Mark
1 Dhuwayatja latjuꞌna yana dhäwuꞌ. Ga dhäwuꞌya dhuwaya God-Waŋarrwalaŋuwuy Gäthuꞌmiŋuwalaŋuwuy,[a] ga yäkuya ŋayi ŋunhi Djesu. Ŋayiya dhuwaya Christnha, Maŋutji-ḻakanhawuynha ŋunhi ŋayi God-Waŋarryu ḻakaŋaya ŋäthiyi. Ga dhäwuꞌya nhanukalaŋuwuy gurra bitjan gamꞌ ŋurru-yirrꞌyun:
2 Yaka ŋayi ŋunhi Djesuya ŋurru-yirrꞌyuna djäma, yurru God-Waŋarryu ŋunhi ḻinygu djuyꞌyuna yolŋuna yäkuna John-na. Ŋayi ŋunhi John-dhu riwalꞌyunaya dhukarrya nhanŋu Djesuwu. Ga ŋäthiyi ŋayi bili God-Waŋarryuya djuyꞌyuna nhanŋuway djawarrkmina yolŋuna yäkuna Isaiah-na. Ga bitjaya ŋayi ŋunhi ŋäthiyiya wukirri gamꞌ:
4-6 Ga ŋunhiya yolŋu yäku John-dja ŋunhi Buku-ḻupthunamiya yolŋu. Ga nhinanaya ŋayi gurrana ŋunhi guŋnharrana yana yolŋumiriwnha ŋunhaya wäŋaŋu yäkuŋu galki mayaŋꞌŋu Jordan. Ga girriꞌya ŋayi ŋuli dhaṯthunminya camel-waya bulkaꞌyu, ga biralꞌya nhanŋu wäyin barrwaṉ djämawuy ŋayi ŋuli nherraṉa. Ga ŋathaya ŋayi ŋuli ḻukanha ḏetjnha ga gukuna. [John-dja gurrana ŋunhi nhinana bitjan ŋayi God-Waŋarrwuna djawarrkmi yäku Elijah ŋunhi ŋayi gurrana nhinana ŋäthiyi.][d]
7 Ga bitjayana ŋayi wayana waŋanaya, “Dhika gurra wiripu yolŋu marrtji buluna walꞌŋu djuḻkmamana gurra ŋarranaya. Ga ŋarraya dhuwaya bäyŋu yana ganaꞌ ŋurukuya nhanukalaŋuwu dhapatjuŋguya yupmanhawu, ḻäywuy dhuwaya ŋarra yolŋu, yaka ŋurruwuŋmi.[e] 8 Ŋarraya gurra nhumana dhuwaya buku-ḻupmama gapuyu yana waŋganydhu. Yurru, ŋayiya yurru ŋunhi God-Waŋarryuya nhumaŋgaya rarryu Dhuyu Birrimbirrnha, ŋuriŋiya gurra buluna walꞌŋu djuḻkmama.”
9 Ga balanyamiyu waluyu, ŋayi Djesuya marrtjina Galilee-ŋuya makarrŋu wäŋaŋu yäkuŋu Nazareth-ŋu, märr ŋayi yurru John-guna buna. Ŋayŋu ŋayi John-dhuya ŋanya Djesuna buku-ḻupmaŋayana ŋunhaya Jordan-na mayaŋꞌŋu. 10 Ga ŋunhi ŋayi Djesu beŋu gapuŋuya walmana, bala ŋunhi djiwarrꞌya ḻapthunana. Ga God-Waŋarrwuya Dhuyu Birrimbirr yarrupthuna nhanukaya balanya bitjan wäyin murryil. 11 Ŋayŋu waya ŋäkuyana rirrakaynha waŋana gurrana bitjaya,
12 Ga beŋuya ŋayŋu ŋunhi Dhuyu Birrimbirryuya djawꞌyuna Djesunaya gänaŋuyina ŋayilpiyina wäŋayi. 13 Ga ŋunhayana wiraŋŋuna ŋayi gurrana ŋunhi nhinanaya 40-na walu. Ga wiripuya gurrana ŋunhi nhinana wakinŋuna wäyin malanynha. Ga ŋunhayatja ŋanya gurrana ŋunhi Satan-dhuya gurꞌkuryunana. Yurru ŋayiya yaka nhanŋu malthuna. Ŋayŋu ŋunhi djiwarrꞌwuyya dhäwuꞌmi yolŋu waya bunana nhanŋu guŋgaꞌyunawuna.
14 Waŋganymiyu waluyu waya mulkanana ŋanya John-naya ŋunhi Buku-ḻupthunaminaya yolŋuna ŋayŋu gärrinymaŋaya dharruŋguyina. Ŋayŋu ŋayiya ŋunhi Djesuya marrtjina ŋayŋu Galilee-yina makarryi, märr ŋayi yurru ḻakama God-Waŋarrwalaŋuwuynha latjuꞌna dhäwu ŋunhaya. 15 Ga bitjaya ŋayi gurrana waŋana,
19 Ga bitjaya bala ŋayi Djesu marrtjina ga nhäŋaya ŋayi Zebedee-wu gäthuꞌmiŋuna maṉḏana. Ga wakindja ŋunhi wäwaꞌmiŋuya yäku James ga guthaꞌmiŋuya nhanŋu yäku John. Ga bitjana bili maṉḏaya gurrana ganybu dhunupakuŋaya marthaŋaŋu. 20 Ŋayŋu ŋayi Djesuya wäthunana maṉḏaku bitjaya, “Way, go, malthuna maṉḏa ŋarrakuna!” Ŋayŋu yana maṉḏa gunhaꞌyunana maṉḏaku bäpaꞌmiŋunaya ga djämaya ŋunha bili marthaŋayina. Ŋayŋu maṉḏa malthuna nhanŋuna.
21 Ŋayŋu waya bunana ŋunhaya Capernaum-nha wäŋaŋu, ŋayi Djesu ga ŋunhi wiripu-guḻkuꞌ yolŋu waya ŋunhi waya bämaraꞌyuna ŋanya. Ga Nhinanhamiyuna ŋunhi Waluyu, ŋayi Djesuya marrtjina ŋayŋu Jew-wayana biryamiyi buṉbuyi, märr ŋayi yurru marŋgikumana wayana ŋunhayana.[h] 22 Ga ŋunhi gurrana yolŋuy wayay ŋäkuya ŋanya dhäruk, ṉirryunana, bili ŋayi ŋunhi marŋgina wirrkina ŋuriki malaw dhäwuꞌwu ga ganydjarrmina ŋuli ŋayi waŋaya. Ga djuḻkmamana gurra ŋunhi Jew-wuya rom-marŋgikunhaya nhattjan waya ŋuli marŋgikuma.[i]
23 Ga ŋunhaya bili ŋayi yolŋu yätjmi birrimbirrmi gulŋiyina balayi buṉbuyi yurru dhä-rirrakaymi, 24 yatjuna marrtjina bitjaya, “Wäy, Djesu wäŋa Nazareth-puy, nhäku nhe lili-ya marrtjina? Märr nhe yurru djuyꞌyuna ŋarrana ga ŋunha wiripuna yätjnha birrimbirrinha mala ŋayŋu dhä-ḏirꞌyunamiyina wäŋayi? Ŋanapuya dhuwaya dharaŋaya nhuna, nheya dhuwaya ŋunhiyi ŋunhi Maŋutji-ḻakanhawuy yolŋu God-Waŋarrwuŋuna djuyꞌyunaya. Nheya dhuwaya God-Waŋarrwu ŋunhi Dhuyunha Yolŋu.”
25 Ŋayŋu ŋayi Djesuya waŋana bitjaya, ŋarrtjuna manapaya, “Maꞌ, mukthuna, ga walmina dhiyakayatja yolŋuwaya!”
26 Ŋayŋu ŋayi ŋuriŋi yätjthu birrimbirryu rurrꞌrurryunana ŋunhiyi yolŋunaya wirrkina yana. Ŋayŋu yana ŋayi ŋunhi dhawaṯthunaya dhä-rirrakaymina. 27 Ga yolŋuy wayay ŋunhi ŋunhaya biryamiŋuya buṉbuŋu nhäŋayana maŋmaŋdhunana. Ŋayŋu waya marrtjina waŋanhaminana bitjayana, “Nhä dhuwayatja? Dhuwaya ŋayi gurra dhäruk-mulka ŋunha yätjku birrimbirrwu dhawaṯmanhawu, ga wayatja gurra ŋanya ŋunha dhäruktja yana ŋätthuna. Nhäna ŋayi gurra dhuwaya yuṯana rom marŋgikuma ŋilimunaya?”
28 Ŋayŋu gurrana ŋunhi dhäwuꞌya marrtjina ḻatjuwarrꞌyunana ŋunhayatja makarrŋu wäŋaŋu Galilee-ya. Yolŋuya waya marrtjina ŋunhi ḻakanhaminana.
29 Ga ŋunhi waya dhawaṯthunaya marrtjina beŋu biryamiŋuya buṉbuŋu, ŋayŋu ŋayi Djesuya marrtjina ŋayŋu Simon-gayana ga Andrew-wayana wäŋayi. 30 Ga ŋunhaya gurrana Simon-gu mukulꞌmiŋu rumaruꞌ rirrikthuna gorrmurꞌyu. Ga ŋunhi ŋayi Djesu ga guyurrꞌmiŋu waya nhanŋu gulŋiyinaya, ŋayŋu ŋayi ŋunhi yolŋuya waṉḏina ŋayŋu ḻakaŋayana Djesuwuna bitjaya, “Dhuwaya nhina worruŋu rirrikthun gorrmurꞌyu.”
31 Ŋayŋu ŋayi Djesuya marrtjina miyalkkayana, bala mulkanana ŋanya goŋnha ŋayŋu gaŋgathinymaŋayana. Ŋayŋu dhunupa yana ŋunhi gorrmurꞌya winyaꞌyunana. Ŋayŋu ŋayi ŋunhi miyalktja dhawaṯthunaya ga ganydjarr-warryuna ŋathawuna wayaŋgalaŋuwu.
32 Ga ŋunhi marrtjina waluya gulŋiyina bala marrtjina ŋunhi yolŋuyuya wayay rerriminaya wayana gäŋayana ga birrimbirr yätjminaya yolŋuna wayana ŋayŋu Djesuwayana walŋakunhawuna. 33 Ga guḻkuꞌna ŋunhi wirrkina yolŋuya waya ḻuŋꞌthuna balayi buṉbuyi, be nhämunyꞌnha gurrana mala-nherraṉmina. 34 Ga guḻkuꞌna ŋayi gurrana ŋunhi yolŋuna wayana walŋakuŋaya, wiripuŋu ga wiripuŋu rerriŋu. Ga walŋakuŋaya ŋayi wayana gurrana bukmaknha yana. Ga guḻkuꞌna ŋayi gurrana dhawaṯmaŋaya yätjtja malana birrimbirr. Ga wayatja ŋunhi yätjtja birrimbirr mala marŋgiyina nhanŋu, bala ŋayi Djesuya dhäruk-mukmaŋayana wayana.
35 Ga wiripuyuna waluyu yurru munhaku, ŋayi Djesu gaŋgathina beŋu buṉbuŋuya. Ga marrtjina ŋayŋu gänaŋuyina buku-miyanhawu märr maṉḏa yurru bäpaꞌmiŋu nhanŋu waŋanhami. 36 Ga ŋunhi ŋayi Simon ga wiripu-guḻkuꞌ guyurrꞌmiŋu waya nhanŋu gaŋgathina yakurrŋuya ŋayŋu waya gurrana ḻarruŋayana nhanŋu. 37 Ga ŋunhi waya ŋanya maḻŋꞌmaŋayatja ŋayŋu waya bitjayana waŋana, “Marrkapmi, guḻkuꞌna gurra dhuwaya yolŋuya waya ḻarruma nhuŋu.”
38 Ga ŋayiya bitjaya buku-roŋinymaŋaya, “Manymak dhuwayitja. Yurru ŋilimu yurru balaku bala ŋurruŋuya marrtji buku-ḻiwꞌmama ŋunha wiripuyi wäŋayi. Dhuwaya ŋunhi wäŋa mala ŋunhi ŋuli galki djingaꞌ-djingaryun. Bili ŋarra ŋuli djälmiyi ŋarra yurru ḻakama wayaŋgu Latjuꞌ Dhäwuꞌ, bili dhuwayyi ŋarraku ŋunhi djämaya.”
39 Ga beŋu dhurrwaraŋu, ŋayŋu ŋayi marrtjina djuḏuꞌyunana Galilee-kuyuna makarrkuyu, märr ŋayi yurru ḻakama dhäwuꞌna latjuꞌna God-Waŋarrwalaŋuwuynha ŋunhayatja Jew-waya biryamiŋu buṉbuŋu malanyŋumi. Ga bitjaya bili ŋayi gurrana Jesuyu ŋunhi yätjtja birrimbirr malanynha ŋaŋꞌŋaŋdhuna yolŋuwayatja wayaŋgaya.[j]
40 Ga balanyamiyu waluyu yolŋu burrpuymi marrtjina nhanukaya Djesuwaya. Ŋayŋu ŋayi bunꞌkumu djipthuna ŋäŋꞌthuna guŋgaꞌyunawu bitjayana, “Marrkapmi, guŋgaꞌyu ŋarrana! Ŋarra marŋgi ŋunhi nhe yurru dhuwaya burrpuya rerri ŋarrakaya winyaꞌyunmamana, ŋuli nheya djäl, märr yurru gurra yolŋuya waya ŋarraku yakana buluya milnyaŋꞌthun.”
41 Ŋayŋu ŋayi Djesuya wuyunana nhanŋu ga goŋ-djarryuna, ŋayŋu mulkanana ŋanya bala waŋanana, “Djäl ŋarra dhuwaya, ŋarra yurru walŋakumana nhuna. Ḻinyguna nhe dhuwaya latjuꞌna!” 42 Ga dhunupana yana ŋayi ŋunhi ḏarramuya walŋathinana, ga wiḏiꞌyunana nhanukaya ŋunhi rerriya. 43 Ga waŋana ŋayi Djesu ḏälyu dhärukthu ŋayŋu djuyꞌyunana ŋanya wäŋayina 44 bitjayana, “Latjuꞌkuŋu yana guyaŋiya! Bilina nhe dhuwaya manymaknha ga yaka nhe yurru ḻakama yolŋuwutja wayaŋgu. Ŋuriki bili yana bamanꞌŋuwu yolŋuwu Moses-ku romgu malthu ŋunhi ŋayi ŋäthiliŋu. Ŋayŋu ŋäthiyiya ŋurruŋuya marrtji ŋunha ḏalkarramiwu yolŋuwu buni ga ŋayi yurru nhuna dhuwayi rumbalya nhäma ŋunhi rerriya yuwalknha yana winyaꞌyunana. Ŋayŋu nhe yurru mundhurrnha gathan buku-wekama God-Waŋarrnhana, märr yurru ŋunhi bukmaknha yolŋu waya marŋgithi ŋunhi nhokaya rerriya wiḏiꞌyunana.”[k]
45 Ga ŋunhi ŋayi ŋunhiyi yolŋu walmanaya ŋayŋu ŋayi marrtjina ḻiwꞌmaŋayana ḻakaŋaya dhäwuꞌya wäŋakuyuna. Ga guḻkuꞌna ŋunhi yolŋuya waya ḻarruŋaya nhanŋu Djesuwuya. Ga yakana ŋunhi ŋayipitja marrtjina ŋayŋu yolŋu guḻkuꞌmiyiya wäŋayi, bili ŋunhi yolŋuyuya wayay ŋanya djorkuŋayana, ŋunhiya ŋayi gurrana ŋunhayana bäymana wirwiryuna wiraŋŋuna wäŋaŋu. Yurru gurrana ŋunhi yolŋuya waya ḻarruŋaya yana nhanŋu, nhänharawu djälmiyina nhanŋu.
Mark 2 ->- a Yaka gurra ŋunha wiripuŋuya ŋurruŋuŋuya walꞌŋu djorraꞌŋu malanyŋuŋu bitjandja djingaryun, ‘God-Waŋarrwu Gäthuꞌmiŋu’ bitjandja.
- b Malachi 3:1
- c Isaiah 40:3
- d 2 Kings 1:8
- e Ŋunha ŋäthiliŋumi Greek romŋu ŋayi mayaliꞌ balanya gamꞌ, ‘Ga ŋarrapina dhuwaya yakaya bitjan gurra ganaꞌ ŋurukuya nhanukalaŋuwu djalkiriwuya yupmanhawu’ bili ŋayi gurrana guyaŋinyamina ŋunhi ŋayi yaka ŋurruwuŋmi. Yakana ŋayi ŋunhi ganaꞌ, yana ŋuli nhanŋuya Garraywuya bitjan djämami... ḻäywuynha.
- f Genesis 22:2,Psalms 2:7,Isaiah 42:1,Matthew 3:17,12:18,Mark 9:7,Luke 3:22
- g Matthew 3:2
- h Jew-wu Nhinanhamiyu Waluyu waya beni gulyuna djämaŋu. Ga wayaŋguya yäku ŋunhi ‘Sabbathnha Walu’.
- i Matthew 7:28-29
- j Matthew 4:23,9:35
- k Leviticus 14:1-32