1 Zisas wo phorga rui gumgir kov, mbe nda vov Zerusareman han mbai. Mbe nda vov Zerusareman han Oriv mbɨkshɨman Betfage ŋgugen hegi. Mbe maaŋ hegap, Zisas wo phorga rui guma phuni ga sarav khaŋ mani ga nzuai, 2 “Ŋko ŋgɨp, nza ntige mba gari ŋgugen ŋgɨri. Ŋko ŋgɨp, ŋko vhemkora doŋki the ganɨnga, mbe ana ndi thɨrigim, ana ki. Ana ŋguk vhɨra, ana phorga ki. Ŋko ana mpiiŋ fhɨrgip, mani ndigip, na han zɨri. 3 [a]Ŋko ni ndirim, guma the buna thuen ŋko suaŋrim, ŋko khaŋ mba guma ga suaŋri. ‘Guma Bakɨme ŋaar manin ki.’ Ana vhemkora mani ga sararim, mani taagi zɨrga.”
4 Kha bigeŋ fhum Fhe Bakɨme kamthooŋ guma suaŋgi kameŋra zɨn vugi.
10 Zisas ndav vov, Zerusareman vhen verim, mba gumgi gu mbigi mba ŋgu bakɨmen kegap ŋgava mbatɨga mbuav tamtam nzav khaŋ nzuai, “Kha guma, ana the ma?” 11 [e]Mba ndai gumgi gu mbigi, mbe khaŋ nzuai, “Ana Zisas ma! Ana Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma ma. Ana Garirin ŋgu bisaneŋ Nasaretan kegap ndai.”
12 Zisas vov Fhe Bakɨme phena bɨna vhen verav, ana bɨna vhen kav bigi ndi mbav sɨga mbui gumgi zɨtɨgap, mbe ndi kɨrar mbai. Ana mbe ndiv kɨrar mbav, mba ŋkɨɨar kurkurigi gumgi, ana mbe kaagi suigap, nta daasuav, mba korgi ndi mbai gumgi, ana vhɨra mbe piigi mpirmpirɨgi, ana nta suigap, nta daasui. [f] 13 [g]Ana maaŋ mbe mbuav khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ ki gavar ki buni khaŋ nzuai, ‘Na phen, ana na phorga nzuai phen ma.’ Nde ana mbuim, ana kɨɨi gumgi zomzori ŋaneŋ fara muuŋgi.”
14 [h]Zisas maaŋ mbe muuŋgiap, mba Fhe Bakɨme phena bɨna vhera kim, rɨmgi mbatɨgi gumgi gum suira mbatɨgi gumgi, mbe ana han zim, ana mben kurkurav mbe mbuim, mbe taagia nzezerigi. 15 Zisas maaŋ mbuim, mba Fhe Bakɨmen rotu gari gumgir pani gum Zudaiŋ tɨvir vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe ana mbui mirikori garav, tari bisarire mbararagim, mbe Fhe Bakɨme phena bɨna vhen kav kaav khaŋ nzuai, “Nde Devit Kaman ndikndigɨri.” Mbe maaŋ nzuaim, mbe ne nzuav ndavi mbe mbatɨgi. 16 [i]Mbe ne nzuav ndavi mbatɨgiap, mbe Zisasan nzav khaŋ ana nzuai, “Ndu kheiŋ nzuai buni mbararagire?” Mbe maaŋ nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Ahaŋ, gu mbe mbararagi. Ee, nde mba Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ ki gavar kha kameŋ gangi fhuve? Mba kameŋ khaŋ nzuai, ‘Ndu tari bisarire gum mba tira pavra ki tari ga muuŋgim, mbe vhɨra ndu zɨ ndi vun kuamkuagi.’ ” 17 Zisas maaŋ mbe suaŋgiap, mbe thav, mba ŋgu bakɨme thav kɨrar hɨgap, vov Betanin vugi. Ana mba maan Betani ga kuigi.
18 Zisas Betani ga kuigap, mba mɨtimanera ana taagia ŋgu bakɨmen ndai. Ana ndav thɨ anan hegi. 19 [j]Ana ndav garim, fik kha mbige tuav gaa thɨgap ki. Ana vov niŋge han vugap, niŋge garim, niŋge vhɨgi mbarigi fhuvara, fari khɨnira. Ana thav khaŋ mba fik khage nzuai, “Ndu wom vhɨgi mbararga tuktɨgi fhuvara. Zakɨra fhuvara!” Ana ne nzuavra thagim, mba fik khage za shɨɨŋgi.
20 Mba khage shɨɨŋgim, ana phorga rui gumgi niŋge gangiap, ŋgava mbatɨga muuŋgi. Mbe ŋgava mbatɨga muuŋgiap khaŋ nzuai, “Kha fik khage ram muuŋgiap vhemkora shɨɨŋgi?”
21 [k]Mbe maaŋ nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav khaŋ nzuai, “Gu guigira nde nzuai, nde guigira na khothɨgɨv nde ndɨkndɨga phunin muuŋ tharga, nde vhɨra gu kha fik khage muuŋgi tɨvar muuŋgirga. Nde vhɨra mba tɨvara muuŋgirga tuktɨgi fhuvara. Nde vhɨra khaŋ kha mbɨkshɨma suanga, ‘Ndu khaŋ thav wo sigɨp, wo fegɨp, mbasɨk khɨnik.’ Nde maaŋ suanga, nde mba nzuai kameŋ hɨgɨrga. 22 [l]Nde guigira na khothɨgɨp, nde bigɨn the suaŋv Fhe Bakɨme phorgɨ suanga, nde mba nzuai bigɨna ndirga.”
23 [m]Zisas vov Fhe Bakɨme phena bɨna vhen vergap, Fhe Bakɨmen buni vhuuin gumgi gu mbigi khɨvav mbe nzuai. Ana mbe nzuaim, mba Fhe Bakɨmen rotu gari gumgir pani gum Zudaiŋ gumgir pani ana han zav kha nzambara ana muuŋgi. Mbe khaŋ ana nzuai, “Ndu maaŋ mba zɨ bakɨme gu ŋkasŋka ndigap kha bigi ga mbui? The mba zɨ bakɨmen ndu nɨɨŋgiap, mba ŋaarar muun za ndu suaŋgim, ndu mba ŋaara mbui?” 24 Mbe maaŋ nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Gu vhɨra bigɨn mueŋ nzuav nden nzai. Nde gu nzai bigeŋ ŋgarkararga, gu mba zɨ bakɨmen na nɨɨŋgim, gu kha ŋaara mbui guma bun nde suanga. 25 Na nzambareŋ khare, Zon Gumgi Ruai Guma, ana mba gumgi gu mbigi ruai, ana maaŋ mba zɨ bakɨme ndigap mba tɨva mbui? Ana Hevenan kega zergi tɨv o, ana guma nduara mbui tɨv?”
33 [r]Zisas mba bunin mbe nzua vov wom khaŋ mba gumgir pani ga nzuai, “Nde mbarara, harigi vhunama si bunai khare. Guma mbe wain mɨna bakɨ mbe muuŋgiap, ana bɨna vhuigi. Ana ana bɨna vhuigap, mba wain vhɨgi muuŋv nta phooŋ ndir zav mbok bakɨme korgi. Ana mbok korgiap, mba wain mɨna ganɨnga gumgi kɨr zav, mbe nzuav vun mbar ndagi phena muuŋgi. Ana mba bigi ga muuŋgiap, mba wain mɨnan gumgi mbari farve khɨngi, mbe ana shɨgar muunga. Ana anan mbe farve khɨngiap, ana mbe thav shama guarara ki ŋgun vugi. [s] 34 Ana vugap kim, mba wain khira vhɨgi mbai tuk hɨgim, ana mbaram ŋaara gumgi mbari ga sarigim, mbe ana nzuav wain vhɨgi kharɨ zav mba mɨnan vui. 35 [t]Ana mbe sarigim, mbe vuim, mba mɨnan ŋgarav ana shɨga mbui gumgi hegap, ana ŋaara gumgi ndigap, mbevi shogiap, mbe mbevi shogim, ana rimgim, mbe mbevi, mbe ŋkɨɨar ana segi. 36 Mbe maaŋ mbe muuŋgi, mba mɨna namkam, ana zumgum won ŋaara gumgi mbari ga sarigim, mbe mben han vegi. Ana ntigem sarigi ŋaara gumgi, mben vhɨrve, ana mba fharav sarigi ŋaara gumgir vhɨrve kambarigi. Ana mbe sarigim, mbe vuim, mba mɨna garav ana shɨga mbui gumgi, mbe mba tɨvara mba ŋaara gumgi ga muuŋgi.
37 “Mbe maaŋ mbe muuŋgim, mba mɨna namkam thav won kamara sarigim, ana mbe han vui. Mba mɨna namkam khaŋ nzuai, ‘Mbe nan kama buni mbarararga.’ 38 [u]Ana ne suaŋgiap, ana sarigim, ana vui. Ana vuim, mba mɨnan ŋgari gumgi ana kama gangiap, nduarira khaŋ wari ga nzuai, ‘Mbur zi guma, ana za won ndia bigi ndigirga. Aria, nde zɨv, nza ana shogirim, ana rimgirim, nza ana mɨna ndigip ana vuavi mbuiarga.’ 39 [v]Mbe ne suaŋgiap, ana suirav, ana ndigap, mba mɨna thav kɨrar hɨgap, ana shogim, ana rimgi. 40 Nde kha buneŋ mbararagiap, nde ram mbui ndɨkndɨga mbui? Mba mɨna namkam zumgum zɨv, ana ram mbui tɨvar mba mɨna garav ana shɨga mbui gumgir muuŋgirie?”
41 Ana ne nzuaim, mbe khaŋ ana nzuai, “Ana zɨv farfa mbatɨgar mba gumgi mbatɨgir muuŋgirga. Ana mba tɨvar mben muuŋv, mben tɨn mba wain mɨna ndigip, harigi gumgir nɨɨŋgirim, mbe mba wain mɨna ganɨv, mba wain vhɨgi mbai tugar, mbe ana wain vhɨgi korɨv, ana ntɨɨrir anan nɨɨnga.”
42 [w]Mbe ne nzuaim, Zisas mben nzarigi, “Ee, nde Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ ki gavar kha kameŋ gangi fhuve? Mba kameŋ khaŋ nzuai, ‘Mba pheni ga mbui gumgi, mbe mba kɨma garim, ana mbatɨgim, mbe ana fekhɨngi. Mba kɨm, ana ntigem mba phena bɨna suirigim, ana havhargiap thɨgi. Fhe Bakɨme, ana nduara mba bigeŋ ga muuŋgim, ne hɨgim, nza ne garim, ne guigira vhergi.’
43 “Maaŋ muuŋgiap, gu nde nzuai, Fhe Bakɨme nde tɨn ana wo piin ki gumgi gu mbigi ga ndɨɨi bigir vhuuiŋ, ana nde tɨn nta ndigip, ntan wo piin ki tɨvi ga mbui gumgi gu mbigi, ana ntan mben nɨɨŋgirga. 44 [x]Guma, ana mba kɨma tɨɨi rɨgɨrga, mba guma, ana za phaviregɨrga. Mba kɨm, guma the tɨɨi rɨgɨrga, mba guma za berberɨ regɨrga.” [y]
45 Zisas mba vhunama si buneŋ suaŋgim, Fhe Bakɨmen rotu gari gumgir pani gum mba Fherasiŋ gumgi, mbe mba buni mbararagiap, mbe kaŋgi, ana mbera nzuai buni ma. 46 [z]Mbe maaŋ muuŋgiap, guigira Zisasan suira za mbui. Mbe ana suigɨr za mbuav, mbe wom mba gumgi gu mbigir rivgi. Mbe khaŋ muuŋgiap, mba gumgi gu mbigi, mbe kha ndɨkndɨga mbui, Zisas ana Fhe Bakɨmen kamthooŋ guma ma.
<- Matiu 20Matiu 22 ->- a Mt 26.18
- b Ais 62.11; Sek 9.9; Zo 12.15
- c 2 Kin 9.13
- d Sng 118.25-26; Mt 23.39
- e Mt 21.46
- f Gumgi Fhe Bakɨmen phena guarar bɨna vhen bigi ga vhezɨr za mbui. Mbe Fhe Bakɨme phena vhera ki ŋkɨɨa ndi mba bigi ga vhezɨrga. Mbe Romiŋ gu Grikiŋ ŋkɨɨa ndiv mba tɨvar muuŋgirga tuktɨgi fhuvara. Mba tɨv gum mba harigi bigi gumgi nta vhezi. Mba bigi mbe ntan Fhe Bakɨme ofa mbui.
- g Ais 56.7; Jer 7.11; Mk 11.17; Ru 19.46
- h 2 Sml 5.8; Ais 35.5-6
- i Sng 8.2
- j Ru 13.6
- k Mt 17.20; Ru 17.6; Zo 14.12; 1 Ko 13.2; Ze 1.6
- l Mt 7.7-11; 18.19; Mk 11.24; Ru 11.9; Zo 14.13-14; Ze 5.16; 1 Zo 3.22
- m Zo 2.18
- n Mt 14.5; 21.46; Mk 6.20; Ru 20.6
- o Ru 15.11
- p Ru 7.29; 7.50
- q Ru 3.12; 7.29-30
- r Mt 25.14
- s Mba wain mɨna nzuai kameŋ Zisas ne nzuai, ne Aisaian ki. Aisaia 5.2 ki. Mba kameŋ ne vhunama si kameŋ ma. Mba vhunama si kameŋ, ne Fhe Bakɨme Isreriŋ gumgi gu mbigi ga nzuai kameŋ ma. Mba vhunama si kameŋ khaŋ muuŋgi. Guma mɨna muuŋgi. Mba mɨna muuŋgi guma, ana Fhe Bakɨme ma. Mba wain mɨn, ana Isreriŋ gumgi gu mbigi ma.
- t Mt 22.6
- u Mt 27.18
- v Hi 13.12
- w Sng 118.22-23; Ais 28.16; Mk 12.10; FG 4.11; Ro 9.33; Ef 2.20; 1 Pi 2.6-8
- x Ais 8.14-15; 60.12; Dan 2.44-45; Sek 12.3; 1 Pi 2.8
- y Bigi kaŋgi gumgi mbari kha ndɨkndɨga mbui. Mba kama phunini kɨtɨgar ki kameŋ, ne Matiu nduara mba kameŋ khergi fhuvara. Harigi guma mbe zumgum mba kameŋ khergi. Ndu Ruk 20.18 ganɨri.
- z Mt 21.11; 21.26; Ru 7.16; Zo 7.40