuda tela, Urana lipuxindi. Ubagu Lipu Hananiangam Oxatanoa (Wok Pris) 12:3.