Nan Surat Pablo As Nan Chiyuycha

I-Roma
A. Nan Omona Ay Ammuwun Maepangkep Kan Pablo Ya Nan Sursuratna
Nan maepangkep as nan fiyag Pablo at mafiasa as nan liblu ay En-enat Nan Apostoles. As nan hana ay liblu, enpakaammon Lucas nan maepangkep as nan enmafurotan ya nunfiabfiaatan Pablo as nan uyna nun-ekaskasabaan ad Asia, Bitinia, Capadocia, Macedonia ya ad Acaya. Angkiay ya enpakaammon us Lucas nan enommat kan Pablo ay fiarud as nan chana umuyan ad Roma.
Babaen as nan pannakafialin nan Espiritu Santo, infiaten Pablo nan ongor ay suratna as nan chiyuycha omaafurot. Nauycha nan sursuratna:
1. Nan suratna as nan chiyuycha i-Roma (A.D. 57-58)
2. Nan omona ay suratna as nan chiyuycha i-Corinto (A.D. 55)
3. Nan maekadwa ay suratna as nan chiyuycha i-Corinto (A.D. 56)
4. Nan suratna as nan chiyuycha i-Galacia (A.D. 40-49)
5. Nan suratna as nan chiyuycha i-Efeso (A.D. 60-62)
6. Nan suratna as nan chiyuycha i-Filipos (A.D. 62-63)
7. Nan suratna as nan chiyuycha i-Colosas (A.D. 60-62)
8. Nan omona ay suratna as nan chiyuycha i-Tesalonica (A.D. 50-52)
9. Nan maekadwa ay suratna as nan chiyuycha i-Tesalonica (A.D. 52-53)
10. Nan omona ay suratna kan Timoteo (A.D. 64-66)
11. Nan maekadwa ay suratna kan Timoteo (A.D. 67)
12. Nan suratna kan Tito (A.D. 64-66)
13. Nan suratna kan Filemon (A.D. 60-62)
B. Nan Omona Ay Ammuwun As Nan Nauy Surat
Nan nauy ay surat at insurat Pablo para as nan chiyuycha omaafurot kan Cristo ay wacha henan siyudad ay Roma. Nan nauy ay siyudad nan kaad-achaan ay siyudad ad Italia, ya hena us nan kawad-an nan emperadorcha ay makali un “Caesar”.
Uray mu chaan pay inumchan hi Pablo ad Roma, wachacha challu nan omaafurot kan Cristo ay naamong hid-i ay nurpu ad Judea, Asia ya Africa. Wachacha us nan tapina kan chicha ay tanig ay i-Roma ay Gentil ay naetapi as nan chiyuycha enmafurot kan Cristo. Ongor chi layad Pablo ay mangfisita kan chicha ad Roma (1:10-11; 15:21-24) ta munsisinnurucha ya ta munfifinnachangcha. Kenalen Pablo ay penachasna ay umuy kan chicha (1:13), ngem narachaw hiya kiapú as nan ongor ay chununa ad Asia.
As nan nauy surat, laychun Pablo ay epakaammu as nan chiyuycha i-Roma ay maid poros tukún as kaesarakanan mu achi babaen as pammati kan Cristo yangkiay. Tay babaen as nan natuyana as nan koros at mawad-an nan tataku as chansa ay maesnop kan Apo Dios (3:21-22; 5:1-9). Uray mu ngachana nan atun nan taku ay mangepalintig as achorna, machusa challu hiya, tay chakus at nakafiasor, at nakekeddengan hiya ay matuy (7:14-24). Tay nan lintig at maid poros pannakafialina ay mangepalintig as taku (3:20-22).
Kun pay maepangkep kan chitaku, ad kasin, kaman chitaku kafusor kan Apo Dios (5:10). Ngem ad wani, kiapú as nan enat Jesus ay hiya nan pannakaachor takú kan Apo Dios, naiyesnop takú kan Apo Dios, ya naifilang takú as an-akna. Kiapú us kan Cristo, nawad-an takú as kalibfengan ay mangawag kan Apo Dios as “Ama” (8:15). Kiapú ta hiyana nan enatna para kan chitaku babaen kan Cristo, enpakpakaasen Pablo ay osarun takú nan fiyag ya achor takú ay munserfi as nan Apo (12:1). Masapor fialiwan takú nan chiyuycha manangisiw ay panagfiyag takú, ya eparufus takú ay hi Apo Dios nan mangepafiarú as nan katataku takú ta ammuwun takú nan ustu ay laychun Apo Dios kan chitaku.
Kun pay maepangkep as nan chiyuycha Judio, as nan kapitulu 9-11, enlawlawag Pablo nan planon Apo Dios maepangkep as nan tukutukún ay nasyon asna's luta. Enpakaammuna ay nan nangachiyan nan chiyuycha Judio kan Cristo at achina kanan un maid at fiyagcha kan Apo Dios (11:1-6), tay hiyana nan sikud ay planuna ta nan chiyuycha Gentil at mawad-ancha as chansa ay maesnop kan Apo Dios (11:11), ya tay achi laychun Apo Dios ay wachay uray usa ay Judio winnu Gentil ay malitaw (11:30-32). Nan chiyuycha Judio at maepachongcha as nan chiyuycha panga ay senpak Apo Dios. O, enatna na ta wachay somaliping as fiarú ay panga ay munfunga as ongoongor (11:17-24). Ad wani, maid paspasikun Apo Dios as Judio winnu fiakun Judio, tay nan chiyuycha yangkiay omafurot kan Cristo nan maekari ay munfialin as an-akna.
Wacha challu nan kaesarakanan nan chiyuycha Judio. Mu omafurotcha kan Cristo, maetapichantu as nan pamilyan Apo Dios ay hiyasa challu nan sikud ay enkaren Apo Dios kan Abraham ad pus-uy. Isunga uray Judio winnu Gentil at kun usa nan Amacha ya mangesarakan kan chicha. As nan munfiangchantu Cristo Jesus ay mangara as nan tatakuna, maetapi takú am-in kiapú as nan pammati takú kan hiya (1:16-17).

Nan Nakudkudwaan Nan Nauy Surat
Nan Laplapon Nan Surat 1:1-17
Nan Kiapúna Ay Masapor Chi Takuy Kaesarakanan 1:18-3:20
Nan Kenalintig Apo Dios 3:21-4:25
Nan Fiarú Ay Fiyag Kan Cristo 5:1-8:39
Nan Maepangkep As Nan Chiyuycha Judio 9:1-11:36
Nan Panagfiyag Nan Chiyuycha Omaafurot Kan Cristo 12:1-15:13
Nan Nun-ekaskasabaan Pablo 15:14-33
Nan Chiyuycha Anongos Ay Pakomosta 16:1-27

Nan Laplapon Nan Surat

1 Ha-un hi Pablo ay usa ay fiabfiaarun Cristo Jesus. Piniliyak kan Apo Dios as apostolna, ya chinutokanak ay mangekaskasaba as nan Ammay ay Chamag ay nurpu kan hiya.

2 Nan nauy Ammay ay Chamag at enkaren Apo Dios ad pus-uy ya naisurat as nan Kalen Apo Dios babaen as nan chiyuycha pomapadtuna. 3 O, nan nauy Ammay ay Chamag at maepangkep as nan Anak Apo Dios ay hi Apo takú ay Jesu Cristo. Mu maepangkep as nan katatakuna at nurpu hiya as nan kianak Ari David.*Nan maepangkep as nan “karen Apo Dios” at maila as nan nauycha ay liblu: 2 Sam 7:12-16; Sal. 89:3-24; 132:17; Isa. 11:1-5; Jer. 23:5-6 4 Mu maepangkep as nan nasantowan ay kenadiosna, naepaila ay hiya nan mannakafialin ay Anak Apo Dios babaen as nan nangtakuwan Apo Dios kan hiya manipud as nan utúy. 5 Babaen kan Cristo, inchat Apo Dios nan grasyana kan ha-un, at nunfialinunak as apostol ay uy mangawis as nan tataku henan am-in ay nasyon ta afurotuncha ya tongparuncha hi Cristo ta maichayaw koma hiya in-inkiana.†Ara. 22:21; 26:15-18; Gal. 1:1 6 Uray chakayu ay wacha hesa ad Roma at naetatapi kayu us as nan tataku ay enayakian Apo Dios ay makius-usa kan Jesu Cristo.

7 Isunga nauy nan suratku kan chakayu am-in hesa ad Roma ay laylaychun Apo Dios ya pinilina ay munfialin as tatakuna.

Sapay koma ta mawawacha kan chakayu nan grasya‡ ya natalna ay numnum ay nurpu kan Apo Dios ay Ama takú ya kan Apo Jesu Cristo.

Nan Munlaychan Pablo Ay Umuy Ad Roma

8 Nan omona ay ifiakiak at babaen as nan enat Jesu Cristo, munyamanak kan Apo Dios kiapú kan chakayu am-in, tay nan chamag maepangkep as nan pammatiyu at naammuwan henan am-in ay lukiar asna's luta. 9 Hi Apo Dios ay chak munserserfiyan as nan am-in ay numnumku ay mangekaskasaba as nan Ammay ay Chamag maepangkep as nan Anakna at paneknekana ay as nan am-in ay munkarkararakiak, chak ekarkararakian chakayu. 10 Chak chawchawatun kan Apo Dios ay mu eparufusna at makaaliyak challu hesa ay mangfisita kan chakayu. Tit-iwa ay nafiayag ay laraychok ay mangfisita kan chakayu. 11 Tay ongor chi layadku ay mangfisita kan chakayu ta ifingayku kan chakayu nan nurpu as nan Espiritu Santo ay bendisyon ay mangepapigsa as nan pammatiyu. 12 Nan laychok ay kanan at munpepennapigsa takú am-in as pammati. Mafiadnganak kiapú as nan mangil-ak as nan pammatiyu ya mafiadngan kayu us babaen as nan pammatek.

13 Chakayu ay iib-a, laychok ay epakaammu kan chakayu ay namen ongor ay plenanok ay uy mangfisita kan chakayu, ngem inkiana ad wani, wacha nan cha mamaspas-iw kan ha-un. Laraychok ay omali hesa ta wacha us komay awisok kan chakayu ay omafurot ay kaman as nan enommat as nan chiyuycha Gentil henan tapina ay il-ili. 14 Wachay libfengku ay uy mangekaskasaba as nan Ammay ay Chamag as nan am-in ay karasen chi tataku. O, wachay libfengku as nan chiyuycha nangangatu winnu ap-apud ay tataku, ya as nan chiyuycha nakaachar ya chaan nakaachar. 15 Isunga laraychok ay mangekasaba as nan Ammay ay Chamag kan chakayu us hesa ad Roma.

Nan Pannakafialin Nan Ammay Ay Chamag

16 Achiyak poros mafiain ay mangekaskasaba as nan Ammay ay Chamag, tay hiyana nan kail-an nan pannakafialin Apo Dios ay mangesarakan as nan am-in ay omafurot. Nan nauy ay chamag at naekasaba on-ona as nan chiyuycha Judio, angkiay ya as nan chiyuycha Gentil. 17 Tay babaen as nan nauy Ammay ay Chamag at maammuwan takú nan atun Apo Dios ay mangifilang as nan tataku as nalintig as nan mangiilana. Nan nauy ay kenalintig at maifisar as nan pammati yangkiay, kaman as nan naisurat as nan Kalen Apo Dios ay kanana,

“Nan taku ay infilang Apo Dios as nalintig babaen as nan pammatina at wacha kan hiya nan fiyag ay maid patingkiana.”§

Nan Am-in Ay Tataku At Fumafiasorcha

18 Hi Apo Dios ad chaya at enpakaammuna ay chusauna nan am-in ay achi omafurot kan hiya ya nan am-in ay mangekamkaman as mangotettet. Tay nan chiyuycha mangekaman as mangotettet at epapawachay maepakaammuwan nan kenatit-iwa maepangkep kan hiya.* 19 Tay nan mafialin ay maammuwan maepangkep kan Apo Dios at naraka ay maammuwan, tay hi Apo Dios challu nan nangepakaammu kan chicha. 20 Tay nunlapu as nan nafiayangan nan nauy luta at naraka ay maawatan nan tataku nan maepangkep as nan kenadiosna ya pannakafialina ay maid patingkiana uray mu achi maila hiya, tay maila as nan finayangna. Isunga maid panforcha ay achi mangammu as nan kenatit-iwa. 21 Tay uray aammucha ay wacha hi Apo Dios at kinukuratcha challu ay achi munchayaw ya munyaman kan hiya ay Dios. Ngem kun at nan numnumcha at nunfialin as maid kotokna, isunga ngenmongot as solet nan numnumcha. 22 Chacha kankanan un masilibcha, ngem nunfialincha met as maid am-ammucha. 23 Tay nan chinaychayawcha at fiakun hi Apo Dios ay achi matmatuy, ngem kun at nan enam-ammaancha ay didiosen ay kaman ilan chi taku ay matuy, kossel, animar, winnu munkadkachap ay finayang.†

24 Isunga inukiay Apo Dios chicha ay cha ud-ay mangekamkaman as manangotettet ay mawawacha as nan numnumcha ay laylaychuncha. O, inukiay Apo Dios chicha ta atuncha nan am-in ay karasen chi kafiafiain ay chacha atuatun as nan tunggal usa. 25 Hiyachi nan chacha at-atun, tay chinukkiancha nan kenatit-iwa maepangkep kan Apo Dios ta nan kinukutum nan afurotuncha. Tay nan chinaychayawcha ya nan nunserserfiyancha at as nan chiyuycha finayang Apo Dios, fiakun hi Apo Dios ay fumafiayang. Hi Apo Dios yangkiay nan wachay kalibfengana ay maichaychayaw in-inkiana! Amen.

26 Kiapú as sa, inukiay Apo Dios chicha ay mangekamkaman as nan kafiafiain ay laylaychun nan achorcha. Uray nan fianafiai at senokatancha nan ustu ay mangepapasan as lachok, ya kuncha at epapas nan lachokcha as nan pachongcha ay fianafiai. 27 Kaman us nan lanaraki at chinukkiancha nan layadcha as nan fianafiai, ya kuncha at epapas nan assi ay lachokcha as nan pachongcha ay lanaraki. Isunga ekaruchantu nan chusa ay maifiakiay as nan kaiisiw ay en-enatcha.

28 Kiapú ta chaancha finigfig hi Apo Dios, inukiay Apo Dios chicha ay mangnumnum as mangotettet ay cha atuatun, at hiyasa nan mangekamanancha as manangotettet ay achicha koma atun. 29 Kanayon ay chacha at-atun nan am-in ay ilan chi kenamangisiw, kenamangotettet, kenaakum ya kenamanang-abkor. Nangapposcha, pomapatuycha ya mannakisumsumacha, nunkasikapcha, munplanucha ay mamalikiat as pachongcha ay taku, omekak-alicha, 30 nangossotcha, ya ingoruncha hi Apo Dios. Maid rispitucha as uray ngachana ay taku, nunkapangascha ya nachayiwcha. Kanayon ay munnumnumnumcha as tapina ay ilan chi mangotettet ay atuncha, ya achicha poros chumngor as nan chanakchakorcha. 31 Maid poros ammay as numnumcha ya achicha poros mapiyar ay tataku. Maid layadcha ya sug-angcha as nan iib-acha. 32 Uray aammucha nan lintig Apo Dios ay machusa in-inkiana nan cha mangekamkaman as assisid-i, chacha pay laing iturturuy ay mangekaman. Fiakun yangkiay chachi, tay munlagsakcha mu unuchun nan tapina ay tataku nan cha mangekamkaman as assisid-i.

Roma 2 ->