1 Ha' Jesús in yili'ij in nifel ekewe'en, qa ikik'ui ha' Galilea qa yamii ha' ƚeqe sehe'ek ha' Judea neƚu'uju'ƚ te'weyii ha' ƚajaika' ai ha' haqqi' Jordán.*Mt 7:28; Lc 9:51; Jn 10:40 2 Ma' qa olootsija iye he' yijayaniiteje'm, qa hik hakha'a' qa niƚiniju' he' wanqaats'etaxju'.*Mt 4:23; 12:15 3 Uja'x he' fariseol qa nekets qu' nijaajin, ma' qa nifaakan: —¿Me ƚenexke'ej pa'qu' jukhewe' qu' neweqle'eƚ pe'qu' ƚewhe'ye'ye' in na'l pa'qu' nata'ƚijupi'?—*Mt 5:31; Jn 8:6 4 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —¿Me nite' ƚejeƚi'ƚ ke' we'nika'ajji', nakha' naqsi'jju' in i'nk'aa'ija ha'ne week yaqsiijkii pa' jukhew qa pe' efu?(Gn 1:27)*Gn 2:18; 5:2; Mt 21:16 5 Qa yit'ij iye ke' we'nika'ajji': “Qa hik ta'ƚijupi' pa'qu' jukhewe' qu' nak'esik'ui ƚ'alhei, ma' qa' ewi'ƚ na'ni'ƚi' pe'qu' ƚewhe'ye'ye', qa in wetsjuktax qa hats ewi'ƚƚe pa' wit'ese'n.”(Gn 2:24)*Mal 2:15; 1Co 6:16; Ef 5:31 6 Ma' qa hats nite' wetsjuk, hats ewi'ƚ pa' wit'ese'n. Qa hik ta'ƚijupi' hasu'uj pa'qu' nak'esinhetje'm pekhewe' hats ewi'ƚ yeni' pa' Dios.— 7 Pekhewe'en qa yit'ijets iye pa'aj: —¿Qa inhats'ek pa' Moises'ik'i in inaqyaji'ij pa'aj pe'qu' efuye' qu' netesti'yij pa'qu' witfaakanek'e t'ejuyets qu' neweqle ma' qa nakik'ui pa'qu' ƚewhe'ye'ye'?—(Dt 24:1-4)*Mt 5:31 8 Qa yit'ijiju'ƚ ha' Jesús: —Qe t'units pe' atawjetsi'ƚ, ham eq'iltaxitsi'iƚ. Qa ka' Moises'ik'i qa ƚexkeliƚij e'm qu' meweqle'eƚju' pe' ewhe'yetsi'ƚ. Qa nite'ƚe hik aka' qu' ƚunye'je' in yojo. 9 Yakha'ƚe qa hit'iƚij ewetsek pakha' qu' nili'ij pe'qu' ƚewhe'ye'ye' ma' qa ƚewhe'ye'yi'ij iye pekhepe' efu ma' qa hats yaqsiijkii iye aka' witwuƚ'ax (adulterio). Qa qu' nata'ƚƚe'ets pe'qu' efuye' in wanawitji'iƚ pakhape', ma' qa pa' jukhew qa hats nite' yaqsiijkii aka' witwuƚ'ax (adulterio) qu' ƚewhe'ye'yi'ij pekhepe'.—*Mt 5:32; Lc 16:18 10 Qa he' ƚ'ijatshenhei qa yit'ijju': —Ye'ehe, qu' hik aka' ƚunye'je' in t'ejuyets na'aj jukhew qa ne'ej ƚewhe'ye', qete'e' les ƚe'wistax pa'qu' jukhewe' qu' hasu'uj netewhe'yei.— 11 Qa yeku'ƚ ha' Jesús: —Nite' week qu' ƚeke'ye' qu' net'eku'mi' qu' ƚunyejeye' aka' ƚit'iƚijets. Uja'xƚe pe'qu' netisij na' Dios qa' net'eku'mi' qu' ƚunyejeye' aka'an.*Mt 13:11; 1Co 7:7 12 Qe na'l pe' ta'ƚij ji'teje'm wittawe'j in uƚ'ets pe'qu' ƚeqeƚeye' qa nite' ƚeke' qu' netewhe'yei. Qa na'l iye pe' wetwu'mƚe pe' ƚeqeƚei yiwu'mik'ui ene' jukhew. Qa pekhewepƚe qa ƚekhewelƚe in wanaqsi'jƚetijkii in hik ƚunyejei qu' newetwu'm ƚeqeƚei, qe ta'ƚets pa' tenek'enheiji' pa' Dios. Pakha' qu' ƚeke'ye' qu' net'eku'mi' aka'an, qa' net'eku'mi'.—
13 Ma' qa tetka'xii ha' Jesús he' uja'x omehets qe qa' net'eku'mipji' ƚesinjel qu' niyinipji'. Qa he' ƚ'ijatshenhei qa yaq'ayintaxij hekhewe' neka'x he' omehets. 14 Ma' qa ha' Jesús qa yit'ij: —Enwejini'ƚ met ne' omehets, hasu'uj aq'ayini'ƚij qu' nenek yiwets, qe nekhewe' i'nji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios hik ƚunyejei nekhewe'en.—*Mt 18:3; 1P 2:2 15 Ma' qa in hats yili'ij in t'eku'mipji'kii ƚesinjel he' omehets, qa ikik'ui iye hakha' i'ntaxi'.
16 Ewi'ƚ ha' jutjana'x namii ha' Jesús qa nifaakan: —Maestro, ¿pa'n ƚunye'j pa'qu' ƚe'wise' qu' haqsiijkii hats'inha qu' nana'l ye'm pa' witiƚa'x nite' yili'ij?—*Lc 10:25-28; Jn 12:25; Hch 13:48 17 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —¿Inhats'ek in ƚatsfaakanij pakha' t'ejuyets pa' ƚe'wis? Ewi'ƚƚe nakha' ƚe'wis. Qa qu' isu'un qu' nana'l e'm na' witiƚa'x qa' ek'enik'iha ke' yit'ij nakha'an tisij ka' Moises'ik'i.— 18 Qa yit'ij ha' jutjana'x: —¿Qa pa'n ikji' pakha'an kekhewe'en?— Qa ha' Jesús qa yeku'ƚ iye: —Hasu'uj eqek'ui. Hasu'uj ejtenij qu' a'qapi'i pekhepe' iye efuye' qu' hats ewhe'yei. Hasu'uj ejtenkii. Hasu'uj mowotk'onƚi'imkii pa'qu' netnek'enhei.*Dt 5:17-20 19 Iwqinhetji' qa ek'eenetsha iye pa'qu' atataye' qa enene iye. Isu'un week pa'qu' mete' e'm jukhew qa efuts in ejunye'jek in ƚewetsu'unƚe.—(Ex 20:13-16)*Lv 19:18; Dt 5:16; Mt 5:43; 22:39; Ga 5:14; Stg 2:8 20 Qa ha' jutjana'x qa yit'ij: —Week ekewe'en yakha' qi in heik'enik'i qa haqsiijkii iye. ¿Qa pa'n ƚunye'j pa'qu' mexe hami'ik'ui qu' haqsiijkii?— 21 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —Qu' isu'un qu' atsathenija, yape ma hane'ej, qa' ihinijkii week pekhewe' na'l e'm. Qa pe'qu' ƚajale' qa' week ƚisij nekhewe' if'iljetsits ham yiwq'axine', qu' hik aka' eqfenye'ji'ij ma' qa' nana'l e'm yijat'ij nekhewe' ƚe'sits t'ejuyets na' wa'sji'. Ma' qa' i'nk'aƚe etpil qa' enek qu' atsjayan.—*Lc 12:33; 16:9; Hch 2:45; 4:35; 1Ti 6:18 22 Ha' jutjana'x in yepi'ye' ek'i aka'an, qa ik qi in uƚ'axi'mkii, qe ƚakha' qi in yiwq'axin wekwek. 23 Ha' Jesús qa yit'ijji'ju' he' ƚ'ijatshenhei: —Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets in jutsitaxija pa'qu' qi wekwek niwq'axin qu' nuiji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios.*Mt 13:22; Mr 10:23; 1Co 1:26; 1Ti 6:9 24 Hit'iƚij ewets iye in les qu' nite' jutsitaxe' pa'qu' ats'etaxe' qu' nuyii ne'ej tawjena'x ƚoto', qa nite' hik ƚunye'j pa'qu' qi qu' niwq'axin wekwek in jutsitaxija qu' nuiji'teje'm na' tenek'enheiji' na' Dios.—*Mt 12:28; Mr 10:25; Lc 18:25 25 In yepi'ye' ej aka'an he' ƚ'ijatshenhei, qa qi in yitjuƚaxijpha'mkii, qa yit'ijju': —Maa, ¿qa pa'n ƚii pa'qu' ƚeke'ye' qu' nuiji'teje'm pa' tenek'enheiji' pa' Dios?— 26 Qa ha' Jesús qa yejeƚ ji'teje'm qa yit'ijji'ju': —Ene' jukhewƚe jutsitax qu' naqsi'jƚetaxijkii aka'an. Ewi'ƚƚe pa' Dios in nite' jutsitaxi'm.—*Gn 18:14; Job 42:2; Jer 32:17; Zac 8:6; Mr 10:27; Lc 18:27 27 Ha' Pedro qa yit'ij: —Yekheweli'ƚ week henejeti'ƚ he' week yiwekwekitsi'ƚ ma' qa k'ajayani'ƚ. ¿Qa ƚekpa' qu' heyesti'yi'ƚij hatse'?— 28 Ha' Jesús qa yeku'ƚ: —Yijaa'ija aka' hit'iƚij ewets qu' namtaxets hatse' pa' ƚahats'ij, qa ha'ne Ƚa's na' Jukhew qa' na'nipji' na' qi ƚe'wis ƚots'oji'la'x, ekheweli'ƚ in ƚatsjayani'ƚ qa' ni'iƚipji' ek ne' doce (12) wits'ojilaxits. Qa ekheweli'ƚ qu' enek'enhe'yi'ƚij ene' doce (12) witsetits Israel ƚelits.*Is 65:17; 66:22; 2P 3:13; Ap 3:21; 21:1; 22:1,3; Sal 45:6; Mt 25:31; He 1:8 29 Week pekhewe' qu' nenejet ƚetsil, i'nƚi'i ƚamatsits qa ƚek'injats, i'nƚi'i ƚekutii qa ƚek'injai, i'nƚi'i ƚatata, i'nƚi'i ƚenene, i'nƚi'i ƚelits qa i'nƚi'i ƚeq'ejinqa'wetitse' qe ta'ƚets aka' yii, ma' qa les olotsii'ija pe'qu' netesti'yij qa' netesti'yij iye na' witiƚa'x nite' yili'ij.*Mt 6:33; Mr 10:29; Lc 18:29 30 Qa olotsƚe nekhewe' hane'ej yojo, qa' hik nekhewe'ye' hatse' qu' netke'lenju'. Qa olots iye nekhewe' hane'ej teke'lenju' qa' hik nekhewe'ye' hatse' qu' nojo.—
<- SAN MATEO 18SAN MATEO 20 ->*19:1 Mt 7:28; Lc 9:51; Jn 10:40
*19:2 Mt 4:23; 12:15
*19:3 Mt 5:31; Jn 8:6
*19:4 Gn 2:18; 5:2; Mt 21:16
*19:5 Mal 2:15; 1Co 6:16; Ef 5:31
*19:7 Mt 5:31
*19:9 Mt 5:32; Lc 16:18
*19:11 Mt 13:11; 1Co 7:7
*19:14 Mt 18:3; 1P 2:2
*19:16 Lc 10:25-28; Jn 12:25; Hch 13:48
*19:18 Dt 5:17-20
*19:19 Lv 19:18; Dt 5:16; Mt 5:43; 22:39; Ga 5:14; Stg 2:8
*19:21 Lc 12:33; 16:9; Hch 2:45; 4:35; 1Ti 6:18
*19:23 Mt 13:22; Mr 10:23; 1Co 1:26; 1Ti 6:9
*19:24 Mt 12:28; Mr 10:25; Lc 18:25
*19:26 Gn 18:14; Job 42:2; Jer 32:17; Zac 8:6; Mr 10:27; Lc 18:27
*19:28 Is 65:17; 66:22; 2P 3:13; Ap 3:21; 21:1; 22:1,3; Sal 45:6; Mt 25:31; He 1:8
*19:29 Mt 6:33; Mr 10:29; Lc 18:29