117
1 Alleluja. [Confitemini Domino, quoniam bonus, quoniam in sæculum misericordia ejus.*Alleluia. CASS. Quintus psalmus de primo adventu, multis figuris decoratus, habet versus unifines, quosdam unius principii, quosdam intercalares et hujusmodi ornatus. Fidelis populus peccato solutus, etc., usque ad Benedictus qui.
2 Dicat nunc Israël: Quoniam bonus, quoniam in sæculum misericordia ejus.†Dicat nunc. ID. Ut ego vos, ita vos invicem monete; vel, dicat, id est, confiteatur. Quoniam in sæculum. Ecce quatuor versus unifines.
3 Dicat nunc domus Aaron: Quoniam in sæculum misericordia ejus.
4 Dicant nunc qui timent Dominum: Quoniam in sæculum misericordia ejus.
5 De tribulatione invocavi Dominum, et exaudivit me in latitudine Dominus.‡De tribulatione. ID. Exemplum de se ponit, ut alios ad misericordiam invitet.
6 Dominus mihi adjutor; non timebo quid faciat mihi homo.§Dominus mihi adjutor. ID. Idem in duobus principium.
7 Dominus mihi adjutor, et ego despiciam inimicos meos.**Despiciam. Alias videbo. ID. Hic, ut tutior et cautior fiam. Inimicos meos. Damnandos.
8 Bonum est confidere in Domino, quam confidere in homine.††Bonum est. ID. Secundo, in solo Deo dicit confidendum, per quem inimicitias gentium evadit, et ad veram vitam venit.
9 Bonum est sperare in Domino, quam sperare in principibus.‡‡In principibus. AUG. Angelis, etc., usque ad qui eos pro modo eorum bonos facit.
10 Omnes gentes circuierunt me, et in nomine Domini, quia ultus sum in eos.§§Omnes gentes. CASS. Ecce unde liberat de occulta vel aperta tribulatione, vel non permittendo cadere, vel, a casu revelando.
11 Circumdantes circumdederunt me, et in nomine Domini, quia ultus sum in eos.***Circumdantes, etc. AUG. Quasi reddens causam unde tanta potest superare, dicit quid primo in capite passus sit.
12 Circumdederunt me sicut apes, et exarserunt sicut ignis in spinis: et in nomine Domini, quia ultus sum in eos.†††Circumdederunt me, etc. ID. Quod ab ignorantibus gestum est, mystica subtilitate prædicit Spiritus sanctus. Nescientes Judæi rem omnium fecerunt, et nobis dulciorem, passione Deum, sicut apes dum sibi putant reponere, aliis mel faciunt. Et exarserunt. Vel hoc melius de Ecclesia accipitur. Post passionem namque Domini contra Ecclesiam gentium et Judæi exarserunt sicut ignis in spinis peccatorum. Ea enim, id est peccata, in fideli populo igne persecutionis cremaverunt, cui volentes officere, profecerunt. Quia ultus. Dum conversi, exstincta in eis malitia, populo Christiano sociati sunt; vel, cum in fine judicati, judicium veritatis sine misericordia sensuri sunt.
13 Impulsus eversus sum, ut caderem, et Dominus suscepit me.‡‡‡Impulsus, etc. CASS. Ut quando boni dantur pœnis, ut a fide cadant, et Dominus suscepit. AUG. Quia tam non cadit cui Dominus est fortitudo et laudatio quam non cadit Dominus: illi vero cadunt, qui sibi volunt esse fortitudo et laudatio. Impulsus eversus sum, etc. Postquam ostendit quod liberat non permittendo cadere, ostendit etiam quod liberat a casu relevando.
14 Fortitudo mea et laus mea Dominus, et factus est mihi in salutem.§§§Factus est mihi in salutem. ID. Non fit, quod non erat sibi; sed illis salus est conversis, quod non erat aversis.
15 Vox exsultationis et salutis in tabernaculis justorum.
16 Dextera Domini fecit virtutem; dextera Domini exaltavit me: dextera Domini fecit virtutem.
17 Non moriar, sed vivam, et narrabo opera Domini.*Non moriar. ID. Dicit Ecclesia, ut putat persecutor strage funerum posse se delere nomen Christianum, cum potius augeat.
18 Castigans castigavit me Dominus, et morti non tradidit me.†Castigans. CASS. Cur autem tanta pertulit, indicat: Castigans, quidquid faciunt, castigatio est Domini. Nihil sibi vindicent, morti non datur, cujus vitia purgantur. AUG. Sæpe pater per nequam servos emendat filios, cum illis pœnam, his præparet hæreditatem. Quæ sit autem hæreditas, hinc potest cognosci: Aperite portas. Quid intus? Ingressus confitebor.
20 Hæc porta Domini: justi intrabunt in eam.
21 Confitebor tibi quoniam exaudisti me, et factus es mihi in salutem.
22 Lapidem quem reprobaverunt ædificantes, hic factus est in caput anguli.§Ædificantes. ID. Soli Judæi Deum colentes ædificabant, aliis per idololatriam destructis; sed non perfecerunt, quia Christum contempserunt.
23 A Domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris.**A Domino factum. Vel, A Domino factum est ei, secundum aliam litteram. ID. Id est, ad honorem Patris.
24 Hæc est dies quam fecit Dominus; exsultemus, et lætemur in ea.††Hæc est dies. Hic est annus jubilæus, figuraliter sub lege observatus, qui dicitur remittens, vel initians, quia tunc servi manumittebantur, possessiones dominis restituebantur: et nos hac die a servitute peccati redempti sumus, quibus est hæreditas restituta æterna. CASS. Hæc est dies. Etsi omnes fecit, hanc singulariter qua Dominus venit, in qua convenit lætari, quia diabolus jus perdidit, homo revixit; et quia hoc est,
25 O Domine, salvum me fac; o Domine, bene prosperare.‡‡O Domine, salvum, etc. Ecce desiderium magnæ petitionis. Salvum, de clade sæculi. Prosperare, ut dolores isti vertantur in æterna gaudia.
26 Benedictus qui venit in nomine Domini: benediximus vobis de domo Domini.§§Benedictus, etc. CASS. Quarto frequentari atria Dei suadet, de adventu Christi gaudens. AUG. Maledictus ergo qui venit in nomine suo, etc., usque ad qui erit maledictus. CASS. Benedictus. Laus de adventu, et o reliqui Christiani, nos majores quasi sacerdotes benediximus vobis, quod multum prodest, quia benediximus vobis de domo Domini. De domo. ID. Id est, Ecclesia catholica, etc., usque ad quia læta confessio post beneficia.
28 Deus meus es tu, et confitebor tibi; Deus meus es tu, et exaltabo te. Confitebor tibi quoniam exaudisti me, et factus es mihi in salutem.†††Deus meus es tu. Et ut apertius dicamus, istorum verborum hic est sensus: Non sufficiat in terra iste dies festus, quo agnus occisus est: sed constituatur in frequentationibus quousque perveniatur mentibus exaltatis ad interiorem ejus deitatem, ubi laudes cantabimus ita: Deus meus es tu, etc. Itaque, sicut cœpit laudem, ita terminat.
29 Confitemini Domino, quoniam bonus, quoniam in sæculum misericordia ejus.]‡‡‡Confitemini Domino. Ab initio quod deseruimus, in finem quo redimus, non est salubrius aliquid, quod delectet, quam laus Dei
<- PSALMORUM 116PSALMORUM 118 ->
- a Alleluia. CASS. Quintus psalmus de primo adventu, multis figuris decoratus, habet versus unifines, quosdam unius principii, quosdam intercalares et hujusmodi ornatus. Fidelis populus peccato solutus, etc., usque ad Benedictus qui.
- b Dicat nunc. ID. Ut ego vos, ita vos invicem monete; vel, dicat, id est, confiteatur. Quoniam in sæculum. Ecce quatuor versus unifines.
- c De tribulatione. ID. Exemplum de se ponit, ut alios ad misericordiam invitet.
- d Dominus mihi adjutor. ID. Idem in duobus principium.
- e Despiciam. Alias videbo. ID. Hic, ut tutior et cautior fiam. Inimicos meos. Damnandos.
- f Bonum est. ID. Secundo, in solo Deo dicit confidendum, per quem inimicitias gentium evadit, et ad veram vitam venit.
- g In principibus. AUG. Angelis, etc., usque ad qui eos pro modo eorum bonos facit.
- h Omnes gentes. CASS. Ecce unde liberat de occulta vel aperta tribulatione, vel non permittendo cadere, vel, a casu revelando.
- i Circumdantes, etc. AUG. Quasi reddens causam unde tanta potest superare, dicit quid primo in capite passus sit.
- j Circumdederunt me, etc. ID. Quod ab ignorantibus gestum est, mystica subtilitate prædicit Spiritus sanctus. Nescientes Judæi rem omnium fecerunt, et nobis dulciorem, passione Deum, sicut apes dum sibi putant reponere, aliis mel faciunt. Et exarserunt. Vel hoc melius de Ecclesia accipitur. Post passionem namque Domini contra Ecclesiam gentium et Judæi exarserunt sicut ignis in spinis peccatorum. Ea enim, id est peccata, in fideli populo igne persecutionis cremaverunt, cui volentes officere, profecerunt. Quia ultus. Dum conversi, exstincta in eis malitia, populo Christiano sociati sunt; vel, cum in fine judicati, judicium veritatis sine misericordia sensuri sunt.
- k Impulsus, etc. CASS. Ut quando boni dantur pœnis, ut a fide cadant, et Dominus suscepit. AUG. Quia tam non cadit cui Dominus est fortitudo et laudatio quam non cadit Dominus: illi vero cadunt, qui sibi volunt esse fortitudo et laudatio. Impulsus eversus sum, etc. Postquam ostendit quod liberat non permittendo cadere, ostendit etiam quod liberat a casu relevando.
- l Factus est mihi in salutem. ID. Non fit, quod non erat sibi; sed illis salus est conversis, quod non erat aversis.
- m Non moriar. ID. Dicit Ecclesia, ut putat persecutor strage funerum posse se delere nomen Christianum, cum potius augeat.
- n Castigans. CASS. Cur autem tanta pertulit, indicat: Castigans, quidquid faciunt, castigatio est Domini. Nihil sibi vindicent, morti non datur, cujus vitia purgantur. AUG. Sæpe pater per nequam servos emendat filios, cum illis pœnam, his præparet hæreditatem. Quæ sit autem hæreditas, hinc potest cognosci: Aperite portas. Quid intus? Ingressus confitebor.
- o Aperite. CASS. Tertio portas Jerusalem aperiri sibi cupit, ubi dicit et de angulari lapide. Aperite, o prophetæ, qui portatis claves regni cœlorum. Portas. CASS., HIER. Per has portas doctrinæ ingressi vere laudant; extra Ecclesiam catholicam non est laus Dei. CASS. Hæ omnes portæ ducunt ad unam, quæ est Christus, per quam justi intrant in cœlum; unde: Ego sum ostium, per quod si quis introierit, salvus erit Joan. 10.. Et alibi: Nemo venit ad Patrem, nisi per me Joan. 14.. AUG. Ecce de utroque sæculo mentionem fecit: et quia hæc porta Christus apparuit, confitebor tibi, lætus gratias agens, quia exaudisti in adventu Filii; priores enim justi adventum petebant. Portas justitiæ. Id est, portas mortis, etc., usque ad id est, per eam ad vitam.
- p Ædificantes. ID. Soli Judæi Deum colentes ædificabant, aliis per idololatriam destructis; sed non perfecerunt, quia Christum contempserunt.
- q A Domino factum. Vel, A Domino factum est ei, secundum aliam litteram. ID. Id est, ad honorem Patris.
- r Hæc est dies. Hic est annus jubilæus, figuraliter sub lege observatus, qui dicitur remittens, vel initians, quia tunc servi manumittebantur, possessiones dominis restituebantur: et nos hac die a servitute peccati redempti sumus, quibus est hæreditas restituta æterna. CASS. Hæc est dies. Etsi omnes fecit, hanc singulariter qua Dominus venit, in qua convenit lætari, quia diabolus jus perdidit, homo revixit; et quia hoc est,
- s O Domine, salvum, etc. Ecce desiderium magnæ petitionis. Salvum, de clade sæculi. Prosperare, ut dolores isti vertantur in æterna gaudia.
- t Benedictus, etc. CASS. Quarto frequentari atria Dei suadet, de adventu Christi gaudens. AUG. Maledictus ergo qui venit in nomine suo, etc., usque ad qui erit maledictus. CASS. Benedictus. Laus de adventu, et o reliqui Christiani, nos majores quasi sacerdotes benediximus vobis, quod multum prodest, quia benediximus vobis de domo Domini. De domo. ID. Id est, Ecclesia catholica, etc., usque ad quia læta confessio post beneficia.
- u Constituite diem. AUG. Magni, qui excedunt, qui mente verbum Deum apud Deum contingunt, etc., usque ad id est, ad æterna gaudia attingat. Diem solemnem. In veteri lege Deut. 10. Pascha, Pentecoste, scenophegia, tres præcipuæ solemnitates, in quibus præceptum ut nemo vacuus in conspectu Domini appareret. Vacuus est, qui in se Christum non habet, qui est fundamentum, quod nemo mutare valet. Inde est quod illis tribus solemnitatibus fidelis populus nummum offert manuali oblatione, interiorem significans. In nummo enim nomen et imago regis. Quisque ergo spiritualiter nummum offerat, ut nomen regis, id est Christi, in se habeat, a Christo Christianus dictus; et imaginem, id est animam, lumine vultus ejus insignitam Deo exibeat. Cornu altaris. CASS. Vel per altare intelligitur sacramentum corporis et sanguinis, etc., usque ad non habebit vitam æternam. Vel, altare intelligitur mens hominis; unde in lege præceptum fuit Exod. 27. fieri altare quadrangulum et concavum: ideo quadrangulum, quia mens humana quatuor virtutibus muniri debet, prudentia, justitia, fortitudine, temperantia; eadem debet esse concava ad recipiendum verbum Dei atque ignem dilectionis. Tumor enim infusa repellit; unde in Levitico præceptum est Levit. 1. vesiculam gutturis et plumam projici, quando turtur vel columba offertur. Vesicula inflationem superbiæ significat; plumæ, inanes inquisitiones sublimium; hæc ergo projice, ut sis altare concavum.
- v Deus meus es tu. Et ut apertius dicamus, istorum verborum hic est sensus: Non sufficiat in terra iste dies festus, quo agnus occisus est: sed constituatur in frequentationibus quousque perveniatur mentibus exaltatis ad interiorem ejus deitatem, ubi laudes cantabimus ita: Deus meus es tu, etc. Itaque, sicut cœpit laudem, ita terminat.
- w Confitemini Domino. Ab initio quod deseruimus, in finem quo redimus, non est salubrius aliquid, quod delectet, quam laus Dei