YUM̃AENA Kiena ne Li Nalologena Lala Visayuena Na Tusi Nene Komp̃asnen suniena plas na tusi nini Tusi nini “Yum̃aena Kiena Ne Li Nalologena Lala”, Luk siri pan yaru tai, kiena kia Teopilas. Nane tusi na lua nap̃a Luk siria, pimi siraun kiena tusi na sumo, nap̃a kiena kia “Lologena Wo Kiena Yesu Kristo Nap̃a Luk Siriyuia”. Tusi nini “Yum̃aena Kiena Ne Li Nalologena Lala”, kiena kia na plasa sanene, sape “Yum̃aena Lala”. Naga pisayu yum̃aena p̃esa kiena li nalologena lala kiena Yesu, nap̃a Ninuna Wa naga sumon la e yum̃aena na visawalen lologena wo, siar garu Yerusalem a e yo punuga garu Yutea a Samaria, pano pano-o p̃ar make yo e yomarava (Yum̃aena Lala 1:8). Tusi nini naga suniena tai kiena li nalelagaena p̃esa, nap̃a siari e p̃egas kiena lus nae Israel lala nap̃a amlelaga, a kapuru pimi keviu kalo make yo la e yomarava. E tusi nini, Luk sinenan sape kilologia nap̃a lala nap̃a amlelaga e Yesu, ve akawe re P̃arin Sup̃e nae Rom nap̃a naga pe sup̃en make yo la e pogos nene. A naga sinenan sape kilologia nap̃a suri makega nap̃a lus nae Israel lala amlelaga ea asape yoko imi m̃alivi, nane apimi m̃alivi rui kome lologena wo nap̃a ita li nalelagaena lala temlelaga ke ea. Tusi nini komsus telu, nap̃a kilologia sanape nap̃a lologena wo sum̃a p̃ar make ke e yo punuga narui, a sum̃are sum̃a kapuru ke silaga. Komsus na sumo, pisayu sum̃are nap̃a siari garu Yerusalem, siraun nap̃a Ntewa p̃erelua Yesu pa ma e peni. A na lua, pisayu nap̃a yum̃aena kapuru pimi keviu, kalo make yo lua nene Yutea amio Samaria. A komsus na maro, pisayu nap̃a yum̃aena pano pa kalo yo punuga e puruvanua lala na yo na pawa sive nap̃a apio asape Sive Nap̃a Metiterenian, pa tol yo Rom. Pupia suri keviu tai nap̃a tusi nini pisayuia, nane yum̃aena kiena ne Ninuna Wa. Pogos nap̃a li nalologena lala asike garu Yerusalem wa e pogos na legiena na Pentikos, Ninuna Wa pitom ana mla m̃areraena pala. A siraun e pogos nene, Ninuna Wa sum̃a miila ke yum̃aena na sum̃are, a miila m̃ena li na sumonien yum̃aena lala e kiela yum̃aena. Tusi nini pisawal visena lap̃asa nap̃a li nalologena lala apisawalia, a kila meraravan nap̃a kiela visena la m̃arera po, pilon malena kiena la nap̃a amlelaga, a miila li nalelagaena lala vena aimi aviran la lele taaga. Komp̃asnen tusi la na nini Yesu pis maro pan kiena nalologena lala 1:1—14 Amligan lua yaru nap̃a kus lelena Sutas 1:15-26 Amlologon lologena wo garu Yerusalem 2:1—8:3 Amlologon lologena wo pa Yutea a garu Samaria 8:4—12:25 Yum̃aena lala kiena Pol 13:1—28:31 Yalena na sumo kiena ne Pol 13:1—14:28 Apiora lele taaga garu Yerusalem 15:1-35 Pol miyaloro yam lua 15:36—18:22 Pol miyaloro yam telu 18:23—21:16
1Visena na sumo 1 Luk 1:1-4O, kiau erau Tiopilas, inu nekekara pap̃isi nap̃a nevitawe ko e tusi tap̃ena nini. E kiau tusi na sumo nap̃a nesiri pan ko, nesiriyu suniena na suri la nap̃a Yesu naga sum̃a kila, a nap̃a naga sum̃a pian ke e sumo, naga nene naga siar e pogos nap̃a naga siar p̃esan kiena yum̃aena, 2 pimi tol e pogos nap̃a e nam̃areraena kiena ne Ninuna Wa, naga mla maron kiena visena maro pa kiena li nalologena lala nap̃a naga mligan plan la rui, ana siraunia Ntewa p̃ere naga pa si metava.3 Ana pogos nap̃a naga mali sina ga e marena, nap̃a naga pe pa re si metava poli wa, ana pogos moki, naga sum̃a m̃alm̃alivin la pa tol legiena lualima yam vari, nap̃a kila meraravan ruru pan la nap̃a naga mali sina ga e marena lelaga. E pogos la nene, la asum̃a apisu kilale ruru naga, a naga sum̃a pisayu mrapa lala na nasup̃enena kiena ne Ntewa pan la.
4 Luk 24:49Pogos tai, nap̃a naga sum̃a veraga amio la, naga mla visena nene pan la, naga pisa, pisape “Amiu na monar ve aur matan re yo nene Yerusalem, amiu na monar asum̃ate m̃a ga wa vena atol Ninuna Wa nene nap̃a Ata pisaar p̃isi rui sape naga la van amiu, sa nap̃a nepisa m̃ena ga pan amiu rui. 5 Mat 3:11; Mak 1:8; Luk 3:16; Yoan 1:33Sa nanua sumo, Yoane Nakeena naga kee yeririna lala e ga e wii, ana ve ve piavi re, legiena ga lap̃asia warovia, p̃isi na Ntewa naga kee amiu ve lelaga, na nene e Ninuna Wa.”
Yesu pa metava ma e peni 6 Ana e si e pogos tai, nap̃a li nalologena lala la apimi sina ga lele taaga amio Yesu, la apiun tania, apisape “?Sup̃e, sanape, nanagane naga pogos ruru nap̃a ko okila nap̃a ita le Israel lala ita ve kieta p̃arin sup̃e sina ga tai, pona pe kana pogos nen re poli wa?”7 Ana Yesu pisatam̃e la, pisape “Naga nene pe pe kiamiu re nap̃a amiu akilia pogos la nene poli, pona legiena la nene poli, nap̃a Ata ga naga taaga mligan ruru pisape ve sanene, a ve sanene. 8 Mat 28:19; Mak 16:15; Luk 24:47,48Ana siraunia, Ninuna Wa naga vim e amiu, ana e pogos nene narui akus nam̃areraena, ana p̃isi na amiu na monar ava avisawal inu garu Yerusalem nene, a e yo tap̃ena punu ga lala garu Yutea amio Samaria, ana vano vano-o tol m̃ena ga yo tap̃ena la punu ga e yomarava nini.”
9 Mak 16:19; Luk 24:50,51A pogos nap̃a naga pisa pa visena la nene p̃isi, nap̃a la asike apisu ruru ke naga wa, Ntewa p̃erelua pa metava, a lul tai pitomi kalovia, ana la pe am̃a re si poli. 10 Pogos nap̃a la asum̃a akirakira ke pa metava e sinapane wa, veraga ga amilan ga, nap̃a am̃al yaru la lua nap̃a m̃ala kulsota lala miyuwowo pap̃isi, lalua apimi asum̃alar la asike amio la, lalua apisape 11 “!E, le Kalele lala! Amiu ve sinemiu viowa re, ve akirakap̃ar re va metava e sinapane sanene. Yesu nene nap̃a Ntewa naga p̃erelua naga petan amiu pa metava e peni, p̃isi na naga monar wasup̃e sina vitomi, a naga yoko wasup̃e sina e p̃elaga ga nene nap̃a apisu ga nanagane p̃isi ne.”
P̃egas kiena ne nalologena lala 12 Ana li nalologena lala amligan kunus nene, nap̃a Kunus Na Purolip lala, ap̃asup̃ela apito garo Yerusalem, pe perina manene re poli, sane tasme na manu taaga ga. 13 Mat 10:2-4; Mak 3:16-19; Luk 6:14-16La nene la apimi atol yo Yerusalem, ana la apa ke sina ga loyum̃a e yo nap̃a metava nap̃a la asusukemua e rui. A la nene kiela kia sanini: Pita, Yoane, Semes a Antru; amio Pilip, Tom̃as, P̃atalomiu, a Matiu; amio Semes nap̃a narina ne Alpeas, amio Saemon nap̃a naga lala yaru tai nap̃a sumo akila politik pa le Rom lala, amio Sutas nap̃a narina ne Semes. 14 Ana e pogos nene, la nene amio sira lala, la apalue ga lele taaga vena alen. A Maria, anenane Yesu, amio m̃ena ga wenla Yesu lala, asum̃a apa lele taaga amio la. Yaru na kusen lelena ne Sutas 15 Legiena lap̃as p̃arovia p̃isi, ana li nalelagaena lala apimi lele taaga, nap̃a la punu ga atol suri sane yaru ponotia taaga lualima yam lua. Ana e pogos nene, Pita naga sitom sape visayu van la vena akila sanape nap̃a alual yaru na kus lelen yaru nene Sutas. 16-19 Naga nene vanon nap̃a siraun nap̃a Sutas naga sane kila kiena yum̃aena viowa nanua sumo, naga pul ke sina ga porotano tai amio kilavaru nap̃a naga tauluia, ana naga ga mloru e yo nene, ana m̃ep̃ena m̃apo, a sinena la molmolue, ana naga mare. A yeririna lala nae Yerusalem amloge lologena nene, ana nane kila la apio kinakinas nen porotano nene e kiela visena asape “Akeltam̃a,” naga nene visena tai nap̃a naga pisape “Yo Na Kuruta.” Sanene, Pita naga sitom pisape visayu suri nene van li nalelagaena lala, ana naga sum̃alu e marala, pisi pan la, pisa pisape “Erau lala, nanua sumo, Ninuna Wa naga pisi kome pulgona ne Tepet, naga pisayu yum̃aena kiena ne Sutas nene nap̃a naga sumon yeririna lala apimi apuarar Yesu, a visena la nene apimi ape lelaga p̃isi rui, sa nap̃a Visena Wa naga monar ve lelaga silaga. Sutas nene naga imimi yaru tai nap̃a, nap̃a Sup̃e mliganar naga vena tarar yum̃aena amio imimi, 20 ana nanagane, naga sa nap̃a visena lalua nene nap̃a teke e Tusi Kiena ne Yauena Lala, nap̃a tai pisa, pisape ‘Naga popon nap̃a m̃ana yum̃a mon korena ga, p̃isi na tap̃atete yaru tai mono ea,’ Yauena 69:25 a tap̃ena sina ga, nap̃a pisape ‘Popon yaru tap̃ena tai kus lelena.’ Yauena 109:821-22 “Komin suri ne na nene, ana monar yaru si tai naga imi sukol imimi sina vena navisawalen Yesu, kieta Sup̃e, visave naga mali sina ga e marena. Yaru nene naga monar lala yaru tai nap̃a la amio imimi nanua sumo, e pogos la nap̃a Sup̃e sum̃a mialoro ke amio imimi. Naga monar ve yaru tai nap̃a naga sike e poglis nap̃a Yoane naga mlologonyu ke kiena nakeena, pimi tol legiena nap̃a Ntewa naga p̃urelua Yesu petan ita, vena va si metava.”
23 Ana la apisawa kia kiena ne yaru la lua. Tai, kiena kia Yosop, nap̃a la apio asape P̃asapas, a kiena kia tap̃ena sina, kien kia asape Sastas. A yaru tap̃ena, kiena kia M̃ateas. 24 Ana la amlen, apisa, apisape “Ntewa, Ntewa namanmaruaena, ko ga okilia m̃a ya nap̃a sike e los nen yeririna lala. Narui imimi na sinemimin mesape ko okipian imimi e lalua nene, nape nap̃a ko op̃ere rui, 25 vena naga tarar yum̃aena kiena ne nalologena nene, nap̃a Sutas naga mligan rui vena naga va ruru nena ga e kiena lele na kovioena.”
26 La amlen pae, ana akila sur sa nap̃a la amlil m̃apila, ana kia kiena ne M̃ateas naga kate. Ana la amligan lua naga, ana asikol naga amio la lualima taaga pa taaga nene, kila la lualima taaga pa lua ke sina ga.
Yum̃aena Lala 2 ->
1:5
Mat 3:11; Mak 1:8; Luk 3:16; Yoan 1:33
1:8
Mat 28:19; Mak 16:15; Luk 24:47,48
1:13
Mat 10:2-4; Mak 3:16-19; Luk 6:14-16
3 Ana pogos nap̃a naga mali sina ga e marena, nap̃a naga pe pa re si metava poli wa, ana pogos moki, naga sum̃a m̃alm̃alivin la pa tol legiena lualima yam vari, nap̃a kila meraravan ruru pan la nap̃a naga mali sina ga e marena lelaga. E pogos la nene, la asum̃a apisu kilale ruru naga, a naga sum̃a pisayu mrapa lala na nasup̃enena kiena ne Ntewa pan la.
4 Luk 24:49Pogos tai, nap̃a naga sum̃a veraga amio la, naga mla visena nene pan la, naga pisa, pisape “Amiu na monar ve aur matan re yo nene Yerusalem, amiu na monar asum̃ate m̃a ga wa vena atol Ninuna Wa nene nap̃a Ata pisaar p̃isi rui sape naga la van amiu, sa nap̃a nepisa m̃ena ga pan amiu rui. 5 Mat 3:11; Mak 1:8; Luk 3:16; Yoan 1:33Sa nanua sumo, Yoane Nakeena naga kee yeririna lala e ga e wii, ana ve ve piavi re, legiena ga lap̃asia warovia, p̃isi na Ntewa naga kee amiu ve lelaga, na nene e Ninuna Wa.”
7 Ana Yesu pisatam̃e la, pisape “Naga nene pe pe kiamiu re nap̃a amiu akilia pogos la nene poli, pona legiena la nene poli, nap̃a Ata ga naga taaga mligan ruru pisape ve sanene, a ve sanene. 8 Mat 28:19; Mak 16:15; Luk 24:47,48Ana siraunia, Ninuna Wa naga vim e amiu, ana e pogos nene narui akus nam̃areraena, ana p̃isi na amiu na monar ava avisawal inu garu Yerusalem nene, a e yo tap̃ena punu ga lala garu Yutea amio Samaria, ana vano vano-o tol m̃ena ga yo tap̃ena la punu ga e yomarava nini.”
9 Mak 16:19; Luk 24:50,51A pogos nap̃a naga pisa pa visena la nene p̃isi, nap̃a la asike apisu ruru ke naga wa, Ntewa p̃erelua pa metava, a lul tai pitomi kalovia, ana la pe am̃a re si poli. 10 Pogos nap̃a la asum̃a akirakira ke pa metava e sinapane wa, veraga ga amilan ga, nap̃a am̃al yaru la lua nap̃a m̃ala kulsota lala miyuwowo pap̃isi, lalua apimi asum̃alar la asike amio la, lalua apisape 11 “!E, le Kalele lala! Amiu ve sinemiu viowa re, ve akirakap̃ar re va metava e sinapane sanene. Yesu nene nap̃a Ntewa naga p̃erelua naga petan amiu pa metava e peni, p̃isi na naga monar wasup̃e sina vitomi, a naga yoko wasup̃e sina e p̃elaga ga nene nap̃a apisu ga nanagane p̃isi ne.”
21-22 “Komin suri ne na nene, ana monar yaru si tai naga imi sukol imimi sina vena navisawalen Yesu, kieta Sup̃e, visave naga mali sina ga e marena. Yaru nene naga monar lala yaru tai nap̃a la amio imimi nanua sumo, e pogos la nap̃a Sup̃e sum̃a mialoro ke amio imimi. Naga monar ve yaru tai nap̃a naga sike e poglis nap̃a Yoane naga mlologonyu ke kiena nakeena, pimi tol legiena nap̃a Ntewa naga p̃urelua Yesu petan ita, vena va si metava.”
23 Ana la apisawa kia kiena ne yaru la lua. Tai, kiena kia Yosop, nap̃a la apio asape P̃asapas, a kiena kia tap̃ena sina, kien kia asape Sastas. A yaru tap̃ena, kiena kia M̃ateas. 24 Ana la amlen, apisa, apisape “Ntewa, Ntewa namanmaruaena, ko ga okilia m̃a ya nap̃a sike e los nen yeririna lala. Narui imimi na sinemimin mesape ko okipian imimi e lalua nene, nape nap̃a ko op̃ere rui, 25 vena naga tarar yum̃aena kiena ne nalologena nene, nap̃a Sutas naga mligan rui vena naga va ruru nena ga e kiena lele na kovioena.”
26 La amlen pae, ana akila sur sa nap̃a la amlil m̃apila, ana kia kiena ne M̃ateas naga kate. Ana la amligan lua naga, ana asikol naga amio la lualima taaga pa taaga nene, kila la lualima taaga pa lua ke sina ga.
Yum̃aena Lala 2 ->1:5 Mat 3:11; Mak 1:8; Luk 3:16; Yoan 1:33
1:8 Mat 28:19; Mak 16:15; Luk 24:47,48
1:13 Mat 10:2-4; Mak 3:16-19; Luk 6:14-16