Manqa mokho ovøyam nonqo

Megeat Manqat-qase

Manqat neka iziz vinivinimba-qa yaq-te, nqanek Niu Testamen mokho-te, ovøyam manqat nqánek qonǿqeív.

Nqanek ovøyam manqat mokho-te, ndukuam-qasu av nguigu * toqo-omet, yaq soqoté-qatéq, ta manqat-qa yaq-te, ovøyam manqat nøme ndø̂gó.

 

Kuni Manqat-qa iz-zapazapa nqánek:

A Æ B Mb D Nd E F G Ng H I Ɨ K KH L M N O Ø P Q Nq S T U V W X Y Z

A

Mbumbukiam manqei-qape ande ge꞉khakheinam, bugukhokhof ezoqam, gekhakheinøvem, Adám. Tegu sævam, Mbumbukiam teqa zita-te gekhakheinøvem, tuqa iz *Ív. (Gen 1:26–3:21)

Aezaya ndego, *Mbumbukiam-gé manqa vevezam ezoqam kandambaqape ndøgoám, *Ol Testamen khøuwa-te. Zelusalem taon-té geyagám. Yesu viav ande āv 700-qá zita-té genøqán. Aezaya ndégo, ta *Ol Testamen mbuk gepeawam, Aezaya (Isaiah) ndimbo-akhayam. Ta mbuk-te ndøgo, ndego āv gene-peawám nqǽgo: Deivid-gi zi mokho-te, *khandi etoam ezoqam ndø̀fakhán. Yaq vaev-te, ngenek mø̀ndø-fakhán. Yesú.

Aezek ndego *Eibleem neka *Sæla, tigé yó. Teqa iz-qa manqa mokho, otám. Mbumbukiam nqanek iz gembo-akha, zapa ndǿgo: Eibleem gè-otám, Mbumbukiam gembo-ein av nqægo, nakhasam anganeam temboqan. (Gen 17:17-19)

Ta khøuwa-te ndøgo, Eibleem ùnime꞉-lawaqape-év, neka até tegú zás-a, vømū-ngæpuka-ev. Eibleem viav wan andléd qambondap. Mbumbukiam Eibleem-te nupøkhán mbá, manqa mbusá, é-møndøvé, av nqægo: Ndego nakhasam anganeam ndǿndáf. Tegú sævam-té gemǿqán, ndugu *Sæla. Ngenek nakhasam anganeam, Aezék.

Aleluya ndøgo, Iblu manqát. Khoum manqát, Mbumbukiam-te. Taqa manqa mokho nqánek, “Iké꞉, Evezøza-te.” (Veve 19:1-6)

Aleopagus ndøgo, manqei pøyat-qá íz. Ta manqei pøyat ndøgo, Atens taon-té qagoám. Taon megetapak neka ezoqa kandakanda ndǿgo tinø-pindumám, vø̄kakambumam. Yaq nakémbá, ezoqa até tiqa møvøná-ya, Aleopagus mbo-akhaemám. (Kel 17:19-22)

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Mel.

Amagedon, manqei-qá íz. Izlael manqei mokho-té qanu꞉gú. Iblu manqat-te, Amagedon manqei, iz nøme Megido mbo-akhayám. Ol Testamen khøuwa-te, ta manqei-te ndøgo, nakhag vinivinimbá qagoam.

Ni kopømba mbaín, uni tizi꞉nøten, av nqægo, ta nakhag ndøgo, Manqat Qandoveveam 16:16 ndæmanqate, ta manqei-te ndǿgo tønǿfakhān, o Izlael ezoqam-gi qaqa ezoqam, sa ndø̄go tinø̄mavāb, Izlael ezoqam namba nakhag gone nonqo.

Ezoqa nøme ndimatavap, Amagedon yaya etæ manqat mbá. Yaq Saitan-qá nakhag me꞉manqaté, ndego Mbumbukiam namba tegoat.

Amen ndøgo, Iblu manqát. Taqa manqat mokho nqánek: “Nqanek manqat unimanqatín” o “Matev āv tabete-fakhán” o “Matev āv tønéfakhán.”

Ezoqa geguligulimatun, yaq ezoqa nøme ‘Amen’ gimanqatatun, ta mokho-te ndøgo, ndigu teqa manqat, gè-unimanqatinimín.

Manqat Qandoveveam 3:14 mokho-te, Yesu ‘Amen’ mbo-akhayám. Zapa ndǿgo, ndego unimanqatin ezoqám. (Veve 3:14)

Atemis, khape mbumbukiam sævam-qá íz. Esia manqei-te ndøgo, ezoqa kopoáv tuqa iz gi-eqatam neka khape mbumbuk nøme-qa iziz vø̄-eqatam. (Kel 19:24-35)

Balam ndego, *manqa-sisi ezoqam ndøgoám. Ngenek ezoqa soqaqapé neka moni møqǽ. Ta khøuwa-te ndøgo, Izlael ezoqam, Izip manqei-te ginduqavaz, atema Keinan manqei-te, ta manqei ndøgo, ma Mbumbukiam manqa mbusa gezømbeve, tezø-etoam, yaq Moab manqei-ge kawa ezoqam, møe ndøgoám, ti-te. Zapa ndǿgo, teqa manqei avønín. Yaq ndego Balam mbo-akhá, ndego Izlael ezoqam, soqaqape-te bē-ab. Geté Mbumbukiam, gèmbøe-kház. Yaq ndego kopømba mbaín, soqaqape-te ti-ab. Geté ndego bèzø-guligulím, av nqægo, Mbumbukiam matev eqeieqei bezø-matanám.

Ovøyam manqat, Bali-qa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Wit.

Bawan vini-ak-qa yaq-te toqote-geveam, nqanek Niu Testamen mokho-te, ndøgo ndígu tøne-manqaté, ndigu *Zu bawan-ak goneav ndigu. Ibugukhokhof, Mbumbukiam Zu ezoqam mba ndøveatáz, tegi ezoqam tigoat. Geté Yesu Keliso gendowav, ndego nakhoa, ezoqa ewaqape zømboqoá, Mbumbukiam ti꞉zøtez neka vǿ-Mbumbukiam-gi-ezoqam-ēz.

Bebilon, taon kandambaqape-qá íz. Ndakin khøuwa-te, manqei-qa iz, ma Bebilon taon nqøuve, Irák. *Ol Testamen khøuwa-te, Bebilon ezoqam, bazaføgakh-us ndøgoám. Yaq ndigu bawan vinivinimbá namba me꞉nakhagtám, neka tiqa manqei vø̄-upøgimam.

Ndigu até Izlael ezoqam nambá-ya, vø̄e-nakhagtam. Zelusalem taon-té ginøzáv, taqa uta kandambaqape neka taon ate qægoam vø̄ngi꞉nam. Até *Mbumbukiam-qá khoev qanimav-qapé-a, vø̄ngi꞉nam, ndøgo Izlael ezoqam, tigi kawa ezoqam Solomon-qa manqa vøovam-te giwevem, neka taqa gigiap qaniqanim, mokho-te qøugoam, vø̄-aqonømem. Neka até kawa ezoqam-qa khoev vinivinimba vø̄ngi꞉nam, neka gigiap mbomømboma ate qægoam vø̄-aqonømem. Izlael ezoqam ate gi꞉goam, ndigu pingim-ak ndø-upøgím, Bebilon manqei-te vø̄-itub. Ndøgo qambaqapé. Bóv ginizáv. Yaq Bebilon manqei-te ndøgo, Izlael-ak, Bebilon-ak-qá sasae begó. Izlael ezoqam matev av nqægo qazøfakhan, ndøgo Mbumbukiam-qá yaq-fiá, ti-te. Zapa ndǿgo, ndigu teqa manqat, gènqagimám, mbumbuk vinivinimba vøzø̄-vizupam neka matev soqøsoqa vinivinimba vø̄matønumam. Izlael ezoqam andé viav kandambá, Bebilon manqei-te giyagam. Ate qægoam, viav 70́. Taqa zita-te, Mbumbukiam nakhoa zømboqoá. Yaq ndigu kopømbaqapé, ekeza manqei-té ginøqaváz, Zelusalem taon-qa khoev vinivinimba vø̄puan neka Mbumbukiam-qa khoev nqawa vø̄wevem-a, taon uta ndakinak vø̄-ogim. (Met 1:11; Kel 7:43)

‘Manqat Qandoveveam’ mokho-te (Veve 14:8; 17:5; 18:1-24), ta manqat ndøgo, Bebilon-qa yaq-te ndæmanqate, yaya etæ manqát. Ndøgo ezoqam neka gaman-qa yaq-té qane-manqaté, ndigu matev kandakanda ndimatanam, neka zøtezat kandakanda ndigu, neka vø̄-gigiap-kopoav-ezoqam-ez. Yaq ta mokho-te ndøgo, ndigu khambuvap kandambá neka ekeza poev matev mba mbopáev. Ndigu Mbumbukiam neka teqa manqat, gèsanqawé, neka até tegi ezoqám-a, ndīsānqāzā.

Até 1 Pita 5:13 mokho-té-a, Bebilon, yaya etæ manqát. Ndøgo Lom táon ate꞉-manqaté. Ezoqa nøme, āv gini-mataváp nqǽgo: Até ‘Manqat Qandoveveam’ mokho-té-a, Bebilon ndøgo, Lom taon o taon kandambaqape nøme ate꞉-manqaté.

Belzebul, ndøgo *Saitan-qá iz nømé, Baebol mbuk mokho-te.

Benzamin ndego, Zekop-gé yo vaev qawán. Benzamin-gu evo, Laisól (Rachel). Gui-ova, Benzamin geqan, yaq ndugu gènaním.

Nqanek mboges, tae khakheitáp. *Gól gini-gutøvém, mumat-te nekā mokho-te. Mboges mumat-te ndo꞉go, enzol ezoqa menas taf-us-qá nqovønqova mo꞉goám. Ndøgo gol khakheitáp. Nginik enzol ezoqam-qa taf, gò꞉vøndatám, mboges mumat-te. Gigiap mboges-te qøu-nqeitavam, nqánek: Nandi vøndøgeap menas, Mbumbukiam-qa guguna manqat qo꞉peaupam, neka kap, *mana qøu-nqeitavam, ta lou ndøgo, Mbumbukiam *Izlael-ak leg-av manqei-te gezø-etoumam, neka *Elon-qa tatuag, mbusa ekezan mba qambo-fakhan. Nqanek mboges, Mbumbukiam-qá palai khoev-qá uni khafeap-qape kouwat mokho-té qanu-wuøyám. Izlael ezoqam leg-av manqei-te gi-okhoam, nqanek mboges oskia ndø-eqatám, manqei nøme-te, atema manqei nøme-te.

Ta kouwat uni khafeap-qape-te, ma nqanek mboges qøuwuøyam, *Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape, viav kopo-te, khøuwa kopo me꞉-onɨ́n, neka Izlael ezoqam-qa manqa-zapazapa evøzam nonqo, sip-qa kouk mboges-te vø̄pomoyamɨn.

Vaev-te, ndego kawa kandambaqape Solomon, manqa gevøovam, Zelusalem taon-te, *Mbumbukiam-qa khoev giwevem, nqanek mboges ndǿgo tinøndapém, taqa kouwat uni khafeap-qape-te vø̄uveem, ma ndabua qæfaleam, taqa zita-te. (Gen 25–26)

Mboges-qa nqovønqova, Iblu 9:5 avønin-té qonǿqeív.

Mbumbukiam-gi iziz ezoqam ndígu, Mbumbukiam-te *søvakha gigiap giløvusumam, neka etoam matev nøme vømbō-gonemɨn, Izlael ezoqa ewaqape zapaya. Ndigu livín gunu꞉goám, yaq Mbumbukiam-a, yaq ezoqam. Ezoqa nøme-te, khafeáp, matev av nqægo tigonem.

Yesu-qa khøuwa-te, nginik Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, tiqa sasae *Mbumbukiam-qá khoev-té gigoám, Zelusalem taon-te. Nginik Mbumbukiam-gi iziz ezoqam ate gi꞉goam, *Livai khagua bawan-ák neka *Elon-gí zí. Ezoqa vini kopømba mbaín, Mbumbukiam-gi iziz ezoqam tigoat.

Ezoqa nøme, Mbumbukiam-ge iziz ezoqam gegoam neka Mbumbukiam vømbō-vizupam, *Melkizedék. Geté ndego viní. Ndego ambá av nqǣgo, Elon-gé zeo ndøgoám. Zapa ndǿgo, ndego nupøkhán mbá geyagam. Elon vaev ndøfakhán. Iblu pepa mokho-te, manqat nøme, āv qane-peawáp nqǽgo: Até Yesú-a, Mbumbukiam-gé iziz ezoqám. Neka ndego andé Melkizedék. Zapa ndǿgo, até Yesú-a, Elon-gé zeó mbá. (Iblu 5:6; 7:1, 3)

Yesu Keliso mokho-te, ni Klisten ezoqam, mìzi-Mbumbukiam-gi-iziz-ezoqam-én. Ni ndakin kopømbaqapé, ndaføyamba Mbumbukiam-te tiziniav. Ni ezoqa nøme binimbù꞉gu᷄, yaq ni-a, yaq Mbumbukiam. (1 Pita 2:9; Veve 1:6; 5:10; 20:6)

Mbumbukiam-gi iziz ezoqam-qa nqovønqova, Iblu 5:1 avønin-té qagó.

Ngenek Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape, ndego Mbumbukiam-gi iziz ezoqa nøme, tigí megeat ezoqám. Te-mbá te-onimám ndégo, ma ndabua qæfaleam ndøgo, *Mbumbukiam-qa khoev kouwat uni khafeap-qape mokho-te, neka Mbumbukiam-te etoam matev vø̄gonɨn, ekeza manqa-zapazapa neka Izlael ezoqam-qa manqa-zapazapa evøzam nonqo.

Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape, viav kopo nonqo mba me꞉veatøvemɨ́n, yaq taqa zita-te, ezoqa nøme vø̄veatøvemɨn, teqa iziz gendapɨn.

Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape-qa nqovønqova, Iblu 4:16 avønin-té qagó.

Mbumbukiam-gi iziz ezoqa kandakanda ndígu, Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape neka ndigu ezoqa nøme, bugukhokhof khøuwa, Mbumbukiam-ge iziz ezoqam kandambaqape-qa iz gindapem neka ezoqa kandakanda nøme, ti namba gi꞉sasaetam.

Mbumbukiam-ge manqa vevezam ezoqam, ezoqa ndǿgo tezø-manqatatún, Mbumbukiam ti nonqo gembo-vevezumatun. Ndego Mbumbukiam-gé u-aném.

*Ol Testamen khøuwa-te, Mbumbukiam tegi manqa vevezam ezoqam kopoáv gindu-khofotaz. Ti mokho-te, Mbumbukiam Izlael ezoqam, matev vinivinimba zøvevezumám, megemege-te ndo꞉go, tømø-fakhanam. Ezoqa nøme, Mbumbukiam-gi manqa vevezam ezoqam gigoam, ngínik: *Samuel neka *Aezaya neka *Zelemaya.

Yesu Keliso fakhaneav qagoam, Mbumbukiam Izlael ezoqam, tegi manqa vevezam ezoqam mokho-te, nupøkhán mbá, é-møndøzø-eín, ndego ndø̀fakhán. Ndigu é-møndo꞉-peaumám, gekha matēv ndøgo, tematønumat neka vømbó-fakhanumāt. Neka ndigu, é-møndo꞉-qeivím, ndego tegi ezoqam, gékhandí꞉z. Ngenek ezoqam, *Mesaya mbo-akhaemám. Yaq vaev-te, ndego mø̀ndø-fakhán. Yesú.

Mbumbukiam-gi manqa vevezam ezoqam, até taqa yaq-te ndøgó-a, vø̄e-peaumam, vaev khøuwa-te tøfakhanam, av Yesu Keliso nqawa tendeqavan neka manqei-qape ezoqa ate ti꞉goat, teqa manqa ovøyam-te to꞉waniapat, manqa vǿ-ovøemēm.

Zion ndego ezoqa ibøkha iz gezø-etoumam, ndego Zion 1:29 neka 36 mokho-te, Yesu, Mbumbukiam-gé Sip Nakhasam mbo-akhaemám. Ibugukhokhof, Yesu fakhaneav qagoam, Zu ezoqam, Mbumbukiam-te, sip nakheis ndøløvusumám, tiqa manqa-zapazapa evøzam nonqo. Yaq nginik sip nakheis-qa kouk mokho-te, ndigu Mbumbukiam-qa bøi-te betē-eqeieqei-ez. Geté unimanqatín, nginik sip nakheis-qa kouk, kopømba mbaín, ezoqam-qa manqa-zapazapa uni tæ-evøzam. Yesu Mbumbukiam-ge Sip Nakhasam, timbøe-akhayám ndǿgo: Ndego ekeza kha ndøvé. Yaq teqa kouk waev mokho-te, Mbumbukiam niqa manqa-zapazapa segembøé-navøém, neka ni teqa bøi-te vizí-eqeieqei-ēn. (Kel 8:32)

Mbumbukiam-qa khoev, ndøgo Zu ezoqam-qá guliguli khoev kandambaqapé. Zelusalem taon-té qawevám. Ndøgo nandi khoév. Bugukhokhof Mbumbukiam-qa khoev, ndego kawa ezoqam kandambaqape, *Solomon-qá manqa vøovam-té ginøwevém.

Ezoqa kopoáv, Zelusalem taon-te gi-okhoam, Mbumbukiam gimbo-vizumemɨn neka etoam matev vømbō-gonemɨn. Yaq *Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, søvakha gigiap, ezoqa gindu-upøgimam, Mbumbukiam-té ginø-løvusumám.

Bawan vini-ak-te, ndøgo khafeáp, Mbumbukiam-qa khoev-te ti-oz. Ndigu bavokho mbá giabeto-waniáp, khoev-qa uta mokho-te ndøugu. Khoev-te, Zu ezoqam mba ndø-onimám.

Mbumbukiam-qa khoev mokho-te, Zu ezoqam-qa møvømbam kouwat-qa zita-te, kougiap nøme, mø̀ndøgoám. Menás. Livin-qase ndøugu, ndabua mu꞉faleám. Bugukhokhof kouwat-te, ndabua-qa megemege-te, *Mbumbukiam-gí iziz ezoqam mba ndø-onimám. Geté ma ndabua qæfaleam, taqa zita-te, kouwat ùnime꞉-khafeap-qapé. Yaq ndøgo, *Mbumbukiam-gé iziz ezoqa kandambaqape mba ndø-onɨ́n. Viav kopo-te, khøuwa kopó. Ndego sip nakhei angana menas-qá kouk ndøndapɨ́n, yaq nqanek kouk, manqei-te neka ta mboges-te ndøgo, ma Mbumbukiam Izlael ezoqa namba, poev ge꞉-unimanqatin, vømø̄-pomoyamɨn, ma Mbumbukiam-qa guguna manqat qøuveam, ndøgo Mozes gembo-etoam, Izlael ezoqam nonqo. Yaq ndego Mbumbukiam, āv gembøe-viamín nqǽgo: Ndego Zu ezoqam-qa manqa-zapazapa ate ndægo, sà bembøe-navøém.

Yesu genanim, ta ndabua ndøgo, kouwat uni khafeap-qape-te qo꞉faleam, livin-mbá qanumu-keqavát, ova ndo꞉go, atema manqei-te.

Ndøgo ni āv qaninømánd nqǽgo: Ndakin khafeap av nqægo nøme mbaín. Yesu-qa kouk qawa, ta mokho-te ndøgo, Mbumbukiam ezoqa ewaqape, nakhoa zømboqoá. Yaq ni kopømbaqapé, teqa megemege-te, sizíniáv, Yesu tizi-unimanqatintat. (Met 12:6; Mak 11:15-17; Luk 2:27; Zion 2:14; Kel 5:20)

Ndakin Mbumbukiam-qa khoev mbaín, Zelusalem taon-te. Lom ezoqam, gèngi꞉nám. Nupøkhán mbá.

Mbumbukiam-qa khoev-qa yaq-te, Pol, ndego Keliso-ge u-anem, āv gene-peawám nqǽgo: Mbumbukiam-qa khoev, ní, ni Yesu ndizi-unimanqatinat neka ndizimbo-paev. (2 Ko 6:16; Ef 2:12)

Nqovønqova, Mbumbukiam-qa khoev-qa yaq-te, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

*Niu Testamen mokho-te, manqat ande av nqægo toqo-geveam, ‘Mbumbukiam-qa Manqat, āv qane-peawāp nqǣgo’, ndøgo *Ol Testamen me꞉manqaté.

Zu ezoqam, Deivid-gi zi mokho-te, kawa ezoqam-qa mo꞉kewagám. Ndigu āv gini-matavupám nqǽgo: Ndego Lom ezoqam géngeasám. Yaq ndego gezømbó-megetát, ate av-té, ibugukhokhof kawakawa-za gizømbo-megetam.

Yesu Mbumbukiam-qa megeat matev-qa yaq-te manqat kandambá gemanqatam. Geté ndego ambá ta megeat matev ndø̄go tene-manqatām, av Zu ezoqam gimbøe-kewagam. Ndego Mbumbukiam-qa megeat matev-qa yaq-te ge꞉manqatam, ndego ndǿgo tene-manqatám, av Mbumbukiam ezoqa ndezømbe-megeat, ndigu Mbumbukiam tigi kawa ezoqam tikhatiwim, neka teqa manqat o-mba vó꞉ndapāt.

Gekha ezoqām ndigu, ti-unimanqatinim, av nqægo, Yesu tiqa manqa-zapazapa evøzam nonqo genanim, ndigu yage ndakinak ndǿndapém, neka Mbumbukiam-qá megeat matev-té ginǿ-óz, vømǿ-tegi-nakheis-ēz. (Zion 3:5)

Ndigu ndakin ambá av nqægo, bøivun-qā bazaføgakh mokho-tē gunū꞉goāt, geté waev mokho-té gunú꞉yagát. (Kol 1:13; Zion 11:9; Lom 13:13; 1 Tes 5:5, 8)

Mbumbukiam-qa megeat matev, nqanek manqei-qape-té qagó, neka até yan-té-a, ndō꞉ḡō. (Met 6:10)

Yesu nqawa tendoqavan, ndego kawa ezoqam ndówáv. Yaq Mbumbukiam-qa megeat matev, bavokho-qapé qágoát. (Met 24:30; 25:31; Mak 13:26; Kel 1:6-7)

Izlael ezoqam, leg-av manqei-te gi-okhoam, Mbumbukiam Mozes āv gembøe-eín nqǽgo: Ndego palai khoev bewév. Mbumbukiam ùnime꞉-omát, ndigu āv kiníwevēm, taqa khouwevat neka khagi, neka gekha ndabua neka søvakha gigiap-gi ngusum ti꞉wevem. Ta palai khoev mokho-te, até ta *mboges ndǿgo tunu꞉-wuøyám, ma Mbumbukiam Izlael ezoqam namba, poev ge꞉-unimanqatin. Yaq ta mboges mokho-te ndøgo, nandi vøndøgeap menas, ma Mbumbukiam-qa guguna manqat qo꞉peaupam, vø̄u-abam.

Zu ezoqam, Mbumbukiam-qa iz, nqanek palai khoev-té gi-eqatám, neka Mbumbukiam-te søvakha gigiap vø̄løvusumam, atema vaev-te, Solomon-qa manqa vøovam-te, *Mbumbukiam-qa khoev eqeieqei vø̄wevem.

Mbumbukiam-qa palai khoev-qa nqovønqova, Iblu 8:5 avønin-té qagó.

Deivid ndego, Izlael ezoqam-gé kawa ezoqam kandambaqape ndøgoám. Ndego gè-kawa-ezoqa-menas-év, Izlael ezoqam mokho-te. Bugukhokhof Izlael ezoqam-ge kawa ezoqam, Sol ndøgoám.

Deivid ndego, vaev qawán. Ndigu evenap sevén, ate gi꞉goam. Tigi eve, *Zesí. Neka Zesi-ge atanakha, Boáz. Ezoqam ndégo, Lut gu-okɨ. (Rut 4:17)

Deivid ezoqa ndakinak ge꞉goam, ndego eve-gí sip zøkewagám. Khøuwa nøme, ndego Golayat ndølaváo. Ngenek ezoqam, teqa sekevat, kandamba tantáv.

Vaev-te, Deivid kawa iz gendap, Izlael ezoqam, gè-bazaføgakh-éz. Deivid kawa ezoqam qanimáv neka ndego poev kandambá, Mbumbukiam-te.

Ndego ouv qaqayam, gèmbøe-khaneatám. Hap khaneam-ús. (Hap ndøgo, taqa wag andé gitá. Hap-qa nqovønqova, Veve 5:8 avønin-té qonǿqeív). Deivid ouv ndakinak kandambá geqaqaemam neka vø̄peaumam. Ta ouv vinivinimba ndøgo, Sams mokho-té qagó.

Deivid-qa emanqat, *Ol Testamen mokho-te, 1 Samuel 16́ qanøngáz.

Yesu ndego, Deivid-gé zeó.

Deivid ndego, Izlael ezoqam-gé kawa ezoqam kandambaqape ndøgoám. Mbumbukiam ndøvé, kawa ezoqam. Mbumbukiam te-te ndego, manqa mbusa āv genevé nqǽgo: Tegi zi, ezoqa kopo, kawa ezoqam oskia ndǿgoát. Nqanek manqat mø̀ndø-unimanqatín. Zapa ndǿgo, Deivid-ge zeo nøme, Yesú. Yaq ndego oskia ndǿyagát neka kawa ezoqam vǿgoāt. Yaq nakémbá, Yesu-qa iz nøme, Deivid-gé Zeo mbo-akhayám.

Donki ndugu, gigiap qanøyam neka ezoqam qanøbam nonqó. Ndugu andé aiyav-té gunǿmá.

Donki-qa nqovønqova, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

Nqanek Ndaola Køkouk, yaq Izip manqei-a, yaq Izlael manqei, livin-qasé qanu꞉gú. Ndaola Køkouk, ta ndaola-qá íz. Ibøkha ndøgo, køkóuk mbá. Izlael ezoqam, Mozes-qa megeat matev mokho-te, Izip manqei gi-ivøvem, Ndaola Køkouk ndøtanqá. Manqei pap-té ginøtanqá. Ibøkha sège-qatavát. Gumutanqa, yaq ibøkha, nqawá qanø-tøkuá, Izip ezoqam-gi nakhag ezoqam vø̄gutaz-a, vø̄geonim. (Exo 14, Kel 7:36; Iblu 11:29).

Eibleem-qa iz, ibugukhokhof Eiblem ndøgoám. Vaev-te, Mbumbukiam ndego iz Eibleem mbo-akhá. Taqa manqa mokho nqánek, “Ezoqa kopoav-qape-gé evé.” Eibleem ndego, U taon-té geqán, Mesopotemia manqei-te. Ndego khape mbumbuk-qa iz eqawatáv, ma ta manqei-te ndøgo gizømbe-goam. Geté ndego Mbumbukiam-anim mba mbovizupám. Eibleem-gu sævam, *Sælá. Nginik ezoqa menas, nupøkhán mbá ginøkɨm. Geté nakheis mbaín.

Eibleem U taon-te gegoam, Mbumbukiam āv gembøe-eín nqǽgo: Ndego ta taon ndøgo, bè-iváv, zas namba, yaq teabenøwáv ndøgo, ma Mbumbukiam manqei te꞉-omat.

Mbumbukiam, Eibleem namba, poev ndø-unimanqatín. Yaq manqa mbusa, āv gembøevé nqǽgo: Ndego nakhasam anganeam ndǿndáf. Tegú sævam-té gemǿqán, ndugu Sæla.

Neka manqa mbusa nøme, Mbumbukiam Eibleem-te geve, nqánek: Ndego zi kopoav gevebumav-qape mbógoát. Ate av-té, khaiya-te nqo꞉go, nduku ndi꞉gu. Neka nøme nqánek, tege zeo kopo mokho-te, Mbumbukiam ezoqa ewaqape, manqei-qape-te, matev mbomømboma zǿmatanám (Kel 3:25). Keliso mokho-te, nqanek manqat, mø̀ndø-unimanqatín.

Eibleem Mbumbukiam-qa manqat, gè-unimanqatín. Yaq Mbumbukiam ndego ta zapaya ndøgo, ndaføyamba-qape me꞉veó. (Lom 4:3)

Eibleem-qa emanqat, *Ol Testamen mokho-te, Genesis 11:26́ qanøngáz.

Eibol ndego, *Adam neka *Iv, tigé yó. Khøuwa nøme, Eibol sip ndøzitág, Mbumbukiam-qa iz eqawat nonqo, vømbō-løvusam. Yaq tege zapikia *Kein, pakhapakha mbokhaná. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam Eibol-qa etoam matev, gèkhatiú, geté Kein-qa, gèsanqáo. (Gen 4; Met 23:35; Luk 11:51; Iblu 11:4, 12:24)

Elon ndego, Mozes-gé zapikiá. Tigu sævømiu, Miliám. Nginik Livai-gí zí. Livai khagua bawan-ák. Elon Mozes-gé manqa manqate ezoqam ndøgoám. Ndego Mozes namba, *Felo-té ginøzavɨ́n, ndego Izip ezoqam-ge kawa, neka Izlael ezoqam nqonqotøzat manqat vømbō-einimin, yaq ndigu ekeza Keinan manqei-te betēvesez.

Elon, Mozes neka Izlael ezoqam ate gi꞉goam, leg-av manqei-te, namba gi꞉yageapam, Mbumbukiam ekeza iziz ezoqam ndøveatáv. Neka até tegi nakhei angana neka zí-a *Mbumbukiam-gí iziz ezoqam begó. Vaev-te, Izlael ezoqam, Mozes neka Elon-qa megeat matev giqavotøvem, yaq Mbumbukiam āv genegó nqǽgo: Elon-qa tatuag-te, mbusa ndøfakhán, neka tae nanga vømbōviam. Nakhamas-té. Nøme pave, é-møndøfakhán. Nqanek matev, ezoqa āv qanezømás nqǽgo: Nginik ezoqam, unimanqatin Izlael ezoqam-gí megetapák. Mbumbukiam ndøveatáz. Taqa zita-te, Elon-qa tatuag, ta *mboges-te ndǿgo tinø-utøvém, ma Mbumbukiam Izlael ezoqam namba, poev ge꞉-unimanqatin. Ezoqa matavap vesezu nonqó, av nqægo, ndigu Livai bawan-ak, Elon-gi zi, unimanqatin Mbumbukiam-gí iziz ezoqám. (Num 17:1-10; Luk 1:5; Iblu 5:4, 7:11; 9:4)

Mozes leg-av manqei-te ndøgo, ande møe mba qambo-auwam, olol-te gegoam, yaq Izlael ezoqam gimatavupam, av nqægo, ndego nqawa gendō-qavanāk, Elon manqa-zapa ndøgó. Ndego tae khøuwiap ndøkhakheinám, av Izlael ezoqam qazømbe-pøovam. Ndøgo andé kao nakhasam-qá bugug me꞉kewagám. (Kel 7:40)

Enzol ezoqam ndigu, nqová. Mbumbukiám namba me꞉yagé, yan manqei-te. Ndigu Mbumbukiam-gí u-aním. Khøuwa kopoav, ezoqa kopømba mbaín, tizømetupat. Geté khøuwa kopokopo-te, ndigu ezoqa nøme, ndizø-fakhânám.

Ndigu Mbumbukiam-qá sasae ndøgoatún, av ndego ge꞉khofosumatun. Neka ndigu Mbumbukiam-gi ezoqam, gèzø-keogé. (Kel 12:6-11; Iblu 1:14).

Khøuwa nøme, Mbumbukiam, enzol ezoqam, ezoqa nøme-te, teqá manqat manqate-qa ndøkhofosumatún. (Met 2:13; Luk 1:26, 2:9; Kel 27:23).

Enzol ezoqa kandakanda, nøme Maekól (Zud 9),

neka nøme Gebliél (Luk 1:19, 26).

Etoam matev, Mbumbukiam-te, ndøgo ike manqát, te-te. Ibugukhokhof Izlael ezoqam, Mbumbukiam-te etoam matev gone nonqo, søvakha gigiap mboløvusumám neka gigiap o moni vømbō-etoumam.

Neka guguna manqat ndøgo, Mbumbukiam Mozes gembo-etoam, āv qane-eín nqǽgo: Enqoni-us ezoqa tekhakhæv, ndego Mbumbukiam-te etoam matev begó. (Met 8:4)

Até ní-a, kopømbaqapé, Mbumbukiam-te etoam matev tizigonem. Ndǿgo, moni o gigiap, Mbumbukiam-qa sasae gone nonqo tizi-etøomem. Taqa yaq-te, 2 Ko 9:7 āv qane-eín nqǽgo: Gekha ezoqām ndego, khanakhanakh-us nde-etoam, Mbumbukiam kukú, te-te.

Ta khagus ndøgo, ma Yesu nøme pave, tae mutui-te gitøkewem, ndego tegí paev ezoqam tuelv namba me꞉goám. Ta khøuwa-te ndøgo, Zu ezoqam-qa *Pasova khøuwa ndøngáz. Yaq lou gi꞉logat, Yesu flawa ndøndapáz neka izam nonqo waen-us vø̄ndap. Yaq āv gezømbe-eín nqǽgo, “Nqanek noqá khá. No nónqonqotáv. Neka nqanek noqá kóuk. Ezoqa kopoav zapayá qanéwá. Zo matev āv tønegó. Yaq no zonømbé-matøvememát.” Até ndakín-a, ni Klisten ezoqam, matev āv tabizi꞉-matanám. Ndøgo niqá manqa matev eim nonqó. Pol taqa yaq-te, āv gene-peawám nqǽgo, “Gekha khøuwā ndigu, zo nginik flawa tozolouzat neka nqanek waen vozó-izamāt, zo Evezøza-qá løvøte-qa yaq-té zøté-zømasát, atema ekezan vǿgeāv.” Nqanek matev, gigiap-qapé, Klisten bawan mokho-te.

Nupøkhán mbá, Yesu fakhaneav ndøgoám, ndego *Mbumbukiam-ge manqa vevezam ezoqam, Deniel, Ezoqam-gé Yo me꞉manqatám. Ngenek ezoqam, kawa ezoqam ndǿgeáv, neka ezoqa ewaqape vøzømbó-kawaevtāt. Neka teqa *megeat matev, oskia ndǿgoát.

Yesu Ezoqam-ge Yo-qa yaq-te ge꞉-einin, ndego ekezan me꞉manqatám. Ta mokho-te ndøgo, ndego ezoqa āv genezømás nqǽgo: Mbumbukiam ndokhofotáv. Neka ndego iz kandambaqapé. Yesu ndego, Mbumbukiám. Geté ndego ùni møndæ-ezoqam-év, av ni nqazi꞉gu.

Nginik Felisi ezoqam, ezoqa kandakandá, Zu ezoqam mokho-te. Ndigu āv gini-matavupám nqǽgo: Ezoqa Mozes-qa guguna manqat neka khafeap vinivinimba nøme timbopavat, ndigu go꞉-aomem, yaq Mbumbukiam-qa bøi-te, ndǿgo tiní-eqeieqei-éz. Ndigu gè꞉khambuvupám, neka āv gini-matavupám nqǽgo: Ekeza yage matev, eqeieqeí, geté ezoqa nøme-qa matev, soqaín. Ndigu guliguli matev, ezoqa ewaqape-qá bøi-té ginø-matønumám. Yaq ezoqa ewaqape, tìabezømbe-vizáp. Geté Yesu tiqa matev, mø̀ndæ-otév. Ndego mø̀ndøqeív, av nqægo: Tiqa matev matanam, ngusum-te mbá qazøgó. Geté mokho-te ndøugu, ndigu soqaín.

Vaev-te, nginik Felisi ezoqam, *Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam namba, Yesu, løvøwe-qa ndøgoám. (Met 3:7-10; 5:20; 15:1-12; Mak 7:1; Zion 8:3)

Felo ndego, *Izip ezoqam-gé kawa kandambaqapé. Baebol khøuwa-te, Izip ezoqam-gi kawakawa-za, iz Felo zø-akhaemám. Ta khøuwa-te ndøgo, Izip ezoqam-qa matev āv qanegoám nqǽgo: Felo kopo ate teyagat, ndego andé Mbumbukiam mé꞉vewát. Gigiap neka manqei ate ndægo, teqa ndøgoám, neka ezoqa ate gi꞉goam, tegi vø̄goam. (Kel 7:9-21; Lom 9:17; Iblu 11:24)

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Khøuwa kandakanda, 2) Flawa poponøvemav louzi matev.

Glik manqei, Glik ezoqam-qá manqeí. Meditelenien ndaola-té qagó. Ta khøuwa-te ndøgo, Glik manqei-qa iz, Akaya mbo-akhaemám. Geté até Masedoniá-ya, Glik ezoqam-qá manqei ndøgoám. Glik manqei-qa taon vinivinimba, nqánek: Filipai neka Tesalonika neka Belia neka Atens neka Kolin. Pol, ndego Keliso-ge u-anem, manqei vinivinimba ge-okhoam, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat ge꞉zømesimam, ndego até ta taon-te ndøgó-a, vø̄yageapam.

Glik ezoqam, Glik manqat ndømanqaté. Yesu-qa khøuwa-te, ezoqa kopoáv, Meditelenien ndaola avønin-te, ekeza manqat vinivinimba ndømanqatám, neka até Glik manqát-a, vø̄manqatam. Ta khøuwa-te ndøgo, Glik manqat, zøtezat ezoqam-qá manqat ndøgoám. Mbuk kopoáv, Glik manqát qane-peaupám. Até *Niu Testamén-a, ibugukhokhof, Glik manqat-té ginø-peaomém. Pol manqei vinivinimba-te ge-okhoam, ndego *bawan vini-ak namba, Glik manqát gezømbe-manqatám. Zapa ndǿgo, ndigu teqa *Iblu neka Alameik manqat, zøtezateáv.

Glik manqat peawam, bugug av nqǽgo:

Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος.

Ni kopømba mbaín, uni tizi꞉nøten, Gog neka Magog gekha mē꞉manqate, Manqat Qandoveveam 20:8 mokho-te. Zøtezat ezoqa nøme ndimatavap, ndøgo bawan-qá izíz. Geté nøme ndimatavap, Gog neka Magog, andé yaya etæ manqát. Ndøgo Mbumbukiam-gí qaqa ezoqam ate ndi꞉gu me꞉manqaté.

Bavokho-qape sa nqánek: Nakhag ndøgo, Manqat Qandoveveam 20:7-10 ndæmanqate, kopømba mbaín, nakhamas-te mba tøfakhan. Zapa ndǿgo, ta nakhag ndøgo, sa ndǿgo tøméfakhán, Saitan viav wan taosen teløvønøvupat, yaq taqa zita-te, nqawa vømbó-nqovozømēm. (Veve 20:1-10)

Gol ndigu, *auli gigiáp. Khagi khakhavá. Taqa fia kandambá tantáv.

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Sodom neka Gomola.

Zu ezoqam, nakhei angana ate ndi꞉gu, ndakinak qaniap, khøuwa eit tømøzø-ndapat, angana-gí gigiap ov ngusum zøqogavatún. Mbumbukiam ekezan zø-eín, matev tigunem. Ndøgo tiqá khakhatáp, av nqægo, ndigu Mbumbukiam-gí. Nqanek matev ndǿgo tøngáz, Mbumbukiam Eibleem namba poev ge-unimanqatin. (Gen 17:9-14; Kel 7:8)

Nqanek matev zapaya, ezoqa Zu ezoqam, ngusu qogøzat ezoqam zø-akhaemám. Até Yesú-a, Zu ezoqam ndøgoám, neka até ndegó-a, ngusum vømbō-kepøtøzem. (Luk 2:21)

Yesu yan-te geqavig, yaq taqa zita-te, ezoqa teqa manqat, *bawan vini-ak gi꞉zømesimam, Zu ezoqa nøme, āv gini-manqatám nqǽgo: Bawan vini-ak tøzø-pøovat, ti-Klisten-ezoqam-ez, ndigu bugukhokhof, bètøkhæ-Zu-ezoqam-éz, neka ngusu bezø̄qogaz. Geté Pol tiqa manqat unimanqatinteáv. Ndego āv gene-peawám nqǽgo: Ezoqa ndigu, Zu bawan-ak mbain ndigu, kopømbaqapé, ngusu qogøzatav tøgoat. Gekha ezoqām ndego, poev tømbogoat, tekhandi꞉v, ndego matev kopo mba bembogó: Ndego Yesu Keliso be-unimanqatín.

Hos ndugu, gigiap kandambaqapú. Tuqa bazaføgakh, andé kandambá. Ezoqa kopømbaqapé, to꞉qom, sasa ndǿtēit. Baebol khøuwa-te ndøgo, hos, kawakawa-za neka nakhag ezoqam mba zøgoát. Ndigu nakhag me꞉-okhoám neka søvakha fouzu nonqo or gigiap qanøyam nonqo vøzø̄goam. Ezoqa nøme, manqei khagua wil-us zøgoám, hos gulivupam.

Hos-qa nqovønqova, Zems 3:3 avønin-té qagó.

Hosana ndøgo, Iblu manqát. Ibugukhokhof, taqa manqa mokho nqánek, “Gìnitøké” o “Gèkhandín, ni.” Geté vaev-te, nqanek manqat, mø̀ndømø-khoum-manqát, ate av-té, Kuni manqat-te “Ike꞉” toqote-akhaemat.

Iblu ezoqam, Izlael ezoqam-qá iz nømé. Neka tiqa iz nøme, Zu ezoqám. Ibugukhokhof, até Eibleém-a, tegi ezoqam namba, Iblu ezoqam zø-akhaemám. (Gen 39:14; Exo 2:6-7, 5:3)

Nginik Iblu ezoqam, Iblu manqat ndømanqatám. Até ndakín-a, Izlael manqei-te, ndigu Iblu manqat ndømanqaté. Geté Yesu-qa khøuwa-te, ezoqa kopoáv, ekeza Iblu manqat gè-ivøvém, neka Alameik manqat ndømanqatám. Taqa manqa wag, andé kopó. Geté vinivinimba, mø̀ndømbo-goám. Geté ezoqa nqanek manqat, até Iblu manqat mbo-akhaemám. Até Yesú-a, Alameik manqat ndømanqatám.

*Niu Testamen mokho-te, manqat kopokopo nøme ndø̂gó, Iblu o Alameik manqat-te. Toqonǿqeív ndǿgo: Met 27:46, Mak 5:41; 15:34; Zion 1:38; 19:20; 20:16.

*Niu Testamen mbuk mokho-te, pepa nøme, ‘Iblu’ mbo-akhayám. Taqa yaq-te, ovøyam manqat nøme, ndø̂gó, ta pepa-qa megeat manqat-qase mokho-te.

(Kel 6:1; 2 Ko 11:22; Filip 3:5)

Ol Testamen, ibugukhokhof, Iblu manqat-té ginø-peaomém. Iblu peawam-qa bugug av nqǽgo: בְּרֵאשִׁ֖ית ‫בָּרָ֣א ‫אֱלֹהִ֑ים ‫אֵ֥ת ‫הַשָּׁמַ֖יִם ‫וְאֵ֥ת ‫הָאָֽרֶץ

Ibøkha ndøgo, ezoqa nøme ‘lano’ mbo-akhayám. Ibøkha neka lano, gigiap kopó. Vinivinimba mbaín.

Zion, ndego ibøkha iz etoam ezoqam, Zoden kea-te ezoqa kopoáv, ibøkha iz gezø-etoumam. Ndego ezoqa āv gezømbe-manqatám nqǽgo: Ndigu bèqambúz, neka ibøkha iz bē-upøgim. Yaq Mbumbukiam tiqa manqa-zapazapa, segembøé-navøém. Yaq Zion ndigu ibøkha-te vø̄geosam. (Met 3:5-6; Mak 1:4-5)

Até Yesú-a, Zion-te ibøkha iz vømøndō-ndap. Ndego ta mokho-te ndøgo, ezoqa āv genezømás nqǽgo: Ndego matev ùni mbøepavám, av Mbumbukiam ndømbøe-poev. (Met 3:13-16; Mak 1:9-11; Luk 3:21-23)

Yesu yan-te, okhokho-té genøqavíg. Ndego bugukhokhof tegi paev ezoqam, āv gezømbe-eín nqǽgo: Bawabawan ate ndækhazet, sozó-okhoát, ezoqa noqa manqat vømē-zømesim, yaq ndigu bemø̄-nogi-paev-ezoqam-ez. Yaq ibøkha iz zozǿ-etoumát, Tat-qā iz-tē, neka Yo-qā iz-tē, neka Nqova Mbomambaqape-qā iz-tè. Ezoqa ndego ibøkha iz tendap, ndego ta mokho-te, āv gené-unimanqatín nqǽgo: Teqa awenege yage matev, mø̀ndønaním, Yesu namba, ndego tae mutui-te genanim. Yaq Yesu nqawa gekhandi꞉v, ta mokho-te ndøgo, ngenek ezoqam, ndakin yage ndakinak ndøndáp. (Lom 6:3-8; Gal 3:27)

Ilaiza ndego, *Mbumbukiam-gé manqa vevezam ezoqam ndøgoám. Ndego nanimateáv. Geté Mbumbukiam, yan-té genøndáf. Khandín. Ilaiza-qa emanqat nqánek: 1 King 17–19; 2 King 1–2.

Isao ndego, *Aezek neka Lebeka, tigé yó. Tege eveqase-qa iz, *Zekóp. Nginik ezoqa menas, qaqangeáp. Isao, teqa iz-qa manqa mokho, ‘Kha su-ús.’ Isao-qa poev kandambaqape ndǿgo tøgoám, leg-te te-okhoat neka søvakha vǿfouzāt. Geté Mbumbukiam-qa matev mbomømboma-qa yaq-te, ndego matavapøteáv. Ndøgo gigiap-qasé, te-te. Yaq nakémbá, khøuwa nøme, ndego søvakha fouzu-te gendoqavan neka ifin-qape vømbōvin, ndego Mbumbukiam-qa matev mbomømboma gèwí, ta matev ndøgo, ndego amba te-upaɨn, ndego yo-khøuwa ndego. Lou ndape nonqo me꞉wí. (Gen 25:19-34; 27:1-40; Lom 9:10-13; Iblu 11:20; 12:16-17)

Isao-gi zi, Edom ezoqám.

Isop ndøgo, tae-qase-qá íz. Ta tae-qa tang, khasøkhasís neka taqa esokho khøogáp. Ta khøuwa-te ndøgo, enzol ezoqam Izip ezoqam-gi nakhei angana ate gi꞉goam, ndigu bugukhokhof giqanat, pakhapakha gezø-khaneam, Izlael ezoqam, sip-qa kouk, mboqog-te, isop táe gini-gɨ꞉mám. (Nqovønqova taqa yaq-te, Iblu 11:28 avønin-té qonǿqeív.) Yaq ndego enzol ezoqam, Izlael ezoqam-gi nakhei angana, pakhapakha khaneapøteáv.

Neka *Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, sip-qa kouk, *mboges-te go꞉pomoemam, ma Mbumbukiam Izlael ezoqa namba, poev ge꞉-unimanqatin, neka khøuwa nøme, ezoqam-te vō꞉pomoemam, tiqa manqa-zapazapa sunguzam nonqo, ndigu isop táe gini-matønumám.

Iv ndugu, *Adam-gú zás. Mbumbukiam manqei-qape ande ge꞉khakheinam, bugukhokhof ezoqam, gekhakheinøvem, Adám. Yaq Mbumbukiam sanqa kopo mbokhaozó, sævam vømbø̄e-khakheinøvem.

Vaev-te, ngunuk Iv, Mbumbukiam-qa manqat, gè-ogí, neka Saitan-qá manqat mbopáev. Yaq tae nøme-qa nanga, taqa yaq-te Mbumbukiam gezømbe-ein, khafeāp tilog, ndugu sègelóg. Yaq nøme, zivis mbo-etoám. Yaq até ndegó-a, vø̄log. (Gen 2:21–3:24; 1 Ko 11:12; 2 Ko 11:3; 1 Tim 2:13)

Adam neka Iv, tigi nakhei angana, tiqa yaq-te, Baebol mokho-te nqøu-peawap, ngínik: Kein neka Eibol neka Set.

Izip ndøgo, manqei kandambaqapé. Izlael manqei avønin-té qagó, neka Meditelenien ndaola-té qagó.

Baebol khøuwa-te, Izip-gi kawakawa-za, *Felo zø-akhaemám. Izlael ezoqam, Izip manqei-te, *yaq-fia mbain sasae ezoqam ndøgoám. Andé pingim-ák. Nupøkhán mbá. Viav 400́, ate qægoam. Emanqat taqa yaq-te, Eksodus (Exodus) 1́ qanøngáz.

Vaev-te, Yesu geqan, yaq *Elod løvøwe-qa gembogoam, Yesu-gi evøndipakha, Izip manqei-té ginø-khokhóz, te namba, atema Elod vø̄nanim.

Izlael, *Zekop-qá iz nømé. Nqanek iz, Mbumbukiam mbo-akhá. (Gen 32:22-32)

Taqa zita-te, tegi zi ate gi꞉goam, Izlael ezoqam zø-akhaemám, neka tiqa manqei, Izlael manqei vømbō-akhaemam. Iziz nøme, ndizø-akhayam, *Zu ezoqám neka *Iblu ezoqám. Nginik ezoqam namba, Mbumbukiam, poev ndø-unimanqatín, av nqægo: Ndigu tegí ezoqam ndǿgoát.

Izlael ezoqam-ge kawa ezoqam, Solomon, genanim, yaq tiqa manqei gèqatá, yaq qatoat nøme, Izlael manqei mbo-akhaemám neka nøme, Zuda manqei vømbō-akhaemam.

Até Yesú-a, ndego Izlael ezoqam ndøgoám neka Izlael manqei-te vø̄yagam.

Wawaq av nqægo, kawa ezoqam-qá khakhatáp. Ndøgo ezoqa, āv qane-zømesimám nqǽgo: Ngenek ezoqam, iz-akhaé. Kopømbaqapé, tezømbo-kawaevtat. Nqanek wawaq, gól neka nandi fia kandakandá gini-khakheinumám.

Yesu manqa ovøyam-te giveem, nakhag ezoqam, otøotam me꞉vewém. Ndigu gumbag fakiafakia-us ndø-ogeaném, kawa-te vømbø̄e-uzim. Andé kawa ezoqam-qá wawáq.

(Nqovønqova, kawa ezoqam-qa wawaq-qa yaq-te, Veve 4:4 avønin-té qagó.)

Kein ndego, *Adam neka *Iv, tigé yo-khøuwá. Ndego khae ogekhæm ezoqam ndøgoám. Tege eveqase, *Eiból. Khøuwa nøme, Eibol Mbumbukiam-te sip geløvusam, Kein pakhapakha mbokhaná. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam Eibol-qa etoam matev, gèkhatiú. Geté Kein-qa, gèsanqáo. Eibol sip ndøzitág, Mbumbukiam vømbō-etoam. Geté Kein-qa etoam matev, Mbumbukiam-te, avøe gigiap mba ndøgoám. (Gen 4; Iblu 11:4; 1 Zion 3:11-12; Zud 11)

Izlael ezoqam-qa manqei, ibugukhokhof, iz Keinan ndøgoám. Mbumbukiam *Eibleem ta manqei-te ndǿgo tenø-itú. Ta khøuwa-te ndøgo, nqanek manqei-te, Keinan ezoqam ndøyagám. Nginik ezoqam, manqa-zapazapa-ús. Toqonǿqeív ndǿgo: *Sodom neka Gomola. (Gen 11:31, 13:12-13; Kel 7:11, 13:19)

Keliso, ndøgo Glik manqát. Manqa mokho até kopó, av *Mesaya ndægo. Taqa manqa mokho nqánek, “Ezoqam ndego, oil gimbøe-qouzim.” *Ol Testamen khøuwa-te, *Mbumbukiam-gi manqa vevezam ezoqam, Zu ezoqam-gi kawakawa-za neka *Mbumbukiam-gi iziz ezoqa kandakanda, tiqa kawa-te, oil mo꞉qouzimín, ndigu tiqa sasae gingazemɨn. Ndøgo khakhatáp, av nqægo, ngenek ezoqam, Mbumbukiam ekezan ndøvé, iz av nqægo te꞉ndap.

Yesu, iz Keliso ndimbo-akhayam, zapa ndǿgo: Ezoqam ndégo, Mbumbukiam ibugukhokhof manqa mbusa geve, kawa ezoqam tendo-khofotav, ekeza ezoqam tekhandi꞉z. (Met 1:1; Luk 2:11; Zion 17:3; Iblu 9:28)

Ovøyam manqat nøme, toqonǿqeív ndǿgo: *Mesaya

Yesu Keliso manqei-qape-te geyagam, neka ezoqa tuelv vø̄vevesam, ndego nginik, tegí u-anim zø-akhaemám (Met 10:1-4, Mak 3:13-19, Luk 6:12-16; Kel 1:26; 15:22). Nginik Keliso-gi u-anim, iz nøme, Yesu-gí paev ezoqam zø-akhaemám. Geté Yesu-gi paev ezoqa nøme, mø̀ndøgoám.

Nginik Keliso-gi u-anim, Yesu namba oskia me꞉goám, neka ndego vø̄e-zømesimam. Yaq ndego bazaføgakh zø-etoám, enqoni-us ezoqam vø̄khakheinøvemam, neka nqova soqøsoqa ezoqam-qa mokho-te gu꞉goam, vøzø̄-ngeasumam.

Yesu genanim, yaq nqawa vø̄khandi꞉v, nginik ezoqam, ekeza bøí giniqeivím. Yaq Yesu nginik manqei vinivinimba-té genø-khofosám, ezoqa Manqat Mbomambaqape bemē-zømesim (Luk 24:48, Zion 15:27; Kel 3:15). Vaev-te, nginik u-anim, mø̀ndømø-tigi-megetapak-éz, ndigu Yesu gi-unimanqatintam.

Yesu yan-te geqavig, yaq taqa zita-te, até ezoqa nømé-a, Keliso-gi u-anim vøzø̄-akhaemam. Ezoqa nøme Pól, neka nøme Banabás. Mbumbukiam até nginik ezoqám-a, teqa sasae gone nonqo vøzø̄-akha.

Kemol ndugu, gigiap kandambaqapú. Ngunuk kopømbaqapé, gigiap kandambaqape segé-qaná neka ezoqa vǿqanaō. Leg-av manqei-te toqo-okhoat, yaq kemol-qa tøke kandambá. Zapa ndǿgo, ndugu kopømbaqapé, ibøkha kandambaqapé sege-izamɨ́n. Yaq vaev-te, leg-av manqei-te, ma ibøkha mbain ndøgo, ndugu khøuwa andé kandambá segé-okhoát, oskia ndøgo, ibøkha nøme izumav tugoat.

Kemol-qa nqovønqova, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

Klisten ezoqam, taqa manqa mokho nqánek, “Keliso-gí ezoqám.” Yaq nakémbá, gekha ezoqām ndigu, ekeza kha Klisten ezoqam ndivewe, ndigu Yesu *Keliso, ùni bembøepáev.

Ezoqa ndigu Yesu ndimbopaev, Klisten iz ndizø-akhayam, matev Antiok taon-té qangáz. (Kel 11:26).

Kopa ndøgo, *auli gigiáp. Khagi køkóuk. Kopa moni, tiqa fia andé khapémbá.

Baebol khøuwa-te, ngusu enqoni vinivinimba, ‘Leprosi’ mbo-akhaemám. Nøme ndøgo, nqamáv, neka nøme tøpuiáp, neka nøme kha keføtáp, neka nøme asavím. Enqoni nøme av nqægo taqagoat, até ezoqa nømé-a, kopømbaqapé segéndáp. Ezoqa ndigu, enqoni av nqægo qazøgoam, Zu ezoqam-qa guguna manqat, ezoqa soqøsoqa me꞉zæbám. Khavim-ús. Yaq ndigu kopømba mbaín, vemiav-te tiyagat. Geté qambaqapé giabetøndo-yagé, ezoqa mbain-te ndøgo. Neka ndigu ndabua keqageap be-uzáp. Ndigu tiqa manqa-nqa neka kesov, bègutám, neka ‘khavi khavim-us’ bē-akhayam, ezoqa nøme tiqa avønin-te ti-okhoat.

Ezoqa enqoni av nqægo qambogoam, yaq tekhakhæv, *Mbumbukiam-gé iziz ezoqam-té geabenøwáv, ndego bēqeiv, av nqægo, teqa enqoni uni pembøē-navøem-a. Uni tømbøe-navøem, yaq ngenek ezoqam, Zu ezoqam-qá matev bembopáev, av Mbumbukiam Mozes gembøe-ein. Yaq taqa zita-te, kopømbaqapé, ekeza ezoqam-te nqawa tevesez. (Lev 14; Met 8:1-4; Luk 17:11-19)

Mbumbukiam, ndego ndaføyamba-qapé. Yaq ndego Izlael ezoqam, āv gezømbe-eín nqǽgo: Ndigu bæbæs-qape begó, teqa avønin-te tizav, teqa iz eqawat nonqo. Zu ezoqam, løvøte ezoqam-qa kha gekhanazɨn, o sævam yokea guiqeivɨn o nakhasa gui-ovaɨn, o anganeam khanqan qambo-qoiin, o ezoqa kha sisi tømbogoat, o lou gelogɨn, eqeieqei mbain ndøgo, Mbumbukiam-qa bøi-te, yaq ndigu andé ge-khavim-us-ezɨ́n. Zu ezoqam av ngi꞉gu, kopømba mbaín, *Mbumbukiam-qa khoev-te o guliguli khoev-te ti-oz. Yaq nqawa bæbæs gone nonqo, Zu ezoqam av ngi꞉gu, elavøqase bèzømbøkhæ-auwamát, yaq kha bēsunguzat, av tiqa matev qazømbe-goam. Yaq taqa zita-te, ndigu Mbumbukiam-te, søvakha gigiap beløvusamát. (Mak 1:44; Luk 2:22; Zion 2:6)

Yesu-qa khøuwa-te, Felisi ezoqam neka Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam, matev vinivinimba nøme mo꞉-awám. Khamasim, Zu ezoqam, lou okhokho-té giabenølóg. Ndigu bugukhokhof zenda, matev vini-té giabetøkhæ-sunguzát, ndigu uni betē-bæbæs-ez, Mbumbukiam-qa bøi-te. Yesu tiqa manqat unimanqatinteáv. Zapa ndǿgo, tiqa poev, Mbumbukiam-qa bøi-te ti-eqeieqei-ez, ngusum-te mbá qazøgoám. Taqa yaq-te, Yesu āv gene-eín nqǽgo: Gekha gigiāp ndøgo, ezoqam-te ndø-oev, ndøgo kopømba mbaín, te꞉-manqa-zapa-us-ev, Mbumbukiam-qa bøi-te. Geté ezoqam ndǿgo tené-manqa-zapa-us-év, matev neka manqat ndøgo, te-te ndøndo-fakhate. (Mak 7:1-23; Kel 10:15; Lom 14:14)

Yesu manqei-qape-ge khandi etoam ezoqam, timbøe-akhayám ndǿgo: Ndego tae mutui-te genanim, ndego ni ezoqam, ni amba tizi-soqoenɨn, nakhoa nimboqoá. Yaq ni kopømbaqapé, sizí-khandí꞉n. Zapa ndǿgo, ndego niqa manqa-zapazapa-qa yaq-fia, ta zapaya ni amba tizi-soqoenɨn, ekeza kha-té genøndáp. Yaq ta mokho-te ndøgo, gekha ezoqām ndigu, ti-unimanqatintat, av nqægo, Yesu tiqa manqa-zapazapa evøzam nonqo genanim, Mbumbukiam tiqa manqa-zapazapa, segembøé-navøém. Yaq ndigu Mbumbukiam-qa bøi-te, gé-eqeieqei-éz, neka vǿkhandī꞉z.

*Yesu-qa iz, taqa manqa mokho nqánek, “Mbumbukiam, khandi etoam ezoqám.”

Ezoqa toqo-khandi꞉v, ndǿgo, ezoqam matev soqain tømbo-fakhan, yaq ndego qoqa matev matanam mokho-te, khandi nqawa tendap. Mbumbukiam ni matev, āv tinimbi-matanám. Ezoqa ndigu, manqa-zapazapa matanam-te neka Saitan-qa bazaføgakh mokho-te ndu꞉gu, yaq Yesu-te tizav, ndego génqovotáz, khandi ndakinak vøzǿ-etoām. (Luk 2:30; 3:6; Kel 28:28; Tait 3:4-5)

Ezoqam ndego, ni ndekhandi꞉nat, ndego *khandi etoam ezoqám.

Zu ezoqam, ndigu viav kopo mokho-te ndøugu, khøuwa kandakanda vinivinimbá ndøzøgo. Ta khøuwa-te ndøgo, ndigu Mbumbukiam-qá matev mbomømboma mbomatavupatún, ndego bugukhokhof khøuwa gezøgo. Zu ezoqam-gi khøuwa kandakanda, taqa yaq-te *Niu Testamen ndæmanqate, nqánek:

Layon ndego, gigiap khobos-qapé. Møe-ús. Teqa avønin-te toqofaqakh, yaq segé-loutáq.

Leg-av manqei-te ndøgo, tae kandakanda mbaín neka gagayag mbaín. Ndivind mbá neka tae khasøkhasis kopokopo mba mú꞉pøét. Neka leg-av manqei-te ndøgo, ibøkha andé mbaín.

Leiab ndugu, Zeliko taon-té guyagám. Ngunuk mambe sævam ndøgoám. Tuqa khoev, taon uta-qape-té qawevám. Izlael ezoqam-gi bøibøi-anim, Zeliko taon-te gizav, yaq taon megetapak, mø̀ndøyogém. Yaq ndigu gavem-qa ndøgoám. Geté Leiab, gèkhonáb, yaq ndigu vø̄khokhoz. Ngunuk tuni-matanám ndǿgo: Ndugu āv guni-unimanqatintám nqǽgo: Izlael ezoqam-ge Mbumbukiam, ndego Mbumbukiam-aním, neka teqa bazaføgakh, ekeza mbumbuk-qa bazaføgakh, ùnime꞉-løvuám. Ndego Mbumbukiam, Izlael ezoqam gezǿtøké, yaq ndigu Zeliko ezoqam vǿpitāz. Yaq Izlael ezoqam, Zeliko taon-te gizav, ndigu ngunuk Leiab, tegi evøndipakha neka namba qazan namba, zitøgeáv. Yaq ndigu kopømbaqapé, Izlael ezoqam namba tiyagat. Vaev-te ndøgo, ngunuk Leiab, Izlael ezoqam ndøndáf. Yaq ndugu mø̀ndømø-Deivid-gú-zupuka-zapa-év, yaq te mokho-te, até Yesú-a, vømø̄-tegu-zupuka-zapa-ev.

Lom ndøgo, taon kandambaqape-qá íz. Itali manqei-té qagó. Ta khøuwa-te ndøgo, *Niu Testamen gipeaumam, gaman kawakawa-za, ndǿgo tiyagám. Até *Sizá-ya, ndego Lom ezoqam-gi kawa kandambaqape, ndøgo vø̄yagam. Nginik Lom ezoqam, bawan vinivinimba-qá manqei ndø-upøgimám, neka ezoqa vøzømbō-kawaeztam. Até Izlael manqeí-a, vø̄ndapem. Yaq ndigu ezoqam, ma nqanek manqei vinivinimba gi꞉yageapam, Lom ezoqam, teks moni bezø-etoám. Kandambá. Até Izlael manqei-té-a, Lom nakhag ezoqam neka gaman ezoqam, kandambá gigoam. (Met 8:5-13; 22:17; Zion 18:28)

Pol, ndego Keliso-ge u-anem, Zu ezoqam ndøgoám, geté ndego até Lom mo-manqei-anem vø̄goam. (Kel 16:37-39; 22:25-28)

Pol-qa pepa nøme, ndego Lom ezoqam-té genø-peawám. (Lom 1:7)

Vaev-te, Pol gimøvøinam, Lom gaman ezoqam, Lom taon-té ginøndafém. Yaq ndøgo, ndego ndimbula ezoqam ndøgoám. Geté unimanqatín, ndego ekezan, Lom taon-te gone-qa ndøgoám. (Kel 19:21; 23:11; 28:14; Filip 1:13)

Ta taon-te ndøgo, Pol pepa nøme ndøpeaumám, Klisten bawan vinivinimba-te vø̄khofotumam. Pepa Lom taon-te gepeaumam nqánek: Efesūs neka Filipaī neka Kolosī neka 2 Timoti.

Lot ndego, Eibleem-gé eveqase-gé yó. Ndego *Sodom taon-té geyagám. Mbumbukiam Sodom neka Gomola taon gengiu, ezoqam-qa manqa-zapazapa zapaya, yaq Lot zas neka tegi nakhei mbasi menas namba, gèkhokhóz. Geté Lot-gu zas, mø̀ndø-qambún, taon-te vø̄kewag. Yaq ndugu gèmø-ngalam-év. Andé uk me꞉wuøeám. Sège-føgakh-év.

(Gen 12:5; 13:5-13; 19:1-38; Luk 17:28-32; 2 Pita 2:7)

Lou logemav matev ndǿgo, lou logemav toqogoat, yaq khøuwa vøqágoāt, Mbumbukiam-te toqo-guligulimat. Geté leg-te toqo-okhoat neka khokho matev vinivinimba voqógoāt, ndøgo ambá av nqægo, lou logemav matev, av Mbumbukiam ndømbøe-poev.

Zu ezoqam, lou logemav matev, ndǿgo tigonemín, tiqa manqa-zapazapa zapaya, mutøkhop giwanimɨn, neka Mbumbukiam-qa bøi-te, nqawa eqeieqei gone-qa gigonemɨn (Neh 9:1-3). Nøme ndøgo, ndigu lou logemav matev, khøuwa kopo mba me꞉gonemɨ́n, qanaqanus atema khagus, neka nøme ndøgo, khøuwa andé møe-mbá tigoat.

Yesu teqa sasae ande ge꞉ngaz, ndego leg-av manqei-té genøwáv, lou logemav matev vømø̄go. Khøuwa fotí, ate gi꞉goam. Yaq Saitan ge꞉khamasimam, ndego tatak vitiáv (Met 4:1-2, Luk 4:1-2).

Taqa zita-te, Yesu-qa yaq-te, manqat nøme mbaín, av nqægo, ndego lou logemav matev ndøgō. Yaq ezoqa gimbo-bevupam, av nqægo, gekha zapā ndego tegi paev ezoqam namba lou logemav matev gonemav gigoam, ndego āv gezømbe-eín nqǽgo: Vaev-te ndøgo, ndigu lou logemav matev ndø̀goát, gete ndego ti namba ate te꞉goat, ndigu khanakhanakh mba ndǿgoát, neka kopømba mbaín, lou logemav matev tigoat neka mutøkhop vǿwaniapāt. (Met 9:14-15; Luk 5:33-35)

Yesu-qa khøuwa-te, Zu ezoqa nøme, lou logemav matev, Tusde-Tusde neka Tesde-Tesde ndøgoám. Geté Yesu khanakhanakh mbaín, Felisi ezoqam-qa lou logemav matev-qa yaq-te. Zapa ndǿgo, ndigu oskia, gè꞉khambuvupám. (Met 6:16-18)

Bugukhokhof Klisten ezoqam, lou logemav matev, tigonemɨ́n ndǿgo, Klisten megetapak neka nømendim ezoqam, sasae-te gi꞉-abɨn (Kel 13:2-3; 14:23), o matavap loloakh-qa o ezoqa zapaya gi꞉guligulimemɨn, o Mbumbukiam gekha matev nøme-qa yaq-te gimbøe-vi꞉memɨn (Kel 12:5; 27:1-38), o sasae ndakinak nonqo, gi꞉khakheinømemɨn.

Lou-qasis ndøgo, ma Mbumbukiam-te *etoam matev gi꞉goam, kopoav ndøgo, nandí gini-khakheinumám. Geté nøme ndøgo, auli gigiap o gól gini-khakheinumám. *Mbumbukiam-gi iziz ezoqam mbá, kopømba ndigu, Mbumbukiam-te etoam matev av nqægo tigoat. Ezoqa nøme-te, khafeáp. Geté ezoqa nøme kopømbaqapé, gigiap ti-upøgimat ti-te, Mbumbukiam-te etoam matev gone nonqo.

Lou-qasis vinivinimba, Mbumbukiam-te etoam matev gone nonqo, nqánek:

1) Lou-qasis ndøgo, ma Mbumbukiam-te, søvakha gigiap go꞉løvusumam. Matev av nqægo, Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, ezoqam-qa manqa-zapazapa evøzam nonqo ndømatønumám. Nqovønqova taqa yaq-te, Iblu 5:1 avønin-té qonǿqeív.

2) Lou-qasis nøme, ma Mbumbukiam-te etoam matev gi꞉goam, ndøgo khasøkhasís. Ndøgo gigiap sisip mbomømboma mboqotam nonqó. Matev av nqægo, Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, Mbumbukiam-qá iz eqawat nonqo ndøgoám.

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Gog neka Magog.

Mana ndǿgo, lou ndøgo, *Izlael ezoqam, *leg-av manqei-te gilogam, ndøgo Mbumbukiam gezø-etoumam. Ndøgo khasøkhasís neka papaqa-papaqá. Bugug andé nanga-qasís. Ndøgo khaiya-té qando-o꞉eám. Lovølová. Yaq qanaqanus qando-nqoeɨn, Izlael ezoqam, manqei-té ginø-møvøememɨ́n. (Exo 16:14-21; Num 11:7-9, Zion 6:31, 49; Iblu 9:4; Veve 2:17)

Mbumbukiam-qa Manqat, manqa-sisi-qa yaq-te ndæmanqate, ndøgo até nqánek qane-manqaté: Bevem matev neka løvøyap matev neka wanda matev neka kha somømbem matev neka mbasønakhei manqa-sisi matev neka khofoe matev neka nqeia matev neka yakhav vøqeizam matev neka mapøisøkha upøgim matev neka gekha matev av nqægo nøme ndøgot. Nqanek matev ate ndægo, ùnime꞉-soqá, Mbumbukiam-qa bøi-te. Ndego yaq-fia, ndø̀tá, ezoqam-te ndigu, matev av nqægo ndimatanam, ndigu Mbumbukiam-te qambuzaneav tigoat. Zapa ndǿgo, gekha ezoqām ndigu, matev av nqægo ndigut, ndigu ambá av nqǣgo, Mbumbukiam-tē gonotazā, geté ndigu *Saitan neka tegi *nqova soqøsoqa-té gonotazá, ndigu Mbumbukiam-gi qaqa ezoqam ndigu. Qo matev av nqægo toqogo, yaq qo Saitan-qá bazaføgakh-té qonǿ-óq.

Gekha ezoqām ndigu, matev av nqægo gigonem, ndigu zitá giabiti-wuøém, neka āv giabiti-matøvemém nqægo, matev av nqægo, ùnime꞉-soqá, Mbumbukiam-qa bøi-te. Yaq tiqa manqa-zapazapa tivøndøzem, neka Mbumbukiam tanakh manqat timbo-einim, yaq ndego nqanek manqa-zapazapa, segembøé-navøém. Yesu até ta nonqo ndøgó-a, tenenaním.

Até nqanék-a, ùnime꞉-soqá, ezoqam-te toqo-løvøyap, av nqægo, ndigu manqa-sisi ndøgonēm. Neka nøme nqánek: Gekha ezoqām ndigu, Yesu ndi-unimanqatinat, ndigu kopømbaqapé, møe mbaín segéyagát, manqa-sisi-qa yaq-te. Zapa ndǿgo, ni mìzi꞉nøtén, Mbumbukiam-qa bazaføgakh, ùnime꞉-løvuám, *Saitan-qa bazaføgakh.

(Lev 19:31; Deut 18:10-13; Isa 8:19; Jer 27:9; Zech 10:2; 1 Chr 10:13; Kel 8:9-25; 19:17-20; Veve 21:8; 22:15)

Manqat Mbomambaqape, ndǿgo tøne-manqaté, matev ndøgo, Mbumbukiam ibugukhokhof gematønumam, neka ndakin ndematanam, neka megemege-te ndo꞉go, tematanam. Neka ndøgo Yesu-qá emanqát. Yaq nakémbá, até ta mbuk foa ndøgó-a, Metiu neka Mak neka Luk neka Zion gipeaomem, ‘gospel’ mbo-akhayám. Yesu tegi paev ezoqam, āv gezømbe-eín nqǽgo, “Manqei-qape ate nqægo, sozó-okhoát, ezoqa ewaqape, Manqat Mbomambaqape vømē-zømesim.”

Manqa-zapa toqogo, qo Mbumbukiam-qá Manqat qósanqáo. Qo ambá av nqǣgo, teqa manqat qó-ewagāt neka o-mba voqotó-ndapāt. Gekha ezoqām ndego, manqa-zapa ndego, ndego unimanqatinteáv, av nqægo, Mbumbukiam-qa keoge eqeieqei-qapē te-te. Geté ndego ekeza kawa ezoqam gone-qa ndøgó, ekeza yage-qa yaq-te. Ambá ndø̄go, Mbumbukiam tembøe-kawaevtat. Yaq ta mokho-te ndøgo, manqa-zapa matanam ndǿfakhán.

*Adam neka *Iv, Mbumbukiam-qa manqat, unimanqatinteáv. Gè-ogiím. Yaq ta mokho-te ndøgo, manqei-qape-te, manqa-zapa matanam matev ndo-oé, neka løvøte vøndō-oe (Lom 5:12). Zapa ndǿgo, manqa-zapa-qa yaq-fia, løvøté (Lom 6:23). Mbumbukiam, ndego ezoqa eqeieqei-qapé. Manqa-zapa matanam matev, kopømba mbaín, teqa avønin-te tøgoat. Yaq nakémbá, Mbumbukiam Adam neka Iv, gèngeasám, Iden manqei-te, ma teqa avønin-te gi꞉goam (Gen 3).

Manqei-qape-te nqanek, ezoqa kopo mbaín, ndego manqa-zapa-qase goneav qagoam. Yaq nakémbá, ezoqa ewaqape, manqa-zapa-ús. (Lom 3:9-20)

Ni ezoqam, nakhoa mbaín, niqa manqa-zapazapa tizi-evøzømem. Ni mìzi-soqoén. Geté nakhoa, Mbumbukiam ekezan ndømboqoá, Yesu niqa manqa-zapazapa evøzam nonqo, tae mutui-te genanim. Yaq ndakin, gekha ezoqām ndigu, Yesu tigi khandi etoam ezoqam tindafem, gékhandí꞉z. Nakhoa khandi-te, sa nqánek. Nakhoa nøme mbaín. (Lom 5:18-19; 6:23; Zion 1:12)

Masted tae nanga ndigu, ùnime꞉-khasøkhasis-ezám. Geté toqo-zøgeakh, yaq ndigu andé kandambá segé-khouwéz. Andé taé. Nginik tae nanga-qa et, ezoqa lou-té ginø-qouzumatún, taqa mokhov, vø̄-eqeieqei-ɨn. Yesu masted tae nanga, Mbumbukiam-qá Megeat Matev me꞉khamasimám, neka ezoqam-qa unimanqatin, matev vø̄e-khamasimam.

Taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Mbumbukiam-qa Megeat Matev

Mel ndøgo, tae et sisip mbomambaqapé. Taqa fia kandambá. Ezoqa ekeza kha-té ginøgɨ꞉mám. Neka ezoqa genanimin, ndigu mel, aloé namba me꞉tøkuanemɨ́n, neka løvøte ezoqam-qa kha-te vō꞉gɨ꞉mɨn. Até alóe-a, tae ét. Neka ezoqa nøme, nqosøgeap giyogemɨn, mel, *wáen namba me꞉tøkuanemɨ́n, vø̄-izamɨn.

Yesu geqan, yaq nduku gevezoat ezoqam, okha ginduzav, ndigu *gol neka gigiap sisip mbomømboma, mboqotam nonqo, neka mel ndø-upatavún.

Yaq Yesu tae mutui-te gitøkewem, Lom nakhag ezoqam, bugukhokhof, ambá waen mbo-etøomemɨ́n. Mél namba me꞉tøkuaném. Geté Yesu gèmbøeqasí. Neka izeáv. (Mak 15:22-24)

Yesu manqei-pakha-te gi-eoeinam, Nikodemus tae etet sisip mbomømboma ndø-upatavún. Tae etet menas tøkuát, mel neka aloe. Yaq Yesu-qa kha, tae etet sisip mbomømboma namba, ndabua papaqa vø̄e-gutøvem. (Zion 19:39-40)

Ngenek Melkizedek, *Eibleem-qá khøuwa-té geyagam. Ndego Salem taon-ak-gé kawa ezoqam ndøgoám. Vaev-te ndøgo, nqanek Salem taon, mø̀ndømø-Zelusalem-táon. Melkizedek ndego, *Mbumbukiam-gé iziz ezoqam ndøgoám. Ndego khandi miav-ak Mbumbukiam-qá iz ndø-eqatám. Khøuwa nøme, Eibleem nakhag-te gendoqavan, ndøgo kawa ezoqa foa gezøkhana, ndigu *Lot-za gi-upozo, Melkizedek gèmøqát. Yaq Melkizedek, zenda mbøevé, vømbō-guligulim. Yaq Eibleem gigiap ate ndægo, nakhag-te gendo-upøgim, gèqaqá, qaqageap vømø̄-ten, yaq qatoat kopo, Melkizedek vømbō-etoam. (Gen 14:11-20; Iblu 7:1-28)

Iblu pepa-te, āv qane-peawáp nqǽgo: Melkizedek, ndego *Mbumbukiam-gé iziz ezoqa kandambaqape ndøgoám. Teqa matev mø̀ndø-løvuám, ndigu Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, ndigu *Elon-gi zi gigoam, tiqa matev. Neka nøme ndøgo, āv qane-peawáp nqǽgo: Mbumbukiam-ge iziz ezoqa kandambaqape nøme, av Melkizedek ge꞉goam, Yesú. (Iblu 5:6-10; 6:20)

Mesaya, ndøgo Iblu manqát. Taqa manqa mokho nqánek, “Ezoqam ndego, oil gimbøe-qouzim.” *Ol Testamen khøuwa-te, *Mbumbukiam-gi manqa vevezam ezoqam, Zu ezoqam-gi kawakawa-za neka *Mbumbukiam-gi iziz ezoqa kandakanda, tiqa kawa-te, oil mo꞉qouzín, ndigu sasae gingazemɨn. Ndøgo khakhatáp, av nqægo, ngenek ezoqam, Mbumbukiam ekezan ndøvé, iz av te꞉ndap.

Mbumbukiam, Zu bawan-ak-te, manqa mbusa, āv genevé nqǽgo: Vaev-te, ndego tigi ezoqa kopo ndókhofotáv, kawa tezømbo-goat. Ngenek *Deivid-gé zeo ndǿgoát. Ndego gezømbó-megé neka vǿnqovotāz. Yaq Zu ezoqam, ngenek ezoqam, Mesaya mbo-akhaemám. Ngenek ezoqam, mø̀ndø-fakhán: Yesú. Geté Zu ezoqam kopoáv, ndigu Yesu, gèbi꞉nám. Ndigu matavapøteáv, av nqægo, ndego Mesayā. Yaq ndigu Mesaya-qa, zua mo꞉keogé.

Ovøyam manqat nøme, taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Keliso

Mozes ndego, Izlael ezoqam-gé megeat ezoqam kandambaqape ndøgoám. Ezoqam ndégo, Izlael ezoqam, Izip manqei-te gendo-itub, atema ta manqei-qa iziz-te ndøgo, taqa yaq-te Mbumbukiam manqa mbusa gezømbeve, tezø-etoam. Izlael ezoqam, leg-av manqei-te gigoam, Mbumbukiam Mozes, Sainai olol-te, guguna manqat ten mbo-etoám, guguna manqat nøme namba, Izlael ezoqam nonqo. (Exo 24:12-18)

Ta olol-te ndøgo, Mbumbukiam Mozes até ndøgó-a, tene-omát, av *Mbumbukiam-qa palai khoev ti꞉wevem neka *mboges ndøgo, ma Mbumbukiam ti namba, poev ge-unimanqatin, ti꞉khakheinømem. (Exo 25:1-8; 26:1-37; Kel 7:44-45)

Bugukhokhof mbuk faev, Baebol mokho-te nqapeawap, Mozes ndøpeawám. Ta mbuk nqánek: Genesis neka Exodus neka Leviticus neka Numbers neka Deuteronomy.

Mozes ndego, zapikia mø̀ndømbo-goám. Teqa iz *Elón. Neka sævømiu vømbōgoam. Tuqa iz Miliám.

Mozes Izip manqei-té geqán. Ta khøuwa-te ndøgo, Izlael ezoqam, Izip ezoqam-gí yaq-fia mbain sasae ezoqam ndøgoám. Andé pingim-ák. *Felo, ndego Izip-ak-ge kawa, Izlael opønakheis ndakinak qaniap, zitøge-qa ndøgoám. Geté Mozes geqan, tegi evøndipakha, gèkhonøwém. Yaq vaev-te, ava-té gunu-utøvém, kea avønin-te vø̄-ivøvem. Yaq kawa-gú yu ndø-omét. Yaq ndugu, gè-anqó, neka kopømba ande av ekeza nakhasam nde꞉go, vø̄-okef. Yaq Mozes Felo-qá khoev-té gekhouwév. (Exo 2:1-10; Kel 7:17-22; Iblu 11:23)

Mozes viav foti qamømbo-ndap, ndego Midian manqei-té genø-khokhón. Zapa ndǿgo, Izip manqei-te ndøgo, ndego teqeív ndǿgo, Izip ezoqam, Izlael ezoqam ndøfeumát. Yaq Mozes até gendego, vømbōtøke, ngenek Izip ezoqam pakhapakha vømbō-khana. (Exo 2:11-25; Kel 7:23-29)

Yaq Mozes viav foti nøme, Midian manqei-té geyagám. Ta manqei-te ndøgo, ndego sip keoge ezoqam ndøgoám. Yaq khøuwa nøme, Mbumbukiam Mozes manqat mbo-eín. Manqat, tae-qase wageap-us mokho-té genømbo-eín. Yaq Mbumbukiam Mozes nqawa Izip manqei-té genø-khofotáv. Yaq ngenek, ta manqei-te ndøgo, Izlael ezoqam-gé megeat ezoqam begó, neka ndigu Izip manqei-te ndigu, betøndō-itub. (Exo 3:1–4:17; Mak 12:26-27; Kel 7:30-35)

Yaq viav foti nøme, Izlael ezoqam, ndégo tezømbo-megé, Izip manqei vø̄-ivøvem. Mbumbukiam, Mozes mokho-te, umingiap matev kandambá gegoat, até Izip manqei-té-a neka ndaola-te ndøgo, *Ndaola Køkouk ndimbo-akhayam, neka ta viav foti ndøgo, ndigu leg-av manqei-te gigoam. Vaev-te, Izlael ezoqam, ta manqei ndøgo gikhanøzem, taqa yaq-te Mbumbukiam manqa mbusa geve, tezø-etoam, Mozes viav 120́ qamømbo-ndap. Yaq ndego olol-té genøqavíg, ta manqei vømø̄qeiv, sasa ndønanim. (Nqanek emanqat ndǿgo tøngáz: Exo 4:18; neka manqat nøme taqa yaq-te nqánek: Deut 34:1-12; Kel 7:36-45; Iblu 11:24-28)

Manqat-qasis nøme, Mozes neka teqa guguna manqat-qa yaq-te nqánek: Met 5:17; Mak 9:2-4; Luk 24:44; Lom 3:19-20; Iblu 3:1-3; Veve 15:3-4

Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam, ezoqa kandakanda ndøgoám, Zu ezoqam mokho-te. Ndigu Mozes-qa guguna manqat neka Zu atanakha-zapazapa-za-qa guguna manqat, ùnime꞉-zøtéz, neka ezoqa vø̄e-zømesimam. Neka ndigu *Zu ezoqam-gí manqa ovøyam megetapak mokho-té gunu꞉goám.

Vaev-te, nginik Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam neka *Felisi ezoqam, Yesu, løvøwe-qa ndøgoám. Zapa ndǿgo, ndego tiqa manqat nøme unimanqatinteáv, ndigu Mozes-qa guguna manqat namba gi꞉tøkugimam neka ezoqa vø̄e-zømesimam.

Nandi wagøvap-us ndǿgo, Inglis manqat-te ‘Salfa’ o ‘Brimston’ ndimbo-akhayam. ‘Brimston’ ndøgo, awenege íz. Geté ‘Salfa’ ndǿgo, av ezoqa ndakin ndimbøe-akhayam. Nginik, bugug andé nandi khasøkhasís. Geté menanqíg. Khagi, khakhavá. Manqei mokho-té gunu꞉gú. Tiwagøvem, yaq tiqa wageap-qa waev kandambá neka tiqa sisip soqaqapé. Tiqa avønin-te, mbøni fokeam, føgákh.

Mbumbukiam Yesu yan-te ge-eqeiu, yaq teqa nakeamo zenda-te, qonam nonqo gembo-etoam, taqa manqa mokho av nqǽgo: Baebol khøuwa-te, qo ezoqa qoqa nakeamo zenda-te toqove, qo ndego qombóvizám neka iz kandambaqape voqombō-etoám.

Niniva, taon kandambaqape ndøgoám. Mesopotemia manqei-té qagó. Taiglis kea-té.

Mbumbukiam Niniva taon-te, tege manqa vevezam ezoqam Ziona ndøkhofotáv. Zapa ndǿgo, tiqa manqa-zapazapa, khàpumu-khouwév. Yaq Mbumbukiam ndigu ambá gengiæzoɨ́n. Geté ndigu Ziona-qa manqat giyogem, yaq mutøkhop ndøwaním, tiqa manqa-zapazapa zapaya, neka Mbumbukiam-te vø̄qambuz. Yaq Mbumbukiam nqanek Niniva taon ngi꞉wateáv, ezoqa ewaqape namba.

Niu Testamen, taqa manqa mokho nqánek, “Poev matev ndakinak, Mbumbukiam ezoqa namba ge꞉-unimanqatin.” Taqa yaq-te, ovøyam manqat nøme toqonǿqeív ndǿgo: *Poev matev, Mbumbukiam ge-unimanqatintam (4).

Noa nupøkhán mbá geyagam. Ta khøuwa-te ndøgo, ezoqa ewaqape, manqei-qape-te, tiqa manqa-zapazapa, khàpumu-khouwév. Yaq Mbumbukiam, gèmbo-ewéz, taqa yaq-te. Yaq ndego matavap āv genevé nqǽgo: Ezoqa ewaqape, géngiæzó. Ibøkha segé-qavigít. Yaq ezoqa gégeoním, vǿpakhaēz. Geté Noa, ndego ezoqa mbomambaqapé. Yaq Mbumbukiam āv gembøe-eín nqǽgo: Ndego khagua kandambaqape bekhakheinám. Yaq ta mokho-te ndøgo, Noa tegu sævam neka tegi nakhei angana misika neka tigi sakheis namba gékhandí꞉z. Yaq até søvakha gigiap vinivinimbá-ya, bemø̄-oz, bemø̄-khandi꞉z. Yaq Mbumbukiam qæ-qape ndokhofotáv, neka até manqei-té-a, ibøkha vøndō-fakhanam. Yaq ezoqa ewaqape, gègeoním, vø̄pakhaez. Noa-za mba ndøkhandí꞉z. Noa-qa emanqat nqánek: Genesis 6 atema 9.

Ol Testamen, taqa manqa mokho nqánek, “Awenege poev matev, Mbumbukiam ezoqa namba ge꞉-unimanqatin.” Taqa yaq-te, ovøyam manqat nøme toqonǿqeív ndǿgo: *Poev matev, Mbumbukiam ge-unimanqatintam (2).

Oliv ndigu, táe neka tae nangá. Nginik tae nanga, khandin tigoat, tiqa khagi andé esokho khagí. Yaq gikhatøkhatøezamɨn, ndigu gèkisezɨ́n, neka ndigu ndøkek-ús.

Izlael manqei-te, oliv tae qanimáv sege-fakhanɨ́n. Oliv tae kopo-te, tae nanga kopoáv tivi꞉pat. Viav kandambá tivi꞉pat.

Zu ezoqam-te, oliv ndigu, gigiap-qapé. Gikhatøkhatøezamɨn, ezoqa, nøme sègelouzɨ́n. Geté nøme ndigu, nandí gini-pesegememín, oil sasa ndøwaɨn. Yaq ta oil ndøgo, nøme lou løvutam nonqo ndøyogemɨ́n. Geté nøme lampa-té ginø-qouzamɨ́n. Andé kelesén. Zapa ndǿgo, ta khøuwa-te ndøgo, kelesen mbaín. Neka ndigu oil nøme, kha-té o nqamav-té ginøgɨ꞉mám. Andé mulømulá.

Nqovønqova, oliv tae neka oliv pesegim-qa yaq-te, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

Yesu Zelusalem taon-te gegoam, ndego tegi paev ezoqam namba, ta manqei-te ndǿgo tinø-pindamɨ́n, Oliv manqei pøyat gimbo-akhaemam. Ta manqei pøyat-te ndøgo, oliv tae khae ndøgoám. Zelusalem taon avønin-té qagoám.

Pailøt, ndøgo ezoqam-qá íz. Ndøgo ambá av nqǣgo, plen nøzøgim ezoqam me꞉manqaté. Ta khøuwa-te ndøgo, gigiap av nqægo mbaín. Geté ndego Pailøt, Izlael manqei-te, Lom kawa ezoqam ndøgoám.

Ezoqam ndégo, manqa gevøovam, Yesu tae mutui-te gitøkewem, oskiá ndøgo, ndego teqa manqa-zapa qeiviav qagoam.

Paladais, taqa manqa mokho, “Khae bugug eqeieqei-qapé.” Iden manqei mbomambaqape, ndøgo Mbumbukiam ibugukhokhof *Adam neka *Iv tiqa yage nonqo gezø-etoam, ezoqa nøme, iz nøme, Paladais manqei mbo-akhayám. Geté *Niu Testamen mokho-te, Paladais manqei, ndǿgo tøne-manqaté, ma ezoqa tizav, ndigu Yesu Keliso ndi-unimanqatinat, ndigu tipakhaez, taqa zita-te.

Palai khagua ndøgo, andé katá. Geté palaí ginibøitám. Ta khøuwa-te ndøgo, enzin o mota mbaín. Khamøe ndøsøkuzám. Palai khagua ndøgo, táe gini-khakheinumám. Nøme ndøgo, khasøkhasís. Nøme kandakandá.

Palai khagua kandakanda, Meditelenien ndaola-té ginøbøitám. Pol-za palai khagua av nqǽgo ginø-ketabɨ́n, manqei vinivinimba-te gi-okhoam, ezoqa Mbumbukiam-qa Manqat gi꞉zømesimam. Yaq Pol Lom taon-te gemat, ta palai khagua-te ndøgo, ezoqa andé kandambá, gu꞉guvat. Ate gi꞉goam, 276́ (Kel 27:37).

Geté Gelili kewan-te ndøgo, palai khagua khasøkhasis mbá qabøitam. Ezoqa tuelv mba kopømbá, giguvɨn, ta palai khagua-te, av nqægo.

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo:

Ovøyam manqat taqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo:

Baebol khøuwa-te neka até taqa zita-té-a, nupøkhán mbá, ezoqa pepa neka mbuk mbaín, av ndakin nqazi꞉-qeivi. Ezoqa tiqa pepa neka mbuk nøme, søvakha gigiap-gí ngusum-té gono-peaumám. Neka pepa nøme, ande peføpefá gini-khakheinumám, vø̄tøkubumam. Yaq ndǿgo tino-peaomemɨ́n. Ta gigiap-qa iz, papaelés (papyrus). Yaq nginik søvakha gigiap-gi ngusum neka papaeles, gèløvønøvemám. Ndøgo tiqá mbúk. (Veve 5 neka 6 neka 8 neka 10)

Yesu ekeza Nazalet vemiav-te, guliguli khoev-te gegoam, ndego pepa løvøyat mbuk av nqǽgo gimbo-etøomém, yaq ndego Mbumbukiam-qa Manqat vø̄geveam (Luk 4:16-21).

Poev toqo-unimanqatin, ezoqa namba, ndøgo gigiap-qapé. Manqa mbusá, yaqyaq-a. Toqonqawa, qo nøfu matev qóngiú. Yaq qaqa ndǿfakhán. Baebol mokho-te, Mbumbukiam ezoqa namba, poev matev foá, ge-unimanqatintam:

Nqova Mbomambaqape, ndego Mbumbukiam ekezan-gé Nqová. Ndego ni mokho-té gunu꞉yagé, gekha ezoqām ndigu, Yesu ndi-unimanqatinat. Ndego ni unimanqatin manqat-té genø-ituná (Zion 16:13). Neka ndego ni guligulim-té genøni-tøkeé, neka ni zapaya, Mbumbukiam ndēmbōviām (Lom 8:26-27). Neka ndego ni Mbumbukiam-qá poev ni-ovøyám (Kel 13:2; 16:6-7), neka ni Mbumbukiam-qa Manqat manqate-te ndīnī-tø̄kēē (1 Ko 2:4-5), neka ni Klisten nøfuand tøke nonqo, etoam matev vinivinimba ndīnī-ētōām (1 Ko 12 neka 14). Neka ndego ni até niqa yage matev-té-a, ginitøkeé, ni tiziyagat, av Mbumbukiam ndømbøe-poev (Gal 5:22-23).

Yesu yan-te geqavig, ndego bugukhokhof, manqa mbusa é-møndøvé, av nqægo: Ndego tegi paev ezoqam-te, tøke ezoqam ndókhofotáv. Ngenek tøke ezoqam, Nqova Mbomambaqapé (Zion 14:26, Kel 1:5, 8; 2:1-4).

Gekha ezoqām ndigu, Mbumbukiam, Nqova Mbomambaqape-qa yaq-te timbøe-viømem, ndego segezǿ-etoám (Luk 11:13).

Manqat teqa yaq-te, toqonǿqeív ndǿgo: *Saitan

Nqova soqøsoqa, *Saitan-gí nqová. Nginik ambá av nqǣgo, løvøte ezoqam-gī nqovā. Āv taoká. Ezoqa tipakhaetat, tigi nqova, nango Mbumbukiam-té ginǿ-vesezát (Eccl 12:7). Nginik ambá av nqǣgo, manqei-qape-tē ginø̄-okhoāt. Vaev-te, ndigu ezoqam, Yesu gi-unimanqatintam, te namba mé꞉yagát. Geté ndigu, gisanqawam, gøinam-té ginǿ-nqagivém.

Geté nqova soqøsoqa, viní. Nginik Saitan-gi nqova, ezoqa ngenøgim-té ginø-abumatún. Tiqa poev kandambaqape nqánek: Ezoqa gétubumát, yaq ndigu Mbumbukiam vǿsanqawēm-a, Saitan vømbópavāt. Nøme ndøgo, nqova soqa, ezoqam-té genø-tøkewɨ́n, yaq ndego ezoqam, manqa-zapazapa vinivinimba vø̄gonɨn. Neka nøme, nqova soqa, ezoqam-té genø-onɨ́n. Yaq ngenek ezoqam-qa yage, ùnime꞉-soqaín. Yesu manqei-qape-te geyagam, ndego nqova soqøsoqa kopoáv gengeasumam, ezoqam-qa mokho-te gu꞉goam. Até ndakin-a, Yesu kopømbaqapé, ezoqa tinqovotaz, ndigu nqova soqøsoqa ndizømbøigu o tiqa mokho-te ndu꞉yage.

Gekha ezoqām ndigu, Yesu ndi-unimanqatinat, ndigu kopømbaqapé, møe mbaín segéyagát, nqova soqøsoqa-qa yaq-te. Zapa ndǿgo, ni mìzi꞉nøtén, Mbumbukiam-qa bazaføgakh, ùnime꞉-løvú, *Saitan-qa bazaføgakh. Neka Yesu, Saitan mø̀ndøpitáv. Neka te namba, até ní-a, kopømbaqapé, Saitan, tegi nqova soqøsoqa namba, tizi-tømbuzutat.

Sabat, taqa manqa mokho, “Pusúp”.

Sabat khøuwa, Mbumbukiam ndøvé. Ndego khøuwa siks gesasaetam, manqei-qape gekhakheinam, yaq sasae qamømbo-navøem, ndego khøuwa seven-te, pusup ndøqóm. Yaq Mbumbukiam, āv gene-eín nqǽgo: Ezoqa tiqa sasae, khøuwa siks mokho-té giabenø-sasaeát. Geté khøuwa seven-te ndøgo, ndigu pusup beqøvezát, Mbumbukiam bembō-vizumemat (Gen 2:1-3).

Zu ezoqam, tiqa khøuwa, khagus ndøngazɨ́n. Siks oklók. Yaq nakémbá, até tiqa Sabat khøuwá-ya, Fraide khagus ndøngazɨ́n, yaq nøme pave ndøgo, khagus, vømø̄-navøemɨn. Khamasim, Yesu tae mutui-te gitøkewem, vø̄nanim, yaq ndigu ezoqam, gi-eoeinam, gè꞉ngetøgeapát. Zapa ndǿgo, tiqa Sabat, avønín géngáz.

Zu ezoqam, Sabat khøuwa-qa yaq-te, khafeap vinivinimbá qazøgoam. Sabat khøuwa-te, ezoqa ùnime꞉-kopømba-mbaín, sasae-qase tigoat. Yaq ndigu qaqa ndøgonemɨ́n, ezoqa nqanek khafeap ginqøonemɨn. Yaq nakémbá, ndigu até Yesú-a, qaqa mbogonemɨ́n, ndego Sabat khøuwa-te, ezoqa gekhakheinøvemɨn o tegi paev ezoqam, Sabat khøuwa nøme-te, wit nanga-qasi givingisømem, vø̄louz. Ndigu āv gini-manqatám nqǽgo: Matev av nqægo, sasáe. Yaq khafeáp, Sabat khøuwa-te toqogo.

Nginik Sadusi ezoqam, iz akhayapák nømé, Zu ezoqam-qa mokho-te. Ndigu ezoqa āv gini-zømesimám nqǽgo: Ndigu Mozes-qa guguna manqat neka manqat nøme, Zu ezoqam-gi atanakha-zapazapa-za oskia gimbopavam, ùni bembøepáev. Geté tiqa unimanqatin matev, viní. Yaq ta zapaya nqanek, Sadusi ezoqam neka Felisi ezoqam, khøuwa kopoáv, manqa ndø-itumbumám. Felisi ezoqam, āv gini-unimanqatintám nqǽgo: Ezoqa tipakhaetat, ndigu nqawa ndø̀khandi꞉tát. Geté Sadusi ezoqam gimanqatam: Ezoqa tenanim, vaev sa nqánek. Khandi nøme mbaín, løvøte-qa zita-te. Neka ndigu unimanqatinteáv, av nqægo, nqova nøme ndîgū. Ndigu āv gini-manqatám nqǽgo: Mbumbukiam yakhapús, nqova, neka nqova nøme mbaín, kopømba ande av enzol ezoqam neka nqova soqøsoqa ndi꞉gu.

Sanai ndøgo, olol-qá íz. Mbumbukiam teqa guguna manqat, *Mozes ndǿgo tembo-etoám, Izlael ezoqam nonqo.

Saitan, taqa manqa mokho, “Qaqa ezoqám.” Ndego *nqova soqøsoqa-gé megeat ezoqám. Iz nøme, ndego nqova soqaqape neka manqei-qape-gé megeat ezoqam mbo-akhayám. Ibugukhokhof, ndego Mbumbukiam-gé enzol ezoqam ndøgoám. Geté ndego Mbumbukiam-qa manqat, gèsanqáo, vø̄-Mbumbukiam-ge-qaqa-ezoqam-ev.

Saitan, ndego até ni ezoqam-gé qaqa ezoqám. Ndego ezoqa oskia tubam-qa neka khamasim-qa ndøgó, ndigu manqa-zapazapa vinivinimba betē-matanam. Neka ndego meakha manqat ate ndægo-gé evé. Neka ndego ni Klisten ezoqam, oskia niqa manqa-zapazapa-qa yaq-te manqa mate eim-qa nigú, ni bugukhokhof qazi-matønumam. Zapa ndǿgo, ndego poeveáv, ni tizi-unimanqatintat, av nqægo, Mbumbukiam niqa manqa-zapazapa, sègembøe-navøēm.

Yesu løvøte-te gekhandi꞉v, ndego ezoqa neka nqova ate ndi꞉gu, āv genezømás nqǽgo: Teqa bazaføgakh ùnime꞉-løvuám, Saitan-qa bazaføgakh. Yaq vaev-te, Yesu Saitan unimé꞉-ngiú. (Iblu 2:14; Veve 20)

Samalia, manqei-qá íz. Nqanek manqei, e Zudia plovins-a, e Gelili plovins, livin-qasé qanu꞉gú. Samalia ezoqam, uni Zu ezoqam-ín mbá. Zapa ndǿgo, ibugukhokhof *Bebilon ezoqam-ge kawa, Samalia manqei mø̀ndøndáp. Yaq ezoqa nøme, ma gi꞉søkhoam ndøgo, Bebilon manqei-té ginø-upøzó. Pingim-ák. Yaq ndego manqei vini-ak ndø-upøgím, Samalia manqei-te tiyagat, yaq ndigu Zu ezoqam namba, vø̄e-tøkuatam. Nginik ezoqam, khandi Mbumbukiam mbovizupám, geté até ekeza mbumbúk-a vøzø̄-vizupam. Emanqat taqa yaq-te nqánek: 2 King 24-41. Yaq nakémbá, Zu ezoqam, Samalia ezoqam, gèsanqabám. Geté Yesu até ti-té-a, kuku mbogoám.

Sams mbuk ndøgo, ouv mbúk. Ta ouv ndøgo, Mbumbukiam-qá iz eqawat nonqó. Ouv kopoáv, Sams mbuk mokho-te, *Deivid ndøqaqaemám, vø̄peaumam, neka ouv nøme ndøgo, ezoqa vinivinimba nøme, vø̄-qaqaemam.

*Meli, Yesu-gu evo, Elizabet-te okha guwav, yaq Mbumbukiam-qa iz gu-eqa, tuqa manqat ndøgo, andé Sáms. (Luk 1:46-54)

Samuel ndego, *Mbumbukiam-gé manqa vevezam ezoqam kandambaqape ndøgoám, neka ndego *Izlael ezoqam-ge megeat ezoqam mbomambaqape vø̄goam. Ezoqam ndégo, Izlael ezoqam-ge kawa *Deivid oil gembøe-qouz, Mbumbukiam ngenek kawa ezoqam geveatav.

Samuel-qa emanqat, *Ol Testamen mokho-te, 1 Samuel 1́ qanøngáz.

Sande ndøgo, pula-qá bugukhokhof khøuwá. Yesu genanim, manqei-pakha-te vø̄goam, yaq ndego Sande qanaqanus ndøkhandí꞉v (Met 28:1, Mak 16:2, 9; Luk 24:1; Zion 20:1). Yaq nakémbá, Klisten ezoqam, Sande khøuwa, Evezøza-qá khøuwa mbo-akhaemám (Veve 1:10).

Yesu løvøte-te gekhandi꞉v, ndego tegi paev ezoqam, ma gi꞉pindam, bugukhokhof, Sande khagus zøfakhán, neka pula kopo-qa zita-te, Sande khøuwa nøme, nqawa vøzø̄fakhan (Zion 20:19-22, 26).

Vaev-te, Klisten ezoqa nøme, Sande khøuwa ndøpindumám

Yesu Zion-te, manqat geveaz neka umingiap vinivinimba ge꞉-omat, ta matev ndøgo, Sande khøuwa-té qanøfakhán. Evezøza-qá khøuwa-té (Veve 1:10).

Klisten ezoqam, Sabat khøuwa-te o Sande khøuwa-te tiguligulimat, taqa yaq-te, Pol āv gene-peawám nqǽgo: Qo matev ùnime꞉gó, av ndoqote-unimanqatinat (Lom 14:5), neka ni bizi-ponqòmba᷄p, unimanqatin matev vinivinimba-qa yaq-te (Lom 14:1).

Sæla ndugu, *Eibleem-gú zás. Ngunuk sog ndøgoám. Nupøkhán mbá. Geté gumu-ngæpuka-ev, ndugu nakhasam me꞉-ová, anganeám, *Aezek vø̄qan.

(Lom 4:19; 9:9; Iblu 11:11; 1 Pita 3:6)

Silva ndøgo, *auli gigiáp. Momotap-ús. Taqa fia andé kandambá. Geté *gol-qa fia, gò꞉megeát.

Sip ndugu, søvakha gigiap nanák. Gagayag ndølogatún. Baebol khøuwa-te ndøgo, sip ndigu, gigiap-qapé, Zu ezoqam-te. Sip su ndøgo, ndabua me꞉khakheinumám, neka sip-qa tete vø̄-izumam, neka sip-kha vø̄logam.

Sip ndigu, *sip keoge ezoqam bezøgó. Mbain tøgoat, ndigu gésoqoéz.

Khøuwa kopoáv, Zu ezoqam, Mbumbukiam-te, sip nakheis ndølovusumám (Mak 14:12). Taqa yaq-te, ovøyam manqat nøme toqonǿqeív ndǿgo, *Mbumbukiam-gi iziz ezoqam neka *Mbumbukiam-ge Sip Nakhasam, ta manqat-qa mokho-te.

Baebol, āv qane-eín nqǽgo: Ni ezoqam, andé síp, neka Yesu, nigí sip keoge ezoqám. (Met 9:36; Zion 10:1-16)

Sip keoge ezoqam, sip zøkewagatún. Nginik, sip, manqei eqeieqei-té ginø-itubatún, ma gagayag kopoav tøgoat, tiqa loge nonqo. Sip keoge ezoqam ndigu, tigi sip, ùni møndæ-zøtezɨ́n, neka iziz vøzø̄-akhaematun. Neka sip ndigu, tigi keoge ezoqam-qa manqa wag, vø̄ezøtezɨn. Nginik sip keoge ezoqam, uta ndønqagimatún. (Nqovønqova taqa yaq-te, Zion 10:6 avønin-té qonǿqeív.) Neka lova, ndigu sip ndǿgo tunu꞉-møvabɨ́n. Yaq mboqog-té ginø-buvɨ́n, tigi sip vøzømbø̄-khazɨn. Soqaín ndøgo, matev soqøsoqa tøzøfakhan. Ndigu ta uta-te o sip-qa khoev-te, mboqog-té ginø-onimatún. Geté aqona ezoqam, uta-té genø-qavigín, sip vø̄-aqonøvemin. Ni ezoqam, andé sip, neka Yesu, nigí sip keoge ezoqám. (Met 9:36; 12:11-12; 18:12; Luk 2:8; Zion 10:1-16, 25-27)

Pol, ndego Keliso-ge u-anem, āv gene-eín nqǽgo: Klisten bawan megetapak, ndigu andé sip keoge ezoqam eqeieqei betegó. Neka ndigu Mbumbukiam-gi bawan ezoqam, mbomambá sa bezø-keogé, ndego ekeza kouk ge꞉wi (Kel 20:28).

Zu ezoqam, tiqa manqa-zapazapa evøzam nonqo, Mbumbukiam-te sip nakheis ndøløvusumám. Nqanek matev, *Mbumbukiam-gí iziz ezoqam ndømatønumám. Taqa yaq-te, manqat nøme toqonǿqeív ndǿgo: *Mbumbukiam-ge Sip Nakhasam neka *Søvakha gigiap løvusam matev.

Manqat Qandoveveam mokho-te, Zion Sip Nakhasam nde꞉manqate, ndego Yesu me꞉manqaté. (Veve 5:6-14; 6:1; 7:9)

Siza ndøgo, *Lom kawa ezoqam kandambaqape-qá íz, ezoqa gimbo-akhaemam. Yesu-qa khøuwa-te, Lom ezoqam, manqei vinivinimbá gi-upøgimam. Até *Izlael manqeí-a, vø̄ndap. Yaq ta mokho-te ndøgo, ngenek Siza, até Izlael ezoqam-gé kawa ezoqam kandambaqape ndøgoám. (Met 22:15-21, Kel 17:7; 25:8-12; Filip 4:22)

*Niu Testamen mokho-te, ezoqa vinivinimbá, iz Siza gindapem, gikawawat. Nøme Siza Ogastés (Luk 2:1), neka nøme Siza Taibiliés (Luk 3:1), neka nøme Siza Klodiés (Kel 11:28; 18:2)

Ezoqa nøme, nginik Siza, andé mbumbuk me꞉zæbám.

Sodom neka Gomola, taon menas-qá izíz. Mbumbukiam nqanek taon menas, gèngiú, ezoqa ewaqape namba. Zapa ndǿgo, nginik taon-ak, tiqa manqa-zapazapa, khàpumu-khouwév. Gøinam neka *nandi tatas wagøvap-us ndø-o꞉áz. Andé qæ me me꞉lanqá, ezoqa ewaqape vø̄ngiæzo. *Lot-za mba ndøkhokhóz, ndigu Sodom taon-te giyagam.

Solomon ndego, Deivid-gé yó, ndego Izlael ezoqam-ge kawa, tegu sævam nømu namba, tuqa iz Batseba. Deivid genanim, yaq kawa iz, Solomon ndøndáp.

Khøuwa nøme, Solomon, Mbumbukiam mbofakhán. Venanqei-tam-té. Yaq Mbumbukiam, āv gembøebeváp nqǽgo: Qo gekha gigiap o matev qápoev, tøtaqa-etoam? Yaq Solomon Mbumbukiam matavap loloakh-qa mboviám. Yaq ndego kopømba ndǿgoát. Izlael ezoqam eqeieqei zømbó-megetát. Yaq Mbumbukiam Solomon matavap loloakh kandambá gembo-etoam. Teqa matavap loloakh, kawakawa-za ate ndi꞉gu-qa matavap loloakh, mø̀ndø-løvuám. Neka Mbumbukiam Solomon até gigiap kopoav vømbō-etoam. Yaq Solomon, gigiap kandamba tantáv, qambogoam.

Bugukhokhof *Mbumbukiam-qa khoev eqeieqei, manqat, Solomon ndøvøovám, tiwevem. Ta khoev ndøgo, qanimav tantáv. Ibugukhokhof, Mbumbukiam-qa khoev, palai khoev mba ndøgoám, ma Izlael ezoqam, Mbumbukiam-qa iz gi-eqatam. (Taqa yaq-te, ovøyam manqat toqonǿqeív ndǿgo: *Mbumbukiam-qa palai khoev.)

Geté matev nøme, Solomon gematanam, soqaín. Ndego manqei vini-ak sakheis ndøzøkɨ́m. Kopoav-qapé. Yaq ndigu ekeza mbumbuk vinivinimba-té ginø-ituím, yaq Solomon até nginik mbumbúk-a, iz vøzø̄-eqatam, neka lou-qasis løvønam, ti-te etoam matev gone nonqo, manqat vø̄vøovam.

Solomon até mbuk ndøpeaumám. Ta mbuk ndøgo, *Ol Testamen mokho-té qanu꞉gú. Mbuk nqánek: Ecclesiastēs, neka manqat vinivinimba, Proverbs mbuk-te ndøugu, neka Song of Sōngs neka Sams menas.

Zu ezoqam, Mbumbukiam-te søvakha gigiap, tini-løvøsumám ndǿgo: Nøme ndøgo, ike manqat nonqó, Mbumbukiam-te, neka nøme, ekeza manqa-zapazapa zapayá. Søvakha gigiap Mbumbukiam-te, *Mbumbukiam-gi iziz ezoqam mba ndøløvusumám, ezoqam-qa iz-te. Ezoqa nøme-te, matev av nqægo, khafeap ndøgoám (Luk 2:24).

Yesu-qa khøuwa-te, Zu ezoqam, søvakha gigiap løvusam matev av nqægo, *Mbumbukiam-qá khoev-té ginøgoám, Zelusalem taon-te ndøgo. Geté ndakin, kopømba mbaín, av ti꞉matønumat ndægo, zapa ndǿgo: Ndakin Mbumbukiam-qa khoev mbaín, Zelusalem taon-te. Lom ezoqam ndøngi꞉nám.

Yesu søvakha gigiap løvusam matev-qa yaq-te Mbumbukiam-te, āv gene-eín nqǽgo: Gigiap-qape Mbumbukiam-qa bøi-te, tanakh matév neka kuku matév neka teqa manqat o-mba ndape matév, ambá ndø̄go, ezoqa søvakha gigiap timbo-løvusumat. (Met 9:13; 12:7; Mak 12:33)

Yesu ekeza kha, ande søvakha gigiap løvusam matev, Mbumbukiam-te gembo-etoam, yaq ni ndakin søvakha gigiap løvusam matev binìgu᷄, niqa manqa-zapazapa zapaya. Kopømbaqapé, mbain tøgoat. Zapa ndǿgo, Yesu niqa manqa-zapazapa, é-møndø-evøzám. (Iblu 10:18, Ef 5:2)

Pol, ndego Keliso-ge u-anem, āv gene-eín nqǽgo: Av Mbumbukiam-gi iziz ezoqam, søvakha gigiap gi꞉løvusumam te-te, ni nikeza kha neka yage, Mbumbukiam āv tabizimbøe-etøomém (Lom 12:1)

Taqa yaq-te, ovøyam manqat, toqonǿqeív ndǿgo: *Waen

Tae etet av nqægo toqo-mboqotam, taqa sisip andé fimakh-ús. Gigiap av nqægo nøme, tae-anim-qá etét gini-khakheinumatún, neka nøme, esokho o lu vø̄e-khakheinumatun. *Mbumbukiam-qa khoev-te, tae etet av nqægo, *lou-qase-té ginø-mboqotumám, ma Mbumbukiam-te *etoam matev gi꞉goam. Ta lou-qase ndøgo, gol khakheitáp.

Viav kopo-te, khøuwa kopo, *Mbumbukiam-ge iziz ezoqa kandambaqape, kouwat uni khafeap-qape-in mokho-té genø-onɨ́n. Ndego søvakha gigiap-qá kouk ndøndapɨ́n neka tae etet mboqotam nonqo vø̄ndapɨn.

Zu ezoqam, Mbumbukiam-te, tae etet sisip mbomømboma mboqotam matev, teqa iz eqawat nonqo neka ike manqat gone nonqo ndøgoám.

Lom gaman ezoqam, pepen ezoqam, tiqa løvøte etoam nonqo, tae mutui-té ginø-potosamɨ́n. Ndøgo ùnime꞉-soqá, av toqote-naqanim. Neka ezoqa, tae mutui-te giføløbamɨn, ndigu mivi kandambá gindapemɨn. Ezoqa tae mutui-te tøkebam matev, Lom ezoqam, taon bavokhó ginø-gonemɨ́n.

Yesu tae mutui-te genanim, nqosøgeap kandambaqape vø̄ndap-a, mivi kandambaqape vø̄ndap, ndego ni me꞉gó. Ndego ni nqawa Mbumbukiam-te ituna-qa ndøgoám. Soqaín ndøgo, ezoqa ewaqape tisoqoez.

Yesu tae mutui-qa yaq-te, āv gene-eín nqǽgo: Gekha ezoqām ndego, te-te paev-qa ndego, ndego ekeza tae mutui be-eqá, bembōpaev. Nqanek manqat, yaya etæ manqát. Taqa manqa mokho nqánek: Gekha ezoqām ndego, te-te paev-qa ndego, ndego ekeza poev matev, zitá geabetewuá, neka Mbumbukiam-qa poev matev bembōpaev. Yesu matev, āv tenegó. Até ndøgó-a, tae mutui-te gitøkewem. (Luk 9:23; Met 16:24; Mak 8:34; Filip 2:5-8)

Teks moni upøgim ezoqam, Izlael manqei-te ndøgo, Zu ezoqam ndøgoám. Geté ndigu Lom gaman-qa ndøsasaetám. Ta khøuwa-te ndøgo, Zu ezoqam, teks moni kopoáv gi-abumam, Lom ezoqam-te, ndigu gizømbo-kawaeztam. Teks moni upøgim ezoqam, ndigu nginik moni, Lom ezoqam nonqo ndø-upøgimám. Ndigu taon mboqog avønin-te, khoev-qasis zøgoám. Yaq gekha ezoqām ndigu, taon-te gi-ozɨn, ndigu moni be-abám. Ezoqa nginik teks moni upøgim ezoqam, gèsanqabám. Zapa ndǿgo, ndigu Lom ezoqam-qá sasae ndøgoám, neka khøuwa kopoáv, ndigu ezoqam-te, moni khàpumu-upøgimám, ambá sa nqānek, av teks moni upøgim eqeieqei ndægo.

Neka nøme nqánek: Nginik teks moni upøgim ezoqam, oskia *bawan vini-ák namba me꞉khokhombupám. Yaq ezoqa ndigu ta zapaya ndøgo, khavim-us me꞉zæbám, Mbumbukiam-qa bøi-te, neka ezoqa soqøsoqa manqa-zapazapa-us vø̄ezæbam. Geté teks moni upøgim ezoqa nøme, Mbumbukiam-té ginøqambúz, ambá av nqǣgo, av *Felisi ezoqa nøme ndi꞉gu, ndigu gimatavupam av nqægo, tiqa yage eqeieqeī, neka kopømbaqapē, Mbumbukiam-te qambuzaneav tigoat.

Waen ndøgo, waen tae nanga ét. Baebol khøuwa-te ndøgo, waen āv gini-khakheinumám nqǽgo: Waen tae nanga, gleips (Grapes) ndimbo-akhayam, gèpesegimemɨ́n. Yaq et ndøgo, qawaɨn, bugukhokhof ganda pot-té ginø-ziøvememɨ́n. Yaq sège-ivøvemɨ́n. Yaq et ndøgo, sège-qambuín, vømø̄-waen-ɨn. Yaq vaev-te nqanek waen, søvakha ngusum-té ginø-ziøvememɨ́n. Zapa ndǿgo, ta khøuwa-te ndøgo, botol mbaín. Geté nginik søvakha ngusum, ndakinak begó. Zapa ndǿgo, awenege ngusum-te toqoziav, yaq waen tøpopon, ndigu gékeqáz. Yaq waen vǿqouvøēm-a, søvakha ngusum vǿsoqoēz (Met 9:17, Mak 2:22).

Søvakha ngusum-qa nqovønqova, Metiu 9:17 avønin-té qonǿqeív.

Izlael manqei-te, waen khae kopoáv. Gleips gikhatøkhatøezamɨn, yaq nøme, ezoqa khandin ndølouzatún. Nøme ndigu, khøuwa tatas-té ginø-abamɨ́n, vø̄papevemɨn. Yaq vaev-te, āv tini-louzatún. Neka nøme ndigu, waen me꞉khakheinumatún.

Ezoqa waen, khøuwa kandakanda-té ginø-izumám. Khamasim, *Pasova khøuwa-tē o sakhei etoam lou loge-tē. Neka khøuwa nøme, ndigu waen, ibøkhá namba me꞉nokhogimám, tiqa lou namba, vø̄e-izumam

Neka Yesu-qa khøuwa-te, ezoqa waen nøme, *oliv oíl namba me꞉nokhogimám, neka nqamav-te vø̄qouzamɨn. Ndøgo tiqá nqamav mulømulá (Luk 10:34).

Baebol mokho-te, manqat mbaín, av nqægo, khafeāp, waen toqo-iz. Geté soqain ndǿgo, khape toqote-iz, yaq kawa taqa-okɨ. Yaq nakémbá, waen o bia o gekha ibøkha føgakh av nqægo, izumav toqogoat, qanimáv.

Nqovønqova, waen khae neka gleips-qa yaq-te, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

Wit neka Bali, loge gigiáp. Bugug andé eketóp. Zu ezoqam, gèzøgeakhæmatún. Yaq giqatazɨn, gumu-papevømɨn, ndigu gèqogazɨ́n, sasa ndøløvønøvemɨn. Yaq gètititazɨ́n, sasa ndø-evememɨ́n, wit nanga, nandi pot kandakanda-te sasa ndønqeisamɨn. Yaq vaev-te, nandí gini-mivitøzemɨ́n, vømø̄-flawaezɨn. Yaq ndøgo tiqá lóu.

Wit neka Bali, tiqa bugug neka mokhov elavøqase vinivinimbá. Wit ndigu, tiqa fia andé kandambá. Geté bali-qa fia andé khapémbá. Bali nøme, ezoqa *hos neka søvakha gigiap nanak me꞉zøkefemám.

Nqovønqova, wit neka bali-qa yaq-te, nqovønqova khagi-us mokho-té qanu꞉gú.

Baebol khøuwa-te ndøgo, ezoqa nøme, yaq-fia mbain sasae ezoqam ndøgoám. Nøme, ndigu pingim-ák. Nakhag-té gi-upøgimám. Neka nøme ndigu, gigiap-av ezoqám, ndigu kopømba mbain qagoam, yaq-fia tigunem. Yaq ndigu ezoqa nøme-te, ekeza nakheis o ekeza kha ndøwiám, vø̄-tegi-yaq-fia-mbain-sasae-ezoqam-ezɨn neka ti namba vømø̄yagɨn. Nginik yaq-fia mbain sasae ezoqam, tigi kawakawa-za-qa manqat, o-mba bezømbøe-ndapé. Ndigu kopømba mbaín, matev timatønumat, av ekezan qazømbe-pøovam. Ndigu khokho ezoqám. Iz mbaín, neka gisasaetam, yaq-fia mbaín. Ezoqa nøme ndigu, tigi kawakawa-za, ezoqa eqeieqei gigoam, tiqa yage andé kopømbá, geté ezoqa nøme-qa yage, ùnime꞉-føgákh.

Yesu, taqa manqa mokho nqánek, “Mbumbukiam, khandi etoam ezoqám.” Yesu-qa iz, Iblu manqat-te, Zosua mbo-akhaemám. Geté Glik manqat-te ndøgo, Yesú. Até ezoqa nømé-a, iz Yesu vøzø̄goam.

Mbumbukiam-ge Yo, manqei-qape-te gefakhan, nakhasa nqonqonam geqan, iz Yesu mbo-akhaém, ate av-té, *enzol ezoqam, tegu evo Meli gumbøe-ein (Luk 1:31; 2:21).

Yesu-ge unimanqatin eve, Mbumbukiám. Geté ezoqa kopoáv, āv gini-matavupám nqǽgo: Yesu-ge eve, Zoséf, ndego Meli-ge zivis (Luk 3:23, Mak 6:3).

Yesu, ndego yo-khøuwá. Teqa zita-te, Meli nakheis nøme, mø̀ndømbo-fakház. Yesu-gí emekheís. Angana-qa iziz nqánek: *Zems neka *Zosef neka Saemon neka *Zudas. (Ngenek Zudas ambá ndego, Yesu sa gemboqambun.) Yesu até sænakheís-a, vømbōgoam. Geté tiqa iziz, Baebol mokho-te peawapøteáv (Mak 6:3).

Yesu ndego, Deivid ndomanazám (Met 1:1).

Vaev-te, Yesu, iz nøme *Keliso neka *Mesaya mbo-akhaém. Zapa ndǿgo, ezoqa ndégo, teqa yaq-te, Mbumbukiam nupøkhan mba, manqa mbusa geve, tendo-khofotav.

Yesu-gi paev ezoqam ndígu, Yesu gimbopavam, ndego nqanek manqei-qape-te geyagam. Ndigu paev ezoqam tuelv, Yesu ibugukhokhof gevevesam, timbo-paevem, ndigu iz nøme, Keliso-gí u-anim zø-akhaemám. Geté paev ezoqa nøme, mø̀ndømbo-goám. Ezoqa andé kandambá. Yaq Yesu yan-te ge-eqan, taqa zita-te, até ezoqa ewaqapé-a, Yesu gi-unimanqatintam, iz Yesu-gí paev ezoqam zø-akhaemám. Yaq ndakin, até ní-a, ni Klisten ezoqam, ni Yesu-gí paev ezoqám.

Zayon ndøgo, manqei pøyat-qá íz. Zelusalem taon-té qagó. Ibugukhokhof, Zayon Zebusait ezoqam-qá manqei ndøgoám. Yaq vaev, Deivid ndøndáp, tegi ezoqam namba. Nakhag-té ginøndapém. Yaq taqa zita-te, nqanek manqei, iz nøme, Deivid-qá taon mbo-akhaemám (2 Sam 5:6-10). Deivid genanim, yaq tege yo Solomon kawa ezoqam-qa iziz gendap, *Mbumbukiam-qa khoev, teqa manqa vøovam-te, Zayon manqei pøyat avønin-té ginøwevém. Yaq ta zapaya ndøgo, ezoqa até Mbumbukiam-qá khoev-qá manqeí-a, Zayon mbo-akhaemám.

Manqat nøme, Zayon manqei ndæmanqate, Zelusalem taon ate ndægo me꞉manqaté (Met 21:5; Zion 12:15; Lom 9:33; 11:26; 1 Pita 2:6).

Neka manqat nøme, Zayon-qa yaq-te, Zelusalem ndakinak me꞉manqaté, yan-te nqo꞉go. Ndøgo Mbumbukiam-qá manqeí (Iblu 12:22; Veve 14:1).

Zekop ndego, *Aezek neka Lebeka, tigé yó. Tege atanakha, Eibleem ndøgoám. Baebol mokho-te, manqat kopoáv, āv qane-manqaté nqǽgo: Mbumbukiam, ndego Eibleem neka Aezek neka Zekop, tigí Mbumbukiám (Exo 3:6; Met 22:32; Mak 12:26; Luk 20:37; Kel 7:32).

Zekop-ge zapikia, *Isáo. Nginik ezoqa menas, qaqangeáp. Zu ezoqam-qa matev, āv qanegoám nqǽgo: Eve løvøte avønin-te gemø-itanɨn, ndego yo-khøuwa-te, zenda mo꞉-awamɨ́n, vømbō-guligulimin. Yaq Mbumbukiam, ngenek yo-khøuwa, matev mbomømboma bembō-matanam. Zekop Eve-qa guliguli manqat neka ta matev mbomømboma, ta guliguli manqat mokho-te ndøndo-fakhate, upøgim-qa oskia ndøgoám. Yaq khøuwa nøme, Isao søvakha fouzu-te gendoqavan, ifin qambovin, yaq Zekop lou-qa gemboviam, ngenek āv gembøe-eín nqǽgo, “No lou naqanøká nøtaqá-etoamák. Geté qo yo-khøuwa iz, vø̀nømbøkhæ-etoám, tat-qa guliguli matev tændap.” Yaq Isao sègembo-etoám, yaq Zekop lou vømbō-etoam. Yaq vaev-te, Zekop tege eve, gètubám, teqa guliguli manqat vø̄ndap, ndego Isao etoam-qa gegoam

Zekop sakhei menás, gezøkɨm. Tiqa iziz, Leiá neka Laisól. Taqa zita-te, ndego até tigi tøke ezoqa menás-a, vø̄zøkɨm. Zekop ndego, nakhei angana tuélv gimbogoam. Tiqa iziz nqánek: Lubēn neka Simeōn neka Livaī neka Zudā neka Dēn neka Naftalī neka Gād neka Asā neka Isakā neka Zebulōn neka Zosēf neka Benzamin. Nginik ezoqam, Izlael khagua bawan-ak-gi atanakha-zapazapa-zá. Mbumbukiam, Zekop-qa iz, vaev-te, *Izlael mbo-akhá, yaq ndego vømø̄-Izlael-ezoqam-gi-atanakha-zapa-ev (Met 1:2; Luk 1:33).

Sika vemiav-te ndøgo, ibøkha ozu mø̀ndøgoám. Ndøgo Zekop-qá ibøkha ozu mbo-akhaemám. Zapa ndǿgo, Zekop-za ndø-ozém. Yesu-qa khøuwa-te ndøgo, ta ibøkha ozu zua ndøgoám (Zion 4:5-6, 12). Até ndakín-a, zua ndøgó.

Zelemaya ndego, *Ol Testamen khøuwa-té geyagám. Ndego *Mbumbukiam-gé manqa vevezam ezoqam kandambaqape ndøgoám. Zelusalem taon-té geyagám. Ta khøuwa-te ndøgo, Izlael ezoqam-gi kawakawa-za, tiqa matev soqaín. Neka ezoqa manqa-zapazapa ndøgoám. Yaq Zelemaya nginik é-møndøzø-manqatám, av nqægo: *Bebilon ezoqam ndǿzáv, yaq tigi nakhag ezoqam, Izlael ezoqam, pingim-ak ndǿ-upozó, tiqa manqa-zapazapa matanam zapaya. Yaq Izlael-ak, Bebilon manqei-té gíyagát. Viav 70́, ndøgo tiyagat. Zelemaya até geyagám, Bebilon ezoqam-ge kawa vøndōwav, tegi nakhag ezoqa namba, Zelusalem taon vø̄ngi꞉nam-a, Izlael ezoqam, pingim-ak vø̄-upozo. Geté Zelemaya ekezan, Bebilon manqei-te ndafeáv. Ndego Zelusalem taon-te, até gegoám, ezoqa kopokopo nøme namba, ndigu manqei keoge nonqo gizuvaz. Geté vaev-te, nginik ezoqam, Zelemaya *Izip manqei-té ginø-ituím, oskiá ndøgo, ndego poeveav qagoam. Yaq gemø-lawaqape-ev, ndego ta manqei-te ndǿgo tenaním.

Zelemaya ndégo, ta *Ol Testamen mbuk gepeawam, Zelemaya (Jeremiah) ndimbo-akhayam. (Met 2:17; 16:14; 27:9)

Yesu-qa khøuwa-te, Zu ezoqa nøme, Izlael manqei-te, Lom ezoqam ngeasam-qa ndøgoám, ndigu gizømbo-kawaeztam. Nakhag-ús. Yaq nginik ezoqam, Zelot ezoqam zø-akhaemám. Yesu-ge paev ezoqa nøme, ndego ibugukhokhof Zelot ezoqam ndøgoám. (Met 10:4; Mak 3:18; Luk 6:14-16)

*Niu Testamen mokho-te, ezoqa vinivinimbá, iz Zems ndøzøgo. Ezoqa nginik:

Zesi ndego, Deivid-gé evé, ndego Izlael kawa ezoqam kandambaqape. Neka Zesi, Yesu-gé atanakha-zapá.

(Met 1:5-6; Luk 3:32; Kel 13:22; Lom 15:12)

*Niu Testamen mokho-te, ezoqa vinivinimbá, iz Zion ndøzøgo. Ezoqa nginik:

Ziona ndego, *Mbumbukiam-gé manqa vevezam ezoqam ndøgoám. *Ol Testamen khøuwa-té geyagám. Ziona-qa emanqat toqonǿqeív ndǿgo, ta mbuk-te ndøgo, Ziona (Jonah) ndimbo-akhayam.

Baebol mokho-te, ezoqa vinivinimbá, iz Zosef ndøzøgo.

*Mozes genanim, yaq iziz Zosua mbondáp, Izlael ezoqam tezømbo-megetat. Ezoqa ndégo, Izlael ezoqam, Keinan manqei-te ge-itub, ta manqei ndøgo, taqa yaq-te Mbumbukiam manqa mbusa geve, tezø-etoam. Zosua-qa megeat matev eqeieqeí. Ndego Mbumbukiam-te poev mbogoám neka teqa nakhoa oskia vømbōpavam. Ndego Izlael ezoqam, āv gene-gugubám nqǽgo: Ndigu oskia Mbumbukiam-té giabenø-tøkezá, neka khape mbumbuk, zitá giabiti-wuøezá. Zosua-qa emanqat toqonǿqeív ndǿgo, ta mbuk ndøgo, Zosua (Joshua) ndimbo-akhayam. (Kel 7:45; Iblu 4:8)

Zu ezoqam ndígu, Mbumbukiam ibugukhokhof geveataz, tegi ezoqam tigoat. Iz nøme, ndigu *Izlael ezoqam zø-akhayám. Ndǿgo tønøngáz, *Eibleem U taon-te gegoam, yaq Mbumbukiam gembo-akha, manqei vini-te tewav. Yaq Keinan manqei-te gemøfakhan, Mbumbukiam Eibleem namba, poev ndø-unimanqatín. Neka manqa mbusa, āv genevé nqǽgo: Ndego ndø̀mbo-kewagát neka bawan-qape vømǿvē. Neka manqat nøme, āv gembøe-eín nqǽgo: Angana ate ti꞉goat, *ngusu bezøqogáz. Ndøgo tiqá khakhatáp av nqægo, ndigu Mbumbukiam-gí.

Eibleem gemanaz, Aezek vø̄fakhan. Yaq Aezek gemanaz, Isao neka Zekop vø̄fakhaz. Yaq Mbumbukiam, *Zekop ndøveatáv, ndego tegi ezoqam namba, Mbumbukiam-gi tigoat. Vaev-te, Mbumbukiam Zekop, iz ndakinak mbo-akha: Izlaél. Yaq Zekop gemanaz, nakhei angana tuélv gimbo-fakhaz. Nginik angana, Izlael ezoqam-qa khagua bawan-ak tuelv-gí atanakha-zapazapa-zá.

Mbumbukiam teqa guguna manqat, Zu bawan-ak zø-etoám, Mozes mokho-te. Ibugukhokhof, bawan vinivinimba nøme zøtezateáv, Mbumbukiam-anim-qa yaq-te. Zu ezoqam mba me꞉zøtéz. Zapa ndǿgo, Mbumbukiam ibugukhokhof sa ndígu teveatáz, tegi ezoqam tigoat.

Ibugukhokhof, iz Zu, Zuda-gí zi mba zø-akhaemám, ndego Zekop-ge yo nøme gegoam. Geté vaev-te, iz Zu, Izlael ezoqam ate ndí꞉gu tizø-akhaemám.

Yesu ndego ekezan, Zu bawan-ak ndøgoám. Neka até tegí paev ezoqám-a, Zu bawan-ak vø̄goam.

Até ndakín-a, Zu bawan-ak, Mbumbukiam-gí ezoqám. Geté Yesu mokho-te, ate ní-a, ni *bawan vini-ak, kopømbaqapé tizi-Mbumbukiam-gi-ezoqam-en, ni ndego tizi-unimanqatinim.

Nginik manqa ovøyam megetapak, Zu ezoqam-gí iz-akhayapak ndøgoám. Manqa ovøyam-te, ndǿgo tini-pindumám, ezoqa Mozes-qa guguna manqat o ekeza manqat nøme, go꞉-aumam, gimøkuimam. Vemiav o taon vinivinimba, ekeza manqa ovøyam ezoqam zøgoám. Ezoqa khapekhapémbá. Geté manqa ovøyam kandambaqape, Zelusalem taon-té qagoám. Ndøgo manqa ovøyam ezoqam 71́ gisokhoam. Ta manqa ovøyam mokho-te, *Mbumbukiam-gí iziz ezoqa kandakanda mu꞉goám neka Mozes-qa guguna manqat nømendim ezoqam vø̄ugoam. Ti mokho-te, ezoqa nøme, *Felisi ezoqám neka nøme *Sadusi ezoqám. Neka tigi manqa ovøyam megeat ezoqam, *Mbumbukiam-gé iziz ezoqam kandambaqape ndøgoám.

Lom ezoqam-qa gaman mokho-te, Zu ezoqam, ekeza manqa ovøyam matev zua zøgoám. Geté Lom ezoqam ndigu takeapáv, ezoqa løvøte-te ti-ab. Lom gaman ezoqam mbá, kopømba ndøgo, ezoqa løvøte-te ti-ab. Yaq nakémbá, ndigu Zu manqa ovøyam megetapak, Yesu *Pailøt-té ginø-ituím, ndego Lom gaman ezoqam, ndigu Yesu løvøwe-qa gigoam.

Zu ezoqam-qa manqei-te, vemiav neka taon vinivinimba ate qægoam, ekeza guliguli khoev zøpuatát. Zu ezoqam, Sabat khøuwa-te, tiqa guligulim-te, ndǿgo tinø-pindupám. Guligulim-qa neka Mbumbukiam-qa iz eqawat-qa neka teqa Manqat geveam neka ovøyam-qa ndøpindupám. Neka khøuwa nøme, ta khoev kopo-te ndøgo, ndigu manqa ovøyam zøgoám.

Neka Zu ezoqam-gi nakheis, tiqa skul até ndǿgo tøzøgoám, ma geveam neka peawam matev neka zøtezat Mbumbukiam-qa yaq-te gi-upøgimam.

Vaev-te, Izlael ezoqam, manqei nøme-te gipanqanim, ndigu até ndøgó-a, taon vinivinimba-te, ekeza guliguli khoev ndøpuanumám. Até ndakín-a, Izlael manqei-te neka manqei vinivinimba-te, ndigu tiqa guliguli khoev, zua zøpuatét.

Zuda, ndego *Zekop-gé yó. Tegu evo, Leiá. Ndego namba-qaniap ate gi꞉goam, ilevén, gimbogoam. Ngenek Zuda, Zuda khagua bawan-ak-gé atanakha-zapá. Ezoqa nøme gendomanaz, *Deivíd. Neka até *Yesú-a, Zuda khagua bawan-ak ndøgoám. Deivid neka Yesu, tiqa vemiav, Betliém. Zudia manqei-té qagó. Ta manqei ndøgo, Zuda bawan-ak-qá manqeí.

*Niu Testamen mokho-te, ezoqa síks, iz Zudas ndøzøgo. Ezoqa ngínik:

Klismes khøuwa-te, ni ndǿgo tizimbo-matavupatún, Mbumbukiam-ge Yo, Yesu Keliso, nqanek manqei-qape-te geqan, ge-ezoqam-ev.

Ta Sande ndøgo, taqa zita-te, Sande nøme Ista khøuwa tøndap, ni ndǿgo tizimbo-matavupatún, Yesu ande kawa ezoqam me, Zelusalem taon-te ge꞉-on. Ta khøuwa-te ndøgo, ezoqa epek ndø-upøgím, vømbø̄e-qatøzem. Yaq āv gini-akhaemát nqǽgo, “Hosána! Iké꞉ Mbumbukiam-te. Ndego ngenek ezoqam bèkhakheinøvém, Evezøza-qa iz-te ngegeav, ngenek Izlael ezoqam-ge kawa.”

Ta Tesde ndøgo, taqa zita-te, Ista khøuwa tøndap, ni ndǿgo tizimbo-matavupatún, Yesu tegi paev ezoqam namba, vaev khøuwa-te *Pasova lou gilog, yaq ndego *Evezøza-qa lou loge matev (Communion) gengaz.

Até ta Tesde ndǿgo tøgoám, Yesu Getsemani manqei-te, Mbumbukiam-te gemø-guligulim, yaq Zudas ndego tegi qaqa ezoqam-qa zenda-te geve, vø̄-møvøinam-a, manqa ovøyam-te vø̄ndafem.

Ta Fraide ndøgo, taqa zita-te, Ista khøuwa tøndap, ni ndǿgo tizimbo-matavupatún, Yesu niqa manqa-zapazapa evøzam nonqo, nqosøgeap neka mivi gendap, neka tae mutui-te vø̄nanim.

Ni Ista khøuwa, ndǿgo tizimbo-matavupatún, Yesu løvøte-te gendo-khandi꞉v. Taqa yaq-te, Pol 1 Kolin 15:17 mokho-te, āv gene-eín nqǽgo, “Keliso løvøte-te amba khandi꞉vateav tøgonɨn, zoqa unimanqatin matev, ambá mokho mbaín. Ambá khokhó. Neka zo manqa-zapa-te, ambá zua zogonɨ́n.” Unimanqatín. Yesu ndego løvøte-te gendo-khandi꞉v, ndøgo gigiap-qape kandamba tantáv, niqa Klisten unimanqatin matev mokho-te.

Yesu løvøte-te gendo-khandi꞉v, yaq ndego khøuwa foti-qa zita-te, yan-té genøqavíg. Yaq nakémbá, Ista khøuwa-te, khøuwa gevebam toqongaz, yaq khøuwa foti toqomø-khantaz, kopømbaqapé, ta Tesde ndøgo, tizimbo-matavupat, ndego yan-te geqavig.

Pentikos, taqa manqa mokho, “Fiftí.” Ezoqa ta khøuwa ndøgo, Pentikos khøuwa, timbøe-akhayám ndǿgo: Yesu løvøte-te gendo-khandi꞉v, yaq khøuwa fifti-qa zita-te, ndego Nqova Mbomambaqape ndokhofotáv. Ate av-té, ibugukhokhof tegi paev ezoqam-te, manqa mbusa ge꞉ve.