Yahaya Ukukpa̱ u kadyanshi Yahaya, uza ɗa korongi tagara̱da u na vi u rongo ta̱ evu n Yesu aꞌayin a ɗa Yesu yain manyan ma ne pini na a likimba. An nala u wurai, Yahaya tuwa̱ ta̱ u wokoi uzapige a asuvu a atoni a Yesu. A tagara̱da u na vi, u yan ta̱ kadyanshi ka ili iꞌya i gita̱i an wa̱ri kaɓolo n Yesu. A tagara̱da u na vi tsa wene ta̱ ili iꞌya Yesu dansai n iꞌya u yansai an wa̱ri kaɓolo n ama. Tsa wene ta̱ alabari a uka u aza a Samariya uza ɗa u wushai mini ma una̱ka̱ uma ma Yesu, uka ɗa a ka̱na̱i n unyushi u cingi, kaje ka ne Liꞌazaru uza ɗa u ꞌya̱nga̱sa̱i a ukpa̱, n ili i roku ushani iꞌya u yansai. Yesu isa̱ ta̱ kaci ka ne “Mpa” kala ka lakai uwulukpi ka Kashila̱ a kaletsu ka aza a Yahuda. U wenike ta̱ iryoci ushani iꞌya ya wenike an eyi kaliniki ka shinga ka, kpam aya katyaci ka mayun. Yahaya wenike ta̱ ikunesavu i shindere iꞌya Yesu yain iꞌya i wenikei tyoku ɗa Yesu wa̱ri. U te a asuvu a le u ɗa, an Yesu ta̱na̱sa̱i kawunu, wa̱ ta̱ tyoku u tata u ne, uza ɗa bawu wa a̱sa̱ka̱ manyan ma ne. Yahaya korongu ta̱ ili i na yi tsa̱ra̱ ama a pityanangu n Yesu, kpaci aya Kawauwi. A masala ma 3 makpa̱nda̱ ma 16, tsa wene ta̱ kadyanshi ka ucira ka ka wenike tyoku ɗa Kashila̱ ka ciga ama a asuvu a likimba u na. Cinda Yahaya wenei ili i na yi n aꞌeshi a ne, u gan ta̱ tsu wushuku n ili iꞌya u danai vi mayun ɗa. Ili iꞌya iꞌa̱ri a tagara̱da u na vi Ushipa adama a ucikpala udani vi (1:1-18) Akani a Yahaya Kalyuɓugi (1:19-34) Yesu ɗanga̱sai atoni a ne a kagita̱ (1:35-51) Ikunesavu i shindere i Yesu (2:1–12:50) Aꞌayin a shindere a makorishi a Yesu: Ukondo u ne n ukpa̱ u ne (13:1–19:42) Yesu wa̱ ta̱ n uma (20:1-10) Yesu wenikei kaci ka ne a asu u atoni a ne (20:11–21:25)
1Udani u ɗa u tsu na̱ka̱ uma 1 Kahu a yain likimba, Udani[a] wa̱ ta̱ pini. Wa̱ ta̱ kaɓolo n Kashila̱, kpam dem Kashila̱ ka. 2 A kagita̱ wa̱ ta̱ kaɓolo n Kashila̱.3 U yan ta̱ ili iꞌya iꞌa̱ri pini gba̱, ili iꞌa̱ la iꞌya bawu u yain wa.
4 Aya kami ka uma, kpam uma u nala vi u tuko ta̱ ama katyashi. 5 Katyashi ki ka wakana ta̱ a asuvu a karimbi, kpam karimbi ki ka fuɗa ka cimbusa̱ ka wa.
6 Kashila̱ ka suku ta̱ vuma roku, uza ɗa a ka isa̱ Yahaya,[b] n kadyanshi. 7 U tuwa̱ ta̱ u tonuko ama ukuna u mayun u katyashi vi, tsa̱ra̱ ya dem u pityanangu adama a ili iꞌya u danai vi. 8 Aya katyashi ki wa, shegai u tuwa̱ ta̱ u tonuko ama ukuna u mayun u katyashi vi. 9 Aꞌayin a ɗa baci katyashi ka mayun ki ka tuwa̱i a likimba, ka na̱ka̱ ta̱ ama gba̱ katyashi.
10 Udani vi wa̱ri ta̱ a likimba, kpam Kashila̱ ka yan ta̱ manyan n eyi an u yain likimba, kpam gba̱ n nala ama a likimba a reve yi wa. 11 U tuwa̱ ta̱ a uyamba u ne, shegai ama a ne a wusha yi wa. 12 Ama roku a wusha yi ta̱, kpam a wushuki n eyi. Adama a nala u zuwa le a wokoi mmuku n Kashila̱. 13 Aꞌayin a ɗa isheku i le i matsa le a likimba, ilimaci i nala i zuwa le a woko mmuku n Kashila̱ wa. Kashila̱ ka ka zuwa le a wokoi mmuku n ne.
14 Udani vi u woko ta̱ vuma, kpam u rongoi n a̱tsu. Wa̱ ta̱ ushaɗangi n ukuna n shinga n u mayun. Tsu wene ta̱ tsupige tsu ne; wata, tsupige tsa u wushai vi, kpaci aya koshi Maku ma Tata.
15 Yahaya dana ta̱ ukuna u mayun a kaci ka Udani vi, kpam u tonukoi ama, “Uza ɗa n yanka ɗa̱ kadyanshi a kaci ka ne aya gai na vi, ‘Uza roku ɗa pini wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱, u la mu ta̱ tsupige, kpaci wa̱ ta̱ pini kahu mpa.’ ” 16 Adama a nala, uciga u ɗa wa ciga tsu cika ɗa u tsu yansa̱ka tsu ukuna u shinga,† kpam u tsu zuwusuka tsu ta̱ una̱ u shinga maco. 17 Musa ɗa tukoi ama Mele, Yesu Kawauwi kpam u tukoi ama ukuna u shinga n u mayun. 18 Kotsu uza wa̱ la u wenei Kashila̱ wa. Shegai Maku mi ma zuwa ta̱ ama a revei tyoku ɗa Kashila̱ ka̱ri, kpaci aya koshi Maku ma ma̱ri ili i te n Kashila̱ ki, kpam wa̱ri evu n Tata.
Yahaya Kalyuɓugi danai ukuna u Yesu (Matiyu 3:1-12; Marku 1:1-8; Luka 3:1-18)19 Azapige a aza a Yahuda a Urishelima a suki aɗara̱kpi n aza a Levi ubana ara Yahaya a weci yi ko ya wa̱ri.
20 Yahaya kpa̱ɗa̱ le uwushunku wa, shegai u dansai n ele karara, “Mpa Kawauwi ki wa.”
21 Aku a wece yi, “Aɗa baci Kawauwi ki wa, aɗa yai? Aɗa Iliya[c] vi?”
U wushunku le, “Aꞌa, mpa wa.” A doku a wece yi, “Avu Matsumate[d] ma a ɗanga̱sai vi ma?” U wushuki, “Aꞌa, mpa wa.”22 Aku a doku a wece yi, “Aɗa yai? Wushunku tsu tyoku ɗa tsa ba tsa tonuko aza ɗa a suku tsu. Ya vu bidyai kaci ka vunu?”
23 Yahaya wushunku le n kadyanshi ka Ishaya matsumate:
“Mpa kala̱ga̱tsu ka ka sala̱sa a kakamba, n ka dansi, ‘Lapulai ure adama a Asheku a ɗa a ka tuwa̱!’ ” [e]24 Afarishi a ɗa a suki atsumate yi. 25 A wece yi, “Aɗa baci Kawauwi, ko Iliya, ko Matsumate ma a ɗanga̱sai vi wa, niɗa va lyuɓugusu ama naha?”
26 Yahaya wushunku le, “Mpa n mini ma ma lyuɓugusu, shegai n gogo‑na naha uza roku ɗa pini a asuvu a kakuma̱ ka ama uza ɗa bawu i revei. 27 Aya uza ɗa wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱. Mpa n ra̱tsa n surukpa isirikatsu i akpata a ne wa.”
28 Yahaya wa lyuɓugusu ama a ilyuci i Batani, kasana n Aga̱ta̱ a Urudu nte ili i na yi i gita̱i pini gba̱.
Yesu ɗa Maku ma Kondom ma Kashila̱ 29 An kain ka wansai, Yahaya wenei Yesu, an wa gawunsa n eyi, aku u tonukoi ama, “Maku ma Kondom ma Kashila̱† ka yankai manyan tsa̱ra̱ u cimbusuka̱ ama a likimba unyushi u cingi u le ma na. 30 Aya gai ma dansa̱ka an n danai, ‘Uza roku ɗa pini wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱, u la mu ta̱ tsupige, kpaci wa̱ ta̱ pini kahu mpa.’ 31 Ma̱ri n reve an aya wa, shegai ma̱ri ulyuɓugusu n mini tsa̱ra̱ n zuwa aza a Yahuda a reve ko aya yai.”32 Aku Yahaya danai, “N wene ta̱ Kulu Keri ku wuta̱i a zuba ku cipa̱i ara ne yavu kaɗya ku woko yi pini. 33 Ma̱ri n reve an aya wa, shegai an Kashila̱ ka suku mu n lyuɓugu ama n mini, ɗa u tonuko mu, ‘Vu wene baci Kulu Keri ku cipa̱i ara uza roku aku ku woko yi pini, vuma u nala vi aya ya vana vi. Aya wa lyuɓugu ama n Kulu Keri.’ 34 N wene ta̱ ili i nala yi i gita̱i n Yesu. Adama a nala, n tonuko ɗa̱ ukuna u mayun, aya Maku ma Kashila̱ mi.”
Atoni a Yesu a kagita̱ 35 An kain ka wansai, Yahaya pini n u lyuɓugusi ama kaɓolo n ama a re a asuvu a atoni a ne, 36 aku u wenei Yesu wa wala, u danai, “Maku ma Kondom ma Kashila̱ ma gai na vi!”37 An atoni a re yi a panai Yahaya danai nala, a tonoi Yesu. 38 An Yesu kpatalai u wenei a ka tono yi, u wece le, “Ndya ya bolo?”
Aku a wushuki, “Rabbi,† nte va rongo?” (“Rabbi;” wata, “Kawenishiki.”)39 U wushunku le, “Tuwa̱i i wene.” (Aꞌayin a nala yi evu n ulapa u uwule u nishi u ɗa u kaara.) Aku a lazai n eyi a wenei asu vi, a rongoi pini hal kaara ka rukpa̱i.
40 Uza te a asuvu a atoni a re yi aya Andurawu utoku u Simo Bituru uza ɗa aꞌa̱ri tata u te. 41 Ili iꞌya Andurawu gita̱i uyan iꞌya u zamai utoku u ne vi u tonuko yi, “Tsu wene ta̱ Kawauwi ka a yanka tsu kazuwamgbani ki!” (N Tsiyahuda a yanka ta̱ manyan n “Kawauwi” kpam ili iꞌya i te n udani u “Kirisiti” n Tsiheline.) 42 Aku Andurawu bidyai utoku u ne vi ubana ara Yesu.
Yesu kondono yi u danai, “Aɗa Simo, kala ka tata u vunu ka Yahaya. A ka isa̱ vu ta̱ Kefa.” (“Kefa” ili i te iꞌya n “Bituru.”)[f] Yesu ɗanga̱sai Filibu n Nataniya 43 An kain ka wansai, Yesu yawunsai u bana a Galili. Aku u ba u cinai Filibu, u tonuko yi, “Tono mu.”44 Besaida ɗa ilyuci i Filibu, n ilyuci i Andurawu n Bituru. 45 Filibu ba u boloi Nataniya, aku u tonuko yi, “Tsu wene ta̱ vuma ɗa Musa korongi ukuna u ne a Mele mi. Kpam dem ntsumate n korongu ta̱ ukuna u ne. Aya Yesu maku ma Isuhu, kpam ilyuci i ne iꞌya Nazara.”
46 Shegai Nataniya wece yi, “Ili i shinga iꞌa̱ la ya wuta̱ a Nazara?”
Filibu wushunku yi, “Tuwa̱ vu wene.”47 An Yesu wenei Nataniya wa raɓa evu n eyi, aku u danai, “Eyi na matsikaya ma aza a Yahuda ma mayun ma. Uza maryafuka ɗa wa.”
48 Nataniya wece yi, “Niɗa vu yansai vu reve mu?”
U wushunku yi, “Kahu Filibu isa̱ vu, n wene vu ta̱ a kulu ku maɗanga ma kapopi.”49 Aku Nataniya tonuko yi, “Kawenishiki, avu Maku ma Kashila̱ ma. Aɗa Magono ma aza a Yahuda.”
50 Yesu danai, “Wushuku ɗa vu wushuki na̱ mpa an n tonuko vu n wene vu ta̱ a kulu ku maɗanga ma kapopi? Va wene ta̱ ili iꞌya i lai i naha ugbonguro.”
51 U tonuko le kpam, “Mayun n tonuko ɗa̱, Ya wene ta̱ zuba u kukpa̱ kpam atsumate a zuba a Kashila̱ n a yuwi n a cipi a zuba u Maku ma Vuma.”
Yahaya 2 ->
- a Aza a Yahuda a bidya ta̱ Udani vi Kashila̱ ka, kpaci caupa ɗe a tsu isa̱ kala ka Kashila̱ karara wa, shegai “Udani” ko “Tata.” A mkpa̱nda̱ n 10 n 14 n wenike tsu ta̱ an Yahaya wa dansa a kaci ka Yesu an u yankai “Udani” manyan.
- b Yahaya u makpa̱nda̱ ma na mi Yahaya Kalyuɓugi ɗa, Yahaya kasuki uza ɗa korongi tagara̱da u na vi u ɗa wa.
- c Adama a ɗa Kashila̱ ka bidyai Iliya ubana a zuba n uma u ne, ɗa aza a Yahuda aꞌa̱ri a uvana ugono u ne.
- d Musa yan ta̱ kazuwamgbani n aza a Isaraꞌila u da Kashila̱ ka sukunku le ta̱ Matsumate tyoku u ne. Pini nala, aza a Yahuda aꞌa̱ri a uvana Matsumate mi.
- e Isha. 40:3.
- f Kalen ka aꞌala a Kefa n Bituru ka “katali.”
3 U yan ta̱ ili iꞌya iꞌa̱ri pini gba̱, ili iꞌa̱ la iꞌya bawu u yain wa.
4 Aya kami ka uma, kpam uma u nala vi u tuko ta̱ ama katyashi. 5 Katyashi ki ka wakana ta̱ a asuvu a karimbi, kpam karimbi ki ka fuɗa ka cimbusa̱ ka wa.
6 Kashila̱ ka suku ta̱ vuma roku, uza ɗa a ka isa̱ Yahaya,[b] n kadyanshi. 7 U tuwa̱ ta̱ u tonuko ama ukuna u mayun u katyashi vi, tsa̱ra̱ ya dem u pityanangu adama a ili iꞌya u danai vi. 8 Aya katyashi ki wa, shegai u tuwa̱ ta̱ u tonuko ama ukuna u mayun u katyashi vi. 9 Aꞌayin a ɗa baci katyashi ka mayun ki ka tuwa̱i a likimba, ka na̱ka̱ ta̱ ama gba̱ katyashi.
10 Udani vi wa̱ri ta̱ a likimba, kpam Kashila̱ ka yan ta̱ manyan n eyi an u yain likimba, kpam gba̱ n nala ama a likimba a reve yi wa. 11 U tuwa̱ ta̱ a uyamba u ne, shegai ama a ne a wusha yi wa. 12 Ama roku a wusha yi ta̱, kpam a wushuki n eyi. Adama a nala u zuwa le a wokoi mmuku n Kashila̱. 13 Aꞌayin a ɗa isheku i le i matsa le a likimba, ilimaci i nala i zuwa le a woko mmuku n Kashila̱ wa. Kashila̱ ka ka zuwa le a wokoi mmuku n ne.
14 Udani vi u woko ta̱ vuma, kpam u rongoi n a̱tsu. Wa̱ ta̱ ushaɗangi n ukuna n shinga n u mayun. Tsu wene ta̱ tsupige tsu ne; wata, tsupige tsa u wushai vi, kpaci aya koshi Maku ma Tata.
15 Yahaya dana ta̱ ukuna u mayun a kaci ka Udani vi, kpam u tonukoi ama, “Uza ɗa n yanka ɗa̱ kadyanshi a kaci ka ne aya gai na vi, ‘Uza roku ɗa pini wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱, u la mu ta̱ tsupige, kpaci wa̱ ta̱ pini kahu mpa.’ ” 16 Adama a nala, uciga u ɗa wa ciga tsu cika ɗa u tsu yansa̱ka tsu ukuna u shinga,† kpam u tsu zuwusuka tsu ta̱ una̱ u shinga maco. 17 Musa ɗa tukoi ama Mele, Yesu Kawauwi kpam u tukoi ama ukuna u shinga n u mayun. 18 Kotsu uza wa̱ la u wenei Kashila̱ wa. Shegai Maku mi ma zuwa ta̱ ama a revei tyoku ɗa Kashila̱ ka̱ri, kpaci aya koshi Maku ma ma̱ri ili i te n Kashila̱ ki, kpam wa̱ri evu n Tata.
19 Azapige a aza a Yahuda a Urishelima a suki aɗara̱kpi n aza a Levi ubana ara Yahaya a weci yi ko ya wa̱ri.
20 Yahaya kpa̱ɗa̱ le uwushunku wa, shegai u dansai n ele karara, “Mpa Kawauwi ki wa.”
21 Aku a wece yi, “Aɗa baci Kawauwi ki wa, aɗa yai? Aɗa Iliya[c] vi?”
22 Aku a doku a wece yi, “Aɗa yai? Wushunku tsu tyoku ɗa tsa ba tsa tonuko aza ɗa a suku tsu. Ya vu bidyai kaci ka vunu?”
23 Yahaya wushunku le n kadyanshi ka Ishaya matsumate:
24 Afarishi a ɗa a suki atsumate yi. 25 A wece yi, “Aɗa baci Kawauwi, ko Iliya, ko Matsumate ma a ɗanga̱sai vi wa, niɗa va lyuɓugusu ama naha?”
26 Yahaya wushunku le, “Mpa n mini ma ma lyuɓugusu, shegai n gogo‑na naha uza roku ɗa pini a asuvu a kakuma̱ ka ama uza ɗa bawu i revei. 27 Aya uza ɗa wa tuwa̱ a kucina̱ ku va̱. Mpa n ra̱tsa n surukpa isirikatsu i akpata a ne wa.”
28 Yahaya wa lyuɓugusu ama a ilyuci i Batani, kasana n Aga̱ta̱ a Urudu nte ili i na yi i gita̱i pini gba̱.
32 Aku Yahaya danai, “N wene ta̱ Kulu Keri ku wuta̱i a zuba ku cipa̱i ara ne yavu kaɗya ku woko yi pini. 33 Ma̱ri n reve an aya wa, shegai an Kashila̱ ka suku mu n lyuɓugu ama n mini, ɗa u tonuko mu, ‘Vu wene baci Kulu Keri ku cipa̱i ara uza roku aku ku woko yi pini, vuma u nala vi aya ya vana vi. Aya wa lyuɓugu ama n Kulu Keri.’ 34 N wene ta̱ ili i nala yi i gita̱i n Yesu. Adama a nala, n tonuko ɗa̱ ukuna u mayun, aya Maku ma Kashila̱ mi.”
37 An atoni a re yi a panai Yahaya danai nala, a tonoi Yesu. 38 An Yesu kpatalai u wenei a ka tono yi, u wece le, “Ndya ya bolo?”
39 U wushunku le, “Tuwa̱i i wene.” (Aꞌayin a nala yi evu n ulapa u uwule u nishi u ɗa u kaara.) Aku a lazai n eyi a wenei asu vi, a rongoi pini hal kaara ka rukpa̱i.
40 Uza te a asuvu a atoni a re yi aya Andurawu utoku u Simo Bituru uza ɗa aꞌa̱ri tata u te. 41 Ili iꞌya Andurawu gita̱i uyan iꞌya u zamai utoku u ne vi u tonuko yi, “Tsu wene ta̱ Kawauwi ka a yanka tsu kazuwamgbani ki!” (N Tsiyahuda a yanka ta̱ manyan n “Kawauwi” kpam ili iꞌya i te n udani u “Kirisiti” n Tsiheline.) 42 Aku Andurawu bidyai utoku u ne vi ubana ara Yesu.
44 Besaida ɗa ilyuci i Filibu, n ilyuci i Andurawu n Bituru. 45 Filibu ba u boloi Nataniya, aku u tonuko yi, “Tsu wene ta̱ vuma ɗa Musa korongi ukuna u ne a Mele mi. Kpam dem ntsumate n korongu ta̱ ukuna u ne. Aya Yesu maku ma Isuhu, kpam ilyuci i ne iꞌya Nazara.”
46 Shegai Nataniya wece yi, “Ili i shinga iꞌa̱ la ya wuta̱ a Nazara?”
47 An Yesu wenei Nataniya wa raɓa evu n eyi, aku u danai, “Eyi na matsikaya ma aza a Yahuda ma mayun ma. Uza maryafuka ɗa wa.”
48 Nataniya wece yi, “Niɗa vu yansai vu reve mu?”
49 Aku Nataniya tonuko yi, “Kawenishiki, avu Maku ma Kashila̱ ma. Aɗa Magono ma aza a Yahuda.”
50 Yesu danai, “Wushuku ɗa vu wushuki na̱ mpa an n tonuko vu n wene vu ta̱ a kulu ku maɗanga ma kapopi? Va wene ta̱ ili iꞌya i lai i naha ugbonguro.”
51 U tonuko le kpam, “Mayun n tonuko ɗa̱, Ya wene ta̱ zuba u kukpa̱ kpam atsumate a zuba a Kashila̱ n a yuwi n a cipi a zuba u Maku ma Vuma.”
Yahaya 2 ->- a Aza a Yahuda a bidya ta̱ Udani vi Kashila̱ ka, kpaci caupa ɗe a tsu isa̱ kala ka Kashila̱ karara wa, shegai “Udani” ko “Tata.” A mkpa̱nda̱ n 10 n 14 n wenike tsu ta̱ an Yahaya wa dansa a kaci ka Yesu an u yankai “Udani” manyan.
- b Yahaya u makpa̱nda̱ ma na mi Yahaya Kalyuɓugi ɗa, Yahaya kasuki uza ɗa korongi tagara̱da u na vi u ɗa wa.
- c Adama a ɗa Kashila̱ ka bidyai Iliya ubana a zuba n uma u ne, ɗa aza a Yahuda aꞌa̱ri a uvana ugono u ne.
- d Musa yan ta̱ kazuwamgbani n aza a Isaraꞌila u da Kashila̱ ka sukunku le ta̱ Matsumate tyoku u ne. Pini nala, aza a Yahuda aꞌa̱ri a uvana Matsumate mi.
- e Isha. 40:3.
- f Kalen ka aꞌala a Kefa n Bituru ka “katali.”